'Politiek vergeet
sociale gevolgen'
Wall Street 'in de olie'
'De Vries (RSV) sneller berechten'
Daily Telegraph kon
computer niet stuiten
Duits kartelbureau
machteloos tegen
trucs grootkapitaal
Grote partijen en informatica:
Nederland minder blij met Opec-besluit
ZATERDAG 14 DECEMBER 1985
ECONOMIE
PAGINA 9
AMSTERDAM (ANP) - De vier grote politieke partijen in Nederland hebben wel veel
belangstelling voor informatietechnologie, maar vergeten de maatschappelijke en so
ciale gevolgen volstrekt. Ook de PvdA bepleit weliswaar technologiestimulering en
sociale innovatie, maar „lijkt niet in staat deze twee op elkaar af te stemmen".
Tot deze conclusie komt de initia
tiefgroep Grote Broer (opgericht
door de werkgroep 2000 en een sec
tie van het Genootschap voor in
formatica) in een rapport over het
politieke beleid ten aanzien van in-
formaticastimulering. De stichting
houdt zich bezig met de sociale ge
volgen van informatietechnologie.
Gewezen wordt op het gevaar van
een „massale uitstoot" van „lager
gekwalificeerd personeel". De ana
lyses en voorspellingen op dit punt
zijn „onrustbarend", zo waar
schuwt Grote Broer.
De stichting vergeleek de verkie
zingsprogramma's van PvdA,
CDA, WD en D66 en vindt dat
D66 het beste scoort. „De democra
ten maken een realistische inschat
ting van informatica: alert op mo
gelijkheden en effecten, maar niet
met overdreven verwachtingen".
Ook de WD besteedt veel aan
dacht aan informatietechnologie,
maar toont zich zwak en weinig
kritisch bij het aanwijzen van con
crete middelen, waarmee men de
sprong naar de informatiemaat
schappij wil maken. De PvdA
munt uit in „abstracte stellingna-
mes" en ontbeert politieke visie en
het CDA tenslotte heeft „niets toe
te voegen aan het al begonnen be
leid".
De stichting pleit er krachtig
voor om grote delen van de be
roepsbevolking nu al om te scho
len in de richting van nieuwe acti
viteiten want „anders is het straks
te laat". Zij meldt dat het recente
informaticastimuleringsplan wel
iswaar 1,7 miljard gulden naar be
drijfsleven, onderzoeksinstellin
gen en onderwijs „sluist" maar dat
de regering daarmee ver vooruit
loopt op het politieke beleid.
Kenmerkend" voor het plan is
volgens het rapport de „technolo
gische oriëntatie". De invloed op
andere sectoren van de samenle
ving wordt vergeten en juist in die
sectoren zal het bestaande beleid
„sterk onder druk komen te
staan". Overigens is lang niet alle
informatietechnologie politiek be
langrijk, volgens het rapport. De
meeste toepassingen leiden uitslui
tend tot verbetering van al be
staande vormen van informatiever
werking.
Als voorbeelden dienen hier de
automatisering bij de belasting
dienst of de invoering van een zie
kenhuisinformatiesysteem. Veel
„politieker" zijn beslissingen om
informatietechnologie voor een
nieuwe maatschappelijke functie
in te zetten. „Het Limburgse kabe
lexperiment zou zoiets kunnen
zijn", aldus Grote Broer. „Ook
computers op school hebben de
potentie om nieuwe vormen van le
ren aan het bestaande onderwijs
toe te voegen". Hier zijn politieke
keuzes „onmiskenbaar", zo zegt
Grote Broer.
DEN HAAG - In de Haagse Houtrusthallen werd gisteren de eerste Neder
landse mannenbeurs geopend door danseres Penny de Jager (links). Te
gen een decor van Playboy-bunnies en snelle auto's is er op het gebied van
speelgoedtreinen, herenmode, hengelsport, enzovoort nogal wat te bezich
tigen. De beurs loopt tot en met zondag 22 december. (foto gpd)
DEN HAAG (ANP) - Het Tweede
kamerlid Van Dijk, voorzitter van
de RSV-enquêtecommissie, wil
van minister Korthals Altes (justi
tie) horen hoe het komt dat het on
derzoek naar het vermoeden van
meineed tegen de oud-president
commissaris van RSV De Vries
„na zoveel maanden nog steeds
niet is afgesloten".
Van Dijk heeft mondelinge vra
gen ingediend die komende dins
dag tijdens het vragenuur in de
Tweede Kamer door Korthals Al-
Suikerprijs
De minimumprijs voor suiker
wordt met ingang van maandag 16
december weer 2,31 gulden per ki
logram. De staatssecretarissen Van
Zeil en Bolkestein van economi
sche zaken en minister Braks van
landbouw hebben op verzoek van
het bedrijfsleven de overeenkomst
over een minimumprijs voor drie
jaar opnieuw verbindend ver
klaard. De suikerprijs was sinds
het aflopen van de oude verklaring
op 26 september vrij.
KLM en SLM
De KLM heeft ruimte gevonden
om de Surinaamse luchtvaartmaat
schappij SLM woensdag 18 decem
ber een Boeing 747 te verhuren.
Het toestel zal worden ingezet voor
een vlucht van de SLM van Neder
land naar Paramaribo en terug.Het
toestel vertrekt woensdag om 15.30
uur vanaf Schiphol. De verhuur
van het vliegtuig is volgens de
KLM-woordvoerster vooralsnog
een eenmalige aangelegenheid.
Tinprijs
Thailand, de op twee na grootste
tinproducent ter wereld, begint
volgende week dinsdag zelf met
het vaststellen van tinprijzen om
zo een hervatting van de handel in
tin mogelijk te maken. De prijs zal
dagelijks worden vastgesteld naar
aanleiding van biedingen van de
mijnen en de tinraffinaderij. Het is
de eerste maal dat er tinprijzen
worden vastgesteld buiten de twee
grote markten om, die in Londen
en Koeala Loempoer. Deskundi
gen verwachten dat de eerstko
mende prijs een stuk lager zal zijn
dan op het moment dat de tinhan
del in Londen en kort daarop in
Koeala Loempoer werd stilgelegd.
tes worden beantwoord. De CDA-
politicus wijst de minister er op dat
er ruim een jaar is verstreken sinds
de Enquêtecommissie het Open
baar Ministerie inschakelde, we
gens het vermoeden van meineed.
De Vries, voormalig president-
commissaris bij RSV, zou destijds
hebben gelogen over omvangrijke
door hem ingediende declaraties.
Ook de Bankgirocentrale in Am
sterdam heeft, sinds zij bescheiden
over De Vries afstond aan het
openbaar ministerie, niets meer
van justitie gehoord. De paperas
sen werden afgestaan aan de Haag
se officier van justitie mr. B. Ver
meulen. Hij wilde nagaan of De
Vries zes ton aan teveel ontvangen
declaraties had teruggegeven. De
bank zou daar geen afschriften
meer van hebben, maar de Bankgi
rocentrale, die dergelijke papieren
veel langer bewaart, mogelijk wel.
Van Dijk vraagt Korthals Altes
hoeveel tijd de behandelende amb
tenaren sedert medio juli 1985 aan
dit onderzoek hebben besteed, op
welk tijdstip de laatste feitelijke in
formatie door hen is ontvangen en
wanneer de betrokkene laatstelijk
is verhoord.
Handelsgesprek EG-VS flopt
AMSTERDAM - De slechte, grotendeels verregende zomer van 1985 heeft
uiteindelijk toch nog één positief gevolg: de kerstbomen zijn dit jaar over
het algemeen van uitstekende kwaliteit. Ook de prijzen zijn zeer redelijk.
(foto ANP)
BRUSSEL (GPD) - De vijfde jaar
lijkse topontmoeting tussen de Eu
ropese Commissie en de Verenigde
Staten over de economische pro
blemen tussen beide, heeft giste
ren geen licht gebracht in de lopen
de handelsgeschillen. De delega
ties onder leiding van de Ameri
kaanse minister van buitenlandse
zaken Shultz en Commissie-voor
zitter Delors hebben eikaars stand
punten aangehoord en de proble
men geïnventariseerd.
Shultz zei na afloop die proble
men (over onder meer de handel in
staal, citrusvruchten, deegwaren,
schoenen, wijn en textiel) niet te
willen overdrijven. Er bestaat een
sterke band tussen de EG en de
VS, zei hij, en die problemen moe
ten we in dat perspectief zien. „Als
dat tot conflicten leidt, dan vech
ten we die uit. De geschiedenis
leert dat dergelijke geschillen
vroeg of laat toch worden opge
lost", aldus Shultz.
De Europese Commissaris voor
buitenlandse betrekkingen, Willy
De Clercq, heeft de Amerikanen
een lijst toegezegd met Europese
klachten over unfaire Amerikaan
se handelspraktijken.
LONDEN (AP) - Met de overname
van de Daily Telegraph, woensdag
door de Canadese industrieel Con
rad Black, is er een definitief eind
gekomen aan de dynastie Britse fa
miliekranten op Fleet Street. Een
laatste poging om de overname
door een 'vreemde' te voorkomen
mislukte, toen premier Thatcher
zich begin deze week niet gevoelig
voor sentimenten en weigerde in te
grijpen, zoals het personeel had ge
vraagd.
Een dag later moest Lord Hart-
well bekendmaken dat hij de (fa-
milie)controle over zijn noodlij
dende bedrijf uit handen had gege
ven. De familie Berry, de burger-
naam van Lord Hartwell, heeft de
Daily Telegraph 57 jaar in bezit ge
had en zal nog een minderheidbe-
lang houden. De krant heeft een
dagelijkse oplage van 1,2 miljoen
exemplaren.
De machtsovername bij de Daily
Telegraph is de jongste ontwikke
ling in het roerige Fleet Street,
waar de uitgevers van 17 landelijke
dagbladen al jarenlang strijd leve
ren tegen de structurele overbezet-
ting en wilde stakingen. De sterke
grafische bonden in Groot-Brittan-
nie hebben zich 20 jaar lang fel ver
zet tegen de invoering van tekst
verwerkers en zetcomputers bij de
kranten, die nu met een achter
stand worden geconfronteerd.
De problemen werden ingeluid
door de beruchte Britse onderne
mer Eddie Shah die het komend
vooijaar een nieuw dagblad op de
markt zal brengen, dat met de mo
dernste middelen zal worden ge
maakt. Shah heeft de grafische
bonden links laten liggen en een
cao gesloten met de minder radika-
le vakbond van elektriciens. Daar
in is zelfs een stakingsverbod op
genomen.
Maandag maakte Robert Max
well, de eigenaar van de Mirror-
groep, bekend dat hij een 'histori
sche deal' had gesloten met de gra
fische bonden om 2.000 medewer
kers te laten afvloeien. Maxwells
belangrijkste uitgave is het boule
vardblad Daily Mirror met een da
gelijkse oplagê van drie miljoen
stuks. Ongeveer een derde van het
personeel van de Mirror-groep zal
vertrekken met voor elk overigens
een licht edelmetalen handdruk.
Twee dagen later volgde de over
name van de Daily Telegraph, die
in juni nog een lening van 110 mil
joen pond sloot om naar een mo
derne drukkerij te kunnen verhui
zen en afvloeiingsregelingen te be
talen aan ontslagen technisch per
soneel. Die schuldenlast heeft voor
Black de deur naar de macht ge
opend. Verwacht wordt dat de
krant dit jaar een verlies zal maken
van 900.000 pond en de Canadees
was bereid de broodnodige finan
ciën (naar verluid 30 miljoen pond
in ruil voor 51 procent van de aan
delen) aan te reiken.
Lord Hartwell zei dat hij voorzit
ter en hoofdredacteur zal blijven
van zowel het dagblad als de Sun
day Telegraph. Conrad Black zou
echter zeer kritisch staan tegen
over de bedrijfsleiding van de Dai
ly Telegraph, waarvan de meeste
kopstukken de pensioengerechtig
de leeftijd al enige jaren zijn gepas
seerd. In andere Britse bladen is
Black omschreven als een zeer
rechtse man, die eem hekel heeft
aan journalisten.
De redactie van de Daily Tele
graph, een uitgesproken conserva
tief blad, heeft nog geprobeerd mi
nister van handel Leon Brittan
zover te krijgen dat hij maatrege
len zou nemen om de redactionele
onafhankelijkheid van het blad te
waarborgen. De minister zei echter
dat hij geen bevoegdheden had in
deze zaak, omdat Black nog geen
andere kranten in Groot-Brittannie
bezit.
Terwijl in Amerika het Opec-be
sluit om de officiële prijs van 28
dollar los te laten tot een uitbun
dige reactie leidde met nieuwe
records, maakte de Nederlandse
effectenbeurs een chaotische
week door. Koninklijke Olie, dat
als hoofdfonds de ANP/CBS-in-
dex zwaar beïnvloed, reageerde
met een terugval op de dreiging
van een prijzenslag op de olie-
markt. Ook op het rentefront wa
ren er voor Amerika positieve en
voor Nederland negatieve ont
wikkelingen.
Woensdag stond de index van
de Nederlandse internationals 7
punter lager dan vorige week
vrijdag en het algemeen beursge-
middelde bijna 5 punten. Nadien
trad enig herstel in, maar de
stemming bleef wijfelend. Slecht
viel ook de onverwachte steun
operatie van verzekeraar Aegon
en de nieuw gevormde Post
bank, die de Friesch-Groningse
Hypotheekbank moet redden.
Dat het met de onroerende
goederen van de Friesch-Gro
ningse niet zo best ging was alge
meen bekend. Maar dat de on
derneming met de ondergang
werd bedreigd was voor de beurs
toch een verrassing. De vrees dat
aandeelhouders ongeveer een
zelfde tol zullen moeten betalen
als destijds bij de Westland-
Utrecht (daar gaat jaarlijks van
de winst 10 miljoen gulden naar
Nationale Nederlanden) deed de
aandelen FGH zakken van f 64
naar f55.
In New York wist de effecten
beurs voor het eerst in de ge
schiedenis de mijlpaal 1500 op de
index van de Dow Jones indus
triële aandelen te passéren. Be
gonnen deze week op 1477, werd
woensdag de doorbraak van
1500-barrière met 12 punten bo
ven de 1500 bereikt en kwam de
beurs daardoor 35 punten hoger
te staan. De koersval van de olie
waarden werd daarbij op de
koop toe genomen. Vergeleken
met de 1200 waarop Wall Street
1985 begon, bedraagt de koers
stijging dit jaar nu 25 procent.
De uitkomst van het Opec-be-
raad is voor de VS, als grote olie
importeur en -verbruiker, zeer
positief. De kans op veel lagere
olieprijzen is gunstig voor de in
flatieverwachtingen, maakt
Amerikaanse produkten goedko
per en zal het tekort op de Ameri
kaanse betalingsbalans doen af
nemen. Bij deze ook voor de
Amerikaanse rente gunstige ont
wikkeling kwam nog het bericht
dat het Congres een compromis
heeft bereikt over de afbouw van
het enorme begrotingstekort
(thans ruim 200 miljard dollar op
jaarbasis).
In 1991 moet een evenwicht
zijn bereikt en dient het tekort
tot nul te zijn teruggebracht. De
begroting die volgend jaar okto
ber ingaat en nu op papier een
tekort van 184 miljard dollar zou
hebben, zou binnen de 144 mil
jard dollar moeten blijven. Maar
het Witte Huis heeft al verklaard
geen extra belastingverhogingen
of lagere defensie-uitgaven te
overwegen. Het kan dus nog een
interessante strijd worden.
Een en ander was voldoende
om ook de obligatiemarkt in Wall
Street in een uitbundige stem
ming te brengen. De rente dook
omlaag en de dollar kreeg meer
vertrouwen, al was dat maar
voort kort. Toen later in de week
bekend werd dat de Amerikaan
se handelsbalans in het derde
kwartaal een tyekort van 33 mil
jard dollar had opgelopen, zakte
de dollar. Daarbij speelde ook
het ingrijpen van centrale ban
ken (Duitsland, Engeland en
Frankrijk) een rol.
In het Nederlandse rentebeeld
zat opnieuw weinig tekening.
Een scherp dalende olieprijs
heeft via het aardgas meer on
gunstige dan positieve conse
quenties. Het overschot op de
betalingsbalans dreigt te verklei
nen en voor de staat dreigen be
langrijke tegenvallers. De gulden
moest dan ook zijn toppositie
binnen het EMS aan de Duitse
mark afstaan. De gewijzigde op
stelling van het buitenland te
genover het energieland-Neder-
land bleek ook uit een groot aan
tal koersdalingen op de Amster
damse aandelenmarkt.
Toch waren er ook een aantal
flinke verbeteringen waarbij
vooral de papiersector opviel. De
grootste koerswinsten boekten
BEI
JRS
W
E
E
K
echter de Nederlandse Scheeps
Hypotheekbank door het bod
van de Rabobank en Van der
Giessen-De Noord door een gro
te overlevingsorder. Ook Otra en
Wijers lagen vast in de markt. De
grootste verliezer was Radema
kers Metaal. Een forse reactie lie
pen Wolters-Samsom en Holland
Sea Search op.
Op de Europese optiebeurs
kwam het totaal aantal afgeslo
ten contracten niet boven de
143.000 tegen 176.000 in de week
daarvoor. Koninklijke Olie was
het enige fonds waarin druk
werd gehandeld. Ditmaal ook in
puts, die dinsdag het aantal calls
zelfs met ruim 2000 overtroffen.
Daarna bleven de calls weer de
baas en werden in aantal groter
naarmate de week verder ver
streek. Donderdag steeg het aan
tal tot 8.000 tegen 5.000 puts.
BONN - In West-Duitsland wor
den de regering in Bonn en het
kartelbureau in West-Berlijn iet
wat nerveus. Voor die opwinding
zorgen de fusieplannen tussen
bijvoorbeeld Daimler-Benz-AEG
en BMW-Messerschmidt-Bol-
kow-Blohm. Industriegiganten
die kunnen uitgroeien tot een
staat in de staat, vrezen de politi
ci. Het kartelbureau staat mach
teloos tegen over de trucs van
het grootkapitaal.
In het middelpunt van de dis
cussie staan de banken. De grote
geldhuizen spelen steeds vaker
een centrale rol bij de fusies of
bij het ontduiken van de fusiere
gels van het kartelbureau. Ook
politici zoals de Beierse minister
president Franz Josef Strauss en
zijn collega Lothar Spath uit Ba-
den-Wurttemberg vergeten vaak
het politieke credo van Bonn dat
concurrentie beter is dan con
centratie, en treden als getuige
op bij de mammoethuwelijken.
door
Hans Hoogendijk
De drie grootste banken zijn de
Dresdner Bank, de Commerz
Bank en de Deutsche Bank. De
Deutsche Bank heeft de andere
twee al lang overvleugeld. Met
een balanstotaal van ruim 240
miljard mark is de 'Deutsche'
uitgegroeid tot een ongrijpbare
octopus, die minstens 400 grote
bedrijven controleert.
Flick
Alarm is geslagen nu de Deut
sche Bank ook het grootste parti
culiere Duitse bedrijf, Flick,
heeft verworven. Economische
woordvoerders van zowel de
SPD als de CDU geloven niet zo
erg aan de belofte van Duits-
lands grootste bank dat de aan
delen versnipperd op de beurs
zullen worden aangeboden.
Hoeveel macht heeft de gigant
uit de geldstad Frankfort, bij ve
len beter bekend als Bankfort?
De Deutsche Bank Groep is het
grootste geldhuis in West-Duits
land, nummer een op de beurzen
en op de kredietmarkt, bij de
kleine spaarders en in de raden
van commissarissen van de in
dustrieën. De twaalf leden van
bestuur hebben 146 commissa
riaten.
De Deutsche Bank is ook num
mer één bij het sturen van de
Westduitse industrieconglome
raten die in het zuiden van het
land zijn ontstaan of nog in voor
bereiding zijn. De Deutsche
Bank is een late rehabilitatie
voor Karl Marx concentratie
theorie, zelfs de consequentie uit
Marx leer over de planmatige
sturing van het nationaal be
schikbare kapitaal heeft de DB
zich volgens critici volledig ei
gen gemaakt. Zonder de Deut
sche Bank loopt niets in Duits
land, schreef Der Spiegel.
Almacht
Het systeem van de bankiers is
in feite niets veranderd sinds de
oprichting in 1870. Een streven
naar almacht, naar eenvoudige
beheersing, heerschappij over
een uiterst gedifferentieerd net
van managers, gematigd conser
vatief, zonder hang naar avontu
ren. Werken als de generale staf
van een leger, maar zonder de
dynamiek van de ondernemer.
Stap voor stap, soms als een
bulldozer, soms met geruisloze
diplomatie, maar toenemend
met een aanspraak op een bijna
pauselijke onfeilbaarheid heeft
de bank een schier onaantastba
re positie ingenomen in de West
duitse economie. Een bestuurs
orgaan van het geldwezen, alles
controlerend, maar zelf niet ge
controleerd.
Als een soort superspin mid
den in dit belangennet troont
nog altijd de 83-jarige Hermann
Josef Abs, 'de A van Abs. de B
van Abs en de S van Abs'. Hij zat
al in de tijd van de Weimarrepu-
bliek voor Hitiers opkomst in het
bestuur van de bank. En hij was
een van de mannen die ervoor
zorgde dat de Deutsche Bank als
enige van de banken onbescha
digd uit de puinhopen van het
'duizendjarige rijk' te voorschijn
kwam.
Na de oorlog had Abs nog vol
doende internationaal aanzien
om in opdracht van de eerste
kanselier Konrad Adenauer in
1953 aan het hoofd van een hon
derd koppen tellende Duitse de
legatie in Londen de Duitse her
stelbetalingen tqregelen. Het feit
dat Abs niet in de gevangenis
was verdwenen had een simpele
reden: Hermann Josef Abs was
nodig voor de opbouw van een
Duits bolwerk tegen het 'rode'
gevaar.
Een vernietigend rapport van
Amerikaanse experts met als
strekking dat de Deutsche Bank
een centrale rol had gespeeld bij
de financiering van de nazi's, dat
de bank daarom moest worden
opgedeeld en dat de leiders als
oorlogsmisdadigers dienden te
worden aangeklaagd, verdween
in een la. Abs en zijn mede-direc
teuren werden snel weer opper
machtig.
Opheldering
Geen kanselier, of hij nu uit de
CDU komt of uit de SPD, kan
om de Deutsche Bank heen. Be
slissingen tegen of zonder deze
particuliere bank kon ook SPD-
kanselier Helmut Schmidt niet
nemen. Volgens Der Spiegel
moet de huidige woordvoerder
van de bank, Alfred Herrhausen,
elke keer als kanselier Kohl een
economische probleem niet hele
maal kan doorgronden, naar
Bonn om opheldering te geven.
De magneet Deutsche Bank
heeft bijna alles naar zich toege
trokken wat in Duitsland met
geld en economische kracht te
maken heeft. Door middel van
aandelenpakketten, commissa
riaten en het zogenaamde depot-
stemrecht, controleert de bank
vele honderden bedrijven. Een
greep uit het pakket: Daimler-
Benz, Volkswagen, Siemens,
BASF, Bayer, Henkei, Thyssen,
Hapag-Llod, Mannesmann, Salz-
gitter. Hoesch, Berlesmann, Ni
xon, RWE, VEBA, Bosch, AEG-
Telefunken, Karstad, Kaufhof,
Horten, Gruner en Jahr. Het is
een willekeurige opsomming,
waarbij dan nu ook nog de hele
Flick-groep bijkomt.
De immense macht danken de
bankiers aan het zogenaamde
universeelbanksysteem dat on
geschonden uit de 18-eeuw is
meegenomen. Dit systeem, in
het kapitalistische Westen een
zeldzaamheid, hebben de grote
bankiers keer op keer succesvol
verdedigd tegen aanslagen uit de
politieke hoek. Volgens het
Westduitse principe mogen ban-
Friedrich Karl Flick kwam eni
ge tijd geleden in opspraak door
het betalen van smeergeld aan
politici, onder wie ex-minister
van economische zaken Otto Graf
Lambsdorff. Vorige week ver
kocht de grootindustrieel zijn im
perium aan de Deutsche Bank,
nu meer dan ooit een gevreesde
macht in de bondsrepubliek.
(foto EPA)
kiers bijna alle geldzaken afhan
delen. Ze mogen met aandelen
en leningen handelen, miljarden-
kredieten voor de eigen indus
trie, staatsleningen of leningen
voor ontwikkelingslanden zelf
standig afhandelen, kleine spaar
ders en anderen adviseren. Ze
mogen geld lenen en uitlenen,
met goud en deviezen handelen,
in ondernemingen deelnemen,
vliegtuigen, hotels, flats financie-
Bolwerk
De bank wordt ook internatio
naal veelal gezien als de Duitse
bank, terwijl er toch ook nog een
staatsbank genaamd Bundes
Bank is. Een kwart van de hele
buitenlandse handel van Duits
land loopt via rekeningen bij de
Deutsche Bank, een derde van
de zaken met het Oostblok. De
bank vaart er wel bij. In 1983 een
winst van 3,9 miljard, meer dan
de concurrentie samen. Tegen
dit machtige financiële bolwerk
kan in West-Duitsland niemand
op, geen Bondskanselier, geen
vakbond en ook de vrije-markt-
economie niet.
Dwars door de partijen heen
begint zich echter een soort mon
sterverbond af te tekenen om in
ieder geval een poging te doen de
grootste banken een muilkorf
voor te binden. Een breed verzet
wordt zichtbaar, maar de grote
Westduitse banken hebben wel
voor hetere vuren gestaan en
hebben al die jaren slechts aan
macht gewonnen. De bankiers
van de drie grootste Westduitse
banken controleren direct Oi in
direct vele miljoenen werkne
mers en honderden miljarden
marken, maar er is niemand die
hen controleert.
