0
'Gebarentaal niet alleen
zien als een hulpmiddel'
fc X
II
f
Taboe van een incestueuze relatie
'Emoties om verhaal van
een romantische liefde'
Josine van Dalsum in 'Kinderen van een mindere God'
DINSDAG 4 FEBRUARI 1986
KUNST
PAGINA 15
Redactie Pieter O. Rosier
LEIDEN - Toneel in velerlei
soort, een muziektheaterstuk en
een soloprogramma van Martine
Bijl. Men kan dit alles deze week
beleven in de Leidse Schouwburg
en in het LAK-theater.
Iphigeneia
De nieuwe theaterweek begint
morgenavond in de schouwburg
met een voorstelling van 'Iphige
neia in Aulis' door De Zaak. Het
betreft één van de laatste stukken
die door Euripides zijn geschre
ven. In dit drama wordt de leger
aanvoerder Agamemnon voor de
keuze gesteld: zwichten voor de
druk van degenen die de oorlog
met Troje willen om zijn dochter
AMSTERDAM/LEIDEN - Van
avond gaat bij Theater Persona in
Amsterdam 'Agatha' van Margue
rite Duras in de regie van Agaath
Witteman in première. Direct daar
na komt de voorstelling naar Lei
den en staat morgen en overmor
gen in het LAK-theater.
Het werk van Duras heeft de
laatste tijti veel aandacht gekregen.
Wie 'Savannah Bay' van Globe of
'Hiroshima mon amour' als film
van Alain Resmais en/of als thea
terproject van De Salon heeft ge
zien of haar bekroonde bestseller
'De minnaar' heeft gelezen, kan
verwachten, dat het thema liefde al
dan niet in combinatie met een in
gewikkeld proces van het-zich-
kunnen-herinneren centraal staat.
Dat geldt ook voor 'Agatha', een to
neelstuk uit 1981. Hier gaat het om
de incestueuze liefde van Agatha
voor haar broer - deze rollen wor
den gespeeld door Porgy Franssen
en Antoinette Jelgersma. Na de
dood van hun moeder ontmoeten
broer en zus elkaar in een villa aan
zee, waar ze over hun wederzijdse
liefde spreken en zich het ontstaan
van die liefde in hun gemeen
schappelijke jeugd voor de geest
proberen te halen.
Vorige week werden in het Am
sterdamse theater De Balie de eer
ste proefvoorstellingen gehouden.
Gezien de zeer korte voorberei
dingstijd voor deze produktie van
drieënhalve week, wat met de be
perkte financiële mogelijkheden
van Persona samenhangt, toont re
gisseuse Agaath Witteman zich
niet ontevreden. Haar visie op het
stuk licht zij toe in een gesprek,
waarin zij allereerst op de-opval-
Iphigeneia te offeren of gehoor
geven aan de smeekbeden van
zijn vrouw om Iphigeneia's leven
te sparen. De voorstelling, die an
derhalf uur duurt, is geregis
seerd door Peter de Baan. De spe
lers zijn Leopold Witte, George
van Houts, Rik Launspach, Leo-
noor Pauw en Jip Wijngaarden,
die zich voor één theaterseizoen
aan elkaar hebben verbonden.
Als 'De Zaak' hebben zij zich
voorgenomen vier stukken uit te
brengen, waarin het dilemma
tussen hart en rede mede cen
traal staat. Deze Euripides is het
tweede stuk in de rij van vier.
Johann
'Johann' is de eerste, ruim een
uur durende, voorstelling, die
Rob Hauser onder de vlag van
Stichting Schnauzer uitbrengt.
Deze produktie, die geen pauze
kent, is donderdagavond in het
theater aan de Oude Vest te zien.
De voorstelling, eind vorig jaar
uitgebracht als muziektheater
stuk, is gebaseerd op een humo
ristisch/erotisch gedicht van Goe
the, dat nog niet eerder in het Ne
lende publieksreactie ingaat. Bijna
twee uur lang hebben namelijk de
toeschouwers onafgebroken dood
stil naar het stuk zitten kijken.
Witteman: "Voor mij is het span
nend om te onderzoeken, wat je
met een dergelijke tekst kunt
doen. Wanneer je hier van een psy
chologisch zich-inleven bij de spe
lers uitgaat en hen de pijn en tra
nen op het toneel met de gebruike
lijke gebaren duidelijk laat uitspe
len, dan raakt dat het publiek niet.
Door het ingehouden spel wil ik de
pijn en tranen en eventueel ook de
ontlading van die emoties bij het
publiek leggen".
Haar spelopvatting volgt uit on
derzoek naar een andere, nieuwe
hantering van de taal, op welk ge
bied Frankrijk naar haar zeggen
momenteel een voorloper is; "Du
ras probeert de taal te demonteren
bij het zoeken naar een ander ge
bruik er van. Ze wil de taal open
breken, zodat er nieuwe betekenis
sen uit naar voren kunnen ko
men". Aan de andere kant levert
dit demonteren volgens Agaath
Witteman ook een 'schone', een 'le
ge' taal op, waarin weer plaats voor
onbevangenheid lijkt te zijn.
In het door Isolde Landman sa
mengestelde programmaboekje
wordt er op gewezen, dat Duras
zich door 'Der Mann ohne Eigen
schaften' (1931) van Robert Musil
heeft laten inspireren. In dit om
vangrijke werk wordt onder meer
de liefde van de hoofdpersoon voor
zijn zus beschreven. Dat verhaal
element heeft Duras in haar toneel
stuk opgepakt en vooral vanuit het
perspectief van Agatha uitgewerkt.
derlands werd vertaald. Het stuk
gaat over een schrijver, die op
weg naar huis door pech gedwon
gen wordt te overnachten in een
dubieus hotel. Vrouwelijke ver
leidingen stellen zijn geweten en
huwelijkstrouw op de proef.
Maar o wee, de dichter blijkt niet
tot enige seksuele activiteit in
staat en verheft deze ellende in
een serie sonnetten vol erotische
symboliek tot een intensivering
van de liefde voor zijn wettige
echtgenote. Het 'Johann' is de zo
veelste poging om tekst, muziek
en theater samen te ballen tot een
nieuwe kunstvorm. Max van
Weegberg vertolkt de rol van de
dichter, die heen en weer wordt
geslingerd tussen zijn vrouw
(Sandra Macrander) en twee
wulpse dames (Debby Reinolds
en Taetske Klein). De lijst van
medewerkers bevat ook de na
men van anderen, die zingen en
instrumenten bespelen en voorts
moeten ook decors en kostuums
de voorstelling helpen maken. De
regie is van Frans Weisz, de Ne
derlandse tekst van Koos Dal
stra.
Witteman: "Binnen de maat
schappij rust op incest een taboe,
al was het alleen maar vanuit een
biologische noodzakelijkheid. Du
ras accepteert dat taboe, althans
voor zover het om de lichamelijke
vervulling van die incestueuze re
latie gaat. De liefde tussen broer en
zus is volgens Duras echter wel
mogelijk. Door het maatschappe
lijke verbod is het positieve van
een dergelijke liefde niet meer te
zien. Het is een liefde van twee
mensen met een gelijke achter
grond, op basis van gelijkwaardig
heid, zonder een machtsrelatie. Is
het niet mooi om dat patroon te
volgen by het vinden van een ge
liefde en in hem of haar naar je
broer of je zus te zoeken?!
Als zij elkaar in de villa aan zee
weer ontmoeten, heeft Agatha een
minnaar, in wie zij haar broer heeft
ontdekt. Hij is daar in zijn relatie
met een andere geliefde nog niet
aan toe en zegt ook: 'als jij weg
gaat, zal ik sterven'. Zij ontkent
dat; zoals het eeuwig stromen van
de zee, zo zal hun liefde ondanks
een scheiding onvergankelijk zijn.
Een nieuw soort liefde, waarvan
gelijkwaardigheid de basis is".
De spelers voeren nauwelijks
handelingen uit en lijken slechts af
en toe een andere pose in te ne
men.
"De bewegingen, die zij maken,
komen voort uit de pijn van el-
kaars aanwezigheid. Als dat niet
overkomt, is het nog niet goed. Het
liefst zouden ze elkaar willen om
helzen - wat niet gebeurt, omdat
broer en zus het taboe als zodanig
accepteren".
Martine Bijl in haar tweede
theaterprogramma.
(foto Jan Swlnkels)
Martine
Martine Bijl wordt als 'lief
theaterdier op handen gedragen
van al degenen die van ongecom
pliceerd amusement houden. Be
jubeld door een breed publiek en
de afgelopen jaren begiftigd met
allerlei podiumprijzen kan ze za
Het verhaal speelt zich waar
schijnlijk voortdurend in het huis
dichtbij de zee af. Toch zijn de zee
geluiden niet steeds hoorbaar.
"Dat had gekund. Ik heb er ech
ter bewust voor gekozen om de
zeegeluiden alleen op bepaalde
momenten te laten horen en verder
de stilte pregnanter te laten zijn.
Dat geluid van de zee is bijvoor
beeld hoorbaar, als het verlangen
om met de moeder samen te smel
ten aanwezig is; la mère - la mer. In
het gemeenschappelijke, onvervul
bare verlangen om naar de gebor
genheid van de moeder terug te ke
ren, hebben Agatha en haar broer
elkaar gevonden. Zo ontstaat de fa
milie-driehoek: moeder-zuster-
broer. Ook de pianomuziek van
Brahms, die beiden zich herinne
ren, kan men horen. Ten eerste wil
de ik de regieaanwijzingen van Du
ras strikt opvolgen. Daarnaast
heeft ook dat weer sterk met die
moeder te maken, die haar dochter
tot het pianospelen heeft aange
zet".
Veelvuldig proberen de spelers
met gesloten ogen aan te geven,
dat Agatha en haar broer de beel
den uit hun jeugd oproepen.
"Je moet proberen terug te keren
tot het moment in je jeugd, waar
fantasie en verbeelding nog een
plaats hadden en taal nog vrij van
waarden en vooroordelen was. Ik
zelf geloof in een verandering van
kijken, in het 'Kijk eens, zo kan het
ook'. Daar kan een taak voor het
theater liggen".
WIJNAND ZEILSTRA
terdagavond ongetwijfeld reke
nen op een royaal gevulde
schouwburgbak. Martine Bijl
gaat ook in haar tweede theater
programma volgens de bekende
formule van een lied en een lach,
een persiflage en een vleugje poe-
zië, een praatje en een knipoog
naar de pret, te werk. Daarbij
een sfeertje scheppend van gezel
ligheid, die geen tijd kent. En de
avond toch doet omvliegen voor
wie graag bij haar te gast is.
Cyrano
De Leidse Schouwburg biedt
overigens ook 'groot' toneel: op
vrijdagavond staat de toneel
groep Theater er op de planken
met Edmond Rostands roman
tisch spektakelstuk 'Cyrano de
Bergerac' en op maandagavond
spelen Jules Hamel en Josine van
Dalsum er de hoofdrollen in
Mark Medoffs ontroerende stuk
over de relatie tussen doven en
horenden, 'Kinderen van een
mindere god'. Elders op deze pa
gina meer over deze twee produk-
ties.
NIEUWEGEIN/LEIDEN (GPD) -
Als Gees Linnebank niet door zijn
vader als klein jongetje naar het
amateurtoneel was meegenomen,
dan had hij het misschien nooit tot
Cyrano de Bergerac gebracht.
"De titel van mijn eerste toneel
ervaring weet ik nog steeds", ver
telt hij, 'De man in de rolstoel'. Uit
gevoerd door Door Inspanning
Sterk, een Utrechtse vereniging
waarbij mijn vader actief was. Ik
weet nog dat ik op de fiets bij hem
achterop ging, met een grote das
om de mond tegen de kou. Waar
het stuk over ging, kan ik niet meer
vertellen, maar één beeld teken ik
nog zo uit. Je ziet een donkere,
naargeestige vliering. Een deur
gaat open. Een man in een rolstoel
komt binnen. Een schot klinkt.
Pang! Hahaha...de betovering, die
van dat moment uitging, nou, het
kan niet anders of daarmee was de
eerste stap gezet".
Band
Gees Linnebank (40) studeerde
in 1969 aan de Arnhemse Toneel
school af. Hij debuteerde bij het
Nieuw Rotterdamse Toneel, maak
te met Lodewijk de Boer furore
met The Family, speelde vele gast
rollen, om in 1979 voor vier jaar bij
het Publiekstheater te belanden.
Daar speelde hij een aantal grote
rollen, waarvan zijn creatie van
Meneer Puntila in Brechts 'Mijneer
Puntila en zijn knecht Matti' grote
indruk maakte. Twee seizoenen
leidt hij nu samen met Helmert
Woudenberg het gezelschap Thea
ter in Arnhem.
De titelrol van de romantische
held Cyrano de Bergerac is Linne-
banks eerste grote rol in twee jaar.
Hij dwingt er respect mee af: een
aandoenlijke houwdegen en
woordkunstenaar, wiens bravoure
een gigantisch minderwaardig
heidscomplex moet afschermen.
En dat alles om een neus. Een kok
ker. Een komieke speling der na
tuur.
"Voor Cyrano heb ik twee jaar
geen dragende rol gespeeld. Ik
hoefde niet zo nodig weer een ei te
leggen, en bovendien leek het me
voor de opbouw van de ensemble
geest bij Theater beter dat ik een
tijdje de kleine dingen zou doen.
Fania Chapiro, fortepiano; drie So
nates van Cimarosa, Sonate in Bes
K.V. 333 en Sonate en F K.V. 332 van
Mozart, Andante varié van Haydn,
m.m. Rondo in C op. 54 en Sonate in f
op. 2 van van Beethoven. Gehoord
op 3 februari in de Kapelzaal.
LEIDEN - Concerten op oude
instrumenten of kopieën daar
van geven in de meeste gevallen
een interessante blik in het verle
den, maar vaak ook niet meer
dan dat. Onder de handen van
een waar kunstenaar echter kan
dat verleden zo tot werkelijk le
ven gebracht worden, dat de ver
worvenheden van by na twee
eeuwen muziekgeschiedenis
wegvallen. Dit kleine wonder
wist Fania Chapiro in haar eerste
recital van de Fortepiano-cyclus
by K O te bewerkstelligen. By
het luisteren naar haar spel op de
kopie van een fortepiano van
Andreas Stein uit 1783 realiseert
men zich weer eens hoe ons
Agatha
Het LAK haalt woensdag- en
donderdagavond Theater Perso
na in huis om er 'Agatha' uit te
brengen, een door Marguerite
Duras geschreven stuk over de
erotisch geladen) relatie tussen
een broer en een zuster. Het stuk
draagt alle kenmerken van Du
ras' stijl: poëtische taal, flarden
van herinneringen en situaties,
die langzaam in elkaar worden
geweven. Porgy Franssen en An
toinette Jelgersma zijn de spelers,
Agaath Witteman voert de regie.
Ook over deze produktie elders
op deze pagina nog meer.
Beproeving
Het LAK-theater arrangeert
elk jaar in samenwerking met
LAK-Literair een toneelproduk-
tie op basis van literair werk. In
dat kader treedt vrijdag- en za
terdagavond in het LAK-theater
de toneelgroep Centrum op met
'Beproeving die ik haar oplegde',
een bewerking van het verhaal
'Eéen Twee Drie Vier Vijf van
Vestdijk. De auteur schreef het in
1933, nadat een uitgever zijn eer
Maar het vreemde was, dat ik me
juist by deze rolletjes ontzettend
zenuwachtig voelde. Ik zweer het
jq! Het was alsof ik weer op de to
neelschool zat. Het angstzweet
brak me soms uit: als ik straks
mijn tekst nog meer weet. Nou,
dan schrik je voor een stuk als Cy
rano de Bergerac helemaal terug.
Het is toch al zo'n titel hé; je moet
van goede huize komen wil je de
verwachtingen waarmaken. Nee,
de belasting van de vroegere uit
voeringen met Guus Hermus draag
ik gelukkig niet met me mee. Wel
heb ik de eerste versie op televisie
gezien. Zeventien was ik toen, er
stond me nog wel wat van bij, maar
ja, hoe zie je de dingen als je zeven
tien bent?".
"Achteraf gezien viel de rol me
ontzettend mee. Beslommeringen
binnen het gezelschap en het laat
afkomen van de vertaling van Kou-
wenaar maakten, dat ik me pas
heel laat in het stuk kon verdiepen,
maar het ging me vrij gemakkelijk
af. Bij de eerste keer lezen voelde
ik er al emoties bij, ik raakte er
meteen in. Ik dacht: als ik die ge
voelens kan vasthouden, dan ben
ik al een heel eind. Wat ik by het
repeteren heel plezierig vond was
datje merkt datje een bepaalde ba
sis bezit, die je niet kwijt raakt, die
zich zelfs verder ontwikkelt, ook al
speel je een tijdje minder. Als ik
helemaal eerlijk ben, dan moet ik
toegeven dat er een heleboel din
gen in deze rol zitten, die ik al eens
eerder heb gedaan. Je gebruikt ele
menten uit andere rollen. Natuur
lijk. Daar leent het stuk zich voor,
omdat het zoveel kanten heeft:
vreugde, verdriet...het hele scala
zit erin. Maar nieuwe dingen doe ik
ook, hoor. Bijvoorbeeld de slotscè
ne, waar Cyrano in bijzijn van zijn
geüefde Roxane stervende is, ter
wijl zij dat niet merkt. Ik vind het
heerlijk om eens gewoon in stoel te
kunnen zitten, nauwelijks te bewe
gen, en om toch een heel sterk ge
voel over te brengen. Deze scène
behoed ik ontzettend voor tech
niek. Kijk, als acteur kun je onmo
gelijk avond aan avond zelf bele
ven, wat je personage allemaal
moet doormaken. Maar bij dit frag
ment, en de befaamde 'balkonscè-
ne's, probeer ik altijd vanuit een
Fania Chapiro:
verfijnd spel
op fortepiano
beeld van de sonates van Haydn
en Mozart welhaast vervormd is
door de klank van onze heden
daagse grote concertvleugels.
Haar spel doet elk verlangen
naar die grote en wollige vleu
gelklank verdwijnen. De forte
piano, het instrument waar
Haydn en Mozart hun werken
voor schreven en op speelden, en
dat ook Beethoven voor zijn
vroege werken gebruikte, mag
dan voor onze oren begrensd zijn
in zijn toentertijd overigens revo
lutionaire dynamische mogelijk
heden, juist binnen die begren-
zing is een rijkdom aan schake-
ste roman ('Kind tussen vier
vrouwen') had geweigerd. Van
deze gebeurtenis vindt men veel
in het verhaal terug: het handelt
over een schrijver, die geen er
kenning krijgt en bij de ene uit
gever na de andere tevergeefs
aanklopt. Ten einde raad besluit
hij samen met zijn vriendin zelf
moord te plegen. Een zwaar the
ma, dat echter niet zonder humor
wordt behandeld. De rol van de
schrijver wordt gespeeld door
Hans Dagelet, die van de vrien
din door Joke Tjalsma.
Soleander
Studio Hinderik verzorgt de
kindervoorstelling op zondag
middag in het LAK. OP het pro
gramma staat 'Meneer Soleander
van de bovenste plank'. Het gaat
over de terugkeer naar een huis
dat jeugdherinneringen oproept
en waarbij fantasie een grote rol
speelt. Voor kinderen vanaf zes
jaar. Aanvang 15.00 uur.
De Leidse toneelgroep 'Impe
rium' speelt vrijdag- en zater
dagavond Ibsens 'Hedda Gabler'
in het eigen Micro-theater.
GPD)
elementair gevoel by mezelf te spe
len. Doe je dat niet, dan loop je le
vensgroot de kans dat het senti
menteel gaat worden".
De Fransman Edmond Rostand
schreef in 1897 over het thema van
de onbereikbare liefde dit wereld-
befaamde stuk, een genre theater,
dat Gees Linnebank weer enigzins
terugvoert naar zijn eerste toneel
ervaring: een opvoering die je met
visueel spektakel en grootse ge
voelens een andere wereld binnen
voert.
Een melodrama, noemt Linne
bank 'Cyrano de Bergerac', maar
wel een prachtig melodrama. Kyk
je naar de neus van Cyrano, dan
denk je: onwaarschijnlijk dat ook
maar iemand met zo'n kokker
rondloopt. Aan de andere kant
klopt zijn gedrag psychologisch
weer wel met die neus: je ziet de
keerzijde van een minderwaardig
heidscomplex. Zijn bravoure laat
zich logisch verklaren. Niet voor
niets zitten de kleinste jongetjes op
judoles, tenminste dat was in mijn
tijd zo".
Kind
"Als je in het hart van Cyrano
kijkt - en gelukkig krijg je als pu
bliek die kans - dan blijkt hij in
gevoelsmatig opzicht een kind te
zijn. Hoe hij verliefd wordt op Ro
xane, zo werd ik als puber van vijf
tien ook verliefd: je ziet een meisje
een paar keer, en hup het was ge
beurd. Je durfde haar nauwelijks
aan te kyken. Maar God wat was je
er zeker van, dat zij de ware was.
Nu kun je er om lachen, maar het
was natuurlyk iets zaligs. Ik sprak
onlangs na afloop vdn een voorstel
ling een vrouw, die zei: 'Dit is ei
genlijk veel mooier, waarom moe
ten jullie kerels er ook altyd met
een boven op'. Iets wat onbereik
baar is, houdt zijn glans. Ik denk
dat Cyrano dat ook beseft. Het is
niet alleen maar onzekerheid dat
hij Roxane niet rechtstreeks durft
aan te spreken, hy weet dat hij op
deze manier niets kapot kan ma
ken. Cyrano maakt voelbaar waar
we allemaal naar hunkeren, of van
dromen: echte liefde, liefde die alle
grenzen voorbij gaat".
ERIC v.d. VELDEN
ringen mogelijk. Dat vraagt dan
wel een uiterst verfijnde speel
wijze, die bij Fania Chapiro ver
mengd is met esprit, waardoor
haar vertolking niet broos en
breekbaar maar springlevend is.
Waar de dynamische expressie
begrensd is weet zij zoals in de
18e eeuw nog gebruikelijk was
door een enkele noot te vertra
gen of te verlengen een expressi
viteit te bereiken die de muziek
doet ademen. De intieme, helde
re en toch warme toon van haar
instrument dwingt tot luisteren.
Bij een dergelijk recital is het
even onmogelijk als onnodig om
op elk werk apart in te gaan.
Voor wie haar recital heeft moe
ten missen: op 10 februari is Fa
nia Chapiro wederom te beluiste
ren in de Kapelzaal met werken
van C.Ph.Em. Bach, Haydn, Mo
zart en de vroege Beethoven
MIES ALBARDA
AMSTERDAM/LEIDEN
(GPD) - "We vonden 'Kinde
ren van een mindere god' in
eerste instantie gewoon een
mooi stuk. Toen we ons
werkelijk gingen verdiepen in
de problematiek, en dus ook in
aanraking kwamen met doven,
beseften we dat het veel meer
is dan dat".
"Ons verantwoordelijkheidsgevoel
nam toe. We, wilden per se een
voorstelling maken, waarvan de
doven kunnen zeggen: hierin her
kennen we onszelf, wat jullie doen
is integer, jullie zijn op zoek ge
weest naar de waarheid en niet
naar het theatrale effect. Zij moe
ten ons werk in feite autoriseren".
"Natuurlijk: het blijft theater,
een gespeelde problematiek, die
spanning en emoties hoqyt op te
roepen. Maar het onderwerp is der
mate'wezenlijk, dat we op een ab
soluut zuivere manier een avondje
uit willen bieden".
John van de Rest brengt de voor
stelling in eigen beheer uit. Naast
Josine van Dalsum als het dove
meisje Sarah vertolkt Jules Hamel
de rol van haar spraakleraar, in de
ze ontroerende Broadway-hit van
de Amerikaan Mark Medoff. De
overige acteurs zijn: Paul Röttger,
Hetty Verhoogt, Jan van Royen,
Ella van Drumpt en Liesbeth
Struppert.
Moedertaal
Josine van Dalsum leerde spe
ciaal voor deze produktie de geba
rentaal. Ze zegt: "Gebarentaal
moet niet gezien worden als een
hulpmiddel, maar als een moeder
taal. Sarah zegt in dit stuk: "Myn
taal is net zo goed als de uwe, hij is
misschien wel superieur, omdat ik
met één gebaar een idee kan mee
delen, een idee dat zo ingewikkeld
is, dat u het zelfs met vijftig woor
den niet helder kunt krijgen". En
dat klopt".
- Als Sarah spreek je de hele
avond niet, op een paar kreten na.
Wat doet dat met je? Voor een ac
trice vormt taal doorgaans wel de
gelijk het belangrijkste communi
catie-instrument.
Niet Josine van Dalsum, maar
echtgenoot John van de Rest geeft
John v.d. Rest (midden) regisseur van en Jules Hamel
Dalsum spelers in 'Kinderen van een mindere god'.
het antwoord: "Het valt niet te ont
kennen, dat ze zich wel degelijk
gefrustreerd voelt. Ja toch, Jos?
Als je na een repetitie of voorstel
ling thuiskomt, praat je héél veel,
héél luid en héél lang. In het begin
schrok je 's nachts zelfs een aantal
malen uit een nachtmerrie wakker.
"Ik kan niet praten", riep je dan.
Het grijpt wel degelijk in op je psy
che, en tegelijk moet je ook besef
fen, dat hoe goed je ook verdient in
het doof-zijn, hoe goed je een dove
ook speelt, je nooit werkelijk zult
begrijpen wat het betekent om niet
te kunnen horen".
"Maar", zegt Van de Rest, "waar
het schrijver Mark Medoff beslist
niet om te doen is, is om medelij
den op te wekken. Het gaat over
emancipatie. De ontwikkeling die
Sarah doormaakt is bepaald niet
zielig. Ze vindt de kracht om haar
eigen leven te gaan leiden. We heb
ben een maatschappij nodig die
doven het recht geeft op een eigen
manier van communicatie".
- Vier seizoenen terug speelde de
Haagse Comedie met veel succes
dit stuk, toen met Rick Nicolet en
Willem Nyholt in de hoofdrollen.
Is de tyd wel ryp voor een nieuwe
opvoering?
Belangstelling
John van de Rest: "Schouwburg
directeuren bellen op om by te
boeken. De belangstelling blijkt
erg groot. En dat terwijl we voor
ons gevoel wel degelijk de eerste
zijn. De opvoering van de Haagse
Comedie hebben we trouwens niet
eens gezien. Als je Shakespeare
speelt, zegt ook niemand dat het al
eerder is gedaan. Niet dat ik Me
doff met Shakespeare wil vergelij
ken, maar een problematiek die -
helaas - van alle tijden zal blijven,
en een vorm die zeer des theaters
is, heeft Medoff wél met hem ge
meen. Ik hoop dat het stuk over
vijf jaar weer op het repertoire
staat. Dat gun ik de dovenwereld,
en eigenlijk vind ik dat dan de
voorstelling door doven zou moe
ten worden gespeeld".
- Waarom zo vaak de hoofdrol
voor uw eigen vrouw? Hoe objec
tief is die keus?
"Ik vind haar toevallig een heel
goed actrice. Dat schijnt niet te
mogen: je mag je vader, moeder,
kind of vrouw blijkbaar niet goed
vinden in dit land. Hoeveel stellen
zijn er niet in het buitenland, die
met elkaar werken? Ik heb eens de
fout gemaakt, om in een interview
te zeggen dat Josine een actrice is
om koud vap te worden. Ingmar
Bergman heeft ooit xact hetzelfde
over één van zyn vrouwen gezegd,
ik haalde hem aan zonder dat te
zeggen. Net zoals Bergman deze
uitspraak niet in Zweden in dank
is afgenomen, werd hij mij hier
niet in dank afgenomen. Ik heb
mijn eigen werk gecreëerd, ik no
dig mensen uit van wie ik denk dat
ze bij elkaar horen. Het enige wat
ik probeer is om wezenlijk theater
te maken. Dat is zo belangrijk voor
me, dat ik het ervoor over heb dat
mijn vrouw meer dan honderd
avonden niet bij het avondeten
thuis is, en dat ik mijn zoontje in
bed kan leggen".
ERIC v.d. VELDEN
'Agatha' bij Theater Persona
Gees Linnebank: 'Een liefde die onbereikbaar is houdt haar glans.
Gees Linnebank als Cyrano de Bergerac
