Vancouver
klaar voor
Expo '86
Coevordens
kasteeltje
nagebouwd
Prins Albert zorgde voor de primeur
a*\ -*»
jï
i&ïA t-rw
ZATERDAG 4 JANUARI 1986
EXTRA
PAGINA 17
Wereldtentoonstellingen bestaan langer dan de 41e editie dit jaar in Vancouver
doet vermoeden. Dat komt omdat er geen vaste regelmaat voor geldt, zoals voor
de Olympische Spelen en de wereldkampioenschappen voetbal, die eens in de vier
jaar worden gehouden.
De eerste expositie vond plaats in 1851 in Crystal Palace in Londen. De bedoe
ling was een beeld te schetsen van de economische, sociale, culturele en techni
sche ontwikkeling in de wereld. Het evenement werd als een uitstekend middel
gezien ora de internationale handelsbetrekkingen te bevorderen en het eigen tech
nisch kunnen te tonen.
Prins Albert, de echtgenoot van koningin Victoria, zorgde ervoor dat Groot-
Brittannië de primeur kreeg. Later volgden de andere grote Europese hoofdste
den. Ook Amsterdam komt in dit rijtje voor. Zelfs twee keer. in 1883 en 1919.
Parijs spant echter de kroon. De Fransen hebben de tentoonstelling tot nu toe acht
keer georganiseerd.
Vooral op het culturele vlak hebben de exposities tot grote doorbraken geleid.
Zo kwamen westerse kunstenaars in 1867 in Parijs voor het eerst in aanraking
met de Japanse kunst. Voor veel impressionisten, zoals bijvoorbeeld Vincent van
Gogh, ging letterlijk een wereld open.
Ook op de architectuur is van de wereldtentoonstellingen een enorme stimu
lans uitgegaan. De paviljoens werden steeds meer prestige-objecten. In Vancou
ver is dat duidelijk te zien, maar ook in het verleden werden op dat gebied super-
staaltjes geleverd. Denk aan de Eiffeltoren, die in 1889 de wereld verstomd deed
staan. In Brussel staat nog zo'n mooi voorbeeld, het Atomium uit 1958. Sommige
Nederlandse steden profiteren nog steeds van de Belgische techniek. De Hilver-
sumse Expohal was in Brussel het Engelse paviljoen.
Hoewel Oost en West elkaar er telkens ontmoetten, heeft het tot 1970 geduurd
voordat de tentoonstelling in het oosten werd georganiseerd. In 1970 trok Japan
de stoute schoenen aan en nodigde de karavaan uit in Osaka. Op dat moment werd
Azië - na West-Europa en de Verenigde Staten - daadwerkelijk bij de organisatie
betrokken. In 1988 volgt Australië. Dan wordt de expo in Brisbane gehouden.
Op dit moment zijn de ogen op Canada gericht. Voor de tweede keer overigens.
In 1967 tracteerdc Montreal de wereld op de grootste tentoonstelling ooit gehou
den. Dit in het kader van het eeuwfeest van Canada. De expositie trok 50 miljoen
bezoekers. Waarschijnlijk zal het circus in 1992 weer naar Europa komen. Onlangs
stelde Wenen zich kandidaat bij het Internationaal Bureau van Exposities in
Parijs.
door Joan Haan
In deze stalen bol is het grootste omnimax-theater ter wereld gevestigd. De 'bal' is het hoofdgebouw van de
Expo '86 in Vancouver.
"Look what's happening here. A
world of motion, a world of touch".
Met deze slagzin hoopt de Westca-
nadese stad Vancouver dit jaar de
wereld te veroveren. De 41e editie
van de wereldtentoonstelling kon
digt zich aan. En als het aan Van
couver ligt, wordt Expo '86 een
spektakelstuk dat de wereld niet
licht zal vergeten.
In het hartje van de grootste haven
stad van Noord-Amerika verrijst een
bouwwerk van techniek en architecto
nisch schoon dat zijn weerga niet kent.
Twee gebouwen trekken onmiddellijk
de aandacht. Links een enorm stadion
met een bolvormig wit dak dat in de
volksmond 'het broodje' wordt ge
noemd, en rechts een gigantische stalen
bal, het centrum van het 65 hectare grote
Expo-dorp.
In deze bal is het grootste Omnimax-
theater ter wereld gevestigd. Wie in deze
reuzebioscoop naar de ruimtefilm op het
27 meter lange ronde doek kijkt, krijgt
een magnifieke indruk van wat zich in
het heelal afspeelt. Op de bal zijn 130
lichtjes gemonteerd, die 's avonds zor
gen voor een sprookjesachtig tafereel.
Thema
In tegenstelling tot de wereldtentoon-
steling van 1967 in Montreal hebben de
Canadezen dit keer gekozen voor een
vast thema: communicatie en vervoer.
Dat gegeven is niet alleen verwerkt in de
omgeving van de ruim tachtig pavil
joens, maar bepaalt ook in sterke mate
de attracties en de infrastructuur van het
expositieterrein.
Spoorlijnen, een monorail en gracht
jes slingeren zich langs de kleurrijke pa
viljoens. Hier en daar is een haventje
aangelegd waar een keur van watervoer
tuigen straks 'voor anker gaat' en waarin
onderzeeërs met de regelmaat van de
klok zullen wegzinken en opduiken. Ra
darstations en camera's leggen op hun
beurt elke manoeuvre vast, zodat voor
het publiek niets verborgen blijft.
Op andere delen van het terrein wor
den raketten „gelanceerd", cirkelen spa
ce-shuttles rond en snorren allerlei
vliegtuigjes als bromvliegen af en aan.
Achtbanen zorgen voor een duizeling
wekkend avontuur en in een speciaal ap
paraat kan een vrije val worden ge
maakt. Alles draait om communicatie en
De paviljoens zien er feestelijk uit. En
dat moet ook, want Vancouver bestaat
dit jaar een eeuw en dat willen de Cana
dezen uitbundig vieren. De beste ont
werpers uit de wereld zijn aangetrokken
om voor de vormgeving te zorgen. Een
wonderlijke mengeling van kleuren is
het resultaat. Alle denkbare tinten zijn
gebruikt. Van zachtrose tot gifgroen en
zelfs pimpelpaars met een gouden rand
je.
Circus
Geen enkel paviljoen heeft dezelfde
vorm. Gekozen is voor een ruimtelijke
werking, waarvoor vele soorten mate
riaal zijn gebruikt. Stalen constructies,
houten balken, tentdoek, plastic, beton,
diverse soorten glas: kortom, allerlei toe
passingen.
Op dit terrein zullen Oost en West el
kaar van 2 mei tot en met 13 oktober ont
moeten. Vijfeneenhalve maand zullen
de grote mogendheden strijden om de
gunst van de bezoeker. Wie komt het
beste over, spreekt het meest tot de ver
beelding? Dat circus stort zich straks uit
over de vijftien miljoen bezoekers die
men op de Expo verwacht. Van de
mooie doelstellingen (het bevorderen
van internationale handelsbetrekkingen
en het propageren van de eigen techni
sche vooruitgang) uit het bejaarde verle-
Midden tussen de wolkenkrabbers
van Vancouver zal binnenkort een
Oudhollands kasteeltje verrijzen. Het
symboliseert de band tussen de
Canadese havenplaats en de
Nederlandse vestingstad Coevorden.
Die naamsovcreenkomst is niet
toevallig. De Canadese stad is
genoemd naar een nazaat van de
familie Van Coeverden,
ontdekkingsreiziger captain George
Vancouver.
Toen de 38-jarige burgemeester van
Coevorden, mr. L. H. B. Spahr van der
Hoek, vernam dat Vancouver in 1986
de wereldtentoonstelling zou
organiseren, ontsproot bij hem het
plan daar acte de présence te geven.
„Er bestaan niet alleen historische
banden tussen beide steden, maar er
wonen in die streek ook veel
Nederlanders (zo'n 50.000, red.). Het is
een prachtige gelegenheid om het
imago van onze stad te verbeteren".
Na intensieve contacten tussen beide
gemeenten is besloten op een pleintje
in Vancouver een replica van het
Coevordense kasteel neer te zetten.
Het oude woonoord van de familie
Van Coevorden zal in kunststof
worden nagebouwd en ongeveer 2,5
miljoen gulden kosten.
Burgemeester Spahr van der Hoek is
ervan overtuigd dat het project een
groot succes zal worden. De situering
is in elk geval schitterend, vlak voor
een groot ondergronds warenhuis.
Dagelijks passeren daar 200.000
mensen de kassa's. Een deel van hen
zal straks zeker het kasteeltje met een
bezoek vereren. Elke keer flapt dan
een dollar in de beurs van het
Coevordense 'paviljoen'.
Spahr van der Hoek heeft het project
groots opgezet. Er is een comité van
aanbeveling gevormd met grote
namen. Zo wordt het initiatief
ondersteund door staatssecretaris
Bolkestein, staatssecretaris Van
den van de Expo is weinig meer over.
Maar dat zal de organisatoren een worst
wezen. Alle groten van de wereld zijn
immers aanwezig, en daar gaat het om.
De Verenigde Staten, de Sowjet-Unie,
China, Japan en West-Europa hebben al
le ingeschreven. Maar liefst 46 landen
hebben een eigen paviljoen. Miljoenen
zijn-er uitgetrokken om de wereld van
beweging en gevoel het cachet te geven
waarop Canada mikt.
Wie nu denkt dat Nederland, dat juist
op het gebied van vervoer en communi
catie een grote naam verworven heeft, in
deze prestigestrijd een prominente rol
voor zichzelf opeist, slaat de plank mis.
Ons land zal straks schitteren door afwe
zigheid. Alleen in het paviljoen van de
EG staat een Hollandse stand. Het pu
bliek zal het echt moeten doen met een
videorecorder en een fikse stapel bro
chures. Verder wenst het ministerie van
economische zaken niet te gaan.
De modernste snufjes op genoemd ge
bied worden overgelaten aan de andere
Europese partners. Bijvoorbeeld aan de
Britten, de Fransen, de Belgen, de Duit
sers en de Italianen. Die slokken in het
EG-paviljoen niet alleen een groot deel
van de ruimte op, maar krijgen straks op
0 Q fi
i Het kasteel van Coevorden. Een replica hiervan verrijst dezer dagen in Vancouver
Eekelen, de Drentse commissaris der
koningin Oele en topmensen van het
bedrijfsleven als Langman (ABN),
Orlandini (KLM) en Westerterp
(Optiebeurs).
Het Nederlandse bedrijfsleven zal
binnen dit project ook in Vancouver
vertegenwoordigd zijn. Zo hebben
Heineken, de ABN, CP-Air, Nationale
Nederlanden, de Optiebeurs en de
KLM een deel in het kasteel
afgehuurd. Ook een Makkums bedrijf
heeft erop ingeschreven.
De Expo-organisatie is niet erg
gelukkig met dit initiatief. „Via een
achterdeur weet Nederland zich toch
toegang tot de wereldtentoonstelling
te verschaffen", verklaart Ad ten
Haaften, pr-directeur van Expo '86.-
De Nederlandse Canadees had veel
liever gezien dat Nederland een
paviljoen op het Expo-terrein had
gehuurd. „Daar hoort men ook thuis.
Zeker gezien het thema. Op het gebied
van communicatie en vervoer heeft
Nederland immers een grote naam".
Het ministerie van buitenlandse
zaken had dat ook wel gewild, maar
mist de centen daarvoor.
Economische zaken heeft dat budget
wel, maar ziet geen heil in het
Expo-gebeuren. Bolkestein en de
zijnen investeren liever in
vakbeurzen dan in publieksgerichte
er
evenementen zoals de happening in
Vancouver.
In het Coevordense project is het
ministerie wél geïnteresseerd. Niet
verwonderlijk. Ten eerste is het veel
goedkoper en ten tweede oogst men
in Vancouver veel meer succes mee
dan ooit op de Expo mogelijk zou zijn.
De bezoekers van Expo '86 kunnen in
Vancouver ook van een stukje
Nederlandse cultuur genieten. In de
Art Gallery tegenover het
Coevordense kasteel wordt een
Rembrandt-tentoonstelling
gehouden. Veel oude Hollandse
meesters kunnen daar gedurende de
wereldexpositie worden bewonderd.
de Expo ook nog een eigen gebouw.
Terugverdiend
De wereldtentoonstelling in Vancou
ver kost in totaal een slordige drie mil
jard. Daar liggen de organisatoren overi
gens niet wakker van, want een groot
deel van de kosten zijn nu al terugver
diend. Vancouver mikt op vijftien mil
joen bezoekers; bij 13,7 miljoen gasten is
men uit de kosten. Op dit moment zijn er
al zeven miljoen kaartjes verkocht en
dat is zo'n vijf maanden voor de happe
ning bijzonder veel.
Totempalen aan de voet van de
Rocky Mountains als toeristische at
tractie.
Voor de stad betekent de wereldexpo
sitie een enorme impuls voor de econo
mie. Men verwacht ruim vier miljoen ho
telovernachtingen. Ook de middenstand
pikt daardoor een behoorlijk graantje
mee. Het Expo-gebeuren is echter met
name belangrijk voor de werkgelegen
heid. De administratieve staf van Ex-
po'86 telt alleen al 570 personen. De
bouw van het dorp biedt aan tweedui
zend mensen werk en als de tentoonstel
ling straks gaat draaien heeft men 15.000
krachten nodig.
Afgebroken
De grote klap komt echter pas na de
festiviteiten. Bijna het hele dorp zal na
melijk worden afgebroken, waarna op
het Expo-terrein een nieuw hart voor
Vancouver wordt gerealiseerd. In het
jaar 2007 moet deze klus geklaard zijn.
Op zich betekent de sloop van de pa
viljoens een enorme kapitaalsvernieti
ging. Alleen de stalen bal en het stadion
blijven staan. De rest verdwijnt. De or
ganisatie verwacht aan de tentoonstel
ling fiks te verdienen en vanuit die ge
dachte wordt sloop vanJiet dorp niet be
treurd. Er komt daarnaast immers een
geheel nieuwe stadskern en dat maakt
Vancouver als toeristisch oord alleen
maar aantrekkelijker.
Aan dat toeristische aspect zal vol
gend jaar dan ook veel aandacht worden
besteed. De stad biedt meer dan alleen
het Expo-gebeuren. Zo beschikt men
over prachtige ruime winkelstraten, zijn
er aan de Straat van Georgia (een brede
baai tussen Vancouver Island en de stad
zelf) grote stranden en zit men binnen
een half uur middenin de Rocky Moun
tains. 's Zomers is Vancouver een gewil
de badplaats, 's winters is het een trek
pleister voor Canadese en Noordameri-
kaanse skiliefhebbers.
Bekend maken
In British Columbia, de provincie
waarvan Vancouver de hoofdstad is.
worden volgend jaar in 92 steden allerlei
festiviteiten georganiseerd om de Expo-
bezoeker ook met de rest van de streek
bekend te maken. Daarnaast vinden er
talrijke culturele manifestaties plaats
waarin vooral aandacht wordt geschon
ken aan het leven in deze streek.
Expo '86 is een levende advertentie
voor British Columbia. Een gebied. 43
keer zo groot als Nederland, met zo'n
twee miljoen inwoners. Vancouver her
bergt daarvan ruim de helft.
In het kader van de tentoonstelling
worden door twee Nederlandse reisorga
nisaties speciale reizen naar Canada
georganiseerd. Dat zijn NRV Holiday en
Travel Trend. CP Air is op dit moment
de enige luchtvaartmaatschappij die op
Vancouver vliegt. De KLM zal straks,
vlak voor Expo'86, een lijndienst op Ca
nada openen.
De Canadezen verwachten uit West-
Europa ongeveer 400.000 toeristen. 10
procent meer dan vorig jaar. De afstand
is te groot om een miljoenenpubliek te
trekken. Maar wie van plan is ooit naar
Canada te gaan, moet dat nu doen. zo
vindt de organisatie. Immers: ..It's hap
pening this year".
