EG bereid tot meer
sancties apartheid
Alleen los van confessie
kan het CDA overleven
Vrouwspioneerde
voor haar idealen
Ginjaar wil actie
tegen schoolverzuim
Van den Broek dreigt Botha:
Ziekenhuis
boycot fruit
uit Z-Afrika
Eman is tevreden over
bezoek aan Nederland
'Onderwijs-atv discrimineert'
Burgemeester
redt schaatser
ENGELS FRANS
NEDEi
DUITS
Specialisten
willen wel
naar Duitsland
Nek-aan-nek
race tussen
CDA en PvdA
Politie noodgedwongen sportief
'Hoe wij kiezen': politieke toekomstvoorspellingen De Hond
ZATERDAG 15 FEBRUARI 1986
BINNENLAND
PAGINA 5
SCHIPHOL/JOHANNESBURG (GPD) - De Europese Gemeenschap zal de sancties te
gen Zuid-Afrika verscherpen wanneer Pretoria niet binnen afzienbare tijd met concrete
maatregelen voor afschaffing van de apartheid. Minister Van den Broek (buitenlandse
zaken) heeft dat gisteren in Geneve in een ruim twee uur durend gesprek namens de
twaalf EG-landen voorgehouden aan zijn Zuidafrikaanse collega Roelof Botha.
Van den Broek, gisteravond bij
zijn aankomst op Schiphol: "Ik
heb Botha gezegd: ik wil u best op
uw woord geloven als u zegt de
apartheid te zullen afschaffen,
maar de EG, de internationale ge
meenschap wil daden zien". Van
den Broek doelde daarmee op de
voorstellen van president Botha op
31 januari voor het Zuidafrikaanse
parlement dat verschillende apart-
heidswetten zullen worden afge
schaft en gepoogd zal worden de
zwarte gemeenschap politieke
rechten te geven.
In die voorstellen zitten volgens
Van den Broek 'constructieve ele
menten die kunnen leiden tot ont
manteling van de apartheid'. De
vraag is echter, aldus Van den
Broek, hoever de Zuidafrikaanse
regering bereid is te gaan. "We
moeten ons niet laten verblinden
door hun voornemens, maar even
min blind zijn en de oren dicht
stoppen voor de positieve ontwik
kelingen daar".
ANC
De Zuidafrikaanse minister zei
in Geneve 'bemoedigd' te zijn door
het gesprek met Van den Broek.
"Ik geloof dat wij veel waarover
Europa zich zorgen maakt in orde
kunnen brengen", aldus Botha. Hij
heeft Van den Broek echter niet
toegezegd dat de verzetsbeweging
African National Congress (ANC)
naast andere zwarte bewegingen
een plaats zal krijgen in het politie
ke proces.
Botha wees eveneens de EG-eis
af ANC-leider Nelson Mandela on
middellijk vrij te laten. "Ik heb de
hoop op vrijlating vah Mandela
echter niet verloren", aldus Van
den Broek. „Naar mijn gevoel is
dat proces in volle gang, zijn de ge
sprekken gaande", zei hij, zonder
dit nader te willen toelichten. De
EG zal vooralsnog de economische
en politieke druk op Zuid-Afrika
niet verminderen.
De Jonge
Van den Broek heeft met de
Zuidafrikaan tevens gesproken
over de affaire-Klaas de Jonge, de
Nederlandse ontwikkelingswerker
die al zeven maanden lang in de
voormalige Nederlandse ambassa
de in Pretoria zijn toevlucht zoekt
om uitlevering aan de Zuidafri
kaanse autoriteiten te voorkomen.
Beide partijen, aldus Van den
Broek, hebben behoefte aan 'nader
intern beraad'. Hij had van Botha
de verzekering gekregen dat Zuid-
Afrika niet 'eenzijdig dit probleem
zal oplossen', met andere woorden
de diplomatieke onschendbaar
heid van de voormalige ambassade
niet zal opheffen en De Jonge ar
resteren.
Het knelpunt in de zaak, zo legde
Van den Broek uit, is dat De Jonge,
die wordt verdacht van terroristi
sche activiteiten ten behoeve van
het ANC, een proces krijgt dat vol
doet aan internationale rechtsnor
men. Van den Broek wenste wel te
onderstrepen dat 'Nederland er
niet op uit is De Jonge aan elke
vorm van berechting te onttrek
ken'. Onze ambassades kunnen
niet worden gebruikt als toevlucht
soord voor mensen die wetten van
het gastland hebben overtreden.
Dat druist in tegen alle internatio
nale conventies, aldus Van den
Broek.
Kritiek
Dominee Allan Boesak, oprich
ter en beschermheer van het Ver
enigd Democratisch Front (UDF),
heeft het gesprek tussen Van den
Broek en Botha scherp veroor
deeld. "Ik hoop niet dat minister
Van den Broek zich opnieuw door
Botha en de Zuidafrikaanse rege
ring laat inpakken over het zoge
naamde hervormingsprogramma",
aldus Boesak, die eraan toevoegde
dat Van den Broek en de EG 'toch
al niet zo'n goede naam hebben by
de zwarte bevolking van Zuid-Afri
ka'.
AMSTERDAM (ANP) - Het
streekziekenhuis Gooi-Noord
in de gemeente Bussum heeft
besloten geen Zuidafrikaanse
produkten, met name fruit,
meer in te kopen. Aanleiding
tot deze beslissing is het ver
zoek hiertoe van het Komitee
Zuidelijk Afrika (KZA). Het
KZA heeft eind vorige maand
alle ziekenhuizen en bejaarden
huizen in Nederland aange
schreven met het verzoek te
stoppen met de verkoop en in
koop van zuidafrikaanse pro
dukten als fruit. Het Bussumse
ziekenhuis is het eerste dat een
beslissing over dit verzoek ge
nomen heeft.
Het verzoek aan de zieken- en
bejaardenhuizen wordt onder
steund door een aanbevelings-
komitee bestaande uit Hans
Pont, Joop dtm Uyl, Ria Bec
kers, voorzitter Mulder van de
Raad van Kerken, Bert Donia,
direkteur van Konsumenten
Kontakt en Jan ter Laak van
Pax Christi.
Ook het aantal gemeentebe
sturen dat zich uitspreekt tegen
de handel in Zuidafrikaanse
produkten in hun gemeente
stijgt volgens het KZA snel. In
december '85 nam de gemeen
teraad van Deventer als eerste
een motie aan tegen de verkoop
van Zuidafrikaanse produkten.
AMSTERDAM - De lijsttrekker voor de komende kamerverkiezingen
voor de PvdA, Joop den Uyl, strekt zich tot het uiterste om te laten weten
dat hij voor een van de vele amendementen stemt die gisteren tijdens het
verkiezingscongres van de sociaal-democraten ter sprake kwamen. Van
daag eindigt het congres met een 'grote rede' van de man die nu al twintig
jaar de PvdA aanvoert en voor de zevende keer lijsttrekker is. (foto ANP)
DEN HAAG (ANP) - Ruim twee
maal zoveel vrouwelijke als man
nelijke part-time leerkrachten ko
men niet in aanmerking voor ar
beidstijdverkorting op grond van
de geldende regeling. Dit bleek gis
teren tijdens een kort geding in
Den Haag, aangespannen door de
stichting Landelijke Ombuds
vrouw tegen minister Deetman
(onderwijs en wetenschappen). De
stichting eist dat de regeling wordt
ingetrokken omdat deze discrimi
nerend werkt. Leerkrachten met
minder dan 22 lesuren per week
krijgen geen atv, omdat de rege
ring het geld, 100 miljoen gulden,
daar niet voor heeft uitgetrokken.
Landsadvocaat De Wijckers-
looth verklaarde namens het mi
nisterie dat 39.900 van de 81.750
vrouwelijke leerkrachten, onge
veer de helft dus, geen atv krijgen.
Van de 103.700 mannen komen er
17.300 niet voor in aanmerking, dat
is vijftien procent.
Alleen in het onderwijs zijn deel
tijdkrachten vooralsnog uitgezon
derd van arbeidstijdverkorting.
Drie van de vier betrokken bonden
hebben daarmee ingestemd, om
dat er een verlaging van de vut-
leeftijd naar 59 jaar tegenover
stond. Van de daardoor openval
lende arbeidsplaatsen kunnen
werkloze vrouwen evengoed als
mannen profiteren, stelt het minis
terie.
"Al zouden er meer vrouwen dan
mannen profiteren van die gele
genheid, dan nog kun je de vrou
wen er niet voor laten opdraaien",
reageerde advocate Van Dijk na
mens de stichting. Zij noemde het
indirecte discriminatie. De minis
ter wil haar echter niet intrekken
vanwege de koppeling met de vut.
Terugdraaien daarvan zou beteke
nen dat dit jaar bijna 700 oud-leer
krachten weer aan het werk zou
den moeten. Van Dijk vindt dat de
minister ten onrechte de vut als on
losmakelijk aan de atv-regeling
koppelt. Ook rechter Portheine
wilde de mogelijkheid niet uitslui
ten dat hij de atv-regeling verbiedt,
zonder dat dat gevolgen heeft voor
de vut-regeling. Uitspraak 21 fe
bruari.
AMSTERDAM (ANP) - Een 43-jari-
ge Amsterdamse heeft uit ideologi
sche overwegingen gepoogd mili
taire geheimen door te spelen aan
de Oostduitse geheime dienst. Dit
bleek gisteren tijdens de eerste be
handeling van de spionagezaak
voor de Amsterdamse rechtbank.
De vrouw zou vorig jaar uit een
kluis van het octrooibureau Los en
Stigter in Amsterdam documenten
van de NAVO-bondgenoten West-
Duitsland en Nederland gestolen
hebben. Nadat zij deze gekopieerd
had, legde zij de kopieën in een
bankkluis waar een Oostduitser ze
zou ophalen.
Tijdens de zitting weigerde de
vrouw te praten. Nadat in Amerika
president Reagan aan de macht
was gekomen vond de vrouw dat
er een onevenredig wapeneven-
wicht tussen oost en west was ont
staan. Dit wilde zij herstellen via
het leveren van de staatsgeheimen
aan het Oostblok.
In de staatsgeheimen stonden
technische gegevens over de be
pantsering en uitrusting van tanks
en andere militaire voertuigen. Het
hoofd van de inlichtingendienst
van de Landmacht wilde als een
van de getuigen niet zeggen of de
documenten gegevens over de
Leopard-II-tanks bevatten. Vol
gens advocaat Heukels is dit echter
van belang omdat gegevens over
de Leopard-II-tank helemaal niet
meer geheim zouden zijn omdat
West-Duitsland met Saoedi-Ara-
bië, dat geen NAVO-bondgenoot
is, onderhandelt over de verkoop
van deze tanks.
Hoewel de vrouw grote gedeel
ten van de tenlastelegging beken
de, ontkende ze steeds de sleutel
van de kluis te hebben afgegeven
aan iemand anders. Van die kluis
bestonden twee sleutels. Een ervan
had ze bij haar arrestatie in bezit.
De andere is tot nu toe spoorloos.
Politiemensen die haar huis door
zochten, verklaarden echter daar
toen de sleutel gevonden te heb
ben. In de processtukken, waar al
le gegevens omtrent een huiszoe
king vermeld moeten worden,
komt die sleutel echter niet voor.
Een van de betrokken recher
cheurs verklaarde gisteren dat er
inderdaad een sleutel was gevon
den, een andere ontkende dat. Om
hierover meer duidelijkheid te krij
gen, wordt de zaak aangehouden
tot 14 maart.
HEERJANSDAM (GPD) -
Door kordaat optreden heeft
burgemeester Trap van het on
der de rook van Rotterdam ge
legen Heeijansdam het leven
gered van een 15-jarige schaat
ser. De jongen uit het aangren
zende Barendrecht was aan het
schaatsen op een breed water
achter het raadhuis van Heer-
jansdam. In de tuin daarvan
stond burgemeester Trap juist
de ijspret te filmen, toen de
jeugdige schaatser door het ijs
zakte. Burgemeester Trap
hoorde de jongen roepen en
schoot vervolgens onmiddel
lijk te hulp. Met behulp van een
lange plank kon hij de schaat
ser, die al een keer kopje-onder
was geweest, redden.
DEN HAAG (GPD) - Nederland is
bereid om Aruba te steunen bij zijn
pogingen om de Lago-raffinaderij
open te houden. Premier Henny
Eman van Aruba zei dit gisteren na
zijn besprekingen met premier
Lubbers en minister De Koning
van Antilliaanse zaken. Volgens
Eman heeft Lubbers gezegd er
niets op tegen te hebben om naar
Aruba of naar Venezuela te gaan
om bij de onderhandelingen te hel
pen.
Zijn plotselinge reis naar Neder
land had te maken met de bereid
heid van de Amerikaanse oliemaat
schappij Exxon om garant te staan
voor de afname van een belangrij
ke gedeelte van de produktie van
de Lago-raffinaderij, zo zei Eman.
Dat is hem duidelijk geworden tij
dens zijn recent bezoek aan Flori
da.
Hoewel hij niet zozeer gelooft in
een redding van de Lago-raffinade
rij wil Eman deze 'laatste mogelijk
heid, hoe klein ook' toch onderzoe
ken, samen met de Nederlandse re
gering. Premier Lubbers heeft toe
gezegd dat Aruba kan rekenen op
de Nederlandse kennis van zaken
en op de internationale contacten.
Eman onderstreepte dat het voor
Aruba van belang is dat bij de on
derhandelingen met Exxon en met
Venezuela duidelijk naar voren
komt dat de kwestie Lago een zaak
is geworden voor het hele konink
rijk-
Als voor 20 februari, wanneer de
overeenkomst met Exxon afloopt,
geen oplossing wordt gevonden,
zal de Arubaanse regering geen en
kele poging meer doen om de raffi
naderij heropend te krijgen. "Wij
willen geen valse hoop meer wek
ken bij de mensen die al zolang in
onzekerheid hebben geleefd", zo
verklaarde Eman desgevraagd.
Melchior
Premier Eman verklaarde verder
de indruk te hebben dat Venezuela
er in een later stadium toch spijt
van heeft gekregen dat het zich
niet wat meer heeft ingespannen
om de Lago-raffinaderij open te
houden. In Venezuela zijn krach-
ADVERTENTIE
Interiingua Talenpraktikum heeft een
passend antwoord op elk taalprobleem:
een kompleet pakket dagopleidingen
Neem bijvoorbeeld de intensieve
spoedkursussen, die uw taalvaardig
heid, als het nodig is, in één week up to
date' maken Overtuig u tijdens de
GRATIS PROEFLES.
Bel voor inlichtingen
071-258577.
Interiingua Talenpraktikum
s Zwolle,
Burg. van Royensingel 21, tel. 038-213119
Nevenvestiging: Leiden
Schuttersveld 9, tel. 071-258577
Inttrtinpia miakl deel uit v«n de Wotai Semeom Oroepi
ten die de raffinaderij open willen
houden. Maar het is zeer de vraag
of deze krachten de overhand zul
len krijgen, aldus Eman, die niet in
details wilde treden.
Eman heeft met Lubbers ook ge
sproken over het rapport Melchior.
De Limburgse zakenman is vol
gens hem nog niet klaar met zijn
werk. "Als hij die miljoen dollar
wil verdienen moet hij ook met de
lijst van investeerders komen",
meent Eman. De Arubaanse pre
mier heeft bij minister De Koning
ook gepleit voor een ruimer pla
fond voor investeringen die de Ne
derlandse Krediet Maatschappij
(NCM) bereid is te verzekeren.
Eman vindt het belangrijk dat de
NCM dit plafond verhoogd. De
Amerikanen zullen hun geld in
Aruba steken wanneer ze weten
dat Nederland vertrouwen heeft in
de economie van ons eiland, zo ver
klaarde Eman.
Premier Eman heeft tijdens zijn
bezoek aan Nederland ook gespro
ken met koningin Beatrix. Hij zei
dat de koningin en haar zoon prins
Willem- Alexander van plan zijn
om in februari volgend jaar een of
ficieel bezoek te brengen aan Aru
ba.
PAPENBURG (GPD) - De Duitse
apotheker Werner Schöpper heeft
ruim twintig reacties gehad op zijn
oproep aan Nederlanse specialis
ten om zich in Papenburg te vesti
gen. Onder hen zijn artsen uit Gro
ningen, maar ook uit de Randstad.
Schöpper kwam tot zijn opmerke
lijke initiatief omdat er volgens
hem in Papenburg, net over de
Gronings-Duitse grens, een ernstig
tekort aan specialisten is. Het lukt
niet Duitse specialisten naar Pa
penburg te krijgen.
Hij vroeg in de advertentie onder
meer om een huidarts, een lon
garts, een neuroloog, een kinder
arts en een orthopedist. Uit alle
vakgebieden hebben artsen gerea
geerd, aldus Schöpper, alleen een
longarts blijkt wat moeilijker over
de grens te trekken.
Schöpper biedt de artsen goed
kope praktijkruimte in zijn nog le
ge medisch centrum. Bovendien
verwacht hij dat zijn medicijnen-
omzet zal sUjgen als er meer spe
cialisten in Papenburg komen.
Volgens Schöpper kan een specia
list in Papenburg aanzienlijk meer
verdienen dan in Nederland.
HILVERSUM (ANP) - In het meest
recente Tros/NSS verkiezingson-
derzoek boekt het CDA een grotere
winst dan de PvdA. De tendens die
aan het begin van het jaar zicht
baar werd teruglopende winst
voor het CDA en stijgende winst
voor de PvdA- lijkt volledig te zijn
omgebogen. Volgens het onder
zoek zou het CDA 6 zetels winnen
(van 45 naar 51) en de PvdA 5 zetels
(van 47 naar 52). De WD staat nog
steeds op een verhes van 9 zetels
en D66 blijft in het verkiezingson-
derzoek met 6 zetels vrij stabiel
Meer toezicht, beter schoolklimaat
DEN HAAG (GPD) - Staatssecre
taris Ginjaar-Maas (onderwijs) wil
een betere samenwerking tussen
leerkrachten en ouders om het
schoolverzuim in het voortgezet
onderwijs terug te dringen. De be
windsvrouw denkt daarbij aan het
oprichten van een 'verzuimcom-
missie'.
Dat stelt ze in een notitie die ze
gisteren naar de Tweede Kamer
heeft gestuurd. Hoofdpunten uit
de notitie zijn: verbetering van de
registratie van schoolverzuim, na
scholing van de schoolleider, toe
zicht van de inspectie op een goede
registratie door de school en op
maatregelen die de school neemt
om het verzuim te bestrijden.
In de notitie legt Ginjaar-Maas
de nadruk op het voorkomen van
schoolverzuim. Met het oog daarop
wil zij een begin maken met de ont
wikkeling van een computerpro
gramma voor de registratie van het
schoolverzuim. Op die manier kan
een beter inzicht worden verkre
gen in de oorzaken die tot verzuim
leiden, aldus de bewindsvrouw.
Voor het terugdringen van het
schoolverzuim zouden de scholen
het schoolklimaat en de begelei
ding van de leerlingen moeten ver
beteren, schrijft Ginjaar-Maas.
Daarnaast moeten onderbrekingen
in het lesrooster worden voorko
men. De staatssecretaris wil de be
staande opvangprojecten voor per
manente schoolverzuimers voort
zetten en uitbreiden. Daarnaast
stelt Ginjaar-Maas in haar notitie
voor een proef te beginnen met
provinciale leerplichtconsulenten.
LICHTENVOORDE (GPD) - De 22 man sterke groep van de rijkspolitie
in het Gelderse Lichtenvoorde kan zich niet meer als 'mobiele eenheid'
presenteren. Geen van de drie auto's die hen ter beschikking stonden,
kan nog worden ingezet. De geüniformeerde wetsdienaren kunnen zich
uitsluitend per fiets verplaatsen en dat is met de huidige koude geen
pretje in het zeer uitgestrekte buitengebied van de Achterhoek.
"Eén van onze wagens is zo slecht, dat hij al een tijdlang niet m'eer te
gebruiken is", vertelt een van de pedalerende agenten, "de andere auto is
hard aan reparatie toe en staat al een week in de garage, terwijl de auto
die we van de rijkspolitie Groenlo hadden geleend, donderdag aan bar
rels is gereden".
De Rijkspolitie in de Achterhoek beklaagt zich over het feit dat het
wagenpark in zo'n slechte conditie verkeert en er als gevolg daarvan nu
nog slechts een fietsende surveillance is. In noodgevallen moeten naburi
ge korpsen bijspringen. Voor buurgemeente Groenlo wordt het overi
gens moeilijk, daar is na de kapot gereden leenauto nog slechts een wa
gen in bedrijf.
DEN HAAG - Den Uyl, Lubbers
en Nijpels zijn constante facto
ren in de politiek. Minstens zo
overheersend is Maurice de
Hond, medewerker van de VA
RA, voetbalscheidsrechter, maar
vooral hogepriester van de opi
nie-onderzoeken. Hij creëert po
litieke gebeurtenissen. Of beter
gezegd: opiniepeilingen lokken
die gebeurtenissen uit.
door
Hans Laroes
Een partij die op basis van die
onderzoeken als verliezend
wordt beschouwd, zal er veel aan
doen om zich nadrukkelijk te on
derscheiden van andere partijen,
te profileren. Zoals de WD nu
doet, ten opzichte van het CDA.
Deze stelling valt natuurlijk
niet te bewijzen, want dan zou
bekeken moeten worden hoe po
litieke partijen zich gedragen
zónder dat zij de permanente
opiniepeilingen kennen. En dat
is ondenkbaar: nuttig of niet, er
is een voortdurend onderzoek
naar de voorkeuren van de kie
zers. Maurice de Hond, en met
hem instellingen als NSS, NIPO
en Lagendijk, fungeren als mar-
keting-meesters en bekijken hoe
de klant over het produkt denkt.
De opkomst van de opiniepei
lers heeft enig verband met een
ander, nog veel bepalender ver
schijnsel in de politiek: de de
confessionalisering en de ontzui
ling. Simpel samengevat: de kie-
zerstrouw is minder geworden.
Katholieken stemmen niet meer
massaal op het CDA zoals zij
vroeger de KVP steunden, enkel
en alleen omdat die bij hun we
reld hoorde. Het is dus steeds in
teressanter geworden om de be
wegingen van de kiezers te vol
gen.
Maurice de Hond heeft daar re
cent een boekje over gepubli
ceerd: 'Hoe wij kiezen'. Het is,
voor een groot deel, interessant
voor die mensen die net als De
Hond zelf, gefascineerd zijn door
cijfers. Vanaf 1918 is keurig ie
dere verkiezing voor de Tweede
Kamer in kaart gebracht. Maar
het gaat natuurlijk om de verkla
ringen van de cijfers, de mega
trends in de politiek.
De Hond heeft op dit gebied
weinig nieuws te bieden, wan
neer hij in de geschiedenis duikt.
-<JVant dat katholieken vroeger
KVP stemden en nu niet meer.
omdat de waterdichte schotten
in de maatschappij verdwenen
zijn, is op z'n minst geen verras
sende vondst, of een nieuwe ver
klaring voor een oud verschijn
sel.
Dat met name in de periode
'63-'72, toen de resultaten van de
ontzuiling tastbaar werden, de
oude partijen flink door elkaar
werden geschud, is ook niet
nieuw, evenals de constatering
dat zich op dit moment het be
langrijke verschijnsel voordoet
dat CDA, VVD en PvdA zich ten
opzichte van elkaar aan het hero
riënteren zijn.
Leuk wordt het pas als De
Hond de toekomst gaat voorspel
len, en verklaringen zoekt voor
zijn scenario's voor na 1986. Hij
onderscheidt drie processen die
de toekomst vorm gaan geven:
- langzamerhand sterft de
Maurice de Hond: hogepriester
van opinie-onderzoeken in de po-
litiek. (foto ANP»
groep kiezers met een verzuild
verleden uit;
- als gevolg van de geboortebe
perking wordt de rol van de nieu
we kiezers geringer;
- er komen ook hier. sterker
dan voorheen, Amerikaanse toe
standen, waarbij de partijen
steeds intensiever van televisie
gebruik zullen maken en het
steeds meer om een strijd tussen
'mannetjes' zal gaan.
Er ontstaat een grote groep
nieuwe kiezers die je in zekere
zin zwevend zou kunnen noe
men: ze horen misschien wel bij
een partij en bij de sfeer die zo'n
partij omgeeft, maar de honde-
trouw van de verzuilden is er niet
meer. Hoe 'pak' je die kiezers
dus? Via de media, via lijsttrek
ker-bekendheid. De politieke
strijd die er uit voorkomt, is op
pervlakkiger. meer op één onder
werp gericht, en afhankelijker
van de glimlach van de lijsttrek
ker.
Vooral het CDA heeft het in
deze ontwikkeling moeilijk,
want deze partij staat het dichtst
bij de verzuilde maatschappij.
Haar kiezers zijn ouder dan ge
middeld. De Hond voorziet een
ernstige terugval voor het CDA -
naar pakweg 20 procent - als de
partij blijft vasthouden aan haar
confessionele element.
De Hond schetst het hierbij ho
rende scenario: het CDA zakt
weg, en vooral de VVD profi
teert. Neemt het CDA meer af
stand van het confessionele ele
ment, dan kan de partij overle
ven, zij het dat het verschil tus
sen de christen-democraten en
de WD langzaam wegsmelt. Er
ontstaat een centrum-rechts
blok. In zekere zin is die ontwik
keling er nu al. CDA en WD zet
ten zich samen af tegen de PvdA:
het CDA geeft er zijn traditionele
plaats in het politieke midden
voor op.
Dat betekent dat er veel meer
sprake zal zijn van twee grote
machtsblokken in de politiek en
steeds grotere verschuivingen
bij verkiezingen. De Hond acht
het niet ondenkbaar dat de VVD
in zo'n situatie uiteindelijk meer
naar het midden opschuift en de
bepalende factor zal worden bij
de vorming van coalities: CDA-
WD of PvdA-WD.
Het lijkt erop alsof het CDA
zich al bewust is van de eigen
toekomst. In zekere zin kan het
einde van het bewind-Van Agt
en de komst van de nieuwe lei
der Lubbers gezien worden als
een trendbreuk. Waar Van Agt
de nadruk legde op het confes
sioncle karakter van zijn partij,
een christelijk-ethisch reveil be
dacht, is Lubbers veel zakelijker:
hij is in de eerste plaats politicus,
geen christen-politicus, ook al
dient er soms enige lippendienst
aan het oude electoraat te wor
den bewezen.
('Hoe wij kiezen', Manrice de
Hond. uite. SijthofT)
