Ei
De trucendoos
van de familie
List Bedrog
m
s
m
m
m
Ei
ZATERDAG 8 FEBRUARI 1986
EXTRA
PAGINA 27
1ANGIFTE doen is voor onvoor
stelbaar veel landgenoten ge
lijk aan frauderen, al zullen ze
het zelf lang niet altijd zo noe
men. Onderzoeken hebben evenwel dui
delijk gemaakt dat een groeiende meer
derheid der belastingplichtigen op z'n
minst rommelt en sjoemelt. Een onder
zoek door de oud-directeur-generaal van
Financiën W.J. van Bijsterveld werd
door de toenmalige regering-Van Agt zo
schokkend geacht, dat pas een jaar later,
in mei 1980, een gekuiste versie mocht
verschijnen. Die was nog om je wild te
schrikken. Zo kwam uit dat 66 procent
van 's lands ondernemers de fiscus tilt.
En Van Bijsterveld onderzocht nog niet
eens de voor ondernemers zo belangrij
ke vennootschaps- en vermogensbelas
tingen.
Pikant was ook wat prof. dr. T. Vinke
in maart 1982 bü zijn afscheid als doce
rend rechtssocioloog in Leiden onthul
de: zelfs onder belastingambtenaren zijn
er boosdoeners. Van de 200 ondervraag
den zei 3 procent inkomsten te verzwij
gen en 8 procent met aftrekposten te
knoeien. Bij 1800 ondervraagde gewone
stervelingen lagen die percentages op 31
en 40. Daarbij moet worden bedacht dat
mensen zich bij zulke onderzoeken be
ter voordoen dan ze zijn. Bij een enquête
van deze krant in mei 1985 zei 36 procent
belastingontduiking (soms) toelaatbaar
te vinden.
I ANKEN spelen een centrale
rol. Denk niet dat de fiscus bij
hen de gegevens van de geach
te clientèle gewoon kan opvra
gen. Na lang onderhandelen zijn Ruding
Koning (bewindslieden Einanciën)
met het bankwezen overeengekomen
dat een belastinginspecteur slechts
schriftelijk inzage kan verzoeken in re
keningen, kredieten, effecten, kluishuur
en assurantiebemiddeling van één be
paalde klant als het op een andere ma
nier echt niet lukt. En zo zijn er nog wat
beperkingen. Menige bank herbergt, om
nog maar eens iets te noemen, zoge
naamde brievenbusmaatschappijtjes,
die bedrijven in het buitenland nodig
hebben om vennootschapsbelasting te
ontlopen. Voorts zijn banken stations in
belastingroutes en beheerders van zwart
geld. Wie ziet aan geld of het wit of zwart
is?
baas (de gemeenschap) voor 5,5 miljoen
had getild. Hij honoreerde de door een
handlanger ingediende aanvragen voor
teruggave van omzetbelasting. De man
moet binnenkort terechtstaan.
IRABBELTON of oerwoud.
Voor eenvoudige, hulpbehoe
vende betalers lijkt het belas
tingstelsel op het laatste, voor
de arglistigen op het eerste. Dat betoogt
althans dr. H. J. van de Braak, die eind
1981 promoveerde op 'Belastingweer
stand, een proeve van fiscale sociologie'.
Hij dook in de motieven van belastin
gontduiking. Dat leverde de vaststelling
op dat fraudebestrijding in onze samen
leving niet echt van de grond komt, om
dat de heersende klassen het maat
schappelijk verschijnsel niet echt willen
aanpakken.
ARDHEIDSCLAUSULE is
i begrip dat we kennen sinds
medio vorig jaar, toen bleek dat
staatssecretaris Koning van Fi
nanciën zich had laten porren door be
lastingbetalers, die hun aanslag te hoog
vonden. Ofschoon er geen WIBO (Wet
Individuele Belastingheffing Omroep
medewerkers) blijkt te bestaan, kwam
na veel onderhandelen in de Tweede Ka
mer vast te staan dat de bewindsman de
bevoegdheid heeft in te grijpen in indivi
duele aanslagen. „Tegemoetkomen aan
onbillijkheden van overwegende aard",
heet dat; zoals hij dat kennelijk deed
toen hij de aanslag van AVRO-baas Wi-
bo van de Linde verlaagde.
De strijd daartegen wordt door de ver
enigde belastinginspecteurs nog volop
gevoerd, maar voorlopig kunnen men
sen die niet naar de rechter of de com
missies voor de verzoekschriften willen,
bij het departement aankloppen. Vol
gens Koning doen per jaar 30.000 men
sen dat, van wie 10 procent dat be
kroond ziet met een wijziging van de
aanslag.
ONTROLE op de belastingen
berust bij een armee van 30.000
ambtenaren en 800 rijksac-
countants. Geklaag over onder
bezetting, groeiende overbelasting door
de steeds ingewikkelder stelsels, de gril
lige wensen van de politiek en het weg
kopen van bekwame inspecteurs door
het aanzienlijk beter betalende en min
der frustrerende consulentenwezen zijn
al jaren niet van de lucht. Geen wonder
dat de aanpak van fraude en ontduiking
in de praktijk ver achterblijft bij de -
ook weer door de regerende coalitie -
beleden wensen.
NKOMENS zijn de maatstaf
voor de inkomstenbelasting,
waarvoor jaarlijks 5 miljoen
aangiften worden gedaan. De
heffing is progressief, sterker oplopend
naarmate het inkomen hoger is. Daar
door zfjn netto-inkomens stevig genivel
leerd en zouden grote verdieners zelfs in
een situatie belanden dat ze alles naar de
fiscus moeten brengen. Een misver
stand. Het hoogste tarief, 72 procent, be
taalt men pas over elke gulden belast
baar inkomen boven f223.000.
Dan hebben we het nog niet eens over
de aftrekposten die almaar talrijker en
lucratiever worden naarmate het inko
men groeit. En dan is er ook de moge
lijkheid van de oprichting van een BV Ik
door superverdieners, waardoor in
plaats van de maximale 72 procent in
komstenbelasting maar 43 procent ven
nootschapsbelasting hoeft te worden be
taald.
D—OUCEURTJES vormen een
doorn in het oog van de ijverige
belastingman, die op last van
in 1 hogerhand de duimschroeven
steeds strakker moet aandraaien. Dat
lukt nog het best tegen de kleine m/v in
loondienst. Want die kan wel worden be
last voor de verplichte uniform- of be
drijfskleding en het zogeheten therapeu
tisch meeëten (door verplegend perso
neel), maar is meestal karig bedeeld met
auto's van de zaak, gratis telefoon, gratis
produkten, vrij vervoer, kortingen,
kerstpakketten, declarabel eten en rian
te onkostenvergoedingen. Wie heeft
nooit gehoord van de zakenman die op
zondag met zijn gezin gaat eten, maar de
bon op een werkdag laat dateren, zodat
het als zakendiner kan worden opge
voerd?
IERLIJKHEID wordt met de
mond beleden - bijna tweeder-
^an de IB-betalers zegt eer
lijk aangifte te doen - maar niet
zo vaak toegepast. Volgens prof. dr. D.
Brüll, die er in 1983 als hoogleraar belas
tingrecht woedend en teleurgesteld het
bijltje demonstratief bij neergooide
(maar ach, hij ging toch al met vut), frau
deert maar liefst 90 procent van de Ne
derlanders. De man weet dat overigens
aan de wetgever, die de zaak uit de hand
heeft laten lopen.
IUSTITIE komt er, ondanks het
kolossale geknoei, zelden aan
te pas. Veel blijft onontdekt.
Wie tegen de lamp loopt, moet
alsnog betalen via een opgelegde correc
tie. Alleen wie het heel bont maakt,
•komt voor de rechter. Grote en middel
grote ondernemingen krijgen maar eens
in de zoveel jaar controle. Tot strafver
volging komt het pas als de verzwegen
som de f 50.000 te boven gaat; bij herha
ling ligt de grens op 5 mille.
RAUDE wordt in uitzonderlij
ke gevallen aangepakt door de
Fiod, de Fiscale Inlichtingen en
Opsporingsdienst. De normale
controle wordt verricht door commiezen
en accountants. Dat levert ook al heel
wat op, blijkens het laatst bekende on
derzoek naar ontduiking van de inkom
stenbelasting uit 1974. Toen werd zon
der diepgraverij vastgesteld dat 34 pro
cent van de aangiften gemiddeld 1600
gulden te laag was.
De 200 man sterke Fiod treedt af en
toe spectaculair naar buiten met acties
als Schuimkraag (in de horeca) of Goud-
tand (onder tandartsen), grootscheeps
speuren naar zwarte jachten of invallen
bij bedrijven (zoals Slavenburgs' Bank).
Het leeuwedeel van het werk bestaat uit
inwinnen van informaties, vorig jaar 1,1
miljoen maal.
Overigens heeft de Fiod dit jaar op het
belastingkantoor in Rotterdam een amb
tenaar bij de kraag gegrepen die zijn
KNEVELARIJ heet het ambts
misdrijf waaraan ijverige doua
niers zich schuldig maken als
zij bijvoorbeeld op Schiphol ie
mand inrekenen met een koffer vol geld,
maar zonder aannemelijke verklaring.
Vanuit de wetenschap is er op gewezen
dat het inpikken van het geld door het
opleggen van een voorlopige aanslag il
legaal is, misbruik van fiscale bepalin
gen.
De opzet is om drugshandelaren te
pakken. Maar niet iedere kofferdrager
met een paar ton is een crimineel. Zo
werd op deze wijze een keurige Turk
leeggeschud, die in ons land goederen
kwam betalen die hij met instemming
van zijn regering had gekocht. De man
kreeg pas na een moeizaam getroffen
vergelijk zijn duiten terug. Sindsdien
wordt door hoogleraren belastingrecht
gesproken van een 'ondeugdelijk mid
del' en door belastingconsulenten van
de 'Schipholtruc'.
Het is een nationale sport: foeteren op de fiscus. Niemand immers betaalt
graag belasting. Bovendien betalen we in Nederland nogal veel. Om te
beginnen zijn er heel wat soorten. De bekendste: loon- en
inkomstenbelasting, accijnzen, omzetbelasting, vennootschaps-,
vermogens- en motorrijtuigenbelasting. Maar er zijn er nog veel meer.
Assurantiebelasting bijvoorbeeld, of dividend-, kansspel-,
overdrachtsbelasting. Die veelheid wijst al op een probleem: het
belastingstelsel is wijdvertakt en ingewikkeld.Zo ingewikkeld dat
menige burger de kluts kwijtraakt en het niet zonder hulp kan stellen als
hij met de fiscus in aanraking komt. Maar ook zo ingewikkeld dat de
talloze leden van de familie List Bedrog hun kansen schoon zien. Er
wordt wat afgefoezeld met de belastingen in dit land. Zonder iemand op
kwade gedachten te willen brengen volgt hieronder een belasting-ABC
dat een tipje van de sluier oplicht. Ter lering ende vermaeck.
door Reinier Hopmans
PIT &E.6U6T (SEBsI PIREC.TEUR5TRUC(K),
*WI?EEW SNOEPREISJE
NAAR Pt
KANAALEILANPEN.
HET BELASTING KIMAAT 1$ PAAR GOEP, ALLEEN PS
BELASTNó VAN PE2E VEERPONT BAART
ENIGE ZORGEN
Illustraties uit: 'Almanak voor de belastingontduiker', uitg. Mondrla.
zei de voorzitter van de Vereniging van
Inspecteurs van 's Rijksbelastingen, mr.
Th. Somsen, in april van het vorig jaar
bij het 100-jarig bestaan van zijn club.
Hoe? Volgens Somsen door het omlaag-
brengen van de tarieven, het schrappen
van aftrekposten en het vereenvoudigen
van het aangiftebiljet. Geen overbodige
luxe, zo bleek in maart 1985, toen op een
congres over fiscale rechtshulp in Lei
den staatssecretaris Koning demonstra
tief het biljet van een WAO-er wilde in
vullen. Het kostte de opperfiscusbaas de
grootste moeite.
ting op winst en vermogen, zorgden
voor ruim 49 miljard, ruim 1,2 miljard
minder dan in 1983. Ook in dat jaar was
deze post al met 3 miljard teruggelopen,
zodat de conclusie van de belasting
dienst was dat de loonmatiging en de
stijging van de premies volksverzekerin
gen zich doet voelen. Nederland laat op
het gebied van belasting- én premiedruk
(maar daar zijn de voorzieningen dan
ook naar) alleen Zweden voorgaan. Al
leen naar belastingen gekeken zijn ver
scheidene westerse landen slechter af.
IECHTENSTEIN, de Bahama s
Zwitserland worden vaak
j als eerste genoemd als men
vraagt naar belastingparadij
zen. Aantrekkelijker nog dan deze oor
den (inclusief de tax havens Kaaiman- of
Maagdeneilanden), zijn de Nederlandse
Antillen en Nederland. Ons land kent
vele voordelen voor buitenlanders: het
heeft belastingverdragen met veel lan
den, waardoor het betalen van dubbele
belastingen wordt voorkomen, het kent
geen kapitaalbelasting en geen belasting
op vermogenswinsten.
N", AMEN noemen. Er is eigenlijk
geen beginnen aan. Toch maar
één: Lubbers. Die profiteerde
1 als minister van economische
zaken in het kabinet-Den Uyl gretig van
een belastingfaciliteit die was afgekon
digd om de investeringen aan te wakke
ren. Lubbers, al lang miljonair, richtte
met zijn broers een bv op die onroerend
goed kocht en verkocht, waardoor hij
persoonlijk in drie jaar tijd bijna 6 ton
inkomen belastingvrij kon maken. Drie
dagen nadat de buit binnen was, maakte
minister Lubbers zelf een einde aan de
regeling. Bij de publiciteit hierover later
trof Lubbers zelf een regeling met de in
spectie om alsnog aan te zuiveren wat de
fiscus tekort was gekomen.
RIVACY is een begrip waar-
druk geschermd wordt in
I relatie tot belastingen. Vooral
de beter verdienenden schijnen
doodsbenauwd dat er iets bekend wordt
over hun inkomen. Dat tast de persoon
lijke levenssfeer aan, heet het. Alsof van
het overgrote deel van de inkomens uit
arbeid, pensioen of uitkering de hoogte
niet gewoon met de regelmaat van de
klok wordt gepubliceerd. Zonder open
baarheid van inkomens, waar de meer
derheid niet aan wil, blijft het natuurlijk
wel moeilijk oordelen over het ge
weeklaag van de r
MORAAL, daar draait het alle
maal om. De belastingmoraal
daalt. Te vrezen valt dat dit
doorgaat als de politiek er niet
snel voor zorgt dat het allemaal weer wat
begrijpelijker wordt voor de burger. Dat
IPBRENGST is er ondanks alle
fraude, ontduiking en ontwij
king toch nog in ruime mate.
Vorig jaar brachten alle belas
tingen in totaal 93,9 miljard gulden op,
wat 1,9 miljard meer was dan het jaar
daarvoor. Inkomstenbelasting, en belas-
IJKSACCOUNTANTS zijn lie
den wier bestaan wordt vergald
door trucs van belastingplichti-
gen, slechte wetgeving en slap
pe sancties. Dat schrijven twee van hen,
R. Kamerling en P. Dekker uit Amster
dam, in het boekje 'De fiscus contra het
zwarte geld', over hun werkpraktijk.
Fraude is een draak met vele koppen,
?t afhakken onbegonnen
STEEKPENNINGEN zyn af
trekbaar. Gewoon, omdat alle
uitgaven die worden gedaan
om inkomen te verwerven als
aftrekpost mogen worden opgevoerd.
Aan de andere kant moeten ze ook wor
den opgegeven, als inkomsten. En dat
plaatst de betaler in een lastig parket,
want iemand die net is omgekocht zal
het niet op prijs stellen als hij vervolgens
door de fiscus wordt gepakt. Daar heeft
men in Nederland wat op gevonden.
Steekpenningen worden ongezien geac
cepteerd in branches waar het uitbeta
len van smeergeld algemeen gebruik
Dat aantal bedrijfstakken groeit. Er be
horen al toe: de bouw, handel met het
Midden-Oosten en andere corruptiege
voelige gebieden, grote constructiebe
drijven, havenbedrijven, de transport
wereld, de onderwereld en enkele over
heidsdiensten.
Tijdens het kabinet-Den Uyl heeft
staatssecretaris Kombrink geprobeerd
de binnenlandse corruptie te bestrijden
door alleen het betalen van smeergeld in
het buitenland toe te staan, maar dat
moest hij opgeven omdat buitenlandse
stromannen in rotten van vier gereed
stonden en smeergelden überhaupt al
vaak via geheime Zwitserse bankreke
ningen (Victor Baarn!) lopen.
I lv
1REATY SHOPPING is de
fraaie benaming van de niet af
latende speurtocht naar taxha-
vens, ook al weer zo'n mooi-
spraak uit het wereldje van de tax plan
ners die zich bezighouden met het loe
ren op loopholes die zich lenen voor be
lastingontwijking, wat gewoon een eufe
misme is voor ontduiken. Een fraai
staaltje van wat die van de belastingin
specties weggekochte - en naar een sala
ris van enkele tonnen gesprongen - con
sulenten in hun luxueuze kantoren uit
vogelen, is de Cyprus-constructie. Ne
derlanders die voor hun bedrijven in het
Midden-Oosten opereren betalen min
der belasting, vooral als ze formeel in
dienst komen van dochterbedrijven die
daar zijn gevestigd. De OGEM-top be
noemde zich vervolgens ook tot direc
teuren van zo'n op Cyprus gevestigde
dochter en konden daardoor een flink
deel van hun hoge inkomen nagenoeg
belastingvrij incasseren. Het scheelde
tonnen.
1ITKERINGSGERECHTIG-
DEN vormen een geliefd doel
wit, en dan bij voorkeur aange
duid als uitkeringstrekkers, in
kringen waar men wat ruimer in de slap
pe was zit en aan de borreltafel steevast
het juk van de lasten als ondraaglijk ter
sprake komt. Het ten onrechte „genie
ten" van uitkeringen, het zwart en stie
kem erbij werken en het grote spende
ren door de boosdoeners aan auto's en
kleuren-tv's, heeft volgens die kringen
groteske vormen aangenomen. Misbruik
van uitkeringsmogelijkheden en zwart
werken komen voor, maar tot nog toe
heeft geen enkel onderzoek daarnaar
een percentage opgeleverd dat enigszins
vergeleken kan worden met de percen
tages uit onderzoeken naar het beduve
len van de belastingen.
I in
IEREENVOUDIGING van het
belastingstelsel lijkt gedoemd
een vrome wens te blijven. Wel
iswaar heeft de regering-Lub-
bers in september een staatscommissie
geïnstalleerd die de opdracht heeft om
luttele dagen voor de verkiezingen in
mei dit jaar met een eerste belastingve-
reenvoudigingsplan te komen, in het
land der belastingbollebozen wordt
openlijk betwijfeld of het er ooit van zal
komen.
Hier en daar wordt gepleit voor sim-
peltax, dat kostenneutraal zou kunnen
worden ingevoerd door in één klap be
lasting en premies bijeen te vegen, de ta
rieven bij te stellen en aftrekposten uit
te bannen. Gemiddeld zou de last gelijk
blijven, maar de een zou erop vooruit en
de ander erop achteruit gaan. Aangezien
het laatste vooral zou gelden voor veel-
verdieners met talrijke aftrekposten, zal
dit schone plan wel sneuvelen.
JETTEN vormen de grondslag
i het belastingstelsel. Daar-
lom kan er alleen iets worden
I veranderd als daar een politie
ke meerderheid voor is. Het belastings
telsel kan worden beschouwd als de
vrucht van wat de heersende klassen
door de jaren heen hebben gewild. Aan
gezien ook in ons maatschappelijk sys
teem bezit en macht synoniemen zijn,
komt het zelden voor dat belastingwet
ten bezit en bezitsvorming werkelijk be
dreigen. De politieke krachtsverhoudin
gen wijzen er vooralsnog niet op dat
daar binnen afzienbare tijd verandering
in zal komen.
is het aantal mogelijkheden,
dat moet zo langzamerhand
duidelijk zijn, om belasting te
mJ ontwijken of te ontduiken.
Toch geeft niet iedereen toe aan de ver
leiding. Directeur-generaal van de belas
tingen C. Boersma pleegt de belasting
plichtigen (ons dus) in te delen in drie
categorieën: de goed willenden, degenen
die je in de gaten moet houden om te
voorkomen dat ze wat flikken en de wa
re fraudeurs, die alleen maar hard kun
nen worden aangepakt. Die indeling zul
len we altijd wel houden, welk stelsel er
ook komt.
werk is. Als een te controleren onderne
mer zijn hele boekhouding in de open
haard gooit, krijgt hij maximaal f5000
boete. Het tweetal heeft trouwens mee
gemaakt dat ze moesten controleren met
aan hun stoelpoot een bouvier die bij de
minste beweging verstoord opkeek. En
dan was er die directieheer die ze met z'n
dure slee hadden zien voorrijden, toen
ze op hun fiets arriveerden. Tijdens het
onderhoud hoorden ze de kofferbak
dichtklappen. Of ze even in de auto
mochten kijken? Nou, toevallig was het
sleuteltje kwijt. Wat bleek ten slotte? In
de kofferbak lag de complete zwarte
boekhouding.
U""l VERIGE politiemannen pak
ten onlangs een directeur we
gens rijden onder invloed, die
ui i I zich op kosten van zijn bedrijf
liet bijstaan door een advocaat, omdat
hij tenslotte door „brassen met een rela
tie" dronken was geworden. De fiscus
vond het goed dat het door het bedrijf
betaalde honorarium van de advocaat
niet tot het belastbaar inkomen van de
directeur werd gerekend. Zou de direc
teur de advocaat uit eigen zak hebben
betaald, maar de kosten vervolgens als
aftrekpost hebben opgevoerd, dan had
hij nul op rekest gekregen met de rede
nering dat hij door dronken te gaan rij
den „een abnormaal, niet door bedrijfs-
overwegingen geboden risico had aan
vaard, waarvan de kosten ook niet als za
kelijk kunnen gelden". Dat krijg je met
zo'n ingewikkeld belastingstelsel.
IAKKEN VULLEN ten slotte,
wie droomt daar nooit eens
van? Wie tot hier bij de les is
gebleven, moet het zo zoetje
saan wel duizelen van de mogelijkhe
den. Daarom toch nog even gewezen op
de ook aanwezige voetangels en klem
men, waartegen soms zelfs de meest ge-
gens Glistrup, Rienk Kamer, misschien
herinnert u zich hun namen nog, ze lie
pen stuk voor stuk een keer tegen de
lamp. Wie tegenwerpt dat er weliswaar
af en toe een mugje in de kaarsvlam
vliegt, maar dat er nog hele zwermen
overblijven, die zoeke troost bij de nog
altijd geldende oude wijsheid dat geld
alleen niet gelukkig maakt.
