De geschiedenis van de schaar
en ander naaigerei in Lakenhal
Partijen beloven steun
voor vredesactiviteiten
Vrouw hulpeloos in huis
actief in vrije tijd
Streekomroep hervat
nieuwsrubriek radio
Pleidooi voor leerstoel politiewetenschap in Leiden
Jazz in de
regen en de
Waag als
schuilplaats
MAANDAG 20 JANUARI 1986
LEIDEN
TentoonstellingVerzameld en getoond met privé-verzameUng
lij - ingelegd met parelmoer en
kraaltjes, vervaardigd van zilver en
been en uit hout en bamboe gesne
den, in de vorm van poppetjes - uit
de negentiende en twintigste eeuw
telt de verzameling onder meer.
Voorts zo'n dertig scharen - benen,
gouden en zilveren - uit de negen
tiende eeuw. Over de geschiedenis
van de schaar valt te melden dat de
knijpschaar, de oudste vorm (uit
één stuk) na de zeventiende eeuw
werd vervangen door de tweedeli
ge scharnierschaar die wij thans
kennen. Die scharnierschaar is
waarschijnlijk uit Byzantium of de
Islamitische wereld naar de onze
geïmporteerd. Tot de dertiende
eeuw kwam deze sporadisch voor
en werd ook in de latere midde
leeuwen nog weinig gebruikt. Pas
in de zestiende eeuw kwam hij
naast de knijpschaar voor en kreeg
toen ook zijn huidige vorm. Hij
werd vaak in een schede aan de
rokhaak gedragen.
Mode
Het bij zich dragen van naaigerei
is lange tijd mode geweest: de ge
goede dames voorzagen zich in de
zeventiende en achttiende eeuw
van vaak mooi bewerkte zilveren
gordels, kettingen waaraan een
schaar, een speldenkussen, een
naaldenkoker en soms een priem
waren bevestigd. De tentoonstel
ling laat er enkele zien. Dat zijn te
vens de oudste stukken, samen
met een uit ongeveer 1780 stam
mende zilveren kluwenhuder met
een ivoren spoel, die zich qua vorm
nog het best laat vergelijken met
een closetrolhouder.
Hoe anders dan nu werd vroeger
met het naaigerei omgesprongen.
Sierlijke doosjes van bewerkt hout
met fluwelen interieur herbergden
schaar, naaldenkoker, priem en
speldenkussen. Meer dan eens
dienden ze dan ook alleen voor de
sier. En waar wij tegenwoordig on
ze spelden in gifgroene en -gele
sponsjes prikken die zijn bevestigd
op plastic doosjes, prikten de vrou
wen die in vroeger tijden op met
fluweel opgevulde ruggen van zil
veren vissen, apen en honden.
Een schier eindeloze reeks vin
gerhoeden is verzameld. Ze zijn
van Nederlandse, Franse, Engelse,
Indiase, Mexicaanse en Portugese
makelij en gemaakt van zilver,
ivoor, steen en been, de een nog
mooier bewerkt dan de ander. Kin
dervingerhoedjes zijn er ook, het
kleinst tentoongestelde exemplaar
heeft een diameter van nawelijks
een centimeter. Erg lelijk want nog
te recent zijn vier vingerhoeden
met daarop de afbeeldingen van
achtereenvolgened Lady Di, Di
met oudste zoon, paus Johannes
Paulus II en koningin Elisabeth.
Volgens een uit 1855 stammende
Engelse theorie is de vingerhoed
een Nederlandse vinding geweest.
De geschiedenis schijnt echter veel
verder terug te gaan. De eerste vin
gerhoeden waren niet meer dan
een schildje van hout, been of leer.
Sinds de middeleeuwen zijn er
twee soorten gangbaar, de ringvor
mige en de platte ronde, welke
laatste vooral door kleermakers
wordt gebruikt.
Vanaf ongeveer 1750 waren er in
Scharen en sierlijke dozen met naaigerei vormen een belangrijk bestanddeel van de tentoonstelling die op het
ogenblik in de serie 'Verzameld en getoond' in de Lakenhal is te zien. (foto Holvast)
diverse Noordhollandse steden
vingerhoedwerkplaatsen. De
vroegste vermelding is 1628 en wel
die van Marichgen Pietersdochter
uit Utrecht. Sinds het einde van de
18e eeuw worden vingerhoeden
machinaal vervaardigd.
Pronkstuk van de collectie is een
Chinees werktafeltje van gelakt
zwart hout uit ongeveer 1875. Een
typisch damesmeubel heet het te
zijn; de vrouwen zetten het in hun
salon of boudoir. Het tafeltje heeft
een glazen plaat als werkblad
waaronder het naaigerei keurig ligt
uitgestald en is voorzien van Chi
nese schilderingen. Op bestelling
werden in China gebruiksvoorwer
pen gemaakt die qua vorm en de
coratie op de Europese smaak wa
ren afgestemd.
De tentoonstelling is tot 6 april te
bezichtigen. Openingstijden van
de Lakenhal aan de Oude Singel
zijn dinsdag tot en met zaterdag
van tien tot vijf uur en op zon- en
feestdagen van één tot vijf uur. 's -
Maandags gesloten.
LEIDEN - PvdA en en Links Lei
den gaan zich de komende tijd ex
tra richten op het vredes- en veilig
heidsbeleid in de stad Leiden. Dat
wil zeggen: financieel steun verle
nen aan vredeswinkels, hét bevor
deren van vredesonderwijs op het
lager- en voortgezet onderwijs, ver
bod op het vervoer en de opslag
van nucleaire wapens, en geen
gronduitgifte voor bedrijven en in
stellingen die militaire goederen
produceren.
Ruim zestig mensen namen za
terdagmiddag deel aan een thema
middag in het Volkshuis, georgani
seerd door het Leidse Vredesplat-
I'orm. Er werd onder meer gespro
ken over de mogelijkheden tot ac
tie nu de regering het besluit heeft
genomen om de kruisraketten te
plaatsen.
Niet alleen de politiek liet van
zich horen, ook de Leidse vredes
bewegingen zoals Amnesty Inter
national, werkgroep Zuidelijk Afri
ka, Chili Front en de vakbeweging
kwamen met voorstellen. Een
voorstel dat een brede steun kreeg
was het opzetten van een actie
rond een Leidse vredesmuur. Deze
muur zou door de gemeente ter be
schikking moeten worden gesteld
voor vredesschilderingen en open
bare muurkranten.
LEIDEN Een 79-jarige Leidse vrouw heeft dit weekeinde meer dan een
dag hulpeloos na een val in haar huis aan de Borneostraat gelegen. De
politie werd door een kleinzoon ingeschakeld, omdat hij sinds vrijdag
niets van de vrouw had vernomen. Agenten, die poolshoogte gingen ne
men, betraden zondagavond omstreeks 20.30 uur het pand via een
raampje, toen op aanbellen niet werd gereageerd. Daar troffen zij de
vrouw aan, die zaterdagavond om 18.40 uur was gevallen en sindsdien
niets had kunnen uitrichten. Zij is voor onderzoek naar het ziekenhuis
gebracht.
Bowlen
Voor 55-plussers organiseert de
stichting dienstencentrum voor
gecoördineerd bejaardenwerk in
samenwerking met de directie
sport en recreatie van de gemeen
te bowlingochtenden, te beginnen
met aanstaande dinsdag. Ge
bowld wordt er in het centrum
van Hans Menken aan de Bos-
huizerlaan, van 10.00 tot 11.00
uur. Voor meer informatie en
aanmeldingen kunnen geïnteres
seerden terecht bij de directie
sport en recreatie, telefoon
141945, vragen naar Aad van
der Luit en bij het dienstencen
trum.
Bingo
In het clubhuis van speeltuin
vereniging Zuiderkwartier aan
de Anjelierstraat wordt dinsdag
een bingo gehouden. Aanvang
20.00 uur.
Wijkvergadering
De Wijk Ouderen Raad Bin-
nenstad/Zeeheldenijk begint
woensdag weer met de maande
lijkse vergaderingen, die toegan
kelijk zijn voor wijkbewoners
vanaf 55 jaar. Belangrijkste
agendapunt is de problemen,
verlangens en wensen van oude
ren in de buurten. De vergade
ring wordt gehouden aan de
Hooglandsekerkgracht 32 en be
gint om 14.00 uur. Voor meer in
formatie: dienstencentrum Bin
nenstad, telefoon 143503 of me
vrouw Laman, telefoon 769430.
Man rijdt op
Noordeinde in
op ex-vriendin
LEIDEN - Een 22-jarige Leidenaar
is zondagavond ingerekend nadat
hij had geprobeerd zijn 24-jarige
Leidse ex-vriendin overhoop te rij
den. Dit gebeurde omstreeks 23.45
uur op het Noordeinde, waar zij
met een vriendin liep. Zij wist het
voertuig op het laatste nippertje te
ontwijken. De man achtervolgde
het tweetal, dat later wist te ontko
men, onder meer via de Weddes-
teeg. Na een zoekactie vond de po
litie de auto van de man in de Bree-
straat. In een etablissement werd
de Leidenaar aangehouden we
gens poging tot doodslag.
Zaterdagnacht is een bewoner
van de Bemhardkade mishandeld.
Volgens de politie drongen drie
Leidenaars dit pand binnen en
mishandelden en bedreigden één
van de bewoners. Deze moest naar
het Academisch Ziekenhuis wor
den vervoerd voor de behandeling
van onbekend letsel. De politie
denkt dat wraak de reden is voor
de actie van de Leidenaars.
Melkwagen
vliegt in brand
LEIDEN - De auto van een Zoeter-
woudse melkhandelaar is vrijdag
middag op de Lage Rijndijk in
brand geraakt. Dit gebeurde nadat
de man de alarmlichten in werking
had gesteld, omdat de as van zijn
aanhangwagen was gebroken. Als
gevolg van kortsluiting vloog de
auto daarna in brand. De brand
weer heeft het vuur geblust. De
omvang van de schade is onbe
kend.
Hevige rookontwikkeling ont
stond een kwartier later in het trap
penhuis van een flat aan de
Brahmslaan. Agenten heben de be
woners gewaarschuwd en zelfs een
raam stuk moeten slaan, omdat er
een gebrek aan zuurstof in het por
tiek dreigde te ontstaan. De oor
zaak van de rookontwikkeling
bleek uiteindelijk een in brand ge
stoken kinderwagen.
Ganzebord
geplaatst op
Witte Singel
LEIDEN - De ganzen aan de Wit
te Singel hebben een 'officiële er
kenning' gekregen. Door middel
van een speciaal verkeersbord
worden automobilisten en ande
re verkeersdeelnemers er sinds
kort op geattendeerd dat er aan
deze singel ganzen vertoeven.
Veel juridische betekenis heeft
zo'n bord verder natuurlijk niet:
het is een waarschuwing en niet
Het bord geeft op die manier de
ganzen een recht van bestaan.
Dat is meer dan de 21 kunnen
zeggen, die vorige week aan de
Witte Singel op last van de politie
werden gevangen en van de Wit
te Singel weggehaald, met de be
doeling ze te slachten. De politie
reageerde daarmee op klachten
van bewoners dat de ganzen het
verkeer onveilig maakten.
Gehoopt wordt dat het uitge
dunde koppel, dat overigens par
ticulier eigendom is en al vele ja
ren aan de singel verblijft, voor
minder overlast zal zorgen. Met
de plaatsing van het 'ganzebord'
op de Witte Singel zijn automobi
listen in elk geval gewaar
schuwd. Dat lijken de resterende
ganzen, die het nieuwe bord met
hun afbeelding erop nieuwsgie
rig kwamen bekijken, ook te vin
den. (foto Holvast)
Opgestapte vrijwilligers vervangen
LEIDEN - De Omroep Rijnland
heeft de uitzendingen van de ru
briek 'Nieuws en actualiteiten' ge
deeltelijk hervat. De uitzendingen
van deze rubriek werden onlangs
opgeschort nadat vijf medewer
kers van deze deelredactie wegens
een principieel meningsverschil
waren opgestapt.
Het bestuur heeft nu een aantal
redacteuren van andere deelredac
ties bereid gevonden mee te
werken aan de uitzendingen van
de rubriek op woensdag. Voor de
uitzendingen op zaterdag is nog
geen oplossing gevonden.
De vijf vrijwilligers stapten bijna
twee weken geleden op omdat ze
weigerden de ledenbijdrage van
tien gulden per jaar te betalen. De
medewerkers gingen van het
standpunt uit dat zij, omdat ze zon
der vergoeding werk verrichten
voor de streekomroep, niet ver
plicht zijn contributie te betalen.
Het bestuur van 'Rijnland' wilde
geen water bij de wijn doen, vooral
ook omdat de financiële situatie bij
deze omroep toch al niet rooskleu
rig is.
De Omroep Rijnland zendt zater
dag van 18.30 tot 19.30 uur een tele
visie-programma uit op het kanaal
van BRT 2 (kanaal 5). Het program
ma bevat deze keer uitsluitend
Leidse onderwerpen. Zo wordt er
aandacht geschonken aan het
'voorproefje' van de natuurhistori
sche presentatie in het Leidse
Pesthuis op 22, 23 en 24 november
en aan de opgravingen op het ter
rein aan de Haarlemmerstraat waar
C en A gaat bouwen.
'Rijnland' zendt ook opnamen
uit van de restauratie van de Mor-
spoortbrug - die in december offi
cieel is geopend. Verder wordt er
een filmische impressie gegeven
van de jazz-kroegentocht op 15 ja
nuari en (zij het onder voorbehoud)
een informatief item voor migran
ten die voor het eerst kunnen deel
nemen aan de gemeenteraadsver
kiezingen in maart.
Kazendieven
aangehouden
LEIDEN Twee Leidenaars zijn
vrijdagnacht aangehouden omdat
zij twintig hele kazen hadden ge
stolen, bij de Aldimarkt aan de
Langegracht Om de supermarkt
binnen te komen hadden zij een
raampje vernield. Op de Oude He
rengracht kon de politie de dieven
klemrijden. Daarbij botste hun au
to op de politiewagen en kwam te
gen een boompje tot stilstand.
Zaterdagnacht is voor de negen
de keer in veertien maanden inge
broken bij de sportzaak Armando
di Sporto aan de Haarlemmer
straat Volgens de politie heeft een
getuige gezien dat een onbekend
persoon de nooddeur aange
bracht na de laatste inbraak in
trapte. Toen het inbraakalarm af
ging nam de onbekende de benen.
Drie jongelui arriveerden daarop
en één van hen nam uit de winkel
twintig trainingspakken en enkele
jacks weg.
WOONBOOT De Leidse brand
weer is vrijdagmiddag in actie ge
komen omdat de woonboot 'Pinky'
in de Herensingel dreigde te zin
ken. Volgens de politie moet enke
le dagen geleden de waterleiding
zijn gesprongen, waardoor de boot
volliep en bijna kapseisde. De
brandweer heeft de boot leegge
pompt De bewoner was op dat
moment niet aanwezig.
LEIDEN - Er moet in Nederland een bij
zondere leerstoel komen in de politieweten
schap, bij voorkeur aan de Leidse universi
teit. Dit bepleit een initiatiefgroep die wil
komen tot de oprichting van een vereniging
ter bevordering van de politiewetenschap.
De initiatiefnemers wijzen er op £at een
dergelijke leerstoel zou aansluiten op ont
wikkelingen in het buitenland, met name in
de Verenigde Staten en West-Duitsland
waar politiewetenschap al een plaats heeft
verworven in het wetenschappelijk onder
wijs. Andere doelstellingen van de op te
richten vereniging zijn onder meer het toe
kennen van jaarlijkse prijzen voor de beste
publicatie op het gebied van de politie, het
oprichten van een tijdschrift voor de poli
tiewetenschap en het onderhouden van
contacten met universiteiten in het buiten
land en onderzoeksinstellingen op het ter
rein van het politiewerk. Om de totstandko
ming van de vereniging te stimuleren
wordt een comité van aanbeveling ge
vormd. Op de vraag om daar zitting in te
nemen zijn volgens de initiatiefgroep al po
sitieve reacties binnen van dr. Duisenberg,
president van de Nederlandse bank, mr.
Patijn, commissaris van de koningin in
Zuid-Holland, burgemeester Havermans
van Den Haag en mr. J.R. Glasz, de deken
van de Nederlandse orde van advocaten.
LEIDEN - Naaigerei is dit keer
het onderwerp van de jaarlijks
terugkerende tentoonstelling
'Verzameld en getoond' in de
Lakenhal, waarbij een particu
lier in de gelegenheid wordt
gesteld (delen van) zijn of haar
privé-verzameling onder de
aandacht van een wat groter
publiek te brengen. Voor wat
betreft de onderhavige collec
tie is dat waarschijnlijk de laat
ste keer want die wordt ver
kocht. Zonde als dat vrijwillig
gebeurt, sneu als dat niet het
geval is daar er in verzamelin
gen doorgaans jaren van noes
te arbeid zit en de collectie bo
vendien zeer mooi en uitge
breid is.
door
Simone van Driel
Enkele honderden naaldenko
kers van zeer uiteenlopende make-
LEIDEN - Tijdens de regenbuien
werd er zaterdagmiddag gretig ge
bruik gemaakt van de Waag als
schuilplaats. Dat er ook muziek
was, betekende voor velen een aan
gename verrassing. Sommigen
hadden zelfs het lef om met ver
baasde gezichten te vragen: wat
hier dan te doen was?
"Ongelofelijk he?", sprak een
kraamhouder met jazzplaten luid
ruchtig. "De hele week wordt er al
reclame gemaakt voor de Leidse
Jazzweek en dan nog doen Leide
naars alsof ze van niets weten".
De vrouw met een grote bood
schappentas aan haar arm die deze
'stomme' vraag had gesteld, was
echter niet meer weg te slaan bij de
Sweet Papa Jazzband. Ze schudde
zelfs wat met haar hoofd en li
chaam. Het leek erop dat haar echt
genoot die onder het afdek buiten
stond, daar nog lang kon wachten.
Regen of geen regen.
Er werd niet alleen gespeeld in
de Waag. Er bestond ook de moge
lijkheid om bij de kramen die aan
de zijkant stonden opgesteld, pla
ten en bladmuziek te kopen. Voor
menig liefhebber weer een kans
om de collectie compleet te krij
gen. Er werd dan ook druk gehan
deld en geruild.
Van een echte 'streetparade'
De 'Oxford's Wildcap' op de markt.
kwam weinig terecht. Pas tegen
vieren waagde de 'Oxford's Wild-
cab' zich als enige in de buiten
lucht. Hun durf werd echter ruim
schoots beloond. Via de markt,
Donkersteeg en Haarlemmerstraat
baanden de muzikanten zich een
weg door het winkelend publiek
dat zeer enthousiast reageerde en
steeds voor een spontaan applaus
zorgde.
(Meer over de Leidse jazzweek
op pagina 17)
(foto Fred Rohde)
