Antartica kiioelt van het leven' Ik hoop maar dat hij er niets van zal overhouden Eindelijk grootste scheepsfraude aller tijden voor rechter Wat wordt degodgeleerdheidin misbruikt! Greenpeace wil wereldnatuurpark in zuidpoolgebied Achtergrond Reportage UTRECHT - Het is vanzelfspre kend dat er landen zijn die heel snel met de exploitatie van het continentale plateau van Antarc tica willen beginnen. Het gebied ten zuiden van de 60ste breedte graad zit vol waardevolle minare- len als olie, goud en zilver. Een groot aantal landen heeft sinds de ontdekking van dit continent in de vorige eeuw, een claim ge legd op een gedeelte van het ijzi ge gebied. De milieu-organisatie Green- peace wil echter niet dat Antarc tica wordt geëxploiteerd. Het was in eerste instantie de bedoe ling dat vier mensen van de mi lieugroepering zouden overwin teren in het gebied. Maar het schip Greenpeace was door de enorme hoeveelheid ijs en de ex treem slechte weersomstandige- De bemanning van de 'Greenpeace', het schip van de gelijknamige milieu-organi satie heeft het Zuidpoolgebied op symbolische wijze uitgeroepen tot wereldna tuurpark. Tegelijkertijd zijn op alle Greenpeace-kantoren door de gehele wereld ambassades van Antarctica geopend. De milieu-organisaties wil hiermee de aandacht vestigen op de gevaren die het laatste onbedorven continent bedreigen. Volgens Greenpeace voeren op dit mo ment achttien landen in het diepste geheim overleg om zo snel mogelijk een ver drag tot stand te brengen waarin de exploitatie van de minerale rijkdommen in het Zuidpoolgebied wordt geregeld. Onderzoeken hebben duidelijk gemaakt dat zich onder de pakken sneeuw en ijs waardevolle minarelen bevinden zoals goud, zilver, platina, koper chroom, nikkel, titanium, lood, zink en olie. door Gerard Dielissen heden niet in staat het Ross-ei- land te bereiken. Het pakijs was dit jaar tweemaal zo dik als ge bruikelijk. Nadat het schip op 20 december uit Australië was ver trokken, besloot kapitein Pete Bouquet uiteindelijk terug te ke ren om onnodige risico's te ver mijden. Lies Vedder van Greenpeace Nederland was teleurgesteld toen ze het nieuws hoorde. "We hadden natuurlijk op een over wintering gerekend. Maar het kan niet. De risico's zijn te groot. We proberen nu wel om de over wintering volgend jaar door te la ten gaan. Toch is de reis niet voor niets geweest. De ervaringen die nu zijn opgedaan, kunnen vol gend jaar uitstekend worden ge bruikt. Het enige probleem is het geld. We hopen dat we tegen die tijd genoeg middelen hebben om weer zo'n dure campagne te kun nen betalen". Lies Vedder geeft toe dat het vergaan de 'Southern Quest' op 11 januari - het schip werd door het pakijs gekraakt - een rol heeft gespeeld bij het af blazen van de actie. Het waren niet alleen de slech te weersomstandigheden die Greenpeace tegenwerkten. Van af het begin hebben landen als Australië, de Verenigde Staten en Nieuw-Zeeland de milieu-or- Nog hoopvol gestemd keek deze Greenpeace-medewerker naar de ijsschotsen toen de Southern Quest de poolcirkel passeerde. Later zou het schip vastlopen in het pakijs. (foto ap> ganisatie tegengewerkt. Landen die betrokken zijn bij het Ver drag van Antarctica (waaronder Nederland) lieten blijken liever geen pottekijkers in het gebied toe te laten. Nieuw-Zeeland wei gerde bijvoorbeeld een vergun ning af te geven voor een radio- en satellietverbinding voor het op te zetten basiskamp. Australië verzocht Greenpeace nadrukke lijk af te zien van de overwinte ringsplannen. Maar toen de Greenpeace eenmaal toch op weg was richting Antarctica, weigerden zowel de Verenigde Staten als Nieuw-Zeeland ijs- en weerberichten door te geven vanaf hun station op het Ross-ei- land. De Southern Quest kreeg evenmin belangrijke weersinfor matie, waarop de kaptein het er toch op waagde. Met de bekende gevolgen. Risico's Volgens Greenpeace is Antarc tica niet alleen maar een ijzig, koud en winderig gebied. Het krioelt er van het leven. "Er is een enorm veelzijdige schake ring aan levensvormen en onge twijfeld zijn talloze dier- en plan tensoorten nog niet eens ont dekt", zo laat Greenpeace weten. Een eventuele olieramp heeft desastreuze gevolgen voor het gebied. Schuivende ijsmassa's maken opruim-werkzaamheden vrijwel onmogelijk, terwijl door de kou natuurlijke afbraak slechts zeer langzaam gaat. Bovenal vreest Greenpeace dat de krill, een garnaalachtig dier tje, het slachtoffer wordt van ex ploitatie. De krill is van groot be lang omdat het de basis vormt voor de hele voedselketen in dat gebied. Maar ook de gevolgen voor vogels, zeehonden, walvis sen en met name pinquins zijn groot bij rampen. Ook politiek vreest Greenpeace veranderin gen. In 1961 trad een verdrag in werking waarin twaalf landen af spraken dat het gebied slechts voor vreedzame doeleinde mag worden gebruikt; kernontplof fingen alsmede het dumpen van radio-actief afval zijn verboden en dat er de vrijheid bestaat voor wetenschappelijk onderzoek. Tevens 'bevriest' het verdrag alle posities die in 1959 door ver schillende landen werden inge nomen. Een groot aantal landen claimt een bepaald deel van An tarctica. Slechts vijftien procent is niet geclaimd. Nadat de eerste groep van twaalf landen (onder andere Argentinië, Australië, De Verenigde Staten, Engeland en de Sowjet-Unie) zich achter het verdrag schaarden, sloot zich la ter een tweede groep aan. Neder land is als een van de waarne mers bij de vergaderingen be trokken. Natuurpark Greenpeace vindt de kans reëel dat het Verdrag in het ge drang komt nu er landen zijn die op korte termijn met de exploita tie willen beginnen. Het is laat, zo stelt Greenpeace, maar nog ze ker nog niet te laat om stappen te ondernemen om dit laatste 'on bedorven continent' met zijn kwetsbare dierenleven te be schermen. "Een wereldnatuur park is daarvoor de enige garan tie", zegt Lies Vedder. De beginselen van een wereld natuurpark zijn volgens Green peace: totale bescherming van al het dieren- en plantenleven in Antarctica; Antarctica moet be houden worden als laatste wil dernis op aarde; Antarctica moet een gebied blijven waar slechts op beperkte schaal wetenschap pelijk onderzoek mag worden bedreven. Daarbij zal de samen werking tussen wetenschappers uit alle landen alsmede de vrije uitwisseling van wetenschappe lijke resulaten gewaarborgd moeten zijn. Allergie houdt tweejarige kleuter Roy al maandenlang in ziekenhuis ZAANDAM - Iedere dag zit Lies- beth Deen uit Zaandam zo'n ze ven uur in ziekenhuis De Heel. Ze bezoekt dan haar tweejarig zoontje Roy, een cara-patiëntje. Roy heeft een ernstige vorm van astma doordat hij allergisch is voor onder andere huisstof, die ren, vochtschimmels en tocht. Zolang zijn moeder niet in een centraal verwarmde nieuwbouw woning woont, kan Roy op me disch advies niet naar huis. door Gerhard Stavenuiter Uitzicht op een nieuwe eenge zinswoning lijkt er niet te zijn. Liesbeth heeft een flat aangebo den gekregen, maar dat is vol gens haar en de behandelende kinderarts geen oplossing. "Ik eet niet meer, ik slaap niet meer, ik word er helemaal gek van", zegt mevrouw Deen. Het begon in juni vorig jaar. Roy - toen twee jaar en drie maanden oud - kreeg longont steking. Na twee weken mocht hij weer naar huis, maar daarna volgde een maandenlange perio de waarin hij een paar keer moest worden opgenomen met longontsteking en voorhoofds holte-ontsteking. Tot men de oorzaak ervan ontdekte: allergie. Op 10 november moest hij weer naar het ziekenhuis met een zware longontsteking. Eerst kwam hij te liggen op de geïso leerde infectie-afdeling, sinds be gin januari ligt hij in een eigen kamer op de kinderafdeling. "Het gaat nu dankzij de medicij nen redelijk met hem. Maar we moeten enorm goed oppassen met tocht en stof. Familieleden die huisdieren hebben bijvoor beeld, kunnen alleen op bezoek komen als ze eerst onder de dou che gaan en schoongewassen kleren aantrekken". 'Prima' Roy kan niet naar huis zolang zijn moeder nog in de vooroor logse woning in het centrum van Zaandam woont, aldus kinder arts Vonk van De Heel. "Ja, die jongen is verder prima. Hij kan alleen niet terug naar de huidige woning van zijn moeder. Daar zou hij doodziek worden. Daar om houden we hem hier". Lies beth zit al maanden achter een nieuw huis aan, maar gemeente en wonigbouwvereniging zeggen haar niet meer te kunnen bieden dan een flat. "En dat is niet verantwoord", zegt Liesbeth, "want op een gale rij tocht het altijd en daar is Roy super en super-allergisch voor. Bovendien zou ik hem nooit al leen kunnen laten, want als-ie bijvoorbeeld beneden speelt en een hond aait, kan hij weer een zware en gevaarlijke astma-aan val krijgen. En die allergie houdt hij zeker tot zijn puberteit. En moet je zo'n jongen dan tot die tijd op je balkonnetje houden? Dat is toch sociaal onverant woord?" Kinderarts Vonk beaamt dat. "Zo'n flat met tochtige galerijen moet ze zeker niet aannemen. Ik heb wel meer van die voorbeel den. Als mensen in een huurwo ning van een woningbouwver eniging wonen, is er zo een ander huis. Maar mensen die een eigen huis hebben of een woning hu ren van een particulier, worden aan hun lot overgelaten", zegt hij. 'Greep' De gemeente beroept zich op de medische urgentieverklaring van de Dienst Volksgezondheid (DVG). "De arts van de DVG zegt dat een nieuwe flatwoning me disch gezien voldoende is en dat advies is bindend voor de com missie woonruimteverdeling", zegt ambtenaar Van Hal van de afdeling woonruimteverdeling bij de gemeente Zaanstad. Voorlopig zit Liesbeth iedere dag van 10 uur tot half een en 's middags van drie tot zeven uur in het ziekenhuis. Als het weer het toelaat en de lucht niet te vochtig is, maakt ze met Roy een wandeling door een park. An ders blijven ze in de speelzaal, totdat Roy in slaap valt. "Ik hoop maar dat hij er niet iets psy chisch aan overhoudt", zegt Liesbeth. Kinderarts Vonk: "Volgens op gave van het ziekenhuis kost ie dere verpleegdag bijna 600 gul den. Maar zolang er een medi sche reden id om de jongen hier te houden - en die is er - betaalt het ziekenfonds het eerste jaar de kosten. Daarna worden de kosten betaald op grond van de Algemene Wet Bijzondere Ziek tekosten. Dus in principe kan dit eindeloos doorgaan. Maar dat dit nadelige invloed heeft op de psy chische ontwikkeling van zo'n opgroeiend kind is zonder twij fel". ROTTERDAM - De grootste morgen eindelijk voor de Rotter damse rechter. Precies zes jaar na dat de supertanker Salem op mys terieuze wijze voor de kust van Se negal in de diepte van de Atlanti sche Oceaan verdween, moet de Rotterdamse zakenman Anton R. zich verantwoorden voor zijn aan deel in de miljoenenzwendel. Be halve het schip, leek bij deze ramp ook de lading van 196.000 ton ruwe olie, met een toenmalige waarde van 56 miljoen dollar, verloren te zijn gegaan. Al na twee dagen bleek de cata strofe onderdeel te zijn van wat Scotland Yard later 'de grootste fraude aller tijden' zou noemen. Want toen de onder Liberiaanse vlag varende Salem op 17 januari 1980 bij prachtig weer plotseling ten onder ging, zat het schip al sinds 28 december 1979 niet vol olie, zoals de verzekeringsgigant Lloyd's in Londen was wijsge maakt. Elf van de twaalf tanks wa ren in het Zuidafrikaanse Durban aan een buitengaatse boei gelost. Er kwam dan ook geen vloedgolf ruwe olie maar slechts een klein plasje boven drijven toen het schip binnen 26 minuten op een van de dieptepunten in de Atlantische Oceaan verdween. door Bas Hoppel Bovendien had de bemanning, die het spelletje keurig meespeelde en er zonder enige verwonding vanaf kwam, er alles aan gedaan om het mogelijk langdurige ver blijf in de twee reddingboten zo aangenaam mogelijk te maken. Be halve de voorgeschreven nood voorraden waren er voldoende sloffen sigaretten, een flinke hoe veelheid pizza's, grote hoeveelhe den eersteklas crackers, blikken vol grapefruitsap, lakens en de kens in de sloepen. De Griekse kapitein Georgoulis, die al eerder een zeer goed verze kerd vrachtschip 'had verspeeld' en naar later is gebleken niet be voegd was als gezagvoerder met een mammoetwerker te varen, had er bovendien nog aan gedacht om alle passen van de 24 bemannings leden plus 47.000 dollar, genoeg voor de thuisvlucht, mee te nemen. Alleen het logboek van het schip was hij in 'de grote paniek' verge ten. Libanees Hoofdfiguur in het mysterie van de verdwenen supertanker is de in middels in Houston tot 35 jaar cel veroordeelde Amerikaanse Liba nees Soudan. Hij had slechts twee maanden vóór de in scène gezette scheepsramp het schip, de toenma lige 'Sea Sovereign', voor ruim 12 miljoen dollar gekocht en het voor het dubbele laten verzekeren. De betaling van de 12 miljoen dollar had hij geregeld via de Zuidafri kaanse Merca Bank. Zuid-Afrika zat toen krap in de olie omdat het zijn trouwe olieleverancier Iran verloor als gevolg van de val van de sjah. Bovendien gingen de grote olie maatschappijen, geteisterd door eerdere schandalen en bedreigd door steeds verdergaande sancties van de OPEC-landen, zich steeds voorzichtiger opstellen. Dat was een kans voor de toen 54-jarige Rotterdamse zakenman R., des tijds groothandelaar in belasting vrije sigaretten en alcohol, wiens zaken in die tijd niet zo voor de wind gingen. In één klap dacht hij zijn slag te kunnen slaan toen olie kopers uit Zuid-Afrika nog inten siever dan voorheen de vrije Rot terdamse oliemarkt afstroopten. Drie zaken waren op dat moment al geregeld: de tanker, de beman ning die zijn mond kon houden en Zuid-Afrika als afnemer. Alleen de lading ontbrak nog. Die werd ge vonden bij de kleine Italiaanse oliehandel Pontoil Trading. In Koeweit had die 196.000 ton ruwe olie gekocht en was zelf naarstig op zoek naar een tanker. Tegenwoor dig zou dat geen enkel probleem zijn, maar toen, in de periode van de oliecrisis, lag dat allemaal niet zo gemakkelijk. Onderweg werd de olie verkocht aan Shell, wat niet ongebruikelijk is. Verwonderlijk is het wel dat de voor 43 miljoen dollar ingekochte ruwe olie door de Italianen voor maar liefst 56 miljoen dollar is ver kocht en dat die door Shell twee dagen na het zinken van de Salem werd betaald. In hoeverre Shell een dubieuze rol heeft gespeeld zal waarschijnlijk nooit kunnen wor den achterhaald. Zeker is wel dat Shell op de hoogte was van het los sen van de olie in Zuid-Afrika, om dat de oliemaatschappij met BP mede-eigenaar is van de boei in Durban, waar het lossen gebeurde. Opbrengst 7,75 miljoen De Rotterdamse zakenman R. wordt beschouwd als het brein achter de fraudezaak. Hij wordt er van verdacht de diefstal van de olie en het - na het vullen van de tan- kerruimen met zeewater opzette lijk tot zinken brengen van het schip te hebben georganiseerd. In het Griekse Pireus, waar juist vorige week het proces tegen de gearresteerde kapitein van de Sa lem is begonnen, is R. voor zijn be moeienissen al eerder bij verstek tot drie jaar gevangenisstraf ver oordeeld. Jarenlang procederen door zijn raadsman heeft kunnen voorkomen dat R. niet eerder dan morgen voor de Rotterdamse rech ter verschijnt. Aanvankelijk werd hem valsheid in geschrifte, oplich ting, diefstal, verduistering en he ling ten laste gelegd. Uit de voor niet-juristen vrijwel onleesbare dagvaarding blijkt echter dat daar van alleen het eerste punt overeind is gebleven. Een ex-medewerker van R. heeft bij het proces rond de hoofdfiguur Soudan in Houston verklaard dat R. 7,75 miljoen dollar had ontvan gen voor zijn rol in de Salem-trans- actie. Dat is toen niet tegengespro ken. De Rotterdamse zakenman, tot afgelopen weekeinde onbereik baar en waarschijnlijk verblijvend in zijn riante villa in Sparye, heeft steeds ontkend iets met de zaak te maken te hebben gehad. „Hoe kunt u nu toch denken dat ik als kleine jongen met zoiets groots te maken heb, terwijl daar grootmachten als Shell en de rege ring van Zuid-Afrika bij betrokken zijn?", zei hij eind december 1981 tegen twee journalisten van het weekblad De Haagse Post, de eni ge verslaggevers die hij ooit voor drie minuten te woord wilde staan. „Ik heb heus wel wat anders te doen dan vragen van u te beant woorden", voegde hij eraan toe. „U komt daar nog wel achter: alles is een misverstand". Na morgen we ten we hoeveel jaar daar voor staat. Nederlandse kerken en ker kelijke organisaties beginnen deze maand een 'informatie- en actiecampagne' tegen economi sche steun aan de apartheid in Zuid-Afrika. Deze actie, die drie maanden zal duren, wordt gevoerd onder het motto 'Steunt uw geld apartheid?' Ze is een antwoord op de dringen de vraag van Zuidafrikaanse kerken om effectieve economi sche drukmiddelen te ontwer pen en te bevorderen. De be langrijkste punten daarbij zijn het toerisme naar Zuid-Afrika, een boycot van produkten uit dat land en het terugtrekken van investeringen uit Zuid- Afrika. Op zaterdag 22 februari om 2 uur wordt in de Janskerk in Utrecht het startsein voor de campagne gegeven. In een speciale actiekrant herinnert ds. C. B. Roos, voor zitter van de sectie 'internatio nale zaken' van de Raad van Kerken, eraan, dat de Neder landse kerken door de eeuwen heen nauwe banden hadden met de kerken in Zuid-Afrika. "In de laatste decennia hebben wij tot onze verbijstering moe ten constateren, dat de blanke kerken in dat land met een blanke theologie de grondsla gen hebben gelegd voor een systeem dat in de hele wereld onder de Nederlandse naam 'apartheid' berucht is gewor den". "Het is afschuwelijk en beschamend om met eigen ogen te zien waartoe 'godge leerdheid' kan worden mis bruikt! Om miljoenen zwarte mensen te onderdrukken, te kleineren, in arnloede gevan gen te houden, in thuislanden te dumpen". "Als kerken kun nen wij niet werkeloos toezien of onze handen in onschuld wassen". Daarom onderhoudt de Her vormde Kerk alleen nog con tacten met die groeperingen in Zuid-Afrika die zich tegen de apartheidspolitiek opstellen. Roos, ex-voorzitter van de her vormde synode, is ervan over tuigd, dat economische maatre gelen de laatste vreedzame middelen zijn om Zuid-Afrika tot bekering te brengen. "En die middelen moeten snel door regering en bedrijfsleven hier worden ingezet, anders is het te laat". Ds. H. Huting, de tegenwoor dige voorzitter van de synode, noemt het een uitvlucht als wordt gezegd dat druk vanuit Nederland weinig voorstelt en dat alleen druk van alle wester se landen sémen resultaat kan hebben. "Zo kun je nog een poosje doorgaan. Maar de vraag 'Steunt üw geld apartheid?' blyfl. De kerken hebben ge sproken. Duidelijk. Als u in dét spreken over apartheid en te rugtrekking van investeringen de evangelische boodschap herkent, moet dat gevolgen hebben". Bittere noodzaak "Wat een vernedering is de zwarten aangedaan!", roept dr. H. J. Kouwenhoven, voorzitter van de gereformeerde synode, in deze actiekrant uit. "Hel apartheidssysteem veroorzaakt een ten hemel schreiend on recht en leed". "Op geslepen wijze heeft de Zuidafrikaanse regering jaar in jaar uit met dro gredeneringen en valse belof ten de buitenwereld zand in de ogen gestrooid. Sinds de zwar te bevolking haar woede niet langer kon bedwingen en het Zuidafrikaanse leger in de zwarte woonwijken dood en verderf mocht zaaien, zijn ons allen de schellen van de ogen gevallen". Kouwenhoven vindt de ker kelijke actie 'Steunt uw geld apartheid?' bittere noodzaak. "Want zijn wij mogelijk mede plichtig aan het vreselijke ver driet dat de zwarte bevolking lijdt? De apartheidsmachine wordt mede door Amerika en Europa draaiende gehouden. Die laten hun financiële en eco nomische belangen zwaarder wegen dan de pijn die op de ge zichten van zovelen staat te le zen. Met deze actie kan ieder een signaal geven aan regering en bedrijfsleven dat wij partij moeten kiezen". Informatie over het actiema teriaal kan men krijgen op het adres Kromme Nieuwegracht 10, 3512 HG Utrecht, telefoon 030-319714. Het materiaal bevat naast de speciale actiekrant brochures over de economi sche banden met Zuid-Afrika, de economische situatie daar, het toerisme en de boycot van Zuidafrikaanse produkten. Verder suggesties voor actie en liturgie, een strooifolder en affi ches. Men kan ook een werk map aanvragen (f. 10); daarin zit al het actiemateriaal. Vrijlating. De ambassa deur van de volksrepubliek China in ons land, Guo Jie, kreeg van de Raad van Kerken een brief met het verzoek om vrijlating van een negental met name genoemde christenen die in China gevangen zitten. Som migen van de negen zijn ouder dan 80 jaar. De Raad van Kerken zegt in de brief, verheugd te zijn over de sinds 1978 toegenomen godsdienstvrijheid in China. Hij vraagt de ambassadeur, zijn invloed uit te oefenen om chris tenen daar onvoorwaardelijke vryneia te geven. Onlangs is een bisschop vrijgelaten, maar 'wel onder bepaalde voorwaar den. De negen, die al vóór 1978 ge vangen zaten, hebben geen ge legenheid gehad hun trouw aan China te tonen, schrijft de Raad van Kerken. "Deze christenen vragen alleen erkenning van hun religieuze overtuiging en een kans om mee te werken aan de opbouw van het land". De brief herinnert eraan, dat de christelijke gemeenschap in China in het verleden een be langrijke bijdrage heeft gele verd aan het onderwijs. Met pensioen. Ds. J. A. G. van Zanten in 's Heer Abtsker- ke (Z.) gaat in april met pen sioen. Hij kreeg bekendheid door zijn voorzitterschap van de hervormde synode (1970) en van de commissie 'Geldwer ving' van de Hervormde Kerk. Achttien jaar (1962 tot 1980) was hy predikant in Wasse naar. Na zijn pensionering wordt hij 'bijstand in het pasto raat' in Veessen (Gelderland). Hervormde Kerk: beroepen te Veenendaal (deelgemeente 'Sola Fide') J. Alma Schoonebeek; aangenomen het beroep tot zen dingspredikant te Managua (Ni caragua) kandidaat J. B. Noor- dergraaf Utrecht, het beroep tot zendingspredikant voor de ar beid als pastoraal medewerker te Managua kandidaat mevrouw M. J. Stout. Nederlands Gereformeerde Kerken: beroepen te Maassluis W. van der Veer Rijsbergen. Christelijke Afgescheiden Ge meenten: aangenomen naar Waddinxveen hr. N. van der Want Dordrecht.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 12