Kuuroord voor zuurpruimen
V eel leuker dan
Nacht van Assen'
'Daar train je
heel jaar voor'
IOC-leden boven Hindelopen
De mens
is altijd
onderweg
Nacht van Leeuwarden groot feest
Ongeëvenaard enthousiasme bij start Elfstedentocht
Eerste uitvaller in tranen
Startkaarten
voor 45
bejaarden
Dankzij baby
op de schaats
Ook in buitenland
ELFSTEDENTOCHT
==g.
w
Dronken op het ijs
WOENSDAG 26 FEBRUARI 1986
SPORT
PAGINA 13
LEEUWARDEN (GPD) - „Sipke
ma, wij willen kaarten". Met de
ze kreet maakte een groep van
ongeveer honderd schaatsers gis
teravond haar woede over de
sluiting van de inschrijving ken
baar. De schaatsers stonden voor
de ingang van de hal waar J.
Sipkema op dat moment voor de
laatste keer bevestigde dat de
tocht echt door zou gaan. Wat la
ter werd spontaan de Bond van
zwarte rijders" opgericht die be
sloot een wilde schaatstocht te
maken.
Veel van de schaatsers hadden
toen al de hele dag in de Fries
landhal doorgebracht met bor
den en plakkaten waarop zij
dringend om startkaarten vroe-
gen. Teksten als „Ik ben vandaag
jarig en ik wil een startkaart" en
..HELP! De enige redding is een
startkaart". Ook de 'baby' in de
kinderwagen deed voor haar
pappie „die vorig jaar bij Bart-
lehiem viel" een poging. Het
maakte misschien wel indruk
maar het haalde weinig uit: het
aantal vrije startkaarten was
minimaal en de organisatie hield
voet bij stuk.
Een van de protesterende
schaatsers: „Vorig jaar was ik
ook al de pineut. Nu zou ik weer
naast de pot pissen. Ik pik het
niet langer!" Wat later zegt de
Brabander: „Dit geroep lijkt er
ger dan het is, hoor. Het is een
beetje show. Woensdag stap ik
toch op de schaatsen, maar dan
zwart". Zijn idee vond wat later
navolging toen een groep zwarte
rijders besloot een eigen inschrij
ving te houden. Met als prijs niet
het fel begeerde kruisje maar een
rookworst, schreven tientallen
deelnemers zich in.
LEEUWARDEN (GPD) - De pi
loot van het vliegtuig dat van
daag de delegatie van het Inter
nationale Olympisch Comité
naar Friesland heeft gebracht, is
even over Hindelopen gevlogen.
De delegatie heeft vanuit de
lucht kunnen kijken of deze loca
tie in 1992 in aanmerking kan ko
men voor het Olympisch zeilen.
De opdracht om deze omweg te
maken heeft de piloot van com
missaris der koningin Hans Wie
gel gekregen.
Deze onthulling deed Wiegel
gisteravond tijdens een ont
vangst voor de pers in het pro
vinciehuis. Wiegel liet zich er
verder niet over uit. Maar de me
dedeling was duidelijk genoeg.
Friesland doet een gooi naar de
kandidatuur voor het zeilen als
Amsterdam de Olympische Spe
len van 1992 toegewezen krijgt.
Wiegel kennende zal hij de lobby
langzaam opvoeren, waarbij hij
het voordeel heeft dat zijn Gro
ningse collega en partijgenoot
Vonhoff voorzitter van het Ne
derlands Olympisch Comité is.
En zoals hij zei „Friesland toont
morgen een dergelijk evenement
te kunnen organiseren, Amster
dam moet het nog bewijzen".
De receptie in het Provincie
huis was aanzienlijk tammer dan
vorig jaar. Er lieten zich bedui
dend minder hoogwaardigheids
bekleders zien dan vorig jaar.
Wiegel en Sipkema waren al bin
nen een half uur verdwenen, ter
wijl coryfeeën van radio en tele
visie die vorig jaar in groten geta
le aanwezig waren verstek lieten
gaan. Zelfs de binnenkomst van
een sterke NOS-delegatie - Van
Westerloo, Van Dijken en Van
den Heuvel - bleef voor het
grootste deel van de gasten on
opgemerkt.
In zijn toespraak klonk bij Wie
gel ook al iets van gewenning
door. Twee jaar achter elkaar is
voor de mythevorming rond de
Elfstedentocht beslist niet goed. I
Pas echt bijzonder gaat het wor- I
den als in december van dit jaar
opnieuw een tocht kan worden
georganiseerd. Het zou de eerste
keer kunnen zijn dat in hetzelfde
jaar de rit twee keer wordt verre
den.
GRONINGEN (GPD) - „De Elfste
dentocht kan worden gezien als
een semi-religieus verschijnsel met
een vermenging van het banale en
het geheiligde, van spel en ernst en
tevens als een inbreuk op het dage
lijkse, gestructureerde leven. Se
mi-religieus staat hier onder ande
re voor: een ritueel met een bepaal
de tijdsduur, een tocht zich afspe
lend tussen duisternis en duister-
Dat stellen de Groninger cultu-
reel-antropologen Yme Kuiper en
Wim Hofstee in een studie over 'na
tionaal besef. „Gedurende één dag
is Friesland een geheiligde provin
cie met sacrale plaatsen - Bartle-
hiem bijvoorbeeld. En de gemate
rialiseerde beloning voor onderga
ne beproevingen is het (heilige)
Elfstedenkruisje. Letterlijk en fi
guurlijk verwijst de Elfstedentocht
naar een estafette van de Leeuwar
der Courant in 1985 opmerkte: „De
mens is altijd onderweg. Het hele
leven is een Elfstedentocht", aldus
de Groninger cultureel-antropolo-
gen.
Volgens hen zijn het de radio en
de televisie geweest, die de regio
naal-populaire schaatswedstrijd in
Friesland deden uitgroeierf tot een
nationaal ritueel. „Nederland", zo
stellen zij, „raakte betrokken bij de
Elfstedentocht en de wijze waarop
dat gebeurde weerspiegelt allerlei
typische kenmerken van de huidi
ge Nederlandse samenleving en
haar nationale cultuur".
De media registreren het gebeu
ren, verzorgen de wisselwerking
tussen het gebeuren in de regio en
de rest van Nederland en de daar
bij behorende beeldvorming „en
tevens produceren zij als het ware
nationaal besef'. Daarbij ontstaat
een tijdelijke overbrugging van te
genstellingen. Zo blijken de Ne
derlandse media bij deze gelegen
heid „gecharmeerd te zijn van de
Friese taal" en heerst in Friesland
een gematigde houding ten opzich
te van het niet-Friese. De tegenstel
ling tussen 'elite' en 'volk' ver
smalt.
„De tijdelijke aanwezigheid van
hoogwaardigheidsbekleders is
noodzakelijk; zij zijn aanwezig,
maar op een informelere manier en
zeker niet alleen als toeschouwer",
aldus de Groninger cultureel-an-
tropologen. „Veel wijst er op", al
dus de Groninger onderzoekers,
„dat het oorspronkleijke beeld van
de Friese bevolking bij de meeste
Nederlanders door de Elfsteden
tocht een wijziging in positieve zin
ondergaat. Een stoere, stugge be
volkingsgroep bleek onvermoede
eigenschappen te bezitten".
De tegenstellingen verdwijnen
echter niet. Zij worden in het natio
nale ritueel van de Elfstedentocht
letterlijk en figuurlijk verkleind en
daardoor aanvaardbaar gemaakt.
„Wat het Elfstedenritueel doet is
het oproepen van een tijdelijk na
tionaal besef. Zij beeldt dit besef
uit en prent het in, op een onbe
doelde, nauwelijks geplande, vrij
spontane wijze", aldus de Gronin
ger cultureel-antropologen.
Het was koud vanmorgen bij het begin i
rijders voorbijkwamen.
i de Elfstedentocht. Toch kregen de kijkers het e
LEEUWARDEN (GPD) - De
'nacht van Leeuwarden' is uitgelo
pen op een groots zang-, polonaise-
en drankfestijn. In een overvol
stadscentrum trokken tienduizen
den feestvierders van kroeg naar
kroeg of hielden zich op straat al
zingend en dansend warm bij mu
ziek van orkestjes of spontaan be
gonnen spreekkoren. Ongeregeld
heden hebben zich niet voorge
daan. Wel hebben drie mensen ter
ontnuchtering de nacht in een cel
doorgebracht.
Laat in de avond sneuvelden ver
schillende winkelruiten in het cen
trum. Niet door baldadigheid,
maar omdat sommigen in de sa-
vantoende ™engeperste massa niet konden
fés in de binnenstad stonden grote
rijen wachtenden, zelfs restaurants
en snackbars werden door dorstige
Elfstedenfans tot bar. café of dan
cing omgetoverd. Het was in de
stad vele malen drukker dan vorig
jaar, toen de cafés wel vol waren,
maar er op straat vrijwel niets was
te beleven.
De verschillende hoempapa-or
kestjes die gedurende avond en
nacht door de stad trokken, von
den een dankbaar gehoor. Overal
waar ook maar enkele noten klon
ken, vormden zich binnen enkele
minuten keer op keer menigtes
van honderden feestvierders, die
zich de kelen steeds meer schor
zongen en de ene na de andere po
lonaise inzetten, al was het alleen
al om de voeten warm te houden.
LEEUWARDEN (GPD) - Leeuwarden als kuuroord voor
zuurpruimen. Is er een beter medicijn dan de Elfsteden
tocht? Tien tegen een dat het humeur van de grootste pes
simist in ons land omslaat als een blad aan de boom, zodra
het virus je te pakken heeft. Maar je moet het wel van
dichtbij meemaken om je te laten meeslepen door het on
geëvenaarde enthousiasme van de anders zo broodnuchte
re Friezen. Superlatieven zijn eigenlijk niet eens toerei
kend om de sfeer te beschrijven die zich vanochtend mees
ter maakte van de massaal uitgelopen bevolking. Een
volksfeest pur sang.
Terwijl drie/kwart Nederland nog
op een oor lag stonden ze al rond
de klok van half vier met tiendui
zenden langs de 1200 meter lange
route die de 16.138 mannen en 8(52
vrouwen lopend moesten afleggen
naar de Zwettehaven. Daar, op de
in een zee van licht badende ijs
vloer, die Jan van Capelle als eer
ste van de 316 wedstrijdrijders be
reikte, steeg een orkaan van ge
juich los toen de kopstukken uit
het marathonpeloton zich presen
teerden. De bittere vrieskou deer
de de Friezen niet, vanuit de hoog
boven de Zwettehaven uittorende
silo's kende het enthousiasme
geen grenzen toen Wim Westerveld
en Theun Busser onder volle maan
als eersten de duisternis indoken.
Een jaar en zes dagen na de 13e
Elfstedentocht bleken de Friezen
de smaak pas goed te pakken heb
ben. Niet alleen langs het 200 kilo
meter lange traject van elf steden
die de Nederlander zeker na van
daag even bekend in de oren moet
klinken als Utrecht, Amsterdam of
Rotterdam, maar ook in de uren
IJLST (ANP) - Terwijl menig deel
nemer aan de veertiende Elsteden-
tocht nog in de Frieslandhal vocht
met de slaap was voor de Tilburgse
wedstrijdschaatser Johan Bodifee
de droom alweer voorbij. De Til-
burger, gesierd met rugnummer
154, kwam al voor Sneek met de
schaats in een scheur terecht,
waarbij drie centimeter van het
metaal afbrak. Bodifee probeerde
nog wanhopig aan te klampen bij
de grote kopgroep, maar gaf er in
I Jlst, na exact 26,5 kilometer, haast
met tranen in de ogen de brui aan.
„Het ging echt niet meer. Ik ging
om de haverklap op mijn gezicht.
Zo heeft het geen zin door te gaan.
En daar train je dan een heel jaar
voor", zei de eerste uitvaller, leu
nend tegen de stempelpost in IJlst,
waar ondanks het vroege uur al
duizenden mensen in het maan
licht waren bijeengedromd. Hij
voegde er nog aan toe even op zijn
broer te zullen wachten om die van
zijn gedwongen aftocht op de
hoogte te stellen. „Nu moet ik al
leen nog zien, dat ik thuiskom. Of
in ieder geval in Leeuwarden".
Bodifee, die vorig jaar bij de eer
ste honderd op de Bonkevaart arri
veerde, verklaarde dat de omstan
digheden, voor zover hij daar over
kon spreken, beduidend slechter
waren dan 53 weken geleden. „Het
ijs is lang zo goed niet als vorig
jaar. Op het eerste stuk waren de
scheuren al haast niet te tellen".
Hij voorspelde dan ook, nog steeds
hoofdschuddende over zijn eigen
ongeluk, een veel zwaardere tocht
dan in 1985. Het was hem aan te
zien, dat hij er veel voor over had
gehad de vermoede ontberingen
met de rest mee te lijden.
daarvoor. Was de elfkroegentocht
vorig jaar nog een bedaard partij
tje, deze nacht puilden de etablis
sementen tot in alle uithoeken van
Friesland uit.
Erfenis
Diep weggedoken onder de la
kens was die massale happening
aan de rijders niet besteed. In de
wetenschap dat de erfenis van
Evert van Benthem wel eens heel
wat lucratiever kan zijn dan een
jaar eerder, verdrongen de wed
strijdrijders zich al vroeg voor de
ingang van de Frieslandhal. Ver
voor vieren meldde de Aegon-
ploeg zich als eerste, en was het an
dermaal Jan Wessels die zich in de
kooi verzekerde van de beste start
positie. Pal naast hem Yep Kra
mer, het gewezen kernploeglid,
Henri Ruitenberg en Dries van Wij-
he, die meer dan een uur lang als
gebiologeerd naar het hekwerk
staarde.
'Dolle Dries' zou echter weinig
lol beleven aan het door zijn ploeg
leider bewust gekozen vroege tijd
stip. Een oude knieblessure speel
de hem al vroeg in de wedstrijd
parten, zodat hij de kopgroep al
snel moest laten gaan. Niet minder
onfortuinlijk was Wim Vos, een an
dere kanshebber, die al vijf kilome
ter na de start met een kapotte
schaats ontgoocheld afhaakte.
Maar de meesten op dit Friese
schaatscarnaval zou dat ontgaan.
In plaats daarvan schreeuwden zij
zich onder de wolkenloze hemel de
kelen schor voor de pedaalridders
van het ijs.
Een opvallende rol daarbij was
weggelegd voor Peter Griffioen,
die op weg naar Sneek, de eerste
stempelpost, nog geen weet had
van het onfortuin dat hem was
overkomen. Nog voor de rijder uit
Breukelen een meter had ge
schaatst raakte hij al op de Zwette
haven zijn stempelkaart kwijt.
Wedstrijdleider Gerrit van der
Ham streek echter met de hand
over zijn hart en verschafte Grif
fioen, die vorig jaar aan zijn rug
nummer 98 een tiendaagse reis
naar de zon overhield, een nieuwe
kaart. De Hengeloër Bert Schuh-
mann trof de jury al eveneens in
een milde bui aan toen hij onder
weg naar Sneek de kaart was verlo-
Trekpaard
Het echte volksfeest moest toen
echter nog beginnen. Want voor de
tv-kijker mogen de kopstukken uit
het marathonpeloton dan het trek
paard van de Elfstedentocht zijn,
in werkelijkheid zijn het echter de
toerrijders die de peiler
van deze schaatshappening, die
zijn gelijke in de sport niet kent.
Het waren ook deze als Mars-man-
netjes uitgedoste deelnemers, ste
vig in het vet, die vandaag kunnen
rekenen op de sympathie van de
Friezen en voor wie zij tot diep in
de avond de kou en de Berenburg
zullen trotseren. De drie Amerika
nen, 66 Belgen, 12 Zweden, 19
Westduitsers en nog een handvol
deelnemers uit Engeland, Frank
rijk, Spanje, Zwitserland en Tsje-
choslowakije'zullen niet weten wat
hen overkomt. Mag het dan een
wonder heten dat de prijzen voor
een startkaart gisteravond omhoog
vlogen tot boven de tweeduizend
gulden? Wie de Elfstedentocht een
keer heeft meegemaakt wil die
nooit m
Behalve dan kennelijk in het
meest zuidelijke deel van ons land,
uit welke provincie (Limburg) zich
slechts 115 rijders meldden. Het
grootste contingent levert Fries
land met 5099 rijders, op eerbied
waardige afstand gevolgd door
Noord- (2689) en Zuid-Holland
(2618). Die 17.000 toerrijders ver
trokken in totaal uiteindelijk een
uur eerder dan was geprogram
meerd, om op die manier zoveel
mogelijk rijders in staat te stellen
het zo felbegeerde Elfstedenkruis
je te halen. Al op voorhand staat
echter vast dat dit aantal heel wat
lager zal zijn dan een jaar eerder.
Net zo goed als er voor de 500 EH-
BO-medewerkers heel wat meer
werk aan de winkel zal zijn dan op
die gedenkwaardige donderdag in
februari 1985.
Toen om een uur of half twee
zo'n orkestje plaatsnam op de trap
pen van het Paleis van Justitie,
vormde zich zelfs al snel een me
nigte van een paar duizend
nachtelijke stappers voor en op de
trappen. Autoverkeer was er niet
meer mogelijk. Toen het orkestje
de stemming er goed in had en na
verloop van tijd de aftocht blies,
nam de feestende meute op de
trappen het muzikale initiatief
spontaan over en droeg liederen
vol enthousiasme over aan de nog
grotere massa die rond de trappen
stond. Het leek er op een overvolle
voetbaltribune in overwinnings-
„Ik ben blij dat ik dit mag mee
maken en ik krijg er nog voor be
taald ook", zei een glunderende po
litieman, die rond half drie op een
afstandje het vrolijke gedrang in
de gaten hield. „Veel leuker dan de
nacht van Assen. Dit is veel gemoe
delijker. Er wordt hier ook wel ge
dronken, maar de mensen blijven
leuk". Bij een temperatuur van -10
graden galmde de ene na de andere
meezinger over straat. Een span
doek vermelde: 'En op de achtste
dag schiep God Sipkema'.
Het NS-station was veranderd in
een mensenzee, terwijl trein na
trein een nieuwe lading aanvoerde.
De op het Oude Veemarktterrein
gebouwde tent bood hetzelfde
beeld als overal in de stad: bomvol,
maar vrijwel zonder wanklank. In
totaal zestig politiemensen hadden
weinig moeite met het in toom
houden van de menigten. Vecht
partijen deden zich niet voor, ook
niet voor de deuren van de cafés,
waar tientallen wachtende mensen
hoopten op een wonder. Tegen
drielen trok het publiek al in grote
aantallen naar de Frieslandhal, om
op tijd te zijn voor de start van de
schaatsers.
LEEUWARDEN (GPD) - Voor de
Elfstedentocht zijn in totaal 45
startkaarten verstrekt aan leden
van zeventig jaar en ouder, onder
wie twee vrouwen. Opvallend is
dat zij tot de oudste categorie (van
86 tot 90 jaar) behoren. In diezelfde
leeftijdsgroep zitten. 24 mannen.
Er is één man lid in de categorie
van 81 tot en met 85 jaar. De vereni
ging telt vijf manlijke leden in de
leeftijdsgroep van 76 tot en met 80
jaar en maar liefst dertien manne
lijke leden in de groep van 71 tot en
met 75-jarigen. Het is overigens
nog maar de vraag of de startkaar
ten die voor deze groep mensen
zijn uitgegeven ook daadwerkelijk
door de eigenaar worden gebruikt.
LEEUWARDEN (GPD) - De Rot
terdammer Van der Sand kwam
vanmorgen op de valreep nog on
verwacht aan een begeerde start
kaart. Elfstedenvrijwilligers brach
ten hem in contact met een deelne
mer bij wiens vrouw zich een uur
voor zijn start de bevalling aankon
digde. Van der Sand dolgelukkig
het ijs op, de vader-in-spé zenuw
achtig af.
LEEUWARDEN Ook de buitenlandse pers is aanwezig in Friesland
begeven. De Vlaamstalige BRT zendt in België het volledige beeldverslag
uit. Ook de WDR uit West-Duitsland is met een zesmansploeg in Fries
land. Uit België schaatst een journalist van het toeristisch programma
'Van Pool tot Evenaar' mee.
Zelfs vanuit de VS is er journalistieke belangstelling voor het evene
ment. Een sportjournalist van de Chicago Tribunne stapte direct na het
bekend worden van het doorgaan van de tocht op het vliegtuig. Het NBT-
kantoor in New York heeft tevens contact gelegd met de televisiemaat
schappijen ABC, CBS en NBC, die aandacht aan de tocht zullen beste
den. Ook Time, Newsweek, the New York Times en Sports Illustrated
hebben interesse in het verslaan van de Elfstedentocht getoond.
LEEUWARDEN (GPD) Wankelend en schuifelend op houten schaat
sen was de 70-jarige Jan de Jong uit Heerenveen drie kwartier na zijn
start pas halverwege de Zwettehaven gevorderd. „Kan ik hier even gaan
zitten?", vroeg de hologige man, die duidelijk diep in het glaasje had
gekeken. Zijn lage startnummer garandeerde een-vroege starttijd. „Ik
hoop Sneek te halen", aldus de wazige Heerenvener, die een vervaarlijk
obstakel vormde voor energieker deelnemers.
Bij de kruising met het Van Harinxmakanaal was De Jong al tweemaal
gevallen en op de been geholpen door journalisten. „Wij vangen hem wel
op", aldus een nuchtere baancommissaris bij het begin van de Zwette.
Om de vijfhonderd meter staat een Elfsteden-vrijwilliger op Noren, die
alles wat in het donker in de rietkraag zakt aflevert bij de Eerste Hulp
