Rietkerk: een rechtlijnig politicus
Grondstofcrisis dodelijk
voor ooit rijke kolonies
Achtergrond
Heineken-ontvoerders constant 'bewaakt'
VRIJDAG 21 FEBRUARI 1986
PAGINA 17
DEN HAAG De politieke
loopbaan van de gisteren overle
den minister van binnenlandse
zaken mr. Jacobus Gijsbert Riet
kerk heeft zich voornamelijk in
de schaduw afgespeeld. Hoewel
deze loopbaan vrijwel alle hoog
tepunten kende die een politicus
zich kan wensen - Rietkerk was
kamerlid, staatssecretaris, frac
tieleider en minister - heeft hij
nooit het gezicht van zijn partij
bepaald.
Die rol was voorbehouden aan
meer op de voorgrond tredende
persoonlijkheden als Geertsema,
Wiegel en Nijpels. Mede dank zij
zijn gereformeerde achtergrond
laat Rietkerk zich nog het best
karakteriseren als een 'steile' li
beraal. Wars van ophef makende
uitspraken, voorbeeldig in zijn
dossierkennis.
Rietkerk begon zijn carrière in
1953 als advocaat. Van 1956 tot
1959 was hij als juridisch mede
werker verbonden aan de Ver
eniging van Nederlandse Ge
meenten. Daarna vervulde hij di
verse functies, onder andere se
cretaris en adviseur, bij het Cen
traal Sociaal Werkgevers Ver
bond.
In 1967 werd hij Tweede Ka
merlid voor de WD. Zijn staats
secretariaat van sociale zaken in
het kabinet Biesheuvel (1971 -
1973) betekende het eerste hoog
tepunt in zijn carrière. Na de val
van dat kabinet leek hij afscheid
te nemen van de politiek. Riet
kerk werd directeur sociale za
ken van het Verbond van Neder
landse Ondernemingen (VNO).
'Een intermezzo van korte duur:
in 1974 keerde hij terug in de Ka-
Zijn 'finest hour' beleefde hij
bij het aantreden van het kabi
net-Van Agt/Wiegel. Rietkerk
werd voorzitter van de liberale
Tweede Kamerfractie en hield
bij het debat over de regerings
verklaring een rede die grote in
druk maakte. Onder aanroeping
van de 'tijdgeest' rekende hij af
met de stelling van de oppositie
dat dit verrassend tot stand "ge
komen kabinet een te smal maat
schappelijk draagvlak had.
Puttend uit het arsenaal van de
nieuwe conservatieve ideologie
die in Engeland en de Verenigde
Staten opgang maakte, verklaar
de hij dat juist een kabinet van
deze signatuur bij uitstek in staat
was het hoofd te bieden aan de
nieuwe sociale ontwikkelingen.
Er was sprake van een heroriën
tatie in het maatschappelijk den
ken, politiek te vertalen in min
der ruimte voor de overheid en
jneer armslag voor het individu.
Dit werd het centrale thema
van al zijn beschouwingen: de
vrije burger die zich afzet tegen
de overheid als 'albedil'. Hij he
kelde de bevoogding door 'links'
die de mensen volgens hem
steeds afhankelijker maakte van
de overheid. Het. beleid moest
juist niet 'ontmoedigend', maar
'bemoedigend' zijn. De overheid
moest bijdragen aan de dekolo
nisatie van de burger. „Wij moe
ten af van de bestempeling van
de mens als zwakkere en afhan
kelijke. Op die manier worden
wij allen tot cliënten en patiën
ten, tot kansarmen en onderlig-
genden"
Hij onderscheidde zich daar
mee duidelijk van zijn voorgan
ger Hans Wiegel. Waar Wiegels
stijl vooral was gebaseerd op
electoraal doeltreffend effectbe
jag en een koele taxatie van de
machtsverhoudingen, wilde
Rietkerk zijn parlementair lei
derschap meer diepgang geven.
Maar de WD zat niet te wachten
op een ideoloog. Rietkerk mocht
wikken, Wiegel bleef beschik
ken.
Dat bleek overduidelijk bij de
crises die het kabinet teisterden.
In het voorjaar van 1980 trad de
CDA-minister van financiën,
Andriessen, af, omdat er te wei
nig bezuinigd werd. Rietkerk
was het met Andriessen eens,
wilde een crisis forceren, maar
durfde Wiegel niet te trotseren.
Bij de opstelling van de begro
ting in dat zelfde jaar ging hij op
nieuw de confrontatie aan. Op
nieuw moest hij in het stof bij
ten.
Hoewel hij zich regelmatig op
wierp als de politiek leider van
de VVD, miste hij de mentale
souplesse om gezag in de fractie
af te dwingen. Zijn onbuigzaam
heid leidde tot conflicten met
vooral mevrouw Kappeijne van
de Coppello, de huidige staatsse
cretaris van sociale zaken, en me-
diaspecialist Wim Keja. Zijn as
piraties voor het lijsttrekker
schap werden door niemand in
de VVD serieus genomen. Hij
bleef in de schaduw van eerst
Wiegel en later Nijpels. Als dank
voor bewezen diensten mocht hij
in het huidige kabinet minister
van binnenlandse zaken worden.
Zijn ministerschap is vooral in
de eerste jaren gedomineerd
door het conflict met de ambte
naren over de kortingen op hun
salarissen. Dat leidde in het na
jaar van 1983 op grote schaal tot
stakingen van overheidsdien
sten. Rietkerk dreef zijn zin door,
maar wist later dank zij zijn inzet
voor hun zaak in het kabinet,
toch de vertrouwensrelatie met
de ambtenarenbonden te herstel
len. Vrijwel geruisloos haalde hij
zijn bezuinigingsdoelstelling;
een prestatie die hem in eigen
kring veel krediet bezorgde.
Ook als minister bleef hij
trouw aan zijn credo dat het
overheidsapparaat verder afge
slankt moest worden. Zijn laat
ste ingrijpende beleidsdaad was
de ontmanteling van het open
baar lichaam Rijnmond.
Dat was wellicht karakteris
tiek voor een man die zijn inzich
ten niet wenste te voegen naar
wat hij als de waan van de dag
beschouwde. Deze rechtlijnig
heid was een eigenschap die hij
ook als politicus niet wenste te
verloochenen.
AMSTERDAM Vasthoudend als
hun schaduw volgen veiligheids
mensen van Freddie Heineken de
twee min of meer vrij rondlopende
Amsterdammers die worden ver
dacht van de ontvoering van de
bierbrouwer en diens chauffeur, de
heer Doderer. Sedert Willem Hol
leeder en Cor van Hout in decem
ber vorig jaar in Frankrijk op vrije
voeten kwamen, verliezen de Hei-
neken-agenten hen geen moment
uit het oog.
door
Weert Schenk
Zo reisden de afgelopen week
maar liefst drie veiligheidsmensen
de twee verdachten achterna bij
hun met onlusten gepaard gaande
zwerftocht door het Caraibisch ge
bied. Overal waar de Franse autori
teiten Holleeder en Van Hout
brachten om definitief van ze af te
zijn, daar gingen ook de Heineken-
mensen heen. St. Martin, St Bar-
thélemy, Gouadeloupe, de 'stillen'
van de biermagnaat bleven obser-
Omdat het tweetal nergens wel
kom was, lieten de Fransen hen
weer terug komen naar Frankrijk,
waar ze gisteren werden onderge
bracht in een hotel te Ivry, een
gloednieuwe stad even ten zuiden
van Parijs. Daar meldden zich niet
alleen de gendarmerie en verslag
gevers. Ook een okselfris Heine-
ken-team stond klaar om de ont
voerders nauwlettend in de gaten
te houden.
De twee verdachten, die met aan
Nederland uitgeleverd kunnen
'worden, raakten volgens Holleed-
ers advocaat, mr I. de Vos, vooral
in het begin bloednerveus van Hei-
nekens detectives. Holleeder vroeg
zijn verdediger zelfs om „die lui
eens terug te roepen".
Inmiddels zijn de ontvoerders en
de Heineken-mensen aan elkaar
gewend geraakt, zegt De Vos. „Ze
zwaaien af en toe naar elkaar. Op
zich hebben ze liever dat ze gaan,
maar het gaat best".
Betekent dat ze in het hotel ook
wel eens en biertje met elkaar drin
ken of zo?
De Vos: „Ik weet niet of het
zover gaat. In ieder geval is het
geen moord- en doodslag".
De advocaat zegt zich over het
Heineken-team niet druk te ma
ken. „Het kan lastig zijn als je op
deze- wijze wordt geschaduwd.
Maar het is geen echte inbreuk op
de privacy. Pas als ze met telelen
zen foto's van de hotelkamers ma
ken of de telefoon afluisteren, zou
ik iets kunnen doen. Maar voor
zover ik weet, gebeurt dat niet".
De Vos zegt niet te weten wat
Heineken precies met het schadu
wen wil bereiken. „Ik denk dat hij
wil weten waar het tweetal ver
blijft". Het Heineken-concern
heeft steeds geweigerd commen
taar te geven over het doel van de
achtervolging. Pas gisteren ging de
deur op een kier.
„We willen weten wat er zich
rond die twee afspeelt"., zegt
woordvoerster Annemiek Lou-
wers, „Het gaat ons om het verkrij
gen van informatie. We willen
dicht bij de ontwikkelingen staan".
De pers en de politie staan er
toch ook boven op?
Louwers: „Ja, maar het is een
keuze die je maakt".
Wat is het doel van het verga
ren van de informatie?
Louwers: „Het volgen van de
ontwikkelingen".
Is het ook de bedoeling om de
politie te waarschuwen als, zoals
op St. Martin had gekundde ont
voerders op het Nederlandse deel
van het eiland zouden komen?
Louwers: „Dat weet ik niet".
Hier blijft het bij. De Heineken-
woordvoerster wil verder niets
kwijt over de aard van de werk
zaamheden van de volgploeg, het
doel ervan of over het materiaal
waarvan gebruik wordt gemaakt.
„We willen niet teveel in de schijn-
staan".
Voor politiemensen is het duide
lijk wat Heineken wil. De detecti
ves moeten kijken waar de twee
zijn en vooral welke contacten ze
maken. Het is een manier om de
acht miljoen gulden terug te krij
gen, die van het losgeld nog zoek
zijn. Voor de bevrijding van Heine
ken en zijn chauffeur werd 34 mil
joen gulden betaald, waarvan 26
miljoen werd teruggevonden in de
bossen bij Zeist.
Een ander effect van de constan
te aanwezigheid van de agenten is
het ontstaan van een psychologi
sche oorlog. Het kan nooit echt
wennen om op een dergelijke ma
nier te worden geschaduwd. Inte
gendeel, het zal ernstig op de zenu
wen werken.
Om op de achtergrond te blijven,
weigert het Heineken-concern me
dedelingen te doen over de organi
satie van de veiligheidsdienst die
zich met het schaduwen van de
ontvoerders bezig houdt. Informa
tie uit politiekringen leert dat de
afdeling bestaat uit 40 mensen. De
ze dienst zou niet alleen zorgen
voor de bescherming van Heine
ken zelf. Gezegd wordt dat ook an
dere topmensen uit het bedrijfsle
ven een beroep op deze lijfwacht
kunnen doen.
De afdeling werd op sterkte ge
bracht na de goede afloop van de
ontvoering in 1984. Zwaaiend met
de geldbuidel trok Freddie Heine
ken meteen 10 rechercheurs aan
van het arrestatieteam van de rijks
politie. Daarover ontstond in die
tijd veel tumult.
Geruislozer verliep vorig jaar de
overgang van nog eens vyf leden
van datzelfde arrestatieteam naar
Heinekens veiligheidsdienst.
Hoofd van de afdeling is Arjo de
Jong, die commandant van het ar
restatieteam is geweest en ook
plaatsvervangend hoofd was van
de lijfwacht van het Koninklijk
Huis. By de rijkspolitie had De
Jong de rang van majoor. Hij is,
voor zover bekend, de enige poli-
tie-officier die bij Heineken in
dienst trad.
Terwijl de aandacht vooral is ge
richt op de spectaculaire val van de
olieprijzen, ontwikkelen zich op
andere fronten identieke proble
men. Inplaats van een 'derde olie
crisis' kan beter worden gesproken
van een wereldwijde grondstoffen-
crisis. Er is, ondanks een groeiende
wereldbevolking, niet alleen een
overschot aan olie, maar ook aan
tin, jute, suiker en cacao. Gemeten
althans naar de commerciële
vraag.
door
Wim Fortuyn
In 1983 zette de Unctad, de han-
delspoot van de Verenigde Naties,
een stapje naar een Wereldgrond-
stoffenfonds. Nu lijken bestaande
overeenkomsten tussen grondstof-
producenten en -consumenten uit
te lopen op een debacle. De ge
dachte was om de prijzen te be
schermen tegen grote schomme
lingen door bij een tegenvallende
vraag voorraden aan te leggen,
waaruit dan weer bij tekorten kon
worden geput. Maar aan de voor
naamste voorwaarde, het beheer
sen van de produktie, kon niet
worden voldaan.
Er is meer dan één reden te ver
zinnen om de prijs van grondstof
fen - van tin tot cacao, van olie tot
(tropisch) hout - op een stabiel,
soms hoog niveau te houden. Sta
biliteit geeft zowel kopers als ver
kopers zekerheid en bevordert een
evenwichtige groei. Hoge prijzen
voorkomen verspilling en stimule
ren het terugwinnen van grondstof
uit afval. Dat is goed voor het mi
lieu en voorkomt dat de wereld in
hoog tempo wordt leeggeroofd,
voordat er nieuwe voorraden of al
ternatieven zijn.
Bovendien zijn het vooral de ar
me landen, die voor hun inkom
sten afhankelijk zijn van export
van grondstoffen. Zij hebben veel
al wel mineralen in huis, maar niet
de fabrieken en technische kennis
om er kant- en klare produkten van
te maken. Een land als Bolivia is
voor 40 procent van zijn exportver
diensten afhankelijk van tin. Als
de tinprijs een duikeling maakt,
werkt dat rechtstreeks door in de
inkomsten van het land.
Maar wie de prijzen hoog wil
houden, moet wel rekenen op min
der kopers. Zo zal de westerse bier-
fabrikant overstappen op een ver
pakking van glas of kunststof, als
tin hem te duur wordt. De tinlan-
den moeten dan hun produktie iets
terugschroeven. De praktijk heeft
echter geleerd, dat (te) hoge prijzen
juist nieuwe produktie uitlokken.
Zo legde de hoge olieprijs de ba
sis voor een complete industrie op
de Noordzee, buiten de Opec om,
en verloor het oliekartel zijn greep
op de produktie. Inplaats van 70
procent beheersen de dertien
Opeclanden nog slechts 30 procent
van de markt. Op dezelfde manier
heeft de lucratieve tinprijs China
en Brazilië verleidt tot ontginning
van ertsryke gebieden. Beide lan
den zijn geen lid van de 30 jaar ou
de Tinraad (ITC). De totale berg
aan onverkoopbare tin zou inmid
dels 300.000 ton omvatten.
Minder vraag, meer produktie.
Alleen het opkopen van overschot
ten kan dan nog een prijsdaling
voorkomen zonder nog meer pro
duktie in te leveren. Een middel
dat erger is dan de kwaal, want zo
zwellen de voorraden aan. Zodra
het te duur wordt om de overschot
ten op te kopen en op te slaan, tui
melen de producerende landen in
een zware concurrentieslag met
prijsverlagingen over elkaar heen.
De landen die per saldo grondstof
fen importeren profiteren er van.
Tinhandel
Ook ryke, consumerende landen
doen weliswaar mee met grond
stofovereenkomsten, maar hun
verlies blijft vooralsnog beperkt
tot het bedrag dat zy hebben gesto
ken de overschotten. Engeland
moet bijvoorbeeld 188 miljoen gul
den uittrekken om de tinhandel
voor Londen te redden. Toch blijft
die handel slechts een bijverdien
ste. Er zijn geen 150.000 banen in
het geding, zoals in 's wereld groot
ste tinproducent, Maleisië.
Landen die eenzijdig afhankelijk
zijn van enkele bodemschatten,
zijn in alle opzichten de sigaar.
Verkoop van grondstoffen is voor
hen de enige manier om dollars te
verdienen en die hebben ze hard
nodig hebben om buitenlandse le
ningen af te lossen. Kelderen de
prijzen dan neemt de schuld
slechts toe. Laat staan dat ze nog
geld overhouden om eigen fabrie
ken te bouwen, wegen of telefoon
lijnen aan te leggen.
Mede door de sociale en politie
ke onrust die dat met zich mee kan
brengen, haken ook westerse over
heden, banken en bedrijven af. In
vesteringen blyven uit, althans
voor zover die meer inhouden dan
het uitbaten van lokale rijkdom
men (mineralen of tropisch hout),
armoede (lage lonen) of onwetend
heid (milieuvervuiling). Daarmee
blijven de arme landen ook versto
ken van de sleutel naar meer wel
vaart: kennis.
Ooit rijke kolonies dreigen te
verworden tot afhankelijke schul
denlanden. Alister Mclntyre, vice-
voorzitter van de Unctad, zei vori
ge week in Caracas (Venezuela) dat
de industrielanden vorig jaar 65
miljard, dollar minder betaalden
voor de invoer van grondstoffen
dan in 1984. De helft van dat verlies
zou voor rekening zijn gekomen
van Latijns-Amerika, dat kampt
met een stagnerende economische
groei.
De pryzen van bijna alle belang
rijke exportprodukten in deze re
gio, zoals vlees, bananen, suiker,
katoen, tin, bauxiet en aluminium,
zijn vorig jaar in pry s gedaald. Kof
fie is eigenlijk de enige uitzonde
ring, dank zij een slecht jaar
voor 's wereld grootste koffiepro
ducent, Brazilië. Hetzelfde geldt
voor tal van landen in Afrika.
Zo ziet Ivoorkust, marktbepa-
lend cacaoproducent, een recor-
doogst van 550.000 ton dit jaar 'be
loond' met een duikeling van de
prijs met tachtig gulden per ton.
Het beheersen van prijzen door
middel van produktie kan alleen
werken als iedereen meedoet. Niet
iedereen is daartoe bereid. De VS
zijn sinds jaar en dag tegenstander
van marktafspraken en willen via
pure concurrentie evenwicht be
reiken tussen vraag en aanbod.
Europa heeft meer oog voor de
nadelen van de vrije markt, maar
zit zelf opgescheept met overschot
ten: melk, boter, graan rundvlees,
wijn. Exportsubsidies werken ave
rechts. In Nieuw Zeeland, het Cari-
bisch gebied en Afrika staat de EG
al bekend als verpester van de in
ternationale suikermarkt.
Een wereldomvattende oplos
sing van de grondstoffencrisis lykt
daarmee verder weg dan ooit, te
meer daar consumenten en fabri
kanten in de industrielanden profi
teren van de prijsverlagingen. Al
thans, voor zolang als het duurt.
De fabrikanten zullen al gauw
merken dat ook de concurrentie
profiteert van de lagere pryzen.
Daar staat wel meer koopkracht te
genover, maar anderzijds neemt de
export naar de grondstofproduce-
rende landen sterk af. Bovendien
is de kans groot dat de overheid de
consumenten die extra koopkracht
weer afpakt via belastingverho
ging, zeker in Nederland waar de
aan de olieprijs gekoppelde aard
gasinkomsten fors dalen.
Banken
En de banken ten slotte krijgen
te maken met een opleving van het
schuldenprobleem. Een land als
Mexico moet alleen aan rente op de
100 miljard dollar grote buiten
landse schuld al 10 miljard ophoes
ten, terwijl de Mexicaanse inkom
sten uit olie-export dreigen terug
te vallen van 13 miljard dollar in
1985 naar 8 miljard dit jaar.
Uit een deze week verschenen
rapport blijkt dat tal van Ameri
kaanse banken Mexico fors geld
hebben geleend, soms tot een
kwart van hun totale krediet. Als
zij failliet gaan, kan dat het ver
trouwen in het internationale geld
verkeer ernstig ondermijnen. De
grondstof- en schuldencrisis legt
aldus een nieuwe bom onder de
wereldeconomie. Het is mede in
westers belang om te voorkomen
dat die afgaat.
Christelijke
gereformeerde
kerk Rijnsburg
75 jaar
Op zondag 2 maart is het 75 jaar
geleden, dat de christelijke gere
formeerde kerk in Rijnsburg
werd ingesteld. Dat zal worden
herdacht in een kerkdienst op
donderdag 6 maart om 8 uur in
de Eben Haëzer-kerk aan de
Oegstgeesterweg. In deze dienst
hoopt de plaatselijke predikant,
ds. W. van Sorge, voor te gaan.
Op donderdag 3 april is er nog
een 'gezellige bijeenkomst' voor
de gemeente en oud-gemeentele
den in 'De Voorhof aan de Vliet
in Rijnsburg. De jubileumcom
missie heeft ook een gedenk
boek gemaakt. Daarin komt de
geschiedenis van de plaatselijke
gemeente uitgebreid aan de or
de.
Koudekerk aan den Rijn.
Voor de hervormde gemeente en
de gereformeerde kerk van Kou
dekerk is de komende zondag
'historisch' omdat beide kerken
hun diensten dan houden in één
kerkgebouw, ten teken dat her
vormden en gereformeerden
zich 'in staat van hereniging' be
vinden. De hervormde kerk blijft
zondag dicht, voor het eerst in de
geschiedenis. In de gereformeer
de kerk worden drie diensten ge
houden, om 9 uur, half 11 en 7
uur, waarin de hervormde predi
kant, A. L. Lapré, voorgaat.
Er komen dit jaar drie van der
gelijke samen-op-weg-zondagen.
De volgende zal op 11 mei zijn en
dan is de gereformeerde kerk ge
sloten.
Alphen aan den Rijn. De Al-
phense hervormde predikant J.
H. Bogers gaat per 1 mei met
pensioen. Op 11 maart zal het
dertig jaar geleden zijn, dat hij
zijn werk in Alphen begon. Hij
kwam toen uit Sint Annapro-
chie. In 1948 werd hij in het Frie
se Morra tot predikant bevestigd.
Leiden. In het najaar van dit
jaar bestaat de Hartebrugkerk
aan de Haarlemmerstraat 150
jaar. Parochianen hebben het
plan opgevat om de kerk, die in
verband met de mogelijkheid
van diefstal en vandalisme in de
week niet meer open is, overdag
weer open te stellen. Zij willen
op die manier tegemoetkomen
aan de behoefte aan bezinning en
gebed in het centrum van een
druk winkelgebied.
Er zal een kapel worden ge
maakt in de voorhal van de kerk.
Die moet dan met een hekwerk
worden afgesloten, dat aansluit
bij de architectuur en de sfeer
van de kerk. De kosten worden
geschat op f50.000. Om aan dit
bedrag te komen wordt de op
pervlakte van de kapel symbo
lisch verkocht; ieder die een
deeltje van de grond koopt krijgt
een certificaat. Namen en adres
sen van de 'kopers' worden op
een lijst vermeld die achter het
Maria-altaar zal worden ingemet
seld. Pas over 150 jaar mag het
nageslacht deze koker weer ope
nen.
Leiden. De oecumenische
geloofsgemeenschap in de Me-
renwijk bestaat dit jaar vijftien
jaar. Met allerlei activiteiten, ver
spreid over het jaar, zal aan dit
lustrum aandacht worden ge
schonken.
In het vooijaar zullen in een se
rie gespreksgroepen enkele on
derwerpen worden behandeld
die algemeen in de belangstel
ling staan en ook het kerkelijk le
ven raken. Het eerste onderwerp
is 'euthanasie'.
In een drietal gesprekken op
zondag zal aan de hand van het
gereformeerde rapport 'Euthana
sie en pastoraat' over dit vraag
stuk worden nagedacht. De ge-
prekken zijn in het 'stiltecen
trum' van 'De Regenboog' op 2,9
en 16 maart van kwart over 11 tot
kwart over 12. Volgend op deze
serie zal op zondag 23 maart de
kerkdienst van half 10 aan dit
thema worden gewijd. Op dins
dag 25 maart om 8 uur wordt de
cyclus besloten met een gemeen
te-avond. Daar spreekt de Leidse
ziekenhuispredikante M. W. van
Beinum, die lid is geweest van de
staatscommissie inzake euthana
sie. Tweede inleider is de Leidse
huisarts J. H. Pleiter.
Wassenaar. Zondagavond
om 7 uur verzorgen de claveci-
nist Rien Voskuilen en de so
praan Ruth Rainero een concert
in de serie 'Muziek Dorpskerk
Wassenaar'. De toegang is gratis,
"maar", zo schrijft de commissie,
"een milde gift aan de uitgang is
noodzakelijk ter bestrijding van
de kosten".
Hervormde Kerk: beroepen
te Leimuiden kandidaat J. A.
Schilt Utrecht, te Heemstede A.
Carstens Middelharnis (deelge
meente 'Exodus'); bedankt voor
Assen G. S. Alma Epe.
Gereformeerde Kerken: aan
genomen naar 's Graveland kan
didaat J. G. Offringa Amster
dam.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: beroepen te Dalfsen A.
O. Reitsema Brunssum-Tree-
beek.
Nederlands Gereformeerde
Kerken: aangenomen naar Ha
ren kandidaat G. J. Lakerveld.
Baptistengemeenten: bedankt
voor Emmen A. H. Agtereek
Westerhaar.
Subsidie. Het 'Centrum voor
Kerk en Samenleving' krijgt
voor de komende twee jaar nog
subsidie van het ministerie van
onderwijs en wetenschappen.
Daarna komt het alleen nog in
aanmerking voor projektsubsi-
dies. Dat heeft minister Deetman
het bestuur laten weten.
Het centrum kreeg na zijn op
richting in 1982 een beginsubsi-
die voor driejaar. Dat werd vorig
jaar met een jaar verlengd. De
subsidie bedraagt ongeveer
f 100.000 per jaar. Verder dragen
de deelnemende kerken f 80.000
bij. De subsidie wordt gebruikt
voor de aanstelling van een staf
functionaris of twee deeltijd-me
dewerkers.
Het centrum ziet zichzelf als
een soort 'wetenschapswinkel
voor de kerken'. Het wil weten
schapsmensen uit verschillende
vakgebieden met elkaar in con
tact brengen om samen na te
denken over de 'maatschappij
van de toekomst'. Gisteren be
gon in Driebergen een conferen
tie over de vraag of een christen
in vooruitgang kan geloven.
Medeplichtig. De bisschop
pen moeten in een herderlijk
schrijven ondubbelzinnig stel
len, dat rooms-katholieke stem
gerechtigden niet mogen stem
men op een partij (het CDA niet
uitgezonderd) die actieve eutha
nasie toelaat of goedkeurt. Dit op
straffe van weigering van de sa
cramenten. Door op zo'n party te
stemmen maken gelovigen zich
medeplichtig aan zelfmoord van
een medemens.
Dat hebben pater J. Koopman
(Nijmegen) en de 'meelevend
rooms-kathoüek' A. Brosens
(Haarlem) de bisschoppen per
brief gevraagd. Koopman is
voorzitter van de 'Stichting voor
recht zonder onderscheid*. Naar
hun oordeel moet zo'n herderlijk
schryven nog vóór de gemeente
raadsverkiezingen van 19 maart
worden uitgegeven met de eis dit
in alle kerken en kapellen voor te
lezen.
Christenen - zo schrijven
Koopman en Brosens - kunnen
onmogelijk doorgaan met hun
stem te geven aan een volksver
tegenwoordiging "die de mis
daad wettigt, de immoraliteit
bevordert en al jarenlang een af-
braakpolitiek tegen het gezin
vnert"
