Miljoenen
extra voor
Opera en
Nat. Ballet
Met Seth Gaaikema oudejaar tegemoet
Scheveningen wil weer
muziekcentrum worden
Advies aan minister
Fotomania: stilgezette beweging in 'LAAG'
Fred Hansen in Waag: kunstenaar als ondernemer
Lustrum-kerstconcert in (uitverkochte) sporthal 'De Yliethorst'
DINSDAG 24 DECEMBER 1985
RADIO-TV-KUNST
PAGINA 29
Plan voor celloconcours in maart
Avondopname van het nieuwe muziektheater in Amsterdam,
Nationale Ballet zullen worden gehuisvest.
Scheveningen
International
Music
Competition.
AMSTERDAM (ANP) - De
Nederlandse Opera Stich
ting en het Nationale Ballet
moeten jaarlijks miljoenen
guldens subsidie extra krij
gen in verband met hun
overgang volgend jaar sep
tember naar het nieuwe mu
ziektheater in Amsterdam.
Dat stelt de commissie-Ba
tenburg in een advies aan
minister Brinkman (cul
tuur), zo heeft het ministe
rie gistermiddag bekend ge
maakt.
De operastichting krijgt nu een
jaarlijkse subsidie van ruim 25 mil
joen gulden. In 1986 al is een extra
subsidie nodig van 5,1 miljoen gul
den, menen Batenburg en zijn
commissie. In de jaren 1987-1991
moet voor het gezelschap jaarlijks
maximaal 9,9 miljoen gulden extra
op tafel komen. De Operastichting
had gevraagd om een jaarlijkse
verhoging van 10 tot 15 miljoen
gulden. -
Het Nationale Ballet krijgt jaar
lijks 9,6 miljoen gulden van WVC.
Dat bedrag moet in 1986 worden
verhoogd met 2,9 miljoen gulden,
aldus de commissie. In de jaren
daarna zijn maximaal 4,6 miljoen
gulden per jaar extra nodig. Het
ballet had gevraagd om vier tot zes
miljoen gulden.
De commissie-Batenburg (ge
noemd naar de ex-topman van de
ABN-bank) is nagegaan wat de fi
nanciële gevolgen zijn voor beide
gezelschappen, die na de opening
in september 1986, de vaste bespe
lers zullen zijn van het muziekthea
ter, dat met het nieuwe stadhuis
het Stopera-complex vormt.
De commissie meent ook nog dat
beide gezelschappen in 1986 één
miljoen gulden extra moeten krij
gen voor publiciteit.
„Het besluit tot de bouw van het
muziektheater in de hoofdstad be
tekent in principe het accepteren
van de financiële gevolgen die
daaruit voor opera en ballet voort
vloeien", aldus de commissie-Ba
tenburg. Dat geldt volgens haar in
elk geval voor de extra kosten die
„direct verband houden met het
schaalvergrotende effect van de
nieuwe behuizing".
De commissie-Batenburg - haar
advies werd gisteren ook aangebo
den aan de minister - zegt tot ge
noemde bedragen te zijn gekomen
na een vergelijking met de Ham-
burgse Staatoper, een muziekcen
trum „dat veel lijkt op de situatie
die opera en ballet voor ogen heb
ben". In het advies wordt onder
scheid gemaakt tussen de extra
kosten die samenhangen met de
schaalvergroting en de bedragen
die nodig zijn voor de gewenste
Nederlandse
Theaterdagen
in Deventer
DEVENTER (ANP) - Voor de der
de achtereenvolgende keer worden
in Deventer de Nederlandse Thea
terdagen gehouden. De voorstel
lingen zijn uitgesmeerd over vijf
dagen, te beginnen op 27 decem
ber. Ze worden niet alleen in de
Schouwburg, maar ook in de Berg
kerk, het Burgerweeshuis, in het
Filmhuis en op andere lokaties ge
houden.
De meer dan dertig opvoeringen
tijdens het vijfdaagse festival wor
den verzorgd door ruim twintig ge
zelschappen. Ze bieden repertoire
toneel, margetheater, mime en be
weging, dans, cabaret en muziek
theater, jeugdtoneel, poppenthea
ter, performance en solo-optre
dens, alsmede vier films. In alle ge
vallen gaat het om oospronkelijk
Nederlands en Vlaams theater
werk.
Het Nieuw Ensemble Raam-
theater uit Antwerpen opent het
evenement met 'De Spaanse Bra
bander' van Bredero. Het stuk, on
der regie van Walter Tillemans, is
een première voor ons land. De
werkgroep die het evenenement
heeft georganiseerd, tekent daarbij
aan dat er een herwaardering waar
neembaar is van de gedegen dra
matische structuur. Het aanbod
van jongerentheater noemt zij be
paald mager.
kwaliteitsverbetering en de stij
ging van het aantal produkties en
voorstellingen.
Met betrekking tot de eerste kos
tensoort wordt opgemerkt dat deze
te voorzien waren toen met de
bouw van de Stopera werd begon
nen. De overige extra kosten ac
cepteert de commissie ook, maar
„het effect hiervan moet na ver
loop van tijd wel kritisch worden
bekeken", aldus de commissie.
Opera en ballet hadden voor de
extra publiciteit veel meer ge
vraagd dan de één miljoen gulden,
die de commissie adviseert. De
commissie acht die één miljoen
gulden echter „reëel", omdat het
een verdubbeling is vergeleken
met de huidige situatie. De ver
wachte bezoekersaantallen zijn
ook niet meer dan het dubbele van
het huidige aantal toeschouwers,
zegt de commissie.
Batenburg c.s. menen dat de uit
voeringen van opera en ballet ge
concentreerd moeten worden in
Amsterdam. Bespelingen in steden
als bij voorbeeld Den Haag en Rot
terdam zouden alleen maar extra
kosten met zich meebrengen. Pu
bliek uit genoemde centra kan ge
zien „de geografische afstand" best
naar Amsterdam reizen, meent de
commissie.
De operastichting en het natio
nale ballet kunnen volgens de
commissie nog meer extra inkom
sten krijgen door het hanteren van
een gevarieerd prijsbeleid en door
een betere samenwerking met de
media.
De commissie acht daarnaast
een verdergaande samenwerking
tussen de opera en het ballet ge
wenst. De uitwerking daarvan
moet dan plaatshebben onder lei
ding van de voorzitter van de raad
van toezicht van de stichting mu
ziektheater, waarin beide gezel
schappen zijn vertegenwoordigd.
Batenburg c.s. willen ook duide
lijker en doelmatiger subsidiever
houdingen. Met de gemeente Am
sterdam moet daarover worden ge
praat, aldus het advies.
De Operastichting en het Natio
nale Ballet hebben hun program
mering voor het eerste seizoen in
het nieuwe muziektheater (seizoen
1986-87) overigens al vastgesteld.
De grote zaal in het nieuwe mu
ziektheater biedt plaats aan ruim
1.600 bezoekers.
DEN HAAG (GPD) - Schevenin
gen gaat een serieuze poging wa
gen zijn vroegere faam van wereld
vermaard muziekcentrum te hero
veren. In het Kurhaus zijn vrijdag
door de Adama Zijlstra Stichting
plannen ontvouwd voor de organi
satie van een jaarlijks terugkerend
internationaal muziekconcours dat
zich zou moeten kunnen meten
met het Koningin Elizabeth Con
cours in Brussel.
In 1987 wordt gestart met een
krachtmeting voor jonge en veel
belovende cellisten tot 30 jaar uit
alle delen van de wereld. De jaren
daarop zullen steeds andere instru
mentalisten aan bod komen. De
concourswinnaar wordt beloond
met een bedrag van 30.000 gulden.
In totaal wordt er een halve ton aan
prijzengeld uitgekeerd.
Het celloconcours wordt gehou
den van 23 maart tot en met 3 april
1987. De voorronden spelen zich af
in het Europa Crest Hotel te Sche
veningen. De finale en de gala-uit
voering worden bij het Circusthea
ter ondergebracht. Het Residentie-
Orkest begeleidt de solisten op bei
de finale-avonden. De AVRO zendt
het concours via radio en televisie
uit.
Als concoursmanager treedt An
ton de Beer op, die naam maakte
als organisator van het Kyrill Kon-
drashin Dirigenten Concours in
1984 in Amsterdam. Tijdens de
feestelijkheden rond het 100-jarig
bestaan van het Kurhaus zijn de
plannen voor een wereldwijd mu
ziekconcours bij de Adama Zijlstra
Stichting opgekomen. Zijlstra
heeft bekendheid verworven door
zijn grote activiteiten voor het
Scheveningse muziekleven vóór
en na de oorlog. In die periode tra
den ,de groten der aarde' in de bad
plaats op.
Er wordt gestreefd naar een kwa
litatief hoogstaand deelnemers
veld. Voor de cello als instrument
voor het openingsconcours is ge
kozen na overleg met de Federatie
van Internationale Muziekcon
coursen in Genève die dergelijke
'wedstrijden' in de wereld coördi
neert. Juist omdat het bij cello om
een minder populair instrument
gaat, noemde voorzitter jhr.mr.
C.D. van Lennep van de Adama
Zijlstra Stichting het Scheve
ningse evenement ,een zeer ambi
tieus project'.
Ter gelegenheid van de bekend
making van de concoursplannen,
onthulde violist Herman Krebbers
vrijdag een plaquette in de Kurzaal
waarop alle namen vermeld staan
van de grote kunstenaars die ooit
in het het Kurhaus optraden.
Proefvoorstelling - in Leidse Schouwburg
Oudejaarsconférence van Seth Gaai
kema. Proefvoorstelling in de Leidse
schouwburg op 23 december.
LEIDEN - Het moet nog Kerst
mis worden, en toch viel er gis
teravond in de schouwburg al
een beetje oudejaarsavond te vie
ren. Seth Gaaikema kwam zijn
oudejaarsconférence 'uitprobe
ren'. Een leuk voorproefje - bij
voorbeeld voor wie op oudejaars
avond bij familie of kennissen op
bezoek gaat; die heeft een streep
je voor en behoort tot de ingewij
den, die het programma al heb
ben gezien. En reuze handig voor
degenen, die deze avond met fa
natieke Freek de Jonge-fans
doorbrengen.
Bekende politici worden aan
Seth's milde spot onderworpen;
slechts hier en daar komt hij wat
vinniger uit de hoek. Den Uyl,
Nijpels, Brinkman, Ruding,
Smit-Kroes, Ploeg, Lubbers, van
aardenne - ze komen allemaal
met hun menselijke en politieke
zwakheden aan de beurt. En na
tuurlijk mogen in een terugblik
op 1985 ook de recente 'Privé'-es-
capades over onze kroonprins
niet ontbreken. Het Pausbezoek
en de RSV-perikelen komen ook
aan bod, hoewel dat laatste on
derwerp niet direct op het afgelo
pen jaar betrekking heeft. Het
zijn succesvolle nummers uit
zijn 'Orakel'-shows van de laatste
twee jaar. Voor de rest brengt
Seth vrijwel nieuw materiaal.
Wat Seth Gaaikema dus wil
brengen, is een conférence in de
traditie van Wim Kan. Een eer
biedwaardige traditie, die mis
schien wel uniek is voor ons
land. Het zou niet echt fair zijn
om Seth's conférence met het
werk van de grootmeester op dit
gebied te gaan vergelijken. Het
publiek, dat gisteravond de eer
ste van in totaal twee proefvoor-
stellingèn bijwoonde, wist in elk
geval de voortzetting van deze
traditie hooglijk te waarderen. Er
werd enthousiast gereageerd en
men bleek volop mee-zing-be-
reid. Het had eigenlijk best wel
een perfect tv-publiek kunnen
zijn.
Over ruim een week weten we,
of Seth nog veel aan zijn confé
rence veranderd heeft. Dat wil
zeggen: alleen wie sinds gister
avond tot de ingewijden behoort,
kan daarover oordelen.
WIJNAND ZEILSTRA.
Seth Gaaikema: milde spot
Foto-expositie van Eric van der
Schalie, tot 18 januari 1986. Galerie
Fotomania, Koppenhinksteeg 6, Lei
den. Geopend wo. t/m vr. van 13-17
uur (gesloten van 25 december - 2 ja-
LEIDEN - Goed
liefhebbers van de fotografie:
Leiden heeft sinds enige tijd een
nieuwe galerie, die zich speciaal
richt op deze tak van kunst. Het
aanbod van exposities op dit ge
bied was, met uitzondering van
het LAK of een incidentele foto
tentoonstelling elders, vrij ge
ring. In deze situatie is verande
ring gekomen door de komst van
galerie Fotomania in de Koppen
hinksteeg (het hoofd van de afde
ling Fotografie van het New
Yorkse Museum of Modern Art
John Szarkowski heeft inmid
dels zijn weg hier naar toe gevon
den maar voor degene die het
niet weet, deze steeg verbindt de
Hooglandse Kerkgracht met de
Kaasmarkt).
Op het ogenblik exposeert de
uit Rotterdam afkomstige foto
graaf Eric van der Schalie bij Fo
tomania werken uit zijn serie
'LAAG'. Het opmerkelijke aan
de foto's uit deze serie is wel het
feit dat Van der Schalie niet aan
het toeval overlaat wat hem voor
de lens komt maar bewust zijn
voorstellingen 'in scène zet'. De
ze werkwijze resulteert in zorg
vuldig afgewogen composities
met sterke contrasteffecten bij
de belichting en de tegenstelling
tussen de zeer scherpe en de op
zettelijk vaag gehouden partijen.
'LAAG', de titel waaronder
Van der Schalie deze zwart-wit
foto's presenteert, verwijst naar
het gemeenschappelijk element
in het geheel, de verstilde bewe
ging in de ledematen van de
mens, dat wil zeggen de onderste
(lage) delen daarvan, de onderbe
nen maar ook de onderarmen.
Een foto van de armen en benen
van een meisje gestoken in slor
dig uitziende pumps, herinnert
de 'geciviliseerde' mens aan die
fase in de evolutie toen zij/hij
zich op vier poten voortbewoog.
Van der Schalie zet de beweging
een moment stil. Mannen en
vrouwen met blote of geschoeide
voeten zijn in de meest uiteenlo
pende houdingen en standen ge
fotografeerd. Wat aan dit op zich
vrij simpele gegeven meer moet
toevoegen is de geënsceneerde
omgeving. De beelden tonen een
kale ruimte. Soms ligt er op de
grond zand of water, waarin licht
fel brandende vuurtjes weerspie
geld worden. Het contact van
voeten met het water, aarde of
klei geeft de suggestie van een
nauwe relatie tussen de mens en
materie.
In deze serie wil Van der Scha
lie met de gebruikte beeldtaal la
ten zien dat deze lichaamsdelen
iets kenmerkends van de per
soon uitdrukken. Dit werk is in
zekere zin een voortzetting van
eerdere werk waarin de 'bewe
gende architectuur' centraal
stond. Ook hier gaat het hem om
de gevoelsmatige en niet om de
louter technische kant van de fo
to's. Meer dan de mogelijkheden
van het materiaal moet de artis
tieke inbreng van de maker lei
den tot het beoogde resultaat.
'LAAG' is door de emotionele
maar ook de sterk visuele kracht
een samenhangend geheel ge
worden maar het is de vraag of
het velen lang geboeid kan hou
den NANCY STOOP.
Expositie met olieverfschilderijen
van Fred Hansen. T/m 29 december.
De Waag, Aalmarkt 21, Leiden. Ge
opend: van 11.00- 17.30 uur. Tweede
kerstdag van 13.00 - 17.00 uur.
LEIDEN - Fred Hansen laat elk
jaar in de Waag een overzicht van
zijn werk zien en voor 1985 is er
geen uitzondering op deze regel
gemaakt. Als er in dit opzicht al
sprake is van een traditie, nieuw
is in elk geval de ommekeer in
Hansens schilderijen, getuige de
serie (semi-) abstracte composi
ties die op de tentoonstelling bij
eengebracht zijn. Dit laatste be
tekent niet dat Hansen nu fijn
schilder af is en zich volledig op
non-figuratief werk heeft gewor
pen, hij heeft eerder andere ma
nieren van schilderen aan de be
staande realistische werkwijze
toegevoegd.
Deze grote verandering in de
ontwikkeling van werk schrijft
Hansen zelf toe aan een persoon
lijk gevoel van vrijheid nu hij
zich niet langer belemmerd voelt
door kritiek van buitenaf. Daar
naast zegt hij van de uiterst pre-
ciese werkwijze min of meer af
gestapt te zijn, omdat louter
technische vaardigheden van ie
mand nog geen kunstenaar ma
ken. In de recente doeken meent
hij een betere oplossing gevon
den te hebben ten aanzien van de
problematiek van het kunste
naarschap. Naar mijn gevoel is
de gesignaleerde verandering
ook in verband te brengen met
Hansens opvattingen over on
dernemerschap. Hij profileerde
zich ook nadrukkelijk als onder
nemer en het was om deze reden
dat hij de fractievoorzitter van de
WD in de Tweede Kamer, Ed
Nijpels, vroeg om de tentoonstel
ling te openen. Bij die gelegen
heid uitte Nijpels zijn bezwaren
tegen de BKR (Beeldende Kun
stenaars Regeling) en het mag
niet verwonderlijk heten dat
Hansen zich hierin ook kan vin
den.
Het samengaan van kunste
naarschap en ondernemerschap
houdt niet een onverzoenlijke te
genstelling in maar het brengt in
het tentoongestelde werk een ze
kere ongerijmdheid teweeg. Het
grote drieluik 'Uit de doeken
doen of Purification d'un artiste'
bevat evenals het oudere werk
van Hansen een symboliek, die
in een groot deel van het nieuwe
werk ontbreekt. Hansen is daar
weliswaar afgeweken van de
vaak mystieke inhoud maar of
zijn schilderijen daarmee ook
toegankelijker zijn geworden is
de vraag. Het paradoxale ele
ment in de combinatie kunste
naar en ondernemer wordt ge
handhaafd- doordat beiden om
voorrang strijden maar waar het
eigenlijk om moet gaan is de in-
Eén van de werkstukken van Fred Hansengeïnspireerd op het mid
deleeuwse ridderspel. <f0to pn
tentie en integriteit van het werk.
Vooralsnog blijven de hier aan
gegeven problematiek en de per
soon van de schilder het geheel
beheersen. Dit laatste mag voor
al blijken uit het hierboven ge
noemde drieluik, de blikvanger
op deze expositie, dat aangeduid
wordt als een symbolische weer
gave van het denken en werken
van de mens Fred Hansen.
NANCY STOOP
Lustrum-kerstconcert door de
christelijke oratorium vereniging
'Exultate Deo' m.m.v. het Rijnlands
Christelijk Mannenkoor, Louis van
Dijk piano, Gebroerders Brouwer
trompet, Addie de Jong orgel, Pieter
van den Bos deklamatie. Algehele
leiding Sander van Marion. Gehoord
op maandag 23 december in Sport
hal 'De Vliethorst' in Voorschoten.
VOORSCHOTEN - Waren m
1981 de verwachtingen nogal ge
spannen over het al- dan niet sla
gen van een massale uitvoering
van een kerstconcert in sporthal
'De Vliethorst', gisteravond vier
de de christelijke oratorium ver
eniging 'Exultate Deo' in combi
natie met het Rijnlands Christe
lijk Mannenkoor het eerste lus
trum van deze serie kerstfeestgi
ganten in een uitverkocht huis.
Al zullen de aantrekkingskracht
van bekende namen als Louis
van Dijk piano, de Gebroeders
Brouwer trompet en Addie de
Jong op het orgel daar zeker de
bet aan geweest zijn.
Al met al de juiste ingrediën
ten voor het slagen van een der
gelijke grote opzet, waarvan San-
der van Marion voor de vijfde
keer de muzikale touwtjes stevig
in handen hield. Terwijl ook zijn
smaakvolle gevoel voor dekor
opnieuw werd tentoongesteld tij
dens de (nog steeds) indrukwek
kende 'Intrada' van zijn hand,
waarbij de ruim tweehonderd
koorleden, zacht zingend en met
een brandende kaars in de hand
de donkere sporthal in een feest
zaal veranderden. Om daarna
met declamatie, samenzang en
trompetgeschal van de Gebroe
ders Brouwer deze kerstvreugde
nog eens extra te bestendigen.
Dat 'Exultate Deo' in de jaren
een geweldige oratoriumtraditie
heeft opgebouwd viel vervolgens
te bewonderen in de werken van
Bach en Handel welke in het ka
der van dit herdenkingsjaar rij
kelijk vertegenwoordigd waren,
en dat muzikaal gezien, toch wel
het sterkste deel van dit concert
bevatte. Zoals de virtuoos, bijna
geoliede improvisaties van Louis
van Dijk in zijn karakteristieke
stijl. En niet minder het bijzon
der licht gezongen koraal 42 uit
Bachs Weihnachts-oratorium,
Jesus richte mein Beginnen,
door Exultate Deo' en het be
kende Halleluja-koor uit de Mes
siah van Handel, gesteund door
de Gebroeders Brouwer, even
eens bijzonder lofwaardig ver
tolkt.
Minder geslaagd kwam het wat
vet geblazen en breed uitgespon
nen 'Jerusalem' in een duet van
de Gebroeders Brouwer over, al
werd deze met een daverende
ovatie beloond. Maar smaken
kunnen nu eenmaal verschillen.
Al was dat zeker niet het geval
tijdens het beluisteren van de dy
namische en expressief gepre
senteerde negro-spirituals, die
het Rijnlands Mannenkoor nog
steeds, terecht op het program
ma heeft staan. 'Exultate Deo'
heeft weer grote plannen voor de
toekomst, zoals de uitvoering
van de Mattheus Passion van Te-
lemann in maart en een Mendels-
sohn-concert in combinatie met
'Cantate Deo' uit Zoetermeer,
eveneens uit de 'stal' van Van
Marion.
ANNEKE VAN VLIET
