'Gesprek nodig met gematigde ANC-ers' Turken en Koerden in hongerstaking Uitslag trekking loterij voorbankrekeninghouder% tl Interview Zuidafrikaanse spion oneens met president Botha Kamer hoort betrokkenen Walruszaak Weer een overstap naar hervormde kerk MAANDAG 20 JANUARI 1986 PAGINA 6 JOHANNESBURG - De Zuid afrikaanse kranten stonden vori ge week vol over Craig William son. Een keuze uit de koppen: „De spion die uit de kou kwam, wil nu de politieke scene opwar men" En: „De spion die zegt: praat met het ANC". Ik heb een afspraak gemaakt in de koffiekamer van het Carl- ton-hotel, op precies dezelfde plaats waar ik een jaar geleden een ontmoeting had met twee 'regeringsofficials' die zich later bekend maakten als agenten van de Zuidafrikaanse veiligheidspo litie. door Ruud de Wit Hoewel het niet met zoveel woorden werd gezegd, vroegen ze me of ik bereid was om hen zo nu en dan informatie te verschaf fen. Als ik ex-m«yoor Williamson daarmee confronteer, fronst hij zijn wenkbrauwen. „Die kwa men in ieder geval niet uit Preto ria, want dan was ik daar zeker van op de hoogte geweest". En met een glimlach: „Zeker van het B-team, beslist niet het A- team". Op mijn vraag (met in het ach terhoofd het geruchtmakende in formatieschandaal uit de tweede helft van de jaren zeventig) waar om de Zuidafrikaanse veilig heidsdienst nog steeds belang stelling heeft voor journalisten, antwoordt hij schouderopha lend: „Vanwege de staatsveilig heid benader je honderden men sen. Als er vijf ja zeggen, is dat meegenomen". De eerste en enige keer dat ik met hem heb gesproken, was in juli vorig jaar, toen hij nog ma joor van de Zuidafrikaanse vei ligheidsdienst was en hoofd van de afdeling speciale zaken. Het was in verband met de arrestatie van Klaas de Jonge en Helene Passtoors. Sinds begin van dit jaar heeft hy de veiligheidspolitie verlaten en zich gestort op het terrein van financiële investeringen. Hij ziet er in ieder geval beter uit dan toen, met een volle baard en goed in het pak gestoken. Van waar die opzienbarende stap na veertien jaar spionnenwerk? „Allereerst is er een persoonlij ke reden. Er zijn van die momen ten dat je moet overwegen hoe het verder moet met je carrière. Ik ben nu 34 en heb ook vanwege mijn familie zakelijke belangen. Als je van baan wil veranderen, moet je dat zo vroeg mogelijk doen. Dus na twee jaar wikken en wegen, heb ik de beslissing genomen in zaken te gaan. Doch belangrijker is voor mij de bij drage die ik kan leveren voor de toekomst van Zuid-Afrika en die bijdrage is voor mij groter buiten de politiemacht dan er binnen". Student Het is met name zijn politieke opvattingen die de aandacht van de Zuidafrikaanse pers hebben getrokken. „In mijn werk de af gelopen vijfjaar heb ik gemerkt, hoe weinig de blanke Afrikaner op de hoogte is van de werkelijke inhoud van het conflict in dit land. Als ambtenaar was ik niet in staat om aan het politieke de bat deel te nemen en dat is de tweede reden voor mijn ontslag". Vanaf zijn zeventiende jaar is hij in dienst geweest van de Zuidafrikaanse politie. Eerst als gewoon agent, maar na drie jaar werd hij benaderd door de veilig heidsdienst, toen nog BOSS (Bu reau of Special Services) geheten om te infiltreren in de studenten wereld. Hij verliet de geüniformeerde dienst en ging politieke weten schappen 'studeren' aan de met 'links' aangeduide universiteit van Witwatersrand in Johannes burg. Al snel wist hij zich op te werken in de studentenhiërar chie en werd in 1973 lid van de studentenraad van deze universi teit, alsmede in 1975 vice-presi dent van de Nusas, de links-libe rale overkoepelende studenten organisatie National Union of South African Students. Vanuit die positie viel het hem niet moeilijk een verdere carrière op te bouwen. Nog steeds in dienst van de Zuidafrikaanse veiligheidsdienst vertrok hij een jaar later naar Genève, waar hij onder meer vice-president werd van het International University Exchange Fund (IEUF), een or- ganistatie die met steun van een aantal westerse regeringen beur zen regelde voor vluchtelingen, maar tevens - en dat was niet be kend bij de sponsors - bevrij dingsorganisaties steunde, waar onder het ANC en de sandinis ten. Hij wist zich ook in te werken bij een ANC-groep in balling schap en de eveneens verboden Zuidafrikaanse Communistische Partij (SACP). In 1980 werd hij echter ontmaskerd als spion, na dat een medewerker van hem, spijtoptant Arthur McGiven, zijn ware identiteit had onthuld. Bezwaard De vraag of hij zich nooit be zwaard heeft gevoeld door zijn spionnenrol, beantwoordt Wil- liamson ontkennend. „Ik ben geen racist, zoals misschien ge dacht wordt. Laat dat duidelijk zijn. Ik werd naar de universiteit gestuurd om ervoor te zorgen, dat wij de activiteiten van het ANC en de SACP onder controle konden krijgen. Ik ben een harde realist in het leven en in de poli tiek, en geen naief, liberaal per- „Ik geloof niet dat geheime diensten zich zonder meer direct bemoeien met de persoonlijke zaken van andere mensen, noch dat zy zich bezighouden met het beinvloeden van het democrati sche proces als zodanig. Mis schien dat dat wel eens gebeurt, ook in Zuid-Afrika, maar het was ons niet te doen om mensen met een uitgesproken linkse opstel ling. Wij waren uit op de echte revolutionaire cellen op de uni versiteit". „Ik ben dan ook van mening dat niemand enige gewetensbe zwaren hoeft te hebben als hy zulke revolutionaire elementen voor het daglicht brengt of uit schakelt. Want hun activiteiten hebben ook geleid tot de dood van vele onschuldige i Williamson laat er geen twijfel over bestaan waar hij politiek staat: „Ik ken de argumenten waarop de communisten hun re volutionaire en gewelddadige strategie baseren, want ik heb ja ren met hen gewerkt. Maar ik weiger in twee dingen te gelo ven: namelijk dat geweld een probleem kan oplossen, en zeker niet het Zuidafrikaanse pro bleem, en evenmin geloof ik dat Zuid-Afrika een toekomst heeft als het een socialistisch of een marxistisch-leninistisch systeem wordt opgelegd". In de Zuidafrikaanse pers is gesuggereerd dat Williamson de geheime dienst verliet vanwege politieke meningsverschillen, alsmede uit onvrede over het op treden van veiligheidstroepen in de zwarte woonwijken het afge lopen jaar. Volgens de ex-m^joor kan dat echter niet zo simpel gesteld worden. „Op dit moment kan de Zuidafrikaanse regering niet of ficieel gaan praten met het ANC, dat is onmogelijk. Wat ik echter wel heb gezegd, is dat er geheime besprekingen moeten worden geopend met zekere secties en individuele leden in het ANC". Militair „Binnen regering, leger en po litie zijn er nogal veel die denken dat het conflict met het ANC slechts een militair conflict is, maar dat is onzin. Het is primair een politiek probleem. Wat we nu zien, is dat het ANC zegt: ge weld, de gewapende strijd is de enige mogelijkheid om apartheid te verdrijven, terwijl de regering op haar beurt zegt: het ANC is een terroristische organisatie en die moeten we uitschakelen. En deze opstelling leidt tot niets dan tot meer bloedvergieten". Het is om die reden dat Wil liamson niet gelooft in een mili taire oplossing en noemt hij een gesprek tussen groepen binnen het ANC en de regering de enige logische stap. En dat is weer de reden dat hij er zich persoonlijk mee wil gaan bemoeien. „Ik geloof dat er binnen het ANC grote misverstanden be staan over de werkelijke situatie en omstandigheden in Zuid-Afri ka. Maar anderzijds, in Zuid- Afrika zelf, inclusief de Nationa le Partij, bestaat er een groot ge brek aan kennis over de ware aard van het ANC óf welke ande re revolutionaire organisatie dan ook. En daar wil ik iets aan gaan doen". „Allereerst door het uit geven van een tijdschrift, en op de twqpde plaats door het uitwis selen van ideeën". „Ik ben een vrije musketier, en ik geloof dat dat geldt voor ieder een. Dat betekent, dat als de Zuidafrikaanse staat, en in het byzonder de blanke bevolkings groep, er niet in slaagt zijn belan gen, zyn zaak, zijn politieke en economische wens tot overle ving in een vrije competitie met de ideeën van het ANC op het wereldplatform te brengen, dan moet je misschien concluderen, dat zijn zaak niet zo sterk is". Williamson verwijt de huidige Zuidafrikaanse regering te wei nig oog te hebben voor de doelen die het ANC nastreeft en haar achterban die doelen ook te ont houden. „Je kunt niet blijven zeggen: het ANC is slecht, zon der het ANC aan het woord te la ten. Laten beide partijen maar el kaar te lijf gaan met ideeën, dan kan iedereen zich een beeld vor men en besluiten welke kant hij kiest. Wat overigens op dit mo ment niet voor me inhoudt, dat het ANC gelegaliseerd moet wor den. Wat ik bedoel: legaliseer het debat". Communisten Het grootste probleem dat Wil liamson heeft met het ANC is het overheersen van de communisti sche party binnen de organisatie. Williamson: Zuid-Afrika heeft geen toekomst onder een marxistisch- leninistisch systeem. (foto Hetty Zantman/GPD) „In veler ogen is de ANC slechts een organisatie die een morele oorlog tegen de apartheid voert, maar dat is oryuist". „Niemand -kan pro-apartheid zijn, zeker niet in het licht van de internationale publieke opinie. Maar het ANC beweegt zich op een heel vaag ideologisch plat form van^anti-discriminatie. Ze hebben dat nooit hoeven uit te werken naar de feitelijke proble matiek van het regeren van een land". „De Zuidafrikaanse regering moet echter ieder moment van de dag uitleggen, wat ze met een bepaalde maatregel bedoelt. In die zin bevindt zij zich in de un derdog-rol en is zy zeer makke lijk aan te vallen. Vandaar dat ik een voorstander van de dialoog ben, want dan moet het ANC ook gedetailleerder aangeven wat ze met het land wil". Waar Williamson vooral bang voor is, is dat het uiteindelijk uit zal draaien op een confrontatie tussen de geweldsstrategie van het ANC en die van de ultra rechtse fractie van de blanke maatschappij. Een militaire overwinning van het ANC impli ceert volgens hem opnieuw ge weld, zoals zo vele Afrikaanse landen met een zwarte zoge naamde meerderheidsregering hebben laten zien. Terwijl een confrontatie tusen het ANC en de huidige regering eveneens de kans biedt aan ultra rechtse machten, die erop uit zijn om alle zwarten te elimineren. Als je die twee uitersten uit weet te schakkelen door dialoog is er veel gewonnen, aldus William- Overigens moet het ANC zich geen enkele illusie maken over een militaire overwinning, aldus de ex-m^joor. „Dagelijks wordt er geklaagd over de repressie van het Zuidafrikaanse blanke rege ringsapparaat, maar ik kan ieder een verzekeren dat wat tot nu toe is getoond, slechts een fractie is van wat mogelijk is aan onder drukking". „Kijk wat er gebeurd is met de Montenero's in Argentinië, kijk hoe de situatie nu in Libanon is. Vandaar dat het zo belangrijk is dat de blanke minderheid voor het eerst in de geschiedenis heeft toegegeven dat er hervormingen moeten komen; dat er een einde moet komen aan de suprematie van de blanken en dat er een de ling van de macht tot stand ge bracht moet worden". Martelingen Aan het einde van ons gesprek komt ik opnieuw terug op de 'onthullingen' van Gordon Win ter, die afgezien van talrijke smeuïge verhalen ook een afgrij selijke opsomming geeft van de gemene, smerige en onmenselij ke daden van de organisatie, waarin Williamson zo'n belang rijke rol heeft gespeeld. „Kijk, veiligheidsdiensten, of ze nu Amerikaans, Russisch, Is raëlisch, Bulgaars of Zuidafri kaans zijn, hebben niets van on schuldige verkenners. Het zijn de zware jongens, die gecommi- teerd zijn aan de status quo van de staat die ze vertegenwoordi gen". „Wat de Zuidafrikaanse veilig heidsdiensten betreft kan ik een ding verzekeren: er heeft nooit een officiële politiek bestaan om martelingen, moorden en derge lijk te gebruiken. Maar waar ge hakt wordt, vallen spaanders". „In de confrontatie tussen twee machtsvelden, gelden de regels van fair-play niet meer. Dat kan ox> zwaar geweld uitlo pen en ook op bloed en dood. Ik heb er geen enkele twijfel over dat er ANC-strijders zyn geweest die gestorven zijn door de han den van de veiligheidspolitie, evenmin als het omgekeerde is gebeurd. Dat is het trieste spel van de oorlog". Gaat Craig Williamson nu in de officiële politiek van de Nationa le Partij? Meewarig haalt hij zijn schouders op. „Ik ben teveel een vrijbuiter om die weg te bewan delen, hoewel sommigen in mijn omgeving me daartoe proberen over te halen". Als ik hem ter afsluiting vraag of hy verbaasd is dat er wordt ge suggereerd dat zijn huidige sta tus van 'gewoon burger' slechts een nieuwe dekmantel is voor andere geheime-dienstactivitei- ten, kan hij in alle ernst even glimlachen: „Vertel me eens wel ke dekmantel me nu nog past, na alles wat de mensen over me we ten?". ARNHEM (GPD) - De ongeveer vijftig Turkse en Koerdische man nen en vrouwen, die vrijdagavond een hongerstaking zijn begonnen, bereiden zich in een dependance van de rooms-katholieke Sint Mar- tinuskerk in het centrum van Arn hem, voor op een langdurige actie. De hongerstaking wordt gehouden uit protest tegen de arrestatie van drie van hun landgenoten door de Arnhemse en Nijmeegse vreemde lingenpolitie en uit protest tegen het Nederlandse vluchtelingenbe leid. Volgens een woordvoerder van het Solidariteitskomitee met poli tieke gevangenen in Arnhem zyn de hongerstakers vastbesloten door te gaan met hun actie. De hongerstakers kregen vrij dagavond eerst onderdak in het FNV-gebouw omdat ze bij de Mar- tinuskerk voor een gesloten deur kwamen. Zaterdagmiddag dron gen de hongerstakers alsnog de kerk binnen. Omdat het kerkbe stuur hen aanvankelijk slechts on der protest wilde 'gedogen' en niet wilde meewerken aan het ver schaffen van sanitaire voorzienin gen in een aanpalende zaal, weiger den de actievoerders de kerkgan gers toegang tot de kerk. Dat leidde zaterdagavond en gis teren tot emotionele taferelen on der voor de diensten toegestroom de parochianen. De Arnhemse po- litie rukte enkele malen uit, zonder overigens te hoeven ingrijpen. Gis termiddag kwamen bezetters en kerkbestuur tot overeenstemming over het terbeschikkingstellen van een naast de kerk gelegen zaal. DEN HAAG (GPD) - Een groot aantal oud-bewindslieden en hoge marinefunctionarissen wordt van daag en vrijdag door de kamer commissie van defensie aan de tand gevoeld over de Walrus-affai re. Tijdens deze twee hoorzittingen wil de commissie ophelderen wie verantwoordelijk is draagt voor het niet melden aan bewindslieden en Tweede Kamer van de enorme kos tenstijgingen (een half miljard) bil de bouw van de twee Walrus-on derzeeboten. Vandaag verschijnen voor de commissie oud-defensieminister De Geus en de vice-admiraals Veldkamp, Langenberg, Hulhoff en De Laat de Kanter. Op Hulshof na (chef marinestaf) vervulden de ze inmiddels uit dienst getreden vlagofficieren directeursfuncties op het ministerie van defensie in de jaren '74 tot en met '85. Datzelf de geldt voor de schouts bij nacht W. en M. Kool en Stolz. Vrijdag hoort de commissie de oud-ministers Kruisinga (CHU), Van Mierlo (D66), Scholten (CHU), Stemerdink (PvdA) en de voorma lige staatssecretaris van defensie Van Eekelen (WD), in het huidige kabinet staatssecretaris van bui tenlandse zaken. Opnieuw is een predikant van de Christelijke Gereformeerde Ker ken naar de Nederlandse Hervorm de Kerk overgegaan, de derde in korte tijd. Het is ds. J. A. Compag- ner (37) in Rotterdam-Zuid. Hij heeft de toestemming van het her vormde synodebestuur om zich als predikant beroepbaar te stellen al binnen en is nu met een hervorm de gemeente 'ergens in het land' bezig voor een beroep per 1 juli. Het gezin Compagner heeft voorlo pig een nieuw kerkelijk onderdak gevonden in de hervormde ge meente van Rotterdam-Lombardij- Ds. Compagner is nu nog lucht machtpredikant. In 1982 stond zijn gemeente in Rotterdam-Zuid, waar hij in 1978 was gekomen, hem hier voor af. Hij begon zijn predikants loopbaan in 1973 in Biezelinge. Het conflict met zyn kerk is enigszins vergelijkbaar met de kwestie rond de Amersfoortse pre dikanten Harder en Rebel (de laat ste is ook hervormd geworden). Is daar de verschillende kijk op abor tus oorzaak van kerkelijke span ningen, Compagner kwam in aan varing met leidende broeders na een artikel van hem over homofi lie. Hij schreef dat in 1981 als voor zitter van de redactie van het christelijk-gereformeerde jonge renblad 'Dia'. De genuanceerdheid waarmee hij op vragen rond de ho mofilie inging werd niet gewaar deerd en 'Dia' moest weg. De spanningen die dat mee bracht waren voor ds. Compagner reden om 'uit te wijken' naar de geestelijke verzorging van militai ren en zich geleidelyk uit het ge meentewerk terug te trekken. Maar hij had ook nog andere rede- Jubileum. Woensdag is het 25 jaar geleden, dat de voorzitter van de gereformeerde synode, dr. H. J. Kouwenhoven (55), in zijn tegen woordige gemeente, Vlaardingen, werd bevestigd. Hy werkte eerst achtereenvolgens in Heinkenszand en Rotterdam-Delfshaven. In 1983 werd dr. Kouwenhoven voorzitter van de synode van Dok- kum. Ook de synode van Gouda koos hem vorig jaar tot haar voor zitter. Dr. D. Nauta. Vrijdag zal het 50 jaar geleden zijn, dat professor dr. D. Nauta (Vondelstraat 182 Am sterdam) hoogleraar theologie werd aan de Vrije Universiteit. Vóór 1936 heeft hij maar één gere formeerde kerk als predikant ge diend: Woubrugge, waar hij in 1927 kwam. Professor Nauta (87) ging in 1968 als hoogleraar met pensioen. Jongeren. Een congres van jon geren uit de Gereformeerde Ge meenten (zaterdag in Utrecht) kwam tot de conclusie dat proeven om de mens te veranderen het we zen van de mens aantasten. Onder zoek mag niet leiden tot een 'spe len met de erfelykheid' en 'experi menteren met menselijke em bryo's'. Deze jongeren uit de rechter flank van de gereformeerde ge zindte spraken zich ook uit tegen abortus en euthanasie. Menselijk leven moet van de conceptie af worden geëerbiedigd. En het moet in stand worden gehouden "totdat God het terugneemt". Niet de kwa liteit van het leven mag de norm zijn in de patiëntenzorg en hulp verlening. De jongeren pleitten ook voor meer kerkelijke steun aan werkers in de gezondheidszorg die wegens hun afwijzing van abortus en eu thanasie moeilijkheden in hun werk ondervinden. 'Dwaalwegen'. Opnieuw liet de paus een waarschuwing horen tegen 'bepaalde stromingen in de bevrijdingstheologie', nu tegen over 23 Braziliaanse bisschoppen die bij hem op bezoek waren. Hy sprak van 'dwaalwegen', waarop deze theologie gelovigen kan bren gen. (De bevrijdingstheologie betrekt de boodschap van de kerk recht streeks op de praktische situatie en politiek). "Een bisschop mag zich nooit beperken tot de maatschap pelijke kanten van het menselijk welzijn", zei de paus. Hervormde Kerk: beroepen te Vinkeveen A. Schalkoort Streef kerk, te Lekkerkerk (gemeente 't Venster) C. A. van der Sluys Vee- nendaal; aangenomen naar Nieuw- leusen G. Hoekstra Tërnaard, naar Velp kandidaat mevrouw L. Mat- thijsen Amstelveen. Gereformeer de Kerken: bedankt voor Stap horst P. Ravensbergen Wijnjewou- de. Gereformeerde Kerken Vrijge maakt: beroepen te Utrecht A. Reitsema Brunssum. f 100.000,- f 50.000,- f 25.000,- f 10.000,- f 5.000,- f 2.500,- f 2.500,- f 2.500,- f 2.500,- f 2.500,- op bankrekeningnummer op bankrekeningnummer op bankrekeningnummer op bankrekeningnummer op bankrekeningnummer op bankrekeningnummer op bankrekeningnummer op bankrekeningnummer op bankrekeningnummer op bankrekeningnummer 44.43.76.062 53.54.40.936 12.57.83.000 56.57.25.270 48.75.65.436 15.58.64.955 15.82.41.274 32.23.09.514 52.28.20.107 54.97.30.419 f 1.000,- op bankrekeningnummers eindigend op: 1.191 f 200,-op bankrekeningnummers eindigend op: 267 f 100,-op bankrekeningnummers eindigend op: 111 f 60, - op bankrekeningnummers eindigend op: 93 f 10,- op bankrekeningnummers eindigend op: 1 EXTRA PRIIZEN f 75.000,- op bankrekeningnummer 43.25.14.708 f 15.000,- op bankrekeningnummer 54.20.27.275 f 15.000,- op bankrekeningnummer 55.32.46.194 Prijzen van f1.000,- op bankrekeningnummers eindigend op: 9.993 Hebt u een bankrekening? Geef u dan op als deelnemer aan de loterij voor bankrekeninghouders en u speelt zolang u dat wilt. iedere twee maanden mee met uw bankrekeningnummer als lotnummer. Er is een aantrekkelijk prijzenpakket. Als ten kantore van mr. M| Meijer c.s notarissen te Amsterdam uw bankrekeningnummer getrokken is. dan wordt uw prijs binnen één week na de bekendmaking overgemaakt. Automatisch. Op uw bankrekening. Als winnaar hoeft u zich niet te melden, 't Spreekt vanzelf dat alleen deelnemers meeloten Wat 't kost? Slechts één tientje. Dat bedrag wordt zo'n vijf weken voor iedere trekking automatisch van uw bankrekening afgeschreven Ga ook meespelen en geef u op als deelnemer. Vul de machtiging in en stuur 'm op in een envelop zonder postzegel aan: SUFA, Antwoordnummer 4,3000 VB Rotterdam. De loterij werd goedgekeurd door de Minister van lustitie onder nummer: 10 700/088/207 d.d. 9-11-1971. De baten zijn bestemd voor de Stichting Algemene Loterij Nederland te 's-Gravenhage ten behoeve van maatschappelijkl werk, volksgezondheid en cultuur. Als u deze bon opstuurt ontvangt u een deelnemersbewijs Machtiging automatische afschrijving imer mourners «mm viaOE Bankrekeningnummer: Stichting Uitvoeringsorgaan Financiële Akties Zomerhofstraat 64 68.3032 CM Rotterdam zijn haar bovengenoemde bankrekening het abonnementsgeld te doen afschrijven, loterij 'uw bankrekeningnummer is uw lotnummer', maximaal 6 x per jaar. Algemene Loterij Nederland

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 6