Verdeeldheid over
euthanasieproeve
'Bewindslieden wisten er wel van'
Het plezier van 'n paar dagen
Vendorado 5-sterren bungalowpark
begint al bij de prijs.
'Er staat altijd: natuurlijke
Peper stelt besluit
over King Kong uit
•Jïït^&SSSSiïSZ "^r^,;^hitvooreutha-
Heer van stand geeft pijp aan Ma(a)rten
of bel:
020-656565
wparken heten u welkom M
DINSDAG 21 JANUARI 1986
BINNENLAND
PAGINA 5
D66 teleurgesteld over 'wetsontwerp' kabinet
DEN HAAG (GPD/ANP) - De politieke partijen hebben gemengd gereageerd op de
proeve voor een euthanasiewet die het kabinet gisteren naar de Kamer heeft gestuurd.
Het CDA vindt het voorstel beter dan het D66-initiatief maar wil eerst de kabinetsvoor
stellen grondig bestuderen. De partij gaat ervan uit dat de WD het D66-plan niet langer
steunt.
ROTTERDAM (GPD) Burge
meester Peper van Rotterdam
heeft de vandaag verwachte beslis
sing om het graf te openen van de
dubbelspion Chris Lindemans,
alias King Kong, voorlopig uitge
steld. Hij heeft dit de Haarlemse
oud-verzetsstrijdster mevrouw
Thöne laten weten. Peper wil eerst
de stukken over de steeds mistiger
wordende affaire-King Kong nader
bestuderen. De dubbelspion zou
onder meer de operatie Market
Garden (de latere Slag om Arn
hem) aan de Duitsers hebben ver
raden.
Mevrouw Thöne werkte van 1942
tot 1944 samen met Lindemans in
de verzetsgroep Vic Swane. Zij is
hiervan de enig overlevende. On
derzoek van de grafresten zou vol
gens mevrouw Thöne kunnen uit
wijzen of Lindemans op Crooswijk
ligt begraven of mogelijk, zoals
ook wordt beweerd, indertijd met
medeweten van de Nederlandse in
lichtingendienst is weggewerkt
naar Zuid-Amerika. De officiële le
zing is dat hij kort na de Tweede
Wereldoorlog zelfmoord heeft ge
pleegd in zijn cel in de Scheve-
ningse gevangenis.
Mevrouw Thöne had eerder de
Amsterdamse procureur-generaal
Lagerwaard gevraagd een uit
spraak te doen over het laten ope
nen van het mogelijke graf van
Lindemans. Maar de procureur-ge
neraal liet mevrouw Thöne giste
ren weten daar geen bevoegdheid
over te hebben. Die berust bij de
gemeente Rotterdam, aldus de pro
cureur-generaal.
Het tot nu toe geheime dossier-
King Kong, waarover de Raad van
State begin januari besliste dat het
openbaar kan worden gemaakt,
staat volop in de belangstelling
omdat het mogelijk aanwijzingen
bevat ovef de rol van prins Bern-
hard en zijn staf ten
De WD zegt blij te zijn met het
inhoudelijke voorstel maar wil in
tegenstelling tot het kabinet eutha
nasie wel voor de verkiezingen in
de wet regelen. Of de WD het
D66-initiatief blijft steunen lieten
de liberalen gisteren in het mid
den. D66-kamerlid Wessel-Tuin-
stra heeft vooral bezwaar tegen het
in het kabinetsvoorstel genoemde
criterium 'concrete doodsverwach-
ting'. Daarmee kan de medische
wereld moeilijk uit de voeten,
vindt ze. De Democrate geeft de
voorkeur aan de term 'uitzichtloze
noodsituatie' uit haar eigen wets
ontwerp. Ze vindt overigens dat er
voor de WD geen aanleiding is de
steun aan haar ontwerp in te trek
ken. De PvdA zou vandaag een
standpunt bepalen.
De ministers Korthals Altes (jus
titie) en Brinkman (WVC) presen
teerden gisteren de 'proeve'. Eu
thanasie mag alleen als er sprake is
van ondraaglijk lijden, een concre
te doodsverwachting en wanneer
verdere geneeskundige behande
ling geen enkel redelijk doel dient.
Concrete doodsvetwachting, het
belangrijke verschil met het D66-
initiatief, betekent volgens het ka
binet dat 'vitale orgaanfuncties uit
vallen of die uitval aanstaande is'.
Daarnaast moet voldaan zijn aan
een aantal zorgvuldigheidseisen:
de patiënt moet grondig zijn voor
CPN en VCN ruziën over naam
DEN HAAG (ANP) - De Communistische Partij van Nederland (CPN)
wil liever niet dat de naam van het Verbond van Communisten in Neder
land (VCN) naast die van haarzelf in maart op de gemeentelijke kieslij
sten verschijnt. De CPN vindt dat er teveel overeenstemming tussen de
namen is en dat zou de kiezers in verwarring brengen, aldus deze partij.
De CPN heeft de Raad van State gisteren dan ook gevraagd de inschrij
ving van het VCN in het kiesregister van Appingedam, Helmond, Lem-
sterland en Zaanstad ongedaan te maken. De VCN staat in nog zes andere
gemeenten ingeschreven, maar daarvoor kwam het protest al te laat.
Het VCN, een afsplitsing van orthodoxe CPN'ers die het niet eens zijn
met de feminisering van de partij, denkt dat er geen verwarring zal ont
staan. "Wij hebben er bewust voor gekozen, we willen zelf ook geen ver
warring", aldus een woordvoerder.
De Raad van State doet morgen uitspraak.
gelicht; de arts moet ervan over
tuigd zijn dat de patiënt zijn ver
zoek vrijwillig en na zorgvuldige
overweging heeft gedaan; de arts
moet er zeker van zijn dat er geen
andere mogelijkheid is om het on
draaglijk lijden te verlichten; de
arts moet een door de minister van
WVC aan te wijzen collega hebben
geraadpleegd.
Verklaring
Het staken van een behandeling
op verzoek van de patiënt of het
niet behandelen van bijkomende
ziekten bij patiënten die in coma
liggen en daar naar verwachting
niet meer uit bijkomen, rekent het
kabinet niet tot euthanasie.
Euthanasie mag alleen worden
verricht op verzoek van de patiënt.
Een algemeen gestelde schriftelij
ke verklaring, een zogeheten codi
cil, is daarvoor niet voldoende. Een
schriftelijke verklaring van de pa
tiënt, die is toegesneden op het
specifieke ziektebeeld, kan wel
voldoende zijn. Patiënten die jon
ger zijn dan achttien jaar kunnen
niet alleen beslissen. Beide ouders
moeten dan ook toestemming ge
ven. Weigert een van hen, dan is
euthanasie niet toegstaan.
Niemand kan worden verplicht
euthanasie te verrichten. Artsen
die dat weigeren, zijn echter wel
verplicht inlichtingen over de toe
stand van de patiënt te verschaffen
aan een andere arts, die wel tot eu
thanasie wil overgaan.
AMSTERDAM (ANP) - De inlichtingen- en veiligheidsdiensten van landmacht, luchtmacht en marine gaan met
affiches waarschuwen tegen spionage en diefstal van militaire geheimen. De affiches, die elk kwartaal een
andere slogan zullen uitdragen, worden op grote schaal verspreid in de krijgsmacht en bij bedrijven die voor het
ministerie van defensie werken. Zes matrozen laten de eerste, gedeeltelijk in het Engels gestelde affiches zien.
(foto ANP)
Chris Lindemans, die tijdens de
Tweede Wereldoorlog aan de geal
lieerde zijde werkte voor onder
meer de Bnts-Canadese inlichtin
gendiensten.
Ook professor Lou de Jong heeft
zich gisteren in de discussie ge
mengd. Hij verklaarde in een inter
view met de Volkskrant dat de in
omloop zijnde verhalen zijn opge
klopt en dat er 'een hoop onzin is
verkondigd'. Mevrouw Thöne rea
geerde hier gebeten op. "Ik wil de
historische waarde op tafel leggen.
Juist kort geleden heb ik in de boe
ken van De Jong passages gelezen
die beslist niet kloppen. Het gaat
hier om feiten waar ik zelf ben bij
geweest. Het kan niet anders dan
dat De Jong niet van alle feiten op
de hoogte is. Van officiële zijde be
staan over sommige zaken zeer te
genstrijdige berichten en die zul
len nu eens moeten worden uitge
zocht".
Nieuw sociaal
stelsel wordt
uitgesteld
DEN HAAG (ANP) - Het kabinet
laat de datum van 1 mei voor de
invoering van het nieuwe sociale
zekerheidsstelsel los 'als een zorg
vuldige uitvoering uitstel vereist'.
Met die toezegging komt staatsse
cretaris De Graaf (sociale zaken) te
gemoet aan de kritiek van veel ad
viesorganen dat het nieuwe sociale
stelsel overhaast wordt ingevoerd.
In het nieuwe stelsel worden ww
en wwv samengevoegd en de wao
en aaw gewijzigd. In de nieuwe ar
beidsongeschiktheidsregeling
krygt iemand alleen een wao- of
aaw-uitkering voor het deel dat hij/
zij arbeidsongeschikt is verklaard
en voor de rest ww (die na verloop
van tijd overgaat in een bijstands
uitkering).
Het kabinet gaat nog steeds uit
het plan waarbij de werkloze zijn
uitkering in halfjaarlijkse stapjes
ziet afgebouwd van 70 procent van
het laatst verdiende loon tot 70 pro
cent van het minimumloon. Tegen
deze afbouw is massaal verzet ge
rezen. Premier Lubbers heeft als
alternatief aangeboden het schrap
pen van een lagere uitkering in ruil
voor een bekorting van de uitke
ringsduur met een half jaar, wat
545 miljoen gulden 'kost'.
Zwartboek over 'rest van de ijsberg' van euthanasie
DEN HAAG (ANP) - "Ik was werk
zaam als leerling-verpleegkundige
en eigenlijk onwetend over de
gang van zaken. Ik had eigenlijk
geen stem in te brengen in het be
sluit. Maar ik heb wel de medicij
nen verstrekt, soms niet wetend
wat ik gaf en de uitwerking die de
medicatie had. Nu ben ik eigenlijk
geschokt dat ik in feite gebruikt
ben voor het uitvoeren van passie
ve euthanasie. Ik weet zeker dat er
nog meer van deze gevallen zijn ge
beurd. Terwijl op de overlijdens
verklaring altijd staat; natuurlijke
dood, hartstilstand".
Aldus een van de honderden
reacties die het 'Redcomité verple
ging Nederland' de afgelopen
maanden binnen heeft gekregen.
Een deel ervan is opgenomen in
het 'De rest van de ijsberg', een
zwartboek dat gisteren is aangebo
den aan de Tweede Kamer.
Het comité is opgericht naar aan
leiding van de affaire in het Haagse
bejaardenhuis De Terp. Een huis-
KOOPJE (GPD) - Nog voordat de
replica van het kasteel dat de ge
meente Coevorden gaat bouwen
voor de grote Expo in Vancouver
klaar is, is het al verkocht. In prin
cipe heeft de gemeente een uit Hol
land afkomstige inwoner van de
Canadese wereldstad bereid ge
vonden het kasteel na de wereld
tentoonstelling voor drie ton over
te nemen.
De bouwkosten van de replica
van het Coevorder kasteel bedra
gen 2,5 miljoen gulden. Dit geld
wordt betaald wordt door bedrij
ven. Op 4 april wordt het kasteel in
Vancouver geopend.
arts die daar euthanasie had toege- tiënt zijn betrokken - nogal eens de
past is door de rechtbank 1
deeld tot een jaar gevangenisstraf.
Het comité stelt in het zwartboek
vast dat euthanasie veel vaker
voorkomt 'dan sommige mensen
in Nederland willen geloven', dat
verpleegkundigen er op grote
schaal aan meewerken, en dat er
wat hun rechtspositie in dit op
zicht volstrekt niet is geregeld.
Ook het initiatief-wetsontwerp
middelen toedienen die tot de
dood leiden. Dat gebeurt vaak op
zich verantwoordelijk voelen voor
de patiënt en dat ze in diens belang
opdrachten van de arts en onder
voorschrift van de arts. Maar het verantwoordelijkheid van de arts
komt ook voor dat een verpleeg
kundige zelf ingrijpt als een pa
tiënt om euthanasie smeekt, terwijl
de arts juist levensrekkende maat
regelen blijft nemen. Bloedtransfu
sies sneuvelen dan, voorgeschre
ven geneesmiddelen worden niet
toegediend of er worden bij pijnbe-
biedt volgens het comité strijding veel hogere doses gege-
uitvoeren, ook als ze niet in de be
sluitvorming zijn gekend. Maar ze
hebben niet het gevoel dat ze een
moord plegen, ze zijn er voor de pa
tiënt. Ze staan vaak alleen met hun
emoties: menig verpleegkundige
was blij eindelijk eens het hart te
kunnen luchten.
geen bescherming voor verpleeg-
dan de arts weet. Het verschil
kundigen. Dit wetsontwerp gaat wordt weggewerkt met zogenaamd
evenals het rapport van de gebroken ampullen in de opiaten-
staatscommissie Euthanasie, van
uit dat uitsluitend de arts de han
deling uitvoert.
Het zwartboek citeert niet alleen deling) dat
reacties van verpleegkundigen, geen pijn
Het comité doet verschillende
aanbevelingen: ontslag van rechts
vervolging van de hoofdverpleeg
kundige van De Terp (die nog te
recht moet staan voor zijn aandeel
kast.
Een andere verpleegkundige:
henaalde natiënt nasie en de rechtspositie van ver-
laifliiden.Datis. Pjeegkundigen tijdens de oplei
ding, een artikel voor gewetensbe
zwaarden in de CAO's voor de
wijkverpleging en de bejaarden-
- mag lijden. Dat is,
maar ook van artsen. Een brief is zegt hij, het enige wat ik voor hem
ondertekend door 36 verpleegkun- kan doen. Deze patiënt leed onge-
digen en artsen
acade- lofelijke pijnen, zodat hij van mij
DEN HAAG (GPD) - Schrijver-
tekenaar Marten Toonder
heeft een punt gezet achter de
loopbaan van heer van stand
Ollie B. Bommel. Voorlopig
zijn er geen nieuwe avonturen
van Bommel en zijn jonge
vriend Tom Poes meer te ver
wachten. De 73-jarige, in Ier
land woonachtige Toonder
gaat zijn krachten nu wijden
aan de vrije schrijf- en teken
kunst.
Marten Toonder heeft bijna
12.000 strips van Bommel en
Tom Poes getekend en ge
schreven. "Ik ben er meer dan
45 jaar mee bezig geweest. De
beslissing om ermee te stop
pen, was moeilijk. Maar je
kunt beter op je hoogtepunt
eindigen dan wanneer het
minder wordt", aldus de
schrijver-tekenaar. Hij sluit
het overigens niet uit in de
Marten Toonder bij zijn schep
ping: het einde van eindeloos be
reikt. (foto ANP)
toekomst nog eens een nieuw
Bommel-verhaal te zullen
schrijven.
Tom Poes werd door Toon
der in 1938 ontwikkeld als
hoofdfiguur van een kinder
stripverhaal, waarin Ollie B.
Bommel geleidelijk aan de
hoofdrol overnam. De verha
len van het tweetal versche
nen in een groot aantal lande
lijke en regionale kranten. De
uitgaven van de verhalen in
boekvorm werd ook een door
slaand succes.
Voor de Toonder-filmstu
dio's in Nederhorst den Berg is
het persklaar van de Bommel
strip voor de kranten nu verle
den tijd geworden. In het laat
ste verhaale, dat treffen 'het
einde van eindeloos' heette,
had Toonder nog een verras
sing voor de fans: hij liet Oli
vier B. Bommel trouwen met
juffrouw Doddel. "Een logi
sche afronding", aldus Toon
der.
misch ziekenhuis. Zij stellen dat ongeveer' 4 uur tijd een overdosis
euthanasie de uiterste consequen- morfine kreeg gespoten, waarna
tuuiaiiaoit ur. uutioit «.ut10t.4uv.1r Iliuilllic MCCg gC&JJUlCIl, Wddlllci rWVioiH
tie van het bijstaan van zieke en hij overleed. Het was gebruikelijk
stervende mensen kan zijn, i
dat wettelijke regels ontbreken t
dat iedere morfine-injectie werd
genoteerd, wat door mij ook
king tot euthanasie.
dat ze niet of nauwelijks worden gedaan, met als gevolg dat myn
gesteund door hun besturen en di- handtekening wel 5 a 6 keer in een
paar uur tijd voor dezelfde patiënt
stond genoteerd in het morfine-af-
tekenboek. Waarom heb ik hier
nooit meer iets van gehoord? Wat
als men er wel over gesproken
had? Gevangenisstraf?".
recties.
"Eenvoudig stellen dat verpleeg
kundigen en artsen niet aan eutha
nasie moeten beginnen is een ont
kenning van de dagelijkse realiteit.
Veelal is hier sprake van een alge
meen gebrek aan moed om tot
menswaardige oplossingen te ko
men en een geestelijke armoede
het omgaan met de stervende
dood"
Vogelvrij
FRAUDE (GPD) - De Socialistiese Partij (SP) heeft toegegeven bugemeester Steegmans van Bunnik ten
onrechte te hebben beschuldigd van een omstreden rol in de fraudezaak van de woningbouwvereniging 'Prin
ses Juliana'. De SP heeft deze aantijging ingetrokken. Volgens SP-secretaris Kox is gebleken dat de partij zich
heeft vergist. In brieven aan staatssecretaris Brokx (volkshuisvesting) en minister Korthals Altes (justitie) is
hiervan mededeling gedaan.
Steegmans heeft genoegen genomen met de verontschuldiging en het voor vanmiddag aangespannen kort
geding ingetrokken.
Ex-marinetop gehoord over kostenstijging Walrus-onderzeeërs
Deze briefschrijfster hoopt dat
de het zwartboek wat zal uithalen 'zo
dat verpleegkundigen,
Uit het zwartboek blijkt ook dat hun vak uitvoeren, niet langer
verpleegkundigen - die
uur bij de verzorging
vogelvrij zijn'. Het comité
i de pa- concludeert dat verpleegkundigen
(Vervolg van pagina 1)
DEN HAAG (GPD) - Achtereen
volgende ministers en staatssecre
tarissen van defensie zijn steeds
ADVERTENTIE
Er even lekker tussenuit in zo'n luxueus Vendorado bungalowpark:
de 5-sterren parken van Vroom Dreesmann. In het Limburgse
Loohorst en Weerterbergen of in Heilbachsee in de Duitse Eifel.
Prachtig gelegen bungalows met alle komfort, inclusief kleuren-tv
en (in Limburg) open haard. Met volop gratis waterpret voor groot en klein en (in Limburg)
tropisch golfslagbad met sensationele waterglijbaan en 32*C verwarmd buitenbad.
Met tennisbanen, bowling, sauna, zonnehemel, midgetgolf, gezellige restaurants met bediening
en natuurlijk een schitterende omgeving. En het aardige is: de vriendelijke Vendorado 5-sterren
bungalowparken zijn wel zo mooi, maar niet zo duur. Zo geniet u al van een lang weekend in een
5-persoons bungalow vanaf f 300,-1 Kom op verhaal en haal vandaag nog de Vendorado folder.
De kleurri|ke Vendorado folder ligt
voor u klaar bij Vroom Dreesmann
en ABN Bank.
door de marine op de hoogte ge
houden van de kostenstijgingen bij
de bouw van de twee Walrus-on
derzeeboten. Maar een totaalover
zicht met uitzicht op de definitieve
prijs ontbrak doordat de directeur-
generaal economie en financiën op
het ministerie, vice-admiraal De
Laat de Kanter, dit niet aan zijn po
litieke superieuren verstrekte.
Dat beeld kwam gisteren naar
voren op de hoorzitting van twee
kamercommissies, waar oud-mari
neofficieren die bij het Walrus-pro
ject waren betrokken, werden ge
hoord. Volgens schout bij nacht
b.d. Stolz en de voormalige chef
staf vice-admiraal Hulshof was niet
alleen Stemerdink, maar ook mi
nister van defensie Van Mierlo (ka
binet Van Agt 2 en 3) door de mari
ne over de kostenstijgingen geïn
formeerd.
Hulshof zei verder, dat ook de
huidige minister De Ruiter en
staatssecretaris Van Houwelingen
al van meet af aan van de kosten
stijging hadden kunnen weten.
Toch is de Kamer tot januari '84
niet of onvolledig geïnformeerd.
Zo beantwoordde staatssecretaris
Stemerdink begin 1982 schriftelij
ke vragen over de kostenontwikke
ling bij het Walrusproject met
slechts één gegeven: de noodzake
lijk geachte verlenging van het
schip raison van 2,9 miljoen per
stuk.
Uiteindelijk, zo bleek pas in sep
tember 1984 uit rapportage van
Van Houwelingen aan de Tweede
Kamer, kwam de prijs van beide
schepen op een bedrag van 485
miljoen per stuk, in totaal een half
miljard gulden duurder dan in
1978, toen de beslissing tot de
bouw werd genomen.
Boetekleed
Het was vice-admiraal De Laat
de Kanter die gisteren als enige het
boetekleed aantrok voor het onvol
doende informeren van bewinds
lieden. Als directeur-generaal eco
nomie en financiën had hy over
zicht op het gehele financiële ver
loop van het project. Maar, zo legde
hy uit, zyn afdeling volgde de
praktijk van het controleren per
begrotingsjaar of er voldoende
geldmiddelen waren om het pro
ject te financieren.
De vice-admiraal is inmiddels
met pensioen, maar bekleedde van
1 september 1980 tot 16 april 1984
(in een periode dat de prys steeg
van eerst 460 naar 748 en vervol
gens naar 970 miljoen) de sleutel-
post op het ministerie.
Zijn andere marine-collega's, die
met uitzondering van oud-minister
en oud-directeur-generaal finan
ciën en economie De Geus. niet bü
de centrale organisatie maar by de
marinestaf hebben gewerkt, ver
klaarden om beurten dat van hun
kant nooit bewust informatie was
achtergehouden. Voor het niet-in-
formeren van de Kamer hielden zy
bewindslieden verantwoordelijk of
schreven zij dat toe aan het minis
terie.
Hulshof en de schouts by nacht
b.d. Kool en Stolz leverden kritiek
op de bureaucratische gang van za
ken binnen het departement. Vol
gens Hulshof treedt er in de relatie
tussen politiek en krijgsmacht
stagnatie op doordat er geen staats
secretaris per krijgsmachtdeel
meer is, zoals tot 1975 gebruikelijk
was. Hulshof werd samen met
Kool en de voormalige directeur
economisch beheer marine, de
burgerambtenaar M. Kool, halver
wege vorig jaar door De Ruiter met
pensioen gestuurd.
Bewijs
Als bewys voor de stelling dat de
politieke leiding wel degelijk op de
hoogte had moeten zijn, verwezen
Stolz. Kool en Hulshof naar de
door de marine eind '81 ingelever
de cijfers voor de begroting 1982.
Daarin werd het Walrus-project be
cijferd op 748 miljoen. In de begro
ting '82 is daar echter niets van te
rug te vinden. Volgens Stolz waren
de signalen van kostenoverschrij-
ding er al eerder, maar had de ma
rine nog geen kans gezien om de
zaken op een rijtje te zetten. Daar
door was staatssecretaris Van Ee-
kelen wel geïnformeerd over de
vertraging die in het project was
opgetreden, maar niet over de fi
nanciële consequenties daarvan.
Vrijdag horen de commissies be
halve de oud-bewindslieden uit de
kabinetten Van Agt 1, 2 en 3, ook
vertegenwoordigers van de Alge
mene Rekenkamer.
