Een woonwijkje voor
transcendente meditatie
Ongelukje op leeftijd kan triest uitpakken
ZATERDAG 11 JANUARI 1986
EXTRA
PAGINA 23
Mediteren is al lang niet meer iets exclusiefs. Het kan alleen, maar meestal gebeurt het in
groepjes. Groepsgewijs mediteren geeft echter nogal eens problemen, omdat die gelijkdenkenden
te ver uit elkaar wonen. De aanhangers van de transcendente meditatie, verzameld in de Stichting
Harmonisch Leven, hebben daar wat op gevonden. Ze bouwen in Lelystad een eigen woonwijk,
Sidhadorp genaamd. Een unieke wijk waar zich in de komende jaren rond de zevenhonderd
TM-aanhangers zullen vestigen. De eerste pioniers wonen er inmiddels. Jan Westerlaken nam er
een kijkje.
De nok van de rode daken komt net
boven de dorre struiken uit. Straten
zijn mondjesmaat aangelegd, lan
taarns ontbreken. Toch heerst er op
timisme. Alles gaat volgens plan.
Van bouwachterstand is geen spra
ke.
Met de auto naar Sidhadorp. Zo heb
ben de TM-ers hun wijk gedoopt. Hob
belig en kronkelig is het smalle paadje.
Twee auto's kunnen er elkaar ternau
wernood passeren. Links en rechts al
leen maar polder. Gras en onkruid tieren
er welig.
Sidhadorp als het voltooid zal zijn: er
staan dan driehonderd huizen waarin
zo'n zevenhonderd TM-aanhangers zul
len wonen. Bij wonen alleen blijft het
niet. De gemeente Lelystad heeft toe
stemming gegeven voor het oprichten
van een basisschool waar de kinderen
naast de normale lesstof ook onderricht
krijgen in hoe zij zich moeten ontspan
nen. Mediteren dus.
De opzet van Sidhadorp is erop ge
richt dat zoveel mogelijk TM-ers vlakbij
huis hun boterham kunnen verdienen.
In de wijk komen bedrijfsgebouwen en
kantoren voor de wat kleinere onderne
mer. Zelfs het uitgaansleven is niet ver
geten. Het dorp krijgt een restaurant
waar gasten tevens kunnen overnach
ten. De meditatiehal voor de gezamenlij
ke bijeenkomsten staat op het stilste
plekje in de woonwijk. Hier zullen de be
woners zich - in groepsverband - twee
keer per dag ontspannen.
Wat is transcendente meditatie pre
cies?. TM is een techniek die alles met
ontspanning te maken heeft. Die leer is
afkomstig van Maharishi Yogi, een na
tuurkundige uit India. Tijdens het medi-
door Jan Westerlaken
teren bereikt de geest diepere lagen van
het bewustzijn. Ten slotte komt men uit
bij de bron van het denken, het veld
waar het denken begint en ophoudt. Ge
volg: ordelijkheid in geest en lichaam.
Spanningen verdwijnen, men ervaart
meer harmonie en geluk. Ook na de me
ditatie - die binnen een uur te leren is -
beweren de TM-ers.
Een eigen dorpje. Die gedachte is niet
zomaar komen aanwaaien. De aanhan
gers van de Transcendente Meditatie
zochten al zes jaar naar een geschikte
plaats om zoiets op te richten. Voorkeur
had de Veluwe. Maar dat mooie deel van
Nederland hield de deur potdicht. Lely
stad deed dat niet. Dus kozen ze uitein
delijk voor de nieuwe stad middenin de
polder. Zelfs een Duits echtpaar heeft
een huis in Sidhadorp gekocht.
Uniek
Buitenlandse belangstelling. Niet zo
verwonderlijk. Want wat in Lelystad tot
stand komt is werkelijk uniek. Engeland
heeft ooit een poging gedaan om iets
dergelijks van de grond te krijgen. Er is
inderdaad een wijkje verrezen, maar niet
in die vorm die men eraan had willen
geven. En verder is er niets. Daarom is
Sidhadorp uniek. Een wijk waar zeven
honderd gelijkdenkenden alles vinden
wat voor de dagelijkse levensbehoefte
noodzakelijk is. Niet alleen werk hoort
daarbij, maar ook een arts, een homeo-
paat en een tandarts zetten er een prak
tijk op.
Over belangstelling om een huis in de
wijk te kopen of te huren heeft de Stich
ting Harmonisch Leven geen klagen. De
woningen die in de eerste fase worden
gebouwd, zijn allemaal al van de hand.
Het bestuur van de stichting verwacht
weinig moeilijkheden als straks de twee
de en derde fase in de 'aanbieding' ko
men. Problemen doemen wel op als de
financiering van de meditatiehal aan de
orde komt. Dat geld (anderhalf tot twee
miljoen gulden) moet de stichting zelf
op tafel leggen.
Wonen in Sidhadorp. Aan welke eisen
moeten de bewoners voldoen? Max ten
Dam, penningmeester van de stichting
en TM-leraar zegt het zo: "Niemand
hoeft aan wat voor eisen ook maar te vol
doen. Eigenlijk kan iedereen hier komen
wonen. Je hoeft geen bepaalde oplei
ding te hebben of over bepaalde licha
melijke kwaliteiten te beschikken. Laat
ik mezelf maar als voorbeeld nemen. Ik
ben er uit nieuwsgierigheid mee begon
nen. Een vriend van me vertelde dat hij
zich, sinds hij aan TM deed, beter kon
concentreren. Dat kwam vooral tot uit
drukking in zijn studie, vertelde hij. Die
zelfde ervaring heb ik eveneens".
Geen enkele eis dus? "Nou ja", geeft
Ten Dam toe, "het enige dat je voor
transcendente meditatie moet kunnen is
in gedachte denken. De beoefenaars
moeten hun aandacht naar binnen kun
nen keren. Dat geeft een rust die dieper
is dan slaap. Daar blijft het bij".
Priester
De wijk staat zelfs open voor gelovige
mensen, benadrukt Max ten Dam. "TM
zal aan dat geloof geen enkele afbreuk
doen. Integendeel. Een voorbeeld? Ooit
heb ik een priester in de cursus gehad.
De man kwam bij ons omdat hij niet
meer kon bidden. Erna kon hij dat weer
wel. De enige opmerking die de priester
na de cursus maakte was, dat hij niet al
leen weer katholiek was geworden, maar
dat er nu achter katholiek eigenlijk een
plusje moest worden gezet. Zo zijn er
nog wel meer voorbeelden te noemen".
De doorsnee bevolking van Sidha
dorp. Martin van der Jagt, secretaris van
de Stichting Harmonisch Leven: "Dan
praat je over de doorsnee bevolking van
Nederland. De oudste bewoner is rond
de zeventig, de jongste een paar dagen
oud. Relatief zijn het de wat jongere
mensen die zich hier vestigen. Wanneer
je eenmaal ergens woont en je hebt er
een baan in de buurt, dan verander je
niet zo gauw. Zodra de wijk is voltooid,
zul je hier niet alleen een huisarts vin
den, maar ook een timmerman en een
metaalbewerker. Het enige bjzondere
aan deze mensen is, dat zij twee keer per
dag mediteren. Voor de rest doen ze pre
cies hetzelfde als alle andere landgeno
ten".
Hoe je het ook wendt of keert, het sa
menscholen van gelijkdenkenden in een
wijk doet denken aan een sekte. "Bela
chelijk", verweert Ten Dam zich. "We
zijn gewone mensen net als iedereen.
Om sport te bedrijven gaan we naar de
stad. De gedachte dat we zonderlingen
zijn klopt van geen kant. Onze inkopen
moeten we in Lelystad doen. We krijgen
geen winkelcentrum. Dan kun je je toch
niet terugtrekken in je eigen dorpje? Wij
willen van alle geneugten van het leven
proeven, maar daarnaast willen we ook
innerlijke verrijking beleven. Ontspan
nen, om het maar zo te zeggen".
Achtergrond
TM-ers en hun meditatie. Beoefenen
zij die techniek alleen om te ontspannen
of is er een diepere achtergrond? Max
ten Dam doet daar niet geheimzinnig
over. Vertelt eerst dat meditatie al heeft
geleid tot minder ongelukken en tot het
teruglopen van de misdaad. Maar ook
het overmatig gebruik van alcohol en
drugs zou ermee kunnen worden bestre
den. Proeven die aan tien universiteiten
in de Amerikaanse staat Ohio zijn geno
men, zouden opmerkelijke resultaten te
zien hebben gegeven.
Ten Dam: "Als we dat in Nederland
zouden kunnen bereiken, ja, dan heb je
wat tastbaars. Een sprookje? Alles is be
ter dan gevangenissen bouwen waarin je
de mensen opbergt Wat je moet doen
dat leert transcendente meditatie - is in
jezelf een ordelijke invloed creëren en
die uitstralen naar je omgeving. Dat
moet een sneeuwbaleffect krijgen. Kijk
nu eens naar dat drama in het Heizelsta-
dion. Een groep aanhangers die een
slechte invloed had. Maar het kan ook
precies andersom. Mensen van wie een
rustgevende uitstraling op de omgeving
uitgaat. Zo moet je TTM zien. Wie deze
techniek beheerst, slaat zich een stuk ge
makkelijker door tegenslagen heen dan
anderen".
De bevolking van Lelystad heeft in elk
geval positief gereageerd op hun komst,
zegt Martin van der Jagt. Net als de ge
meente trouwens. "Zonder haar hulp
hadden we het nooit gered. Lelystad
heeft louter en alleen gekeken naar de
groei van het aantal inwoners en niet
naar wat wij doen. Zo nu en dan komen
er wel eens vragen op ons af. Mensen die
willen weten wat wij doen en of we met
z'n allen een commune vormen. We ver
tellen open en eerlijk waarmee we bezig
zijn. Zieltjes winnen? Natuurlijk niet.
Zendelingen en zedenpredikers zijn we
evenmin"
Veilig op leeftijd. Onder dat motto wordt volgende
week een landelijk symposium gehouden om de
aandacht te vestigen op de vele privé-ongevallen
die meer dan honderdduizend ouderen in
Nederland jaarlijks overkomen. Volgens de
Stichting Consument en Veiligheid, organisator
van het symposium, moet er hoognodig iets
worden gedaan aan dit onderschatte probleem dat
niet zelden is terug te voeren op onveilige
woonomstandigheden. "Men moet de ongevallen
niet afdoen als iets dat vanzelfsprekend bij de
ouderdom behoort".
door Bert Paauw
'De ouderdom komt met gebreken'
is een bekende kreet die, zonder de
waarheid al te veel geweld aan te
doen, gemakkelijk kan worden om
gebogen in 'De ouderdom komt met
ongevallen'. Dat blijkt althans uit
cijfers die de Stichting Consument
en Veiligheid onlangs presenteerde.
Uit onderzoeken van deze stichting
komt naar voren dat er jaarlijks in Ne
derland in de leeftijdscategorie boven 65
jaar ongeveer 125.000 ongevallen in de
privésfeer gebeuren. Voor zo'n 1800 ou
deren is de afloop dodelijk. Bij de stich
ting vindt men die cijfers zo alarmerend
dat voor 1986 als jaarthema is gekozen
voor de veiligheid van ouderen.
Binnenkort (op 16 en 17 januari) wordt
er in Oosterbeek een symposium geor
ganiseerd - onder het motto 'Veilig op
leeftijd' - waarop tal van deskundigen
zullen uiteenzetten hoe dit onderschatte
probleem kan worden aangepakt.
"In het verleden is er veel gedaan aan
de veiligheid voor kinderen. Nu moet de
aandacht eens vallen op ouderen", zegt
directeur W.H.J.Rogmans van de in Am
sterdam gevestigde Stichting Consu
ment en Veiligheid. Hij zegt dat er tot
voor kort eigenlijk weinig bekend was
over de omvang van privé-ongevallen.
"Ongelukken in het verkeer en op het
werk worden geregistreerd, maar in de
privésfeer is dat nooit gebeurd. Wij zijn
een tijdje geleden begonnen met steek
proeven in een aantal ziekenhuizen om
na te gaan waarom mensen daar belan
den. Uit de tot nu toe verzamelde gege
vens hebben we kunnen afleiden dat er
in Nederland jaarlijks waarschijnlijk
zo'n 700.000 mensen na een privé-onge-
val voor een behandeling in een zieken
huis terechtkomen".
Val
Ouderen scoren hoog in de ongeval
lentabel. Om daaraan iets te veranderen
is de stichting van plan uitgebreide
voorlichtingscampagnes te beginnen
waarin veiligheidsadviezen over pro-
dukten een voorname rol zullen spelen.
Eén oorzaak voor privé-ongevallen bij
ouderen springt er duidelijk uit. Rog
mans: "Bij acht van de tien ongelukken
is er sprake van een val. Men valt van
een stoel of een krukje, men struikelt
over een trapleertje of een drempel of
men glijdt uit over een tapijt of een
kleedje. Duizeligheid heeft ook nog wel
eens verlies van evenwicht tot gevolg".
"Ach, iedereen kent in zijn familie- of
kennissenkring wel een oudere die is ge
vallen, een heup heeft gebroken, een in
tensieve behandeling heeft ondergaan in
een ziekenhuis en bij een fysiothera
peut. Meestal is er sprake geweest van
een lange revalidatie. Vooral oudere
vrouwen krijgen snel te maken met bot
breuken. Door hormonale invloeden
worden zij sterker geconfronteerd met
botverkalking dan mannen".
"Twintig procent van de in het zieken
huis opgenomen ouderen keert niet te
rug naar huis. Zij komen terecht in ver
pleegtehuizen. Dat is een dramatische
zaak, het geeft een drastische wending
aan hun toekomstperspectieven. Het
tast iemands hele verdere leven aan. Als
we praten over die twintig procent, dan
moeten we vooral denken aan 70- en 75-
plussers. Een privé-ongeval bij die men
sen brengt vaak een proces van verschil
lende ziekten op gang, er treden compli
caties op omdat die ouderen niet meer
over de reserves beschikken om het eer
ste trauma goed op te vangen".
Veranderd
Op ruime afstand van het vallen ko
men koolmonoxide-vergiftiging (het
reukvermogen van de oudere wordt
minder) en brand (apparatuur die niet
goed werkt, het vlam vatten van kleding,
het per ongeluk laten liggen van een
brandende sigaar of sigaret) als oorza
ken van privé-ongevallen naar voren.
De kwetsbaarheid van ouderen moet
in de eerste plaats worden gezocht bij de
veranderde lichamelijke vermogens.
Spierkracht en uithoudingsvermogen
nemen in de loop der jaren af, de reactie
snelheid wordt minder, de zintuigen
gaan minder goed functioneren (slechter
gehoor, zicht en reuk) terwijl de geeste
lijke vermogens ook teruglopen (slech
ter geheugen, verminderd inprentings
vermogen).
Rogmans: "Men moet de ongevallen
niet afdoen als iets dat vanzelfsprekend
bij de ouderdom behoort. Door verbete
ring van woonomstandigheden kan veel
narigheid worden voorkomen. Acht van
de tien bejaarden wonen zelfstandig,
vaak in huurwoningen in oude stadswij
ken. De woningen zijn niet aangepast
aan de behoeften van de oudere leef
tijdsgroep. Er zitten bijvoorbeeld geen
handgrepen in bad en douche of er
wordt op gas gekookt in plaats van op
minder gevaarlijke elektriciteit".
Volgens Rogmans speelt de instelling
van ouderen ten aanzien van problemen
ook een rol in het geheel. "Het is een be
kend gegeven dat ouderen minder snel
in verweer komen tegen dingen die mis
lukken. Produkten die ze niet open kun
nen krijgen laten ze maar liggen. Ver
warming die ze niet aan de praat kunnen
krijgen, daar doen ze verder niets aan.
Als er een lampje in de gang kapot is
duurt het soms wel een paar maanden
voordat het is gerepareerd omdat ze er
zelf niet bij kunnen en ze vaak niet snel
geneigd zijn hun kinderen op te bellen
voor hulp. Ondertussen blijft die gang
wel donker, wat de kans op een ongeval
vergroot".
Preventie
Rogmans wil met zijn stichting het ko
mende jaar gaan hameren op preventie
ve maatregelen. "Als de overheid inder
daad ernst wil maken met het streven
om ouderen zo lang mogelijk zelfstandig
te laten wonen, dan moet ze daarvoor
middelen beschikbaar stellen. Bijvoor
beeld subsidie voor handgrepen in bad
en toilet of premies voor huiseigenaren
om ze aan te moedigen woningen van
ouderen aan te passen. Eenvoudige aan
passingen zijn soms al een hele verbete
ring. Ik denk aan het weghalen van
drempels, het plaatsen van leuningen ter
weerszijden van een trap, het aanbren
gen van antislipmateriaal. Afhankelijk
van de teruglopende vermogens van ou
deren moeten er verdergaande aanpas
singen plaatsvinden, bijvoorbeeld het
verbouwen van een keuken omdat de
oudere niet meer zo hoog kan grijpen, of
het monteren van een eenvoudige
traplift".
"Wat betreft apparatuur valt er ook het
nodige op te merken. Ouderen kunnen
beter gebruik maken van elektrische
verwarmingsapparaten dan van gasver-
warming. Heetwaterinstallaties moeten
niet te hoog worden afgesteld, 60 graden
is wel hoog genoeg. Anders lopen ze snel
het risico van brandwonden, ze voelen
de hitte immers minder snel".
"Verder moeten kleding en schoeisel
van ouderen stevig zijn en niet hinderen
bij het lopen. Dat is een zorg die geëist
mag worden van producenten en leve
ranciers die tot nu toe weinig aandacht
hebben voor de specifieke eisen van ou
deren".
Daarnaast blijft het volgens Rogmans
zaak om vooral de ouderen zelf te moti
veren. "We hebben in het recente verle
den een geselecteerde groep ouderen
brochures toegestuurd met voorlichting
over allerlei gevaarsaspecten en hun ver
minderde fysieke vermogens. Die bro
chure sloeg aan, hij bleek door maar
liefst tweederde van de ouderen te zijn
gelezen. Dat verbaasde ons al enigszins
want de mensen krijgen al zoveel spul
len in de brievenbus. We waren nog ver
baasder toen bleek dat 80 procent van de
ouderen die de brochure hadden gelezen
een tocht door hun huis hadden ge
maakt op zoek naar gevaarlijke situaties.
Het onderwerp spreekt ouderen kenne
lijk aan. Het gaat erom ze zover te krij
gen dat ze in acue komen om aanpassin
gen aan hun woning te (laten) verrich
ten".
Campagne
In het najaar begint de Stichting Con
sument en Veiligheid in samenwerking
met de ouderenbonden een campagne
om ouderen te benaderen. Rogmans:
"Het probleem is hoe je die mensen
moet bereiken. Ouderen in verzorgings
tehuizen, dat lukt wel. Maar 80 procent
van de ouderen woont zelfstandig. We
gaan bij de campagne huisartsen en
kruisverenigingen inschakelen. Dat vin
den we heel belangrijk. Nu is.het zo dat
ouderen goeddeels aan hun lot worden
overgelaten. Een oudere stapt niet zo
snel zelf naar een huisarts toe. Het ge
volg is dat hij geen begeleiding van de
kant van de huisarts krijgt en dat zou
eigenlijk wel moeten gebeuren
"We hebben in Nederland een hele
goede preventieve zorg voor kinderen,
een zorg die zich uitstrekt tot voor de
geboorte. Maar voor ouderen en bejaar
den bestaat er vrijwel geen preventieve
zorg. Kijk, het gaat ons niet om overdre
ven bemoeienis of betutteling door de
huisarts. Zoiets werkt toch averechts.
De arts moet niet een soort veiligheids
onderzoek instellen, maar het is wel zin
vol om eens een open gesprek met een
oudere te voeren over zijn afnemende fy
sieke mogelijkheden. Ook kan worden
gewezen op een aantal riskante situaties
en gewoonten en kunnen er adviezen
worden gegeven over een verstandig ge
bruik van medicijnen".
"Omdat een dergelijke begeleiding
niet bestaat zie je het nogal eens gebeu
ren dat een oudere, die na een ongeval is
opgeknapt en weer in huis terugkeert,
een volgend ongeval overkomt. Alles is
thuis namelijk bij het oude gebleven,
ook de gevaarlijke situaties zijn er nog
altijd".
Onderschatting
"De buitenwereld onderschat het vei
ligheidsprobleem van ouderen. Dat
heeft te maken met een houding van:
zoiets overkomt je nu eenmaal op latere
leeftijd. Trouwens, veel ouderen zijn zelf
ook niet bereid om er lang bij stil te
staan. Het is ook moeilijk te begrijpen
dat het kleedje en de drempels die je
vroeger moeiteloos nam nu opeens pro
blemen opleveren".
"Alles voorkomen kan natuurlijk niet.
maar het aantal ongevallen op oudere
leeftijd kan wel worden teruggedron
gen. Daarbij denk ik niet alleen aan het
aantal doden, maar vooral ook aan de
ongevallen die een langdurige verzor
ging vereisen en mensen in hun dage
lijks functioneren ernstig belemmeren.
Het gaat immers niet alleen om leven of
dood, maar ook om de kwaliteit van het
leven".
De folder 'Veilig op leeftijd', alsmede infor
matie over de veiligheid van allerlei huis
houdelijke zaken, is verkrijgbaar bij de
Stichting Consument en Veiligheid, postbus
5169,1007 AD Amsterdam. Ook kan men tele
foneren met de klachtenlijn van de stichting:
06-0220220 (gratis).
IHjWHMRWd
Martin van der Jagt (links) en Max ten Dam, respectievelijk secretaris en penningmeester van de Stichting
Harmonisch Leven"De doorsnee bevolking van Sidhadorp lijkt op de doorsnee bevolking van Nederland", (foto GPDt
