Q n Verbrokkeld beeld van Engelse samenleving Een geslaagd cryptogram Ernstig geval van onmacht Moskouse leven op prettige manier herkenbaar VRIJDAG 21 FEBRUARI 1986 PAGINA 19 'ZOO': de prettige absurditeiten van Greenaway 'ZOO'; regie: Peter Greenaway; hoofd rollen: Andrea Ferreol, Brian en Eric Deacon; theater: Kijkhuis, Leiden De beschrijvingen die het Kijkhuis voor zijn films heeft, zijn door gaans meer curieus dan informa tief. Maar voor 'ZOO' is een aardige typering gevonden: cryptogram. Greenaway's film kent weer vele lagen en die zitten vaak in de dub bele betekenis van een woord. De titel bijvoorbeeld slaat niet al leen op de dierentuin, waarin de film zich voor een deel afspeelt (het Rotterdamse Blijdorp diende als decor). Hij kan ook worden gelezen als een letter gevolgd door twee cij fers: een Z met twee nullen. Hoe dat in elkaar steekt, wordt aan het eind van dit stukje nog enigszins duidelijk. Verwacht bij Peter Gree naway echter geen volledige klaar heid. Hij speelt een woord- en kijk spel met de toeschouwer waarbij de laatste vooral geen antwoorden op alle opgeworpen vragen moet verlangen. Een uitgesproken en sluitende thematiek achter 'ZOO' is evenmin te vinden of het zou de verhouding mens-dier moeten zijn. De dieren zitten in kooien en de mensen ach ter de tralies van hun eigen nor men, daar lijkt het in eerste instan tie naartoe te gaan. Maar Greena way hinkstapspringt alweer verder door zijn dieren- en mensentuin. Bovendien wekt zo'n omschrij ving de indruk van een zware film dat is 'ZOO' allerminst. Het is i bizarre komedie waar veel ple- te beleven, ook al blijven de diepere bedoelingen en verwij zingen grotendeels onder de op pervlakte. "Ik hoop dat mensen er naar kunnen kijken als puur amu sement", heeft Greenaway zelf ge zegd en dat lukt heel goed. 'ZOO' begint met een ongeluk. Een auto komt in botsing met een laagvliegende zwaan. Twee vrou wen komen daarbij om het leven. Het zyn de echtgenotes van Os wald en Oliver, tweelingbroers en allebei werkzaam als dierkundigen in de dierentuin. In hun wanhoop willen se per sé weten waarom het noodlot juist hen moest treffen. Ze duiken in de evolutieleer van Dar win en krijgen een bijzondere inte resse in het rottingsproces na de dood. Bovendien sluiten Oswald en Oliver vriendschap met Alba Be wick, de vrouw die de auto be stuurde. Ze heeft een been bij het ongeval verloren. Greenaway toont haar voornamelijk liggend in bed en in een vast kader waarbij alles in volmaakte symmetrie is. Daarin past een tweeling uitstekend en met beide broers begint ze een amoureuze relatie. Het resterende been moet er ook al snel af, want dat verstoort immers de symmetri sche verhoudingen. Behalve deze drie zijn er nog een paar randfiguren waarmee Greena way zijn rariteitenkabinet vult. Al lereerst de chirurg Van Meegeren (een rol van Gerard Thoolen) die zo graag de schilder Vermeer zou wil len zijn. Hij heeft Alba haar benen ontnomen en gebruikt haar voor zijn Vermeer-fantasieën. Trou wens: Greenaway steekt zijn liefde voor de Hollandse Meester even min onder stoelen of banken. De hoer en verhalenvertelster Venus van Milo vinden we voorna melijk in het kielzog van de twee ling. Dit prototype van de ideale vrouw (deze Venus heeft allebei haar armen nog) kan de broers ech ter seksueel niet behagen, ze ver kiezen de gemankeerde Alba. Als ze zo gedrieën in bed liggen, typeert Alba hun relatie als een Z met twee nullen met haar zelf in de rol van de laatste letter van het al fabet. Dat kan in verband worden gebracht met een woordspelletje van Alba's dochter: voor elke letter van het alfabet de naam van een dier zoeken. De *Z staat voor een zebra, het enige dier dat zijn eigen tralies draagt. Deze toelichting van 'ZOO' is een zeer beperkte. Er gebeurt oneindig veel meer, zaken die niet of nauwe lijks in schrijftaal is te vatten. Greenaway heeft zijn film volge stopt met grappen, voorzetten en schijnbewegingen. Sommigen zul len er wellicht door geïrriteerd ra ken en hem te weinig concreet vin den. Maar de lichte toonzetting en de voortdurende verrassende ab surditeiten maken zijn kost uitste kend verteerbaar. Zelfs voor men sen die niet van kruiswoordpuzzels houden. Frances Barber en Venus van Milo in 'ZOO'. 'Plenty'; regie: Fred Schepisi; hoofdrol len: Meryl Streep, Charles Dance en Tracey Ullman; theater: Lido, Leiden; al le leeftijden Als een kangeroe springt 'Plenty' door de tijd. Onder leiding van Au straliër Schepisi overbrugt de film in twee uur een tijdspanne van twintig jaar en doet dat in minstens tien sprongen. Meryl Streep springt als enige steeds mee, waar bij heur haar steeds anders zit, maar ze nauwelijks ouder wordt. 'Plenty' is een film geworden die - ongetwijfeld onbedoeld - een ty pische stervehikel is geworden. In elke scene is Streep degene om wie het draait. Ze speelt Susan, een nerveuze, onevenwichtige en egoïstische vrouw. Het getuigt van moed om een film aan zo'n persoon op te hangen en dat kan natuurlijk ook alleen maar met Meryl Streep in de hoofdrol. Welke andere top actrice zou dit aandurven, laat staan aankunnen? Net als het geval was met 'Sop hie's Choice', een vergelijkbare film, draagt zij de film. Er zitten fragmenten in die langdurig beklij- Bijvoorbeeld als Streep een diplomatiek diner in de war schopt of als ze bij de chef van de diploma tieke dienst clementie vraagt voor haar echtgenoot. Die rol wordt ge speeld door Charles Dance, een ac teur die eerder te zien was in de tv-serie 'The jewel'and the crown'. Het zoveelste voorbeeld van En gels acteertalent dat ook in de klei nere rollen een interessante keuze biedt. Sting is van de partij en ook Tracey Ullman doet mee. Beiden veelzijdige talenten. Sam Neill heeft het kleinste rol letje, maar wel een belangrijke. Als de geheim agent Lazar heeft hij een soort symboolfunctie in de psyche van Susan. Ze hebben een romance voor één nacht, ergens in bezet Frankrijk. De vrijblijvend heid van die ontmoeting, hun geza menlijke strijd voor een betere we reld maakt een steeds diepere in druk op naar en krijgt naarmate de jaren vorderen een steeds grotere waarde. Een zelfde thematiek als 'De Aanslag' dus. De bevrijding brengt Susan wei nig goeds. De duffe relatie met een diplomaat contrasteert met de spanning van de oorlog, net als haar geestdodende baantje bij een havenbedrijf. Uiteindelijk krijgt de trooste loosheid van naoorlogs Engeland haar toch in de greep en dat wordt er in de jaren vijftig niet beter op. Na een crisis vlucht ze in een hu welijk met diplomaat (Dance). Maar dat milieu van omzichtig taal-, gebruik en formele omgangsvor-' men is haar volstrekt vreemd. Ze droomt steeds vaker over de oorlogsjaren en wordt voor haar omgeving daardoor ook moei lijker, om niet te zeggen onuit staanbaar. De film is geschreven door Da vid Hare die daarvoor een eigen to neelstuk bewerkte. Dat is drama tisch gezien ook duidelijk merk baar. Voor film is het een tamelijk verbrokkelde opzet en dat wreekt zich ook in de achterliggende ge dachte achter 'Plenty'. Het wil een beeld geven van dé Engelse maat schappij in die periode van twintig jaar, maar dat lukt niet erg. In de fragmentarische opzet komt die so ciale geschiedenis weinig tot zijn recht en beperkt het plezier van 'Plenty' zich tot het vakmanschap van de acteurs. Voor een grotere reikwijdte hadden de makers in hun tijdschema moeten schrap pen. BART JUNGMANN Sting en Streep zoals in 'Plenty' te zien zijn. 'Moskou gelooft niet in tranen'; regie: Vladimir Mens- hov; hoofdrollen: Vera Alentova, Irina Muravyova en Raisa Ryazanova; theater: Kijkhuis, Leiden (tot en met zondag). In de schaduw van de opening van zaal I van Het Kijkhuis, beleeft 'Moskou gelooft niet in tranen' in zaal II zijn première. Beter laat dan nooit zou je kunnen zeggen, want deze Russi sche film werd al in 1981 onderscheiden met de Oscar voor de beste buitenlandse film. Blijkbaar zag de jury in deze produktie een op leving van de Russische cinema, die volgens velen al jaren in het slop zit. Dankzij de zegetocht van 'Oblomov' langs de filmhuizen is de belangstelling voor recente films uit de Sowjet-Unie in ons land aanzien lijk toegenomen. Dat is een goede zaak, want Rusland is en blijft een natie met een indruk wekkende filmtraditie. Die Oscar zou 'Moskou gelooft niet in tra nen' wel eens te danken kunnen hebben aan het feit dat de film zich op een drietal punten duidelijk onderscheidt van de overige films uit Rusland die in het-westen te zien zijn. Wan neer bij ons wordt geklaagd dat zoveel Neder landse films in de oorlog spelen, vergeet men dat een belangrijk aantal gerenommeerde films uit de Sowjet-Unie diezelfde periode be handelen. Op zichzelf is dat dus helemaal geen schan de. Een ander soort Sowjetfilm kenmerkt zich door grote aandacht voor folklore. Meestal zijn dit films afkomstig uit Sowjetrepublieken met een sterke eigen cultuur, zoals öeorgië. Een derde opvallende eigenschap van de Russi sche film is, dat er vaak sprake is van verfil mingen van klassiekers uit de wereldlitera tuur. In 'Moskou gelooft niet in tranen' ontbreken al deze elementen en dat resulteert in een bij zonder verfrissende film. Centraal staat het da gelijks leven van een aantal doodgewone men sen in een normale woon- en werksituatie in een grote stad zoals er zoveel zijn. Geen heroï sche daden van personen die slechts dragers van ideeën in plaats van mensen zijn en geen pittoresk decor, wat in Moskou niet zo moei lijk te vinden zou zijn. De film volgt gedurende ongeveer twintig jaar het leven van drie vrien dinnen. Katia raakt verliefd op een man van de televisie, Rudik. Zij krijgt een kind van hem en wordt prompt in de steek gelaten. Ludmilla trouwt de ijshockeyer Ser gei en Antonina vindt het geluk bij de goed moedige Kolia. Dat alles zeker geen rozegeur en maneschijn is, wordt duidelijk in het tweede deel van de film, dat een groot aantal jaren later, speelt. Sergei is aan de drank geraakt en bedelt bij Ludmilla om geld, ook al zijn ze reeds zeven jaar gescheiden. Antonina heeft het druk met een groot gezin, maar leeft in betrekkelijke harmonie. Het zwaartepunt ligt geheel bij Ka tia. Zij heeft zich van eenvoudige arbeidster opgewerkt tot directeur. Nu heeft Rudik wel belangstelling voor haar, maar zij probeert de liefde van een bankwerker, Gosja, te winnen. Aangezien deze van mening is dat een man meer moet verdienen dan de vrouw, verzwijgt Katia hem haar functie. Uit alle problemen en verwikkelingen blijkt duidelijk, dat het leven in Moskou niet veel verschilt van dat in welke andere grote stad dan ook. Dat maakt deze film op een zeer pret tige manier herkenbaar. LEONARD ENGEL 'Maria'; regie: Peter Jan Rens; hoofdrol len: Peter Jan Rens, Liesbeth Sjollema en Jeanne Marleau; theater: Trianon, Leiden; alle leeftijden Eind 1983 zat acteur Peter Jan Rens gloedvol bij Sonja Barend uit te leggen met wat voor revolutio naire opzet hij de financiering Vrouw als wapen 'Militaire Academie'; regie: Andrew Su- german; hoofdrol: Ann Dusenberry; theater: Euro, Alphen; 16 jaar 'Militaire Academie' is een pikante komedie waarin een meisje carriè re maakt in het Amerikaanse de fensie-apparaat. Naar sex hunke rende superieuren beloven Melin- da van alles en zo bereikt ze snel de top van het Pentagon. Omdat de Russische militairen ook tekort ko men, kan Melinda haar vaderland tevens van dienst zjjn. Ze zet een operatie in Siberië op touw, waar bij vrouwelijk schoon het wapen is. dacht te regelen voor een speel film, die 'Maria' zou gaan heten. Als 80.000 landgenoten hun bio scoopkaartje alvast vooruit wilden kopen, dan leverden hun tientjes Rens acht ton op. Daarmee kon hij dan meteen aan de slag. In de gauwigheid had de voort varende Rens er geen rekening mee gehouden dat films ook gedis tribueerd moeten worden door ie mand die óók geld wil verdienen. Maar Maria werd toch gedraaid en afgewerkt. Deze week is het mo ment aangebroken dat duizenden vaderlanders mogen bemerken dat ze een kat in de zak hebben ge kocht. Er is de laatste tien jaar in ons land geen enkele film tot stand gebracht die zó beroerd is als 'Ma ria'. Het schijnt dat 'filmen' toch een vak is en één hoofdrol in 'Branden de Liefde' is voor Peter Jan Rens te weinig geweest om het te leren. Uitgangspunt voor 'Maria' is een verhaal dat een 85-jarige reumapa- tiënte aan Rens vertelde in de tijd dat hij zich nog als fysiotherapeut nuttig maakte. Als 20-jarige meisje was ze ooit verdwaald geraakt tus sen Italiaanse fascisten en verliefd geworden op een zekere Paolo, de minst erge schavuit van het stel. Toen Paolo met Maria de benen wilde nemen, werd hij als deser teur doodgeschoten. Tot in het te huis voor gehandicapte bejaarden is ze over deze gestorven minnaar blijven treuren. In de film geeft Maria haar ge schiedenis prijs tijdens een vakan tie, waar een verliefde verpleger (Peter Jan Rens) haar sterk doet denken aan Paolo indertijd. Ma ria's herinneringen zijn vervat in een kruismontage met scènes in het vakantie-oord, waar trouwens het voltallige verplegend personeel uitsluitend bezig lijkt elkaar de bedden in te trekken. Er ontstaan daar zulke zotte toe standen, dat er naar het Italiaanse drama evenmin nog serieus te kij ken valt. Zelfs een in eerdere films bekwaam gebleken acteur als Huub Stapel komt er nu bij te staan als een gefiguurzaagde harle kijn. Het is ondoenlijk om in te gaan op alle ridicule details en techni sche miskleunen. Zelfs het opsom men van de grove fouten zou meer plaatsruimte vergen dan deze film verdient. Het komt er alles bij el kaar op neer dat Peter Jan Rens geen script kan schrijven en geen film kan regisseren. Een nachtelijk Jeanne Marleau en Peter Jan Rens in 'Maria'. uitstapje, bijkt ongegeneerd over te gaan in daglicht, waarna volgens het script daarna toch iedereen laat thuiskomt. Het is heel pijnlijk allemaal. Niet alleen voor alle mensen die in goed vertrouwen een paar ton gelapt hadden. Het vervelendste is ook niet dat Rens nu kletterend op zijn gezicht valt. Het ergste is eigenlijk dat Rens in zijn zelfoverschatting ook nog een aantal professionele acteurs en van filmcarrières dro mende amateurs voor gek zet. Zo erg dat het maar de vraag is of ze nog ooit opnieuw voor een filmrol gevraagd zullen worden. Laat deze Maria zo spoedig mogelijk ten he mel worden opgenomen. PIETER VAN LIEROP BIOSCOPEN (OP)NIEUW 'Vrijdag de dertiende, deel vijf - grie zelfilm, Luxor, Leiden 'Plenty' - Lido, Leiden •Militaire academie' - Euro, Alphen 'Invasion USA' - actiefilm met Chuck Norris, Euro, Alphen. 'Maria' - Trianon, Leiden BLIJVERS 'Prizzi's Honor' - Jack Nicholson op dreef in persiflage op Mafia-film, City, Katwijk. 'King Solomon's Mines' - spektakel in Afrika met reeks flauwe grappen, Ci ty Katwijk, Euro, Alphen. 'A Chorus Line' - groots opgezet dans- spektakel met een wat vals klinkend sentiment, Lido, Leiden 'De Aanslag' - Harry Mulisch verfilmd, niet volledig geslaagd, Lido, Leiden 'In de schaduw van de overwinning' - De schimmige scheidslijnen tussen verzet en collaboratie. City. Katwijk. 'White nights' - Harmonieuze mengel moes van dansfilm en politieke thril ler, Studio, Leiden. 'Back to the future' - Vermakelijke reis terug naar de toekomst, Lido, Leiden, Euro, Alphen. 'Welrd Science' - Twee jongens tove ren een mooie vrouw uit de computer en veroveren de wereld, Euro, Al phen. SEXFILMS 'Jünge Madchen, heisse Körper' - Rex, Leiden. 'Sexboat' - City. Katwijk NACHTFILMS 'Erotische kunstjes' - Rex, Leiden. 'Weird Science' - Euro, Alphen. 'Militaire Academie' - Euro, Alphen. •Private teacher* - Euro, Alphen. 'Good girl, bad girl' - Euro, Alphen. DEN HAAG 'A chorus line' - Asta (463500), al. 'Out of Africa' - Asta, al. 'Commando' - Asta, 16 jr. 'White nights' - Babylon (471656), al. 'Out of Africa' - Babylon, al. 'Macaroni' - Babyion, 16 jr. To live and die in L.A.' - Cineac (630637), 16 jr. 'Death Wish 3' - Cineac, 16 jr. 'RAN' - Cineac, 16 jr. 'A chorus line' - Euro (667066), al. 'De aanslag' - Metropole (456756), al. 'Maria' - Metropole, al. 'Back to the future' - Metropole, al. 'West side story' - Metropole, al. 'Teachers' - Metropole, al. Fright night' - Odeon (462400), 16 jr. 'Brewster's millions' - Odeon, al. 'Back to the future' - Odeon, al. AMSTERDAM White nights' - Alfa (278806), al. 'Kiss of the spiderwoman' - Alfa, 12 jr. 'Plenty' - Alfa. al. 'La historia oflcial' - Alfa, 16 jr. 'Un amour de Swann' - Alhambra (233192), al. 'Amadeus' - Alhambra, al. 'A chorus line' - Bellevue Cinerama (234876/266227), al. 'Commando' - Cinerama, 16 jr. 'Out of Africa' - Calypso (266227/ 'In de schaduw van de overwinning'. Calypso, 12 jr. 'Supergirls do the navy' - Centraal (248933), 18 jr. 'Les uns et les autres' - Cineac (243639), al. 'My beautiful Laundrette' - Cinecen- ter (236615), 16 jr. 'Prizzi's honor' - Cinecenter, 12 jr. 'Once upon a time in America' - Cine- center. 12 jr. 'Le thé harem d'archimède' - Cine- center, 16 jr. 'Out of Africa' - Cinema (151243), aL 'De aanslag' - Cinema, al. 'RAN' - City (234579), 16 jr. 'Maria' - City, al. To live and die in L.A.' - City, 16 jr. 'Death wish 3' - City, 16 jr. •Brewster's millions' - City, al. 'Firght night' - City, 16 jr. 'Back to the future' - City, al. 'Zoo' - Kriterion, (231708), 16 jr. 'Charley' 'Fitzcarraldo' - Studio K (231708), 16 jr. 'Amber's erotische dagvulling' - Pari- sien (248933), 18 jr. To live and die in L.A.' - Rembrandt- pleintheater (223542), 16 jr. 'Back to the future' - Rembrandt- pleintheater, al. 'Kaos' - The Movies (245790), 16 jr. 'Oriane' - The Movies, 16 jr. 'When father was away on business' - The Movies, al. 16 jr. 'De aanslag' - Tuschinski (262633), aL Teachers' - Tuschinski, al. Tuschinski, 16 jr. 'King Solomon's mines' - Tuschinski, 12 jr. 'The best of Bond' - Tuschinski, 12 jr. 'Macaroni' - De Uitkijk (237460), 16 jr. TELEVISIE Een sterk voorbeeld van de bloei van de Hongaarse cinema is 'De tijd staat stil' van Peter Gothar. Zoals het maatschappelijk leven in dit Oosteuropees land vrijer is geworden, zo is het filmklimaat daar ook verbeterd. Van die toe genomen vrijheid profiteerde Gothar. De film speelt in 1963, zeven jaar nadat de Hongaarse opstand is neergeslagen. De re gering van Kadér laat langzaam de teugels vieren. De vader van hoofdpersoon Denes was bij de opstand betrokken, zijn broer en hij worden daar dagelijks mee geconfronteerd (20.20 uur, don derdag, België 2). Op dezelfde zender een dag la ter 'Love at first bite', een persi flage op het Dracula-genre. Geor ge Hamilton speelt ditmaal de bloederige edelman die zich in een kist naar New York laat ver voeren. Hij is verliefd geworden op een foto-model (Susan Saint James) en treft haar in een disco theek. Het model is zelf ook wel gecharmeerd van die Europeaan met zijn grappige accent, haar vriend niet (21.30 uur). Steve McQueen en Faye Duna- way komen we iets later op de avond tegen in 'The Thomas Crown Affair', een ingenieuze thriller van Norman Jewison. De eerste speelt een excentrieke miljonair die uit een soort pro test bankovervallen uitvoert. Geen van de bendeleden kent el kaar en dat verwart het politie korps danig (23.35 uur, Neder land 2). De VPRO heeft beslag weten te leggen op 'Stranger than Pa radise', het grote succes van Film International vorig jaar. Susan Saint James, te z 'Urne at first bite(foto pn Een opvallend vormgegeven- film van Jim Jarmusch en een tijdsbeeld van de jaren tachtig. Twee Newyorkers en een Hon gaars meisje trekken samen door de VS op weg naar Miami voor een korte vakantie (zondag, Ne derland 2, 22.45 uur). Sydney Pollack en Robert Redford, samen ook verantwoor delijk voor 'Out of Africa', maak ten in 1973 'The way we were'. Barbra Streisand en Redford spelen twee uiteenlopende types die ondanks maar pok door poli tieke ontwikkelingen in hun land naar elkaar worden gedre ven (Duitsland 1, 23.45 uur, vrij dag). FILMHUIZEN 'Brazil', een verfrissende paro die op Orwells '1984', is tot en met zondagavond in het Film huis LVC te zien. Terry Gilliam is de regisseur. (21.15 uur). Woensdag wordt hier om acht uur 'The last wave' van de Au straliër Peter Weir vertoond. De ze thriller gaat over een advocaat die een aantal Aboriginals verde digt, maar zelf diep bij de zaak betrokken raakt. 'Witness' van Peter Weir is donderdag (20.00 en 22.15) en vrijdag tot en met zondag (21.15 uur) bij het LVC te zien. Met Har rison Ford als politie-inspecteur. 'Les 400 coups' van Francois Truffaut wordt dinsdagavond bij K O gedraaid. Deze eerste lan ge speelfilm van de toen (in 1959) 27-jarige regisseur kreeg meteen de prijs voor de beste regie op het festival van Cannes. De film behandelt het thema van de spanning kind-volwassene, dat later steeds in Truffauts werk te rugkeert. (20.15 uur). Bij LAK-Cinema krijgt de kor te kunstzinnige Nederlandse film dinsdagavond aandacht. Om 20.00 uur 'Angels en Angels' en 'The Spirit', twee films van Dick Verduit, wiens beeldende kunst vanaf 25 februari bij LAK- galerie te zien is. Vanaf 22.00 uur draaien achtereenvolgens 'Life and Death' van Joost Roelofsz, 'De meester en de reus' van Jo- han van der Keuken en 'Reis door het zand' van Andreas Ha melberg. Behalve de twee op deze pagi na besproken premières in Het Kijkhuis, staan daar verder op het programma: 'Los Santos in- nocentes' van Mario Camus (maandag 20.00 en 22.15 uur), 'Kindergarten', een anti-oorlogs film (dinsdag 19.30 en 22.15 uur), 'The Hotel New Hampshire' (woensdag 20.00 en 22.15 uur) en 'Poulet au vinaigre' van Claude Chabrol (donderdag tot en met zondag 20.00 en 22.15 uur).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 19