Musica '85:
traditionele
stukken
overheersen
Verhey en Res. Orkest
geïnspireerde partners
Martine Bijl in huiselijke sfeer
Spannend
concert
Kallos Trio
Wezenloze bands in LVC
986 MAANDAG 10 FEBRUARI 1986
KUNST
PAGINA 17
Slotmanifestatie Musica '85 in de
Stadsgehoorzaal Leiden, georgani
seerd door de Streekmuziekschool
Leiden, LAK en K&O, in de Stadsge
hoorzaal op 9 februari.
LEIDEN - In het kader van het
Europese jaar van de Muziek
werd in 1985 aan een achttal
componisten uit Leiden en om
geving een compositie-opdracht
gegeven. Hun werk moest door
amateur-musici uitgevoerd kun
nen worden. Toen in september
de partituren binnenkwamen,
bleek al spoedig dat de première
nog voor het einde van het jaar
van de muziek niet haalbaar was.
Vooral wegens de te korte voor
bereidingstijd. Zelfs dit uitstel
bleek in een aantal gevallen nog
onvoldoende, want de uitvoering
van sommige werken droeg nog
duidelijk een onvoldragen ka
rakter.
Een bonte mengeling van stuk
ken in zeer uiteenlopende bezet
tingen passeerde zondagavond
met meer of minder succes de re
vue. Opvallend was dat bijna alle
composities in wezen zeer tradi
tioneel waren, met een vernisje
van harmonische of ritmische
modernismen of een effectvolle
instrumentatie. Blijkbaar is dat
toch wat het meeste aanspreekt.
Het Lesko o.l.v. Jac van Steen
opende het programma met de
Variazioni van Mark van Platen,
een luchtig werkje voor hout- en
koperblazers, contrabas, piano,
celesta en slagwerk. Van de J-jjn-
fonietta la Jolla van Martinu trof
vooral het eerste deel als een
sterk stuk, de rest deed wat vrij
blijvend aan. Ter voorkoming
van misverstanden: Mark van
Platen noch Martinu zijn Leidse
componisten, maar het Lesko,
dat al jarenlang een lans breekt
voor muziek van onze tijd, kon
en mocht op een dergelijke ma
nifestatie niet ontbreken.
De Voorschotense componist
Frank den Herder schreef een
zesdelige Suite voor kameror
kest, geïnspireerd op zijn woon
plaats. Het Jeugdkamerorkest
Leiden versterkt door het Blazer
sensemble van de Streekmuziek
school o.l.v. Henk Briër had nog
duidelijk moeite met de Intro
ductie (Huize Bijdorp). De Wals
(Voorstraat) kwam beter uit de
verf en bleek een aardig speels
stuk. Een uitvoering van de ge
hele suite zal op een later tijdstip
alsnog plaatsvinden, en dan een
beter oordeel mogelijk maken.
Uit een cyclus van liederen ge
schreven door Dick Borstlap en
Burckhardt Söll zong Elise van
Putten aan de. vleugel begeleid
door Ruth van Putten een keuze.
Met name in de liederen van Söll
neemt de piano een zeer over
heersende plaats in; de zangstem
lijkt de muziek met tekst en wei
nig melodie te verduidelijken,
soms zelfs beperkt tot het decla
meren van een enkel woord of
zin. In sommige liederen werkt
dit zeer doeltreffend, zoals in
Fontein of Stoelen-Stoelendans.
Werkmans Wilskracht en de
Leidse Harmoniekapel o.l.v.
André Vulperhorst speelden
naast Three Folksketches, een
werk uit hun gewone repertoire
van de hand van Huub de
Vriend, 'Reggae', een pittig stuk
muziek waar beide bands nog
niet helemaal klaar mee zijn.
Klapstuk
Het meest originele werk van
de avond was zoals te verwach
ten viel de compositie van Tony
Gottschalk, The dance of Shiva,
uitgevoerd door deelnemers aan
de LAK-cursus 20e eeuwse mu
ziek, aangevuld met een paar ex-
terme muzikanten, het geheel
o.l.v. Dries Munnik. Het instru
mentarium verenigt Oost en
West: vier celli, dwarsfluit, en
viool, pauken, met twee tanpu-
ra's (tokkelinstrumenten die als
basisklank fungeren), een santur
(een citerachtig instrument dat
net als de Hongaarse cymbalon
met twee stokjes bespeeld
wordt), en een slagwerksectie be
staande uit elf spelers op gewone
flessen, bellenbanden en tempel
belletjes. Voor deze eigenlijk on
verenigbare instrumenten heeft
Tony Gottschalk een boeiend
stuk geschreven, fascinerend
juist door die ogenschijnlijke on
verenigbaarheid. De 'Indiase
sectie' is een constante factor in
het stuk, ritmisch én door het
leggen van een klankveld waar
tegen de andere instrumenten
zich profileren of er in opgeno
men worden.
Klapstuk was zeker het werk
'A little Latin' van Lex Hakker
voor een Metropool-orkest bezet
ting. Het werk swingend uitge
voerd door de Big-band 'Art-
Bird' (een ensemble van Leidse
en Leiderdorpse muziekschool)
samen met een wat onwennig
spelende groep strijkers gerecru-
teerd uit Sempre Crescendo, het
geheel in toom gehouden en op
gezweept door Joop van der
Louw. Het leverde een muziek
spektakel dat de stemming er zo
zeer in bracht, dat de Big-band
spontaan zijn eigen nummers
aan het programma toevoegde.
MIES ALBARDA
Huub de Vriend dirigeerde de blokfluit-workshop,
veel belangstelling meldden.
r zich gistermiddag in de Stadsgehoorzaal
Residentie Orkest o.l.v. Hans Vonk
met de Negende Symfonie van Franz
Schubert. Soliste: Emmy Verhey in
het Concert voor viool en orkest van
Joh. Brahms. Gehoord op 8 februari
in de Stadsgehoorzaal.
LEIDEN - Een programma met
Schubert en Brahms verenigt
twee componisten die in een min
of meer directe relatie tot elkaar
stonden. Deze relatie was geen
letterlijke: Schubert was al vijf
jaar dood toen Brahms geboren
werd. Beiden leefden en werkten
in Wenen, een stad die in de 18e
en 19e eeuw bruiste van muziek.
Er is sprake van een relatie in de
zin van het doorgeven en uitwer-
ken van muzikale ideeën. Schu
bert entte de vorm van zijn sym
fonieën op die van de door hem
mateloos bewonderde Beetho
ven, en gaf die vorm een nieuwe
en persoonlijke muzikale in
houd. Brahms op zijn beurt zette
de lijn voort in zijn symfonieën,
evenals in zijn Vioolconcert dat
in wezen een symfonische opzet
heeft. Het aandeel van het uitge
breid bezette orkest is veel groter
dan slechts ondersteuning voor
de solopartij; orkest en solist par
ticiperen als volwaardige mee-
en tegenspelers.
De uitvoering zaterdagavond
door Emmy Verhey en het Resi
dentie Orkest werd gekenmerkt
door een intensieve wisselwer
king. Emmy Verhey's spel was
gloedvol en warm, met een grote
trefzekerheid. Het Residentie Or
kest reageerde als een niet alleen
attente maar vooral ook inspire
rende en geïnspireerde partner.
In het zeer langdurige applaus
liet Emmy Verhey dan ook Hans
Vonk en zijn orkest terecht de
len.
Bij het horen van Schubert s
Negende Symfonie, zo'n vijftig
jaar eerder ontstaan, werd de ge
weldige ontwikkeling, die de
muziek van Schubert tot Brahms
heeft doorgemaakt hoorbaar
geïllustreerd. De 'himmlische
Lange' van de Negende Symfo
nie is door zijn gemis aan monu
mentaliteit van een andere orde
dan die van bijv. een Bruckner-
symfonie. De vermenging van
eenvoud en een direct aanspre
kende gevoelsinhoud, de melodi
sche rijkdom en de harmonische
vondsten konden zich onder
Hans Vonk's bezielende leiding
ten volle ontplooien. Het Resi
dentie Orkest speelde weer in
topvorm en schonk Leiden een
heerlijke avond muziek.
MIES ALBARDA
De strijkers van Sempre Crescendo en de big band 'Art Bird' in 'A little latin' van Lex Hakker, het
sluitstuk van Musica '85 "0,°'5 F"a Rol,d"
Soloprogramma van Martine Bijl. Met muzikale begelei
ding van Henk van der Molen (gitaar), Pierre Biersma
(piano/synthesizer), Charly Angenois (bas/basgitaar) en
Louis Debij (slagwerk). Regie: Berend Boudewijn. Ge
zien op 8 februari in de Leidse Schouwburg.
LEIDEN - Toeval, eigenlijk is het toeval, dat we
hier in het theater een uurtje of twee bij elkaar zijn.
Daarover gaat het eerste lied, dat Martine Bijl aan
het begin van haar nieuwe soloprogramma zingt.
Ze gaat dan zitten en vertelt, dat ze een rotdag heeft
gehad, waarop alles tegenzat. Zo'n losse alledaagse
babbel gaat haar goed af, en dat Martine kan zingen
is bekend; met die combinatie van kwaliteiten
moet met de steun van doorgewinterde musici een
soloprogramma van niveau te maken zijn. Na de
grote verrassing van haar eerste, bijzonder succes
volle programma is het haar inderdaad gelukt om
de kwaliteit van toen te handhaven. Haar sterke
punt is de bijna huiselijke sfeer, die ze met een
natuurlijke charme creëert. Geen glitter en gla-
mour-show van een niet te benaderen vedette met
sterallures, maar een nuchtere vrouw, die heel
dicht bij haar publiek komt staan.
Op die rotdag, waarover ze vertelt, hangt haar
moeder 's morgens vroeg al aan de telefoon, wat op
een ruzietje uitloopt - een huis-tuin-en-keuken-
probleempje. Het wordt een running gag, een grap
die doorloopt als tegen pauzetijd de telefoon gaat:
daar is ma aan de lijn. We mogen gaan koffie drin
ken, dan kan zij het meningsverschilletje even uit
praten. Dat 'even' loopt uit, want als we terugke
ren, zit ze nog steeds aan de telefoon. Die suggestie,
alsof ons een kijkje in haar gewone leven van alle
dag wordt gegund, past goed bij de sfeer van het
programma.
Ze gebruikt materiaal van Henk van der Molen,
Coot van Doesburgh (een soort gebed van een
egoiste - dat iets te lang duurt), een liedje van Youp
van 't Hek en van Robert Long. Vooral ook Jan
Boerstoel heeft belangrijke tekstbijdragen gele
verd. Van hem zingt Martine Bijl onder meer
prachtige cabaretliedjes over verkrachting en over
martelingen. Deze thematiek met een meer gepro
nonceerd engagement zit ook in haar slotlied, dat
nog even het toeval-element uit het openingslied'
aanstipt. Dat einde komt een beetje abrupt en is
ook afstandelijker dan het grootste gedeelte van
het programma.
WIJNAND ZEILSTRA
Juliaan van der Linden, viool,
Arthur de Groodt, cello. Met werken
van: J. Haydn. G. Fauré en Peter Vis-
LEIDERDORP - Ondanks de
vele premières in het naburige
Leiden en uitnodigend schaats-
weer, liet het Leiderdorpse pu
bliek het niet afweten tijdens het
koffieconcert in de Muzenhof
door het Kallos Trio.
Dit drietal dat sinds het Haags
Conservatorium samenspeelt,
kenmerkt zich door een bijna in-
dentiek speltype. De ideale voe
dingsbodem voor de intieme ge
dachten - uitwisseling die kamer
muziek als het ware behoort te
zijn. En zeker als dit zo'n boeien
de en doorzichtige wijze ge
speeld wordt als door dit drietal,
zoals al direct tot uitdrukking
kwam in de sprankelende behan
deling en uitwerking van thema
en nevenmotieven van Haydns
Trio in Es, waarbij piano, viool
en cello elkaar vonden in een
perfecte dialoog
En wat is heerlijker dan dat,
zelfs tussen de delen door, het
publiek helemaal 'stil' valt als
om de spanning niet te breken,
welke viool en cello op uiterst ge
raffineerde wijze wisten op te
bouwen in melodie en tegenme-
lodie van Fauré's Trio Opus 120
in D. Een parel van Franse ka
mermuziek.
Klapstuk van dit koffieconcert
vormde de uitvoering van Peter
Vissers 'Bergen* uit 1984. Ook al
geen onbekende van dit trio om
dat Visser naast componist le
raar is van het Haags Conserva
torium. 'Bergen' van zijn hand is
een impressie van een wandeling
door het hooggebergte, waarbij
hij met een schitterend terugke
rend thema voor viool en cello in
een raam van felle ritmische ak
koorden van de piano (het berg-
massief) het veranderde land
schap uitbeeldt. Hij schuwt daar-
geven, zoals: met de hand getok
kelde pianosnaren en gladgestre
ken viool en cello om de ijlheid
van de top weer te geven tegen
over een extreem vibrato voor
het levendige dal, met alle facet
ten daar tussen in, zoals: half da
lende noten, gevat in steeds te
rugkerende akkoorden van de
piano. En zo alert en spannend
door het Kallos Trio uitgevoerd,
dat deze uitvoering zeker voor
herhaling vatbaar is.
ANNEKE VAN VLIET.
Uhlhorn en
Stegenga:
hecht duo
Herre Jan Stegenga, violencello en
Hérman Uhlhorn, piano. Sonates
van Beethoven (op. 69). Debussy en
Brahms (op. 38). Gehoord zondag 9
februari in de foyer van de Stadsge
hoorzaal.
LEIDEN - De vele muzieklief
hebbers die op een mooie winter
se zondag de schaatsen even
Sowiso, If en Alternative TV. Ge
hoord: 8 februari, Leids Vrijetijds
centrum (LVC)
LEIDEN - Dat het Londense Al
ternative TV als laatste van de
drie de plankieren zou bezetten,
was bekend. Niet welke van de
twee andere geprogrammeerde
bands het spits zou afbijten. Ver
der getuigt het van professionali
teit als je zo onverschillig moge
lijk bent en je je publiek niet ver
telt wie of watje bent. Trouwens
heel Nederland weet toch zeker
wel wie Sowiewo en If zijn. De
verslaggever niet. Hij vraagt het
de man van het geluid. Die licht
een papiertje bij, leest, kijkt weer
gespeeld triomfantelijk op en
antwoordt: "If
Maar goed, de eerste band
moet dus Sowiso zijn geweest.
Punk is het credo, een concept
verworden tot prototype. Hei
paalritmen. Alle franje eraf. Er
blijft dan alleen niet zo veel over.
Dan maar wat volume erbij. De
zanger van de groep grijpt er zelf
van naar de oortjes en vraagt de
geluidsman of de podiuminstal
latie wat zachter mag. Dat mag
niet. De rest van het optreden
heeft de zanger zijn ene hand no
dig voor de microfoon en de an
der voor zijn oor.
Het Amsterdams/Nieuwzee-
landse If blijkt te bestaan uit een
jongeman en twee meisjers. Als
ze het podium betreden, hebben
ze enge maskers op. Gitaristi-
sche anarchie van de jongeman
met het zwarte masker. Hij kijkt
almaar naar de grond. Het klein
ste meisje speelt bas maar ver
roert voor de rest geen vin. Ze
buigt alleen even door de knieën
voor de jongen onderaan het po
dium die haar iets vraagt over
bier. Ze speelt gewoon door. Het
andere meisjes hakt stevig op de
trommels. Plotseling komt er
ook een hond het podium op.
Onverstoorbaar loopt het beest
wat rond.
Bij Alternative TV komt de
hond weer op. De in voetbalshirt
gehesen bassist, tot die Ujd nog
niet betrapt op emotie of een ge
laatsuitdrukking, glimlacht om
de hond. Misschien is het wel
zijn hond! De hond is lief. Al
gauw is hij vriendje met een te
gen het podium aan hangende
punker.
Na elk nummer wordt er 'Fas
ter!' geroepen vanuit het pu
bliek. Die wens wordt niet inge
willigd. De dikke, bebaarde gita
rist Karl Blake ragt lusteloos op
zijn gitaar. Bandleider P. ragt af
en toe mee met zijn mogelijk
zelfgemaakte maar in elk geval
zelfbeschilderde gitaar. De fana
tieke drumster probeert haar
drie collega's tevergeefs op te
zwepen met formidabele, uitge
kiende klappen. Een bekende,
want altijd swingende LVC-me-
dewerker, wijst voortdurend
naar haar. "Ik hoor het al, zij leidt
die band, da's niet zo moeilijk",
analyseert hij haarscherp.
Inmiddels heeft meer dan de
helft van het toch al schaarse pu
bliek het bargedeelte van de zaal
opgezocht.
WIM KOEVOET
Landelijk concours theatermakers
LEIDEN - De Stichting Grand
Prix du Theatre organiseert dit jaar
voor de eerste maal een landelijk
concours voor ongesubsidieerde,
professionele theatermakers. In de.
maanden februari, maart en april
wordt een voorselectie gehouden.
Van 12 tot 30 mei volgen zes regio
nale voorronden van elk drie da
gen in Delft, Utrecht, Eindhoven,
Nijmegen, Amsterdam en het
LAK-theater in Leiden. Op 5, 6, 7
en 8 juni is er een eindronde met
twaalf groepen (twee uit elke vor-
ronde) in theater De Balie in Am
sterdam.
Theatergroepen die geen struc
turele financiële ondersteuning ge
nieten en voor wie het theaterma
ken de hoofdbezigheid is, kunnen
meedingen naar de geldprijzen.
Kindertheater, dans, cabaret en
mime zijn uitgesloten van deelna-
Bedoeling van deze Grand Prix
du Theatre is zicht te krijgen op
wat zich afspeelt in dit circuit van
theatermakers zonder subsidies en
de ontwikkelingen erin te stimule
ren. De prijs wordt financieel ge
steund door subsidies van de over
heid en uit particuliere fondsen.
Telefonische inlichtingen: 020-
255652/935169.
Van der Hoogt-prijs voor Barnard
LEIDEN - De Van der Hoogt-prijs
van de Maatschappij der Neder
landse Letterkunde wordt toege
kend aan de dichter Benno Bar
nard (1954). Barnard debuteerde in
1981 met de bundel 'Een engel van
Rossetti', in 1983 gevolgd door
'Klein Rozendaal. De jury, bestaan
de uit Adriaan van Dis, Willem G.
van Maanen, Willem van Toom en
Eddy van Vliet, prijst Barnard om
een "aangenaam gebrek aan senti
mentaliteit en een lichtheid van
toon, die het domein dat hij be
schrijft toegankelijk maken voor
de lezer zonder het zijn geheimzin
nigheid te ontnemen.
De prijs wordt zaterdag 1 maart
in Antwerpen uitgereikt.
Repertoire
van Frysk
Orkest
loopt gevaar
LEEUWARDEN (ANP) - Het alge
meen bestuur van het Frysk Or
kest heeft ingestemd met een
nieuw formatieplan waardoor op 1
september 24 ontslagen zullen val
len onder de orkestleden. Tien
daarvan kunnen in een parttime-
functie aanblijven.,Dit heeft de di
rectie van het orkest zaterdag be
kend gemaakt. De directie vreest
dat het repertoire door de inkrim
ping zeer beperkt zal worden.
De ontslagen zijn het gevolg van
verlaging van de subsidie door mi
nister Brinkman van WVC. In de
cember 1983 besloot Brinkman dat
het orkest in 1988 de eindfase
moest bereiken, met het zoveel
mogelijk voorkomen van gedwon
gen ontslagen. De benarde finan
ciële positie van het orkest maakt
het volgens de directie noodzake
lijk nu reeds tot gedwongen ontsla
gen over te gaan. Uitstel van het
ontslag zou het faillissement van
het Frysk Orkest betekenen, aldus
de directie.
"Het is wrang dat wij nu niet
meer als symfonieorkest kunnen
blijven bestaan. De mensen in
Friesland houden van ons romanti
sche repertoire, maar met 48 or
kestleden kunnen we dat niet meer
brengen. We zullen dus nu een heel
ander repertoire moeten zoeken",
zegt adjunct-directeur P.M. Adema
van het Frysk Orkest.
thuis lieten en de Stadsgehoor
zaal bezochten, konden daar ge
nieten van een hecht muzikaal
duo.
Van Beethovens bekendste
twee cellosonates: de derde, zan-
gerig-uitgesponnen en de vierde,
gnllig-tegendraads, werd eerst
genoemde sonate (op. 69 in A)
cantabile uitgevoerd door Her
man Uhlhorn en Herre Jan Ste
genga. De cellist evenwichtig bij-
gestaand door de pianist, die
aanvankelijk enigszins onrit
misch zich een betrouwbare
partner toonde.
Gebruikte Uhlhorn mijns in
ziens in Beethoven af en toe te
veel pedaal, in de volgende stuk
ken kwam zijn speelstijl meer tot
zijn recht: In de (enige) celloso
nate van Debussy was er bij bei
de musici een perfecte afwisse
ling tussen de verstild-melan-
cholieke en de Spaans-hartstoch
telijke gedeelte/i. Ondanks alle
voorgeschreven rubati en tempo
wisselingen werd de grote lijn
toch gehandhaafd. Opmerkelijk
in deze sonate zijn de gitaar- en
fluitimitaties.
De meest cellistische sonate
tijdens dit concert was wel de
eerste van Brahms (op. 38 in e),
hoewel ook hier de pianopartij er
mocht zijn. Het eerste allegro
non troppo werd mooi zangerig
gespeeld, terwijl de getemperde
luchtigheid van de Noordduitse
romantiek in het allegretto goed
uit de verf kwam. Het was mij
echter niet duidelijk waarom het
bijbehorende trio zoveel langza
mer gespeeld werd. Het laatste
allegro, een orkestraal getinte
driestemmige fuga. bergt het ge
vaar in zich te massief te worden
uitgevoerd. Bij deze interpretatie
was daar geen sprake van. de
mooie cellotoon kwam goed naar
voren.
FRANK DEN HERDER
'And're André' naar Montreux
HILVERSUM (GPD) - De door de TROS uitgezonden comedy-televisie-
how 'And're André', met André van Duin in de hoofdrol, gaat in aange
paste vorm als Nederlandse inzending fungeren op het Gouden Roos
Festival. Op dit televisiefestival, dat begin mei in het Zwitserse Montreux
wordt gehouden, zullen omroeporganisaties uit de gehele wereld hun
beste amusementsprogramma's in competitie brengen. De NOS-werk-
groep amusement, waarin de diverse omroeporganisaties zijn vertegen
woordigd, koos het TROS-programma uit zes inzendingen.
Om het programma aantrekkelijker te maken voor de internationale
jury wil de TROS de show rond André van Duin iets aanpassen. Het gaat
daarbij voornamelijk om het inspreken van nieuw commentaar door Van
Duin. Ook zal de show iets worden ingekort Omdat inzendingen op het
Gouden Roos Festival nooit mogen afwijken van de vorm waarin het in
het land van herkomst is uitgezonden, zal de TROS de aangepaste versie
vóór het festival aan de Nederlandse televisiekijkers tonen.
Nieuwe dirigent
Marinierskapel
UTRECHT (GPD) - De Doomse
musicus Gert Buitenhuis is voor
gedragen als nieuwe dirigent van
de Marinierskapel der Koninklijke
Marine. Hij zal in die functie diri
gent Koops opvolgen, die de kapel
eind vorig jaar heeft verlaten.
Gert Buitenhuis (41) is al ruim
twintig jaar aan de Marinierskapel
verbonden. Lange tijd was hij con
certmeester van het orkest, maai
de laatste jaren fungeerde hij als al
gemeen manager/arrangeur.
Voor de Marinierskapel compo
neerde en arrangeerde hij tal var
werken, zoals een grote suite ovei
Amerikaanse volksliedjes, uitge
voerd tijdens het staatsbezoek var
koninging Beatrix aan de Verenig
de Staten enkele jaren terug.
