Kleine Komedie nog recht overeind Hele leven is Twee eeuwen roerige geschiedenis van theater aan de Amstel Boeiende historiesoms rijk soms ontluisterend Marieke Blankestijn in recitalreeks K&O WOENSDAG 22 JANUARI 1986 KUNST PAGINA 23 AMSTERDAM (GPD) - De geschiedenis van wat nu De Kleine Kome die heet is even boeiend, als rijk en ontluisterend. Ruim 200 jaar gele den gaf het College dramatique et lyrique sous la Devise Delectat et Erudit" opdracht tot de bouw. In het openingsjaar (1786 dus) werd de nieuwe schouwburg Theatre Francais sur l'Erwtenmarkt" genoemd. Toen het theater onder dreiging van de Franse revolutie moest slui ten tussen 1793 en 1795 heette het 'Ancient Theatre Francais'. Nadat de Fransen uit de stad waren verjaagd (1813) ging het bergafwaarts met de schouwburg. Tussen 1820 en 1853 probeerden niet minder dan twintig directies de zaak draaiende te houden. Na de sluiting van de Hoogduitse Schouwburg in de Amstélstraat werd Duits even de voertaal in de door kristallen kronen verlichte schouwburg. Dit ,Neues Deutsches Theater' was echter geen lang leven beschoren. Op 12 november 1855 werd het pand openbaar verkocht. De nieuwe eigenaar dr. Carl Schwarz telde 24.700 gulden neer voor het pand en nog eens 4244,50 voor de inventaris. Na plaatsing van een orgel en een kansel, beide aan de toneelzijde, veranderde het theater in de Schotse Zendingskerk. Niet in de laatste plaats door de begaafdheid van de spreker behield het gebouw deze bestemming tot 1886, met het onmogelijke schijnende aantal zitplaat sen van veertienhonderd. Schwarz groeit in die jaren uit van een bescheiden evangelist tot een toonaangevend theoloog, aanbeden en verguisd. Hij vindt in 'zijn' kerk z'n einde, als hij op zondagmorgen door een jongeman wordt neergestoken met een mes. Speenhoff Nog in de Schotse Zendingskerk geeft dr. Abraham Kuyper en de zijnen de eerste colleges van de in 1880 opgerichte Vrije Universiteit. Vier jaar huist de VU op plaatsen waar een eeuw later toneelspelers zich schminken en verkleden. Vergaderingen, variété-voorstellingen en kleine revue's wisselen elkaar tussen 1886 en 1908 af. Koos Speen hoff treedt er op, zingt ,Daar komen de schutters', ontmoet er zijn vrouw Cesarine, waarna ,Het broekje van Jantje' op het repertoire komt. In 1908 wordt het gebouw verkocht aan de Nederlandse Vereniging voor Israël. Grote bekendheid krijgt het gebouw door de veelheid van bijeenkomsten, die er worden gehouden. Met name tijdens debatavon den tussen de hervormde hoogleraar en predikant prof. dr. A. H. de Hartog en A. L. Constandse, voorzitter van de Vrijdenkersvereniging ,De Dageraad', blijft geen vierkante centimeter onbezet. De meest linkse vrijdenkers ontmoeten de meest rechtse protestanten en gaan dikwijls een felle, maar op hoog niveau staande discussie aan. De economische crisis in de jaren dertig dient zich aan. En de Ne derlandse Vereniging voor Israël moet het gebouw verkopen. Kopers houden zich op de vlakte, waardoor de Amsterdamsche Bank het ge bouw gebruikt om er fietsen van haar medewerkers te stallen gedu rende de Tweede Wereldoorlog. Langzaam vervalt het gebouw. De ondergang lijkt in zicht. Bloeiperiode Tot in 1947 het tijdperk Pierre Perin aanbreekt. Als een van de eerste daden prijkt er op de gevel de nieuwe naam: 'De Kleine Kome die'. Het pand wordt verbouwd, vergroot en weldra ontstaat een vijf honderd zitplaatsen tellend theater, dat een gewild uitgaanscentrum voor Amsterdammers en provincialen wordt. Tot 1973 blijft dat zo. De laatste februaridag geeft het Amsterdams Volkstoneel met „Op hoop van zegen" van Herman Heyermans de voorlopig laatste voorstelling in 'De Kleine Komedie'. Het theater wordt afgekeurd. Om 500 bezoekers per avond binnen te laten noemt de Amsterdamse brandweer niet langer verantwoord. 'De Kleine Komedie' wordt vanaf dat moment een „krakersbol werk". Pas vijfjaar later kan het theater weer theater worden, echter niet zonder onvoorstelbaar veel inspanningen en verbouwingen. Dit jaar - aan de vooravond van de viering van het 200-jarig be staan - staat 'De Kleine Komedie' andermaal een ingrijpende ver bouwing te wachten. Althans, wanneer de plannen van directeur Re- né Penders en de bedrijfleidsters Mique Baars en Emmy Trompé door gaan. Zij hebben zelf het voortouw genomen door tussen de voorstel lingen door in eigen beheer en met vereende krachten de foyer een opknapbeurt te geven. Hij en zijn staf zijn inmiddels druk in de weer om een bedrag van twee en een halve ton bijeen te brengen, die nodig zijn voor de renova tie van het theater. „Als we maar éénmaal het geld voor de stoelen hebben....", verzucht Mique Baars. „Dan volgt de rest vanzelf'. En aangezien het geld te hard nodig is voor de opknapbeurt van het theater worden de festiviteiten tot het „hoogst noodzakelijke" beperkt. „Geruisloos zal het zeker niet verlopen", stelt Penders, „maar uitbun dig gaat me te ver. De festiviteiten moeten in de stijl van het theater blijven: gewoon zoals het theater zelf is: gezellig". AMSTERDAM (GPD) - Verscholen tussen Stopera - Amsterdams gecombi neerde stadhuis/muziek theater in aanbouw - en Rembrandtsplein, hèt uit gaanscentrum van de jaren vijftig - ligt aan het water van de Amstel 'De Kleine Komedie'. Een vooroorlogs aandoend theater, dat plaats biedt aan zo'n vijf honderd bezoekers. Avond aan avond wordt hier het donkerrode voordoek opge haald, ongeacht bezoekers aantallen. door Piet Teeling Een theater ook met een donker bruine erfenis, doorgezeten stoe len, waarvan de bekleding voor een deel is versleten en ornamen ten, die herinneringen oproepen uit de vorige eeuw. Het enige thea ter in Amsterdam nog dat - op de Stadsschouwburg na - beschikt over een 'orkestbak'. Eenmaal bin nen ademt die zaal een sfeer van knusheid en gezelligheid. Worden versleten stoelen voor lief geno men en stoort de theaterbezoeker zich geen moment aan het over heersend bruin van de zaal. 'De Kleine Komedie' herdenkt dit jaar op gepaste wijze het 200- jarig bestaan. Voor een uitbundig feest is in de ogen van directeur René Penders geen plaats. Het lief ste zag hij het complete interieur van het oorspronkelijke als „Théa- tre Francais" in 1786 gebouwde theatertje aan de Amstel worden gerenoveerd, hoewel hij van de kant van het Amsterdamse ge meentebestuur, nauwelijks enige financiële bijdrage hoeft te ver wachten. Als het trouwens aan de volksvertegenwoordigers van de hoofdstad had gelegen, waren de deuren van het theater aan de Am stel drie jaar geleden al definitief gesloten. Het theaterminnend pu bliek kon die sluiting in 1983 voor komen, al bedroeg de meerderheid van de raad maar één stem. In de Amsterdamse kunstnota, die anderhalfjaar geleden het licht zag, staat De Kleine Komedie op de vierde plaats, na Carré, de Stadsschouwburg en het Nieuwe de la Mar-theater. René Penders ziet die plaats als een soort waarde ring voor het beleid, dat onder zijn leiding de afgelopen jaren is ge voerd. „We hebben inmiddels in het aanbod van toneel, muziek en dans een eigen plaats veroverd. En dat zag er eind jaren zeventig heel anders uit". De komst van Penders (in fe bruari 1981) heeft veel ten goede veranderd. Hij haalde de bezem door de programmering, die tot op dat moment bijna uitsluitend ge richt was op repertoire-toneel. „De bezoekersaantallen waren sterk te ruggelopen. De mensen stonden niet meer in de rij voor komedies, de Mounties-show, het Volksthea ter. Ik heb toen het roer omge gooid". Niet zonder trots haalt Penders nu de cijfers aan („al weet ik dat cijfers niet alles zeggen"). Gemiddeld is de zaal van 'De Klei ne Komedie' voor de helft gevuld. Voor een belangrijk deel worden die cijfers negatief beïnvloed door dat ook beginnende groepen een kans krijgen zich in 'De Kleine Ko medie' te ontplooien. „Zou je die groepen niet meerekenen, dan ko men wij aan een bezetting tussen de 60 en 65 procent". Het programma-aanbod is nu heel wat gevarieerder: van de Ame rikaanse entertainer Sharon McNight tot Margreet Dolman (mr. Margaretha Esther Dolman en haar benedenbuurman), van Frisse Jon gens ('Ons Lowietje heeft een en gel gezien') via de hoogstandjes in a capella van 'Cantabile' tot Youp van 't Heks voorstelling 'Verlopen en Verlaten'. En dat is dan nog maar een bescheiden greep. Juist in die programmering heeft De Kleine Komedie zich langzaam maar zeker onderscheiden van een theater als de Nieuwe de la Mar. „We hebben een soort midden functie veroverd", stelt Penders. „Dingen die in kleinere theaters uit hun jasje zijn gegroeid, komen bij ons aan bod. En wat bij ons avond aan avond is uitverkocht schuift al gauw door naar grotere theaters. Zoals bijvoorbeeld Carré. Er blij ven echter genoeg voorstellingen over, die in ons theater terugkeren, omdat de stap van 'De Kleine Ko medie' naar 'Carré' soms net even te groot is", aldus Penders. Hij er kent dat het heel wat zweetdrup peltjes heeft gekost, „het met de ondergang bedreigde theater een eigen functie te geven. „Maar, we hebben dan ook wel onze naam mee". 'De Kleine Komedie' is een be grip in Amsterdam. Voor een groot deel is dat terug te voeren op de naamsbekendheid van het theater in het begin van de jaren vijftig. Met voorstellingen als Potasch en Perlemoer met in de hoofdrollen Johan Boskamp en Johan Kaart, maar ook met Wim Kan, Corry Vonk en het ABC-cabaret. Of Toon Hermans, die samen met Wiesje Bouwmeester, Jan van Ees, Mat- thieu van Eysden en Joop Matijs- sen 'Monsieur Ballot' op de plan ken van het theater aan de Amstel zetten. Of Wim Sonneveld en later ook Fons Jansen. Die jaren vijftig vormden de bloeiperiode van het theater, aan de rand van 'hèt uit gaansgebied bij uitstek', het Rem brandtsplein. Een plein waar het beroemde hotel Schiller zijn gas ten met elegance omringde, waar Tom Manders in Saint Germain de Prés zijn Dorus-creatie avond aan avond opvoerde, waar de Moulin Rouge nog de Moulin Rouge was. LEIDEN - K&O sluit de eerste maand van het nieuwe jaar af met een reeks recitals in de Kapelzaal. Zo zal de violiste Marieke Blan kestijn, die precies een jaar gele den de eerste prijs van het interna tionale Mozart-concours in Salz burg won, vrijdagavond 24 januari werken vertolken van Schubert, Brahms en Bartok. Ze wordt bege leid door de pianist Bernd Brack- man. Van Schubert wordt de duo sonate in A gr.t., opus 162 vertolkt, van Brahms de Sonate nr. 2 in A gr.t. opus 100 en van Bartok de Rhapsodie nr. 1 en de Sonate nr. 1. De vioolserie 'Mozart-Plus' krijgt maandagavond 27 januari een vervolg, wanneer het duo Jo hannes Leertouwer (viool) en Derk Pik (piano) behalve werken van Mozart een compositie van Pro- kovjev zal verklanken. Van Mozart worden gespeeld de Sonate in C gr.t. KV 303, de Sonate in D gr.t. KV 306 en de Sonate in C gr.t. KV 296, van Prokovjev Vijf melodieën Marieke Blankestijn. (foto pr> op. 35 bis. De pianiste Olivia Krenek geeft woensdagavond 29 januari samen met de uit Dubrovnik afkomstige klarinettist Pietro Cavaliere een concert in de Kapelzaal. Het pro gramma kan interessant worden genoemd: Brahms (Sonate voor klarinet en piano in f kl.t. opus 120), Schumann (Fantasiestücke opus 73, pianosolo), Debussy (Pre mière rhapsodie voor klarinet en piano), Bjelinski (Sonate voor kla rinet en piano) en Widor (Introduc tie en rondo). Toos Onderdenwijngaard sluit haar Liszt-cyclus voor K&O vrij dagavond 31 januari af met een programma, dat o.m. de volgende composities bevat: Liebestraum, Tarantella, Vallée d'Obermann, Aux cyprès de la Villa d'Este, Sur- sum corda en Valae oubliée nr. 2. Al deze recitals beginnen om kwart over acht. De mezzo-sopraan Marina We- melsfelder treedt zoals al eerder gemeld vanavond in de Kapelzaal op met medewerking van Bredero Burlesque, bestaande uit Marijke Smit Sibenga (clavecimbel en por tatief) en Henk Lambooy (cello en viola da gamba). Er zal o.m. een muzikaal portret van Leiden wor den geschetst met werken van Cor nells Schuyt, Chritiaan Rüppe, Pieter Hellendaal, Johann Colizzi en Willem Bilderdijk. Voorts zui len composities worden uitge voerd van C. Huygens, J.S. Bach, J.B. Lully, M. Marais, P.C. Hooft en G.A. Bredero. De zangeres zal het programma mondeling toelichten. Er is een wijziging gekomen in het programma van het lunchcon cert dat het Wedekind Kwintet morgenmiddag in de Kapelzaal van het K&O-gebouw zal geven. Het ensemble begint met een uit voering van het Kwintet opus 88 nr 2 van Reicha, een tijdgenoot van Ludwig van Beethoven. Daarna wordt het blaaskwintet van Georg Onslow gespeeld. Het Wedekind Kwintet besluit het programma met Trois Pièces Brèves van Jac ques Ibert. Het lunchconcert duurt van 12.45 tot 13.30 uur. 3 4) 4 2) 5(7) 6 8) 7 (12) 8 5) 9 (14) 10 (17) 13 (10) 14 6) 15 (35) 16 (22) 17 (15) 18 (25) 24 (13) 25 26 27 (32) 28 (34) 29 (24) 30 (16) 31 (18) 32 (36) 33 (29) 34 (33) 35 36 37 (26) 38 Nikita - Elton John A good heart - Feargal Sharkey Holding back the years - Simply Red Alles wat ademt - Rob de Nijs Broken wings - Mr. Mister Hurts to be in love - Gi- no Vannelli West end girls - Pet Shop Boys Say you say me - Lio nel Richie You're a friend of mine - ClemonslBrowne Run to me - Anita Meyer/Lee Towers Baby talk - Alisha Face the face - Pete Townshend I'm your man - Wham Sun City -* U.A.A. When the going gets - Billy Ocean Eldorado - Drum Theatre In the heat of the night - Sandra Mated - David Grant en Jaki Graham Russians - Sting The show - Dou e Fresh en Get Fresh Crew Walk of life - Dire Straits We just - Moses My hometown - Bruce Springsteen Saving all my love for you - Whitney Houston Female intuition - Mai Tai Girlie girlie - Sophia George After the love has gone - Princess M iami vice theme -Jan Hammer We built this city - Starship Take on me - Aha Life's what you make it - Talk Talk The whole of the moon - The Waterboys Hit that perfect beat - Ski Beat world - Briliant Is it a crime - Sade Away - Maarten Pe ters Step by step - Silver Pozoli It's alright - Euryth- 39 (28) Gambler - Madonna 40 (27) Unique - Dolly Dots (Stichting Ned. Top 40) HOROWITZ - Vladimir Horowitz, de in Kiev geboren en in New York wonende pianist, gaat twee gast- concerten geven in de Sovjetunie en daarop aansluitend twee in de Bondsrepubliek. Horowitz verliet de Sovjetunie 61 jaar geleden en is er nadien niet meer terug geweest. De 81-jarige pianist speelt in april in Moskou en Leningrad en daarna in Hamburg en West-Ber- lijn. Theatermaker Fausto Baraldi en de architectuur van het lichaam De Siciliaan Fausto Ba- hang tussen (mens)weten- School', voor de door hem raldi is een eigenzinnig schappen en theater moet ontwikkelde techniek theatermaker. Hij heeft worden bestudeerd en heeft hij de benaming 'II een eigen techniek ont- tooit dat alles met de Corpo Necessitato' be- wikkeld, een eigen school meest fantastische na- dacht, gebaseerd op 'The opgezet, een instituut op- men. De school heet 'The Architectonic Body' en zijn instituut in Messina, dat overigens nog in de kinderschoenen staat, heet 'Storia dei giorni a venire*. Hier valt heel wat uit te gericht waar de samen- Travelling Performing 'The Pictorial Body'. En leggen. Baraldi is dezer dagen in Leiden om een open les te geven en deel nemers aan zijn workshop te werven en nam de tijd om zijn denkbeelden uit een te zetten. Al moet je het eigenlijk aan den lijve ondervinden. Fausto Ba raldi: "Even wicht tussen de zwaartekracht en de middel puntvliedende kracht". (foto Holvast) LEIDEN - "Evenwicht is voor mij het kernbegrip. Een baby die leert lopen moet een evenwicht vinden tussen de zwaartekracht en de middelpuntvliedende kracht, die wordt veroorzaakt door de draai ing van de aarde. In de natuur heeft alles een functie om het even wicht in stand te houden. Je kunt je dan afvragen wat de functie van de mens is, die immers het natuur lijk evenwicht vaak verstoort. De mens is er volgens mij om kunst te maken. Kunst in een ruime beteke nis van het woord, want daar reken ik ook het bewerken het land of het ontwikkelen van medicijnen toe. De mens is altijd bezig te verande ren, te scheppen. Zoals Einstein al zei: niets kan worden vernietigd of geschapen. Er bestaat alleen een voortdurende transformatie. Als je hout verbrandt verdwijnt het niet, maar verandert het in rook en as". "Het hele leven is beweging, rust is slechts schijn. Ook wij, zoals we hier rustig aan tafel zitten, zijn in beweging. Het bloed stroomt, de ogen en oren staan open, de geest is bezig, het lichaam zorgt dat het niet van de stoel valt. Toch is dat nog geen kunst. Was het dat wel, dan hoefde er niemand meer naar het theater, dan kon je gewoon in een café gaan zitten. Op het po dium zit je bewust, en het publiek door Ariejan Korteweg Geheel in overeenstemming met de beste principes uit de Italiaanse Renaissance is Fausto Baraldi geïnteresseerd in de meest uiteen lopende gebieden; dans en toneel, de Griekse oudheid, kinderpsy chologie, architectuur, fysionomie en antropologie komen tijdens het gesprek aan de orde. De theater vorm die hij bezig is te ontwikke len moet elementen uit al die disci plines in zich verenigen. Om zijn ideeën te verspreiden heeft hij The Travelling Perfor ming School opgericht, een school die naast Baraldi uit twee assisten tes bestaat. Reizend leraar Baraldi geeft donderdag een open les in Leiden. Die les moet deelnemers aan de workshop opleveren, die hij gedurende vier maanden in Leiden zal geven. Die workshop moet uit eindelijk uitmonden in de voorstel ling 'The sky in a room'. Die Travelling Performing School heeft haar thuisbasis op Si cilië, het eiland waar Baraldi 29 jaar geleden werd geboren. Om precies te zijn in Messina, waar ook het hoofdkantoor van het instituut 'Storia dei giorni a venire' is geves tigd, een naam die te vertalen is als: de geschiedenis van de dagen die nog moeten aanbreken. In dat onderzoekscentrum in wording moeten theater, beeldende kunst en menswetenschappen samen vloeien tot een nieuw geheel, een ideaal dat ook in de Renaissance werd beleden. Fausto Baraldi heeft in die 29 jaar het nodige denkwerk verricht en zijn ideeën aan zeer uiteenlo pende bronnen ontleend. Hij noemt Martha Graham, één van de grondvesters van de moderne dans, maar ook Isadora Duncan vanwege haar natuurlijke manier van dansen. Verder de Pool Stanis lavsky, stich'ter van een eigen thea terschool en de inmiddels 85-jarige Franse mime-regisseur Etienne Decroux. Baraldi zegt ook beïn vloed te zijn door zijn samenwer king met Harvey Grossman, een Amerikaanse regisseur die zijn op vattingen over architectuur op schouwburgen wil toepassen en daarbij de wiselwerking tussen pu bliek en spelers centraal stelt. Hij heeft Grossman geassisteerd bij het ontwerpen van een verplaats baar theater in de vorm van een kruis. Een model ervan is eind vo rig jaar in Amsterdam tentoonge steld. Zijn eigen achtergrond is niet al ledaags. Als kind was Fausto een veelbelovend turner, die Italië zelfs over de grenzen mocht vertegen woordigen. "Ik zag hoe de vrou wen in hun vrije oefeningen veel expressie stopten, terwijl de man nen de nadruk legden op acroba tiek. Natuurlijk, ik was dertien toen en deed de dingen die bij die leeftijd horen. Maar daar is mijn belangstelling voor de relatie tus sen beweging en expressie gewekt. Later ben ik - uiteraard - naar Ro me gegaan en heb een tijdje archi tectuur gestudeerd en dans en theater". Baraldi zegt in alle eerlijkheid te geloven een geheel eigen manier van theater maken te hebben ont wikkeld: "Ik vat het lichaam op als een architectonisch geheel. Een ge bouw heeft een basisstructuur no dig. Is die niet goed, dan buigt of breekt het gebouw. Op Sicilië zijn vaak aardbevingen, daar kun je zien hoe dat werkt. Met het li chaam is het hetzelfde. Elke spier levert een bijdrage om om een be weging tot stand te brengen". "Lopen lijkt zo simpel voor wie het eenmaal kan, maar hoeveel moeite kost het een kind niet om te leren lopen? De mens heeft een wil tot balanceren en is het enige we zen dat rechtop staat Dat is een 'push' in de richting van het uni versum. Daarvan wil ik gebruik maken". "Tijdens mijn verblijf in België en Nederland is daar onder invloed van de schilderkunst het idee van 'the pictorial body' bijgekomen. In het donker hebben de voorwerpen geen kleur. Kleur is een eigen schap van licht, niet van het voor werp; kleur is licht, licht is vibra tie, vibratie is spanning en kleur is spanning. Je ziet bij Rembrandt bijvoorbeeld de spanning tussen twee tinten rood. De spanningsver schillen van het lichaam geef ik in kleuren weer" "Mijn benadering is strikt indivi dueel, want iedere speler moet zijn eigen architectuur leren kennen. Daar wordt bijvoorbeeld in de dans geen rekening mee gehou den. Daar zie je solisten met prach tige benen, halfsolisten met goede benen en een corps de ballet met redelijke benen. Tcoh moeten ze allemaal hertzelfde doen. Dat vind ik absurd. Ik wil juist de kwalitei ten die het lichaam al heeft gebrui ken" "De theatermaker Rage schreef aan het begin van deze eeuw: 'Een acteur is vuur minus ego'. 'Vuur1 is de impuls, 'ego' is het verlangen om de show te stelen. Dat verlan gen is op zich niet slecht, maar je moet er bovenuit stijgen. Ik wil in de architectuur het noodzakelijke behouden en de versierende ele menten verwijderen. In de bouw kunst is dat het dichtst benaderd door de Grieken. In de theaters die ze bouwden maakten ze gebruik van de natuurlijke welvingen van het terrein. De zuilen maken dat binnen en buiten in contact met el kaar staan. Dat spreekt me aan". "Hoe dat alles in een workshop wordt vertaald? Ik besteed uren aan één beweging. Want zo gauw een speler een beweging beheerst, ligt het gevaar van mechanische herhaling op de loer. Dan keert de beweging zich tegen hem. Het spel moet levend worden gehouden". "Wie ik in m'n workshop wil hebben? Ouderen, jongeren, ieder een is welkom. Een man van zestig kan wat lichamelijke problemen hebben en past misschien wat moeilijker in een jonge groep. Een klein kind is geneigd alles als spel op te vatten en ook dat vraagt een aparte benadering. Maar ik heb vooral mannen nodig. Tijdens de vorige open les kwamen er 25 be langstellenden, onder wie 24 vrou wen. Dus alsjeblieft, laat er man nen komen". Fausto Baraldi geeft donderdag avond van 19.00 tot 20.00 uur een open les in de Kaasmarktschool aan de Koppenhinksteeg in Lei den. Dans- of acteerervaring is niet vereist. Op 24,25 en 26 januari is er een workshop in het Roots Dance Centre aan het Westeinde in Den Haag en eind januari begint de vier maanden durende workshop in Leiden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 23