Jos Brink pakt flink uit 'Opera heeft tien jaar nodig' In musical 'Madame Arthur' PODIÜMBUK Aamnoedigingsprijzen voor jong danstalent Hartmüt Haenchen muzikaal directeur DINSDAG 10 DECEMBER 1985 KUNST PAGINA 19 Redactie Pieter C. Rosier LEIDEN - Cabaret, toneel, mu sical ep dans. Een gevarieerd aanbod deze week in de Leidse theaters. 'Buren' Zo komt Theater Persona woensdag- en donderdagavond naar het LAK met de voorstelling 'Buren'. Dit uit 1967 daterende stuk van James Saunders gaat over een zwarte man en een blan ke vrouw. In een eenvoudige si tuatie toont de schrijver de ge compliceerdheid van een contact tussen twee mensen uit verschil lende werelden. Een open. vrij denkende vrouwschijnbaar zon der vooroordelen, en een man die worstelt met het begrijpen en het zich eigen maken van een voor hem niet vanzelfsprekende cul tuur. De voorstelling is geregis seerd door Femke Boersma. Nailed' Werkcentrum Dans staat vrij dag- en zaterdagavond in hel LAK met de al eerder in deze ko lommen besproken produktie Natledvan Kathy Gosschalk. De artistiek leidster van Werk centrum Dans heeft alle voorhan den middelen zoals beweging, tekst, muziek en decor aangegre pen om zich als choreografe op overtuigende wijze te bewijzen. Een indrukwekkend en zeer 'lijfe lijk' theaterstuk is het resultaat. In 'Nailed' komt een zwartgalli ge. maar vastberaden kant van haar naar boven. Ze toont liefde en geweld als twee maskers van één gezicht. Tussen wurging en omhelzing ligt een ademtocht liefde en koestering gaat vloeiend over in de drang tot be zitten. Het decor doet al vermoe den dat de strijd hard is: een door zwarte touwen afgescheiden zwarte arena, die weer door een zwart gaas wordt omgeven. De dansers zijn eveneens in het zwart gehuld. Beethovens strijk- muziek werkt in dit geheel nogal vervreemdend. De slotmonoloog is een aanklacht tegen de voort durende druk je te moeten waar maken: ieder moet zijn eigen le ven kunnen leven. Die monoloog maakt van 'Nailed' een smeekbe de om met rust te worden gelaten. Op deze dansvoorstelling volgt een opvoering van 'Hallo Onbe kende'. een geestige dialoog, ge baseerd op het gelijknamige ver haal van Truman Capote, door het Onajhankelijk Toneel. De spelers zijn Tom Pompert en Wal ter Crommelin. Frisse jongens 'Anton Huyg komt nooit meer thuis' door Frisse Jongens, don derdagavond in de Leidse Schouwburg. 'Grote verrassing'. 'Knap en soms briljant'. 'Kwali teitsamusement', het zijn al eer der uitgedeelde schouderklopjes aan het adres van Titus Tiel Groenestege en Bavo Galama, die samen het duo Frisse Jongens vormen. In hun derde program ma nemen zij zowel de rollen van 'Nailed': tussen liefde en geweld. de vaders Huyg en Bleeker als van de zonen Anton en Melle voor hun rekening. De vaders en de zo nen gaan onderling een speelse, met elkaar concurrerende con frontatie aan, die ten opzichte van elkaar soms een spiegelbeel dig effect effect krijgen en op bei de fronten fraaie scènes opleve ren. Aan het slot van het pro gramma bevinden beiden zich in (foto Leo van Velzen» de moederschoot op het punt staande geboren te worden, een onverwachte vondst, die het ver haal net iets te ingewikkeld maakt. Maar dat geeft op dat moment niet meer. want het duo heeft het publiek dan al geheel voor zich gewonnen.fFrisse Jon gens staan op 19 jnaart weer in het theater aan de Oude Vest. dan echter met hun allernieuwste produktie 'Ons Lowietje heeft een engel gezien'). 'Madame Arthur' Op vrijdag-en zaterdagavond belooft het dolle pret te worden in de Leidse Schouwburg. Daar ge ven Jos Brink en Frank Sanders de laatste proefvoorstellmgeu van de nu al met veel publiciteit omgeven musical 'Madame Ar thur', waarvan het verhaal zich afspeelt in een nachtclub in de ja ren dertig. In een (travestieten- twereld van wimpers, pruiken, netkousen en valse boezems. Dolle pret, maar met een serieuze on dertoon. Want de valse schijn van het nachtclubleven staat in contrast met de politie dreiging, de discriminatie van homosek suelen en de werkloosheid in de tijd van toen. Elders op deze pa gina een impressie van de laatste repetities. LEST Het Leiden English Speaking Theatre geeft volgende week dinsdag, woensdag en donder dag in de schouwburg voorstel lingen van A Midsummer Night's Dream' van Shakespeare. Volgende week op deze plaats meer over deze grote produktie, waaraan onder leiding uan de regisseur Henry Schvey geruime tijd is gewerkt. Voor de kinderen verzorgt Pe ter Grooney morgenmiddag in de schouwburg een voorstelling met conferences, liedjes, poppenthea ter en goocheltrucs. De voorstel ling is bedoeld voor kinderen van vier tot tien jaar. 'Redlaw' De Leidse toneelvereniging 'Imperium' geeft op 18, 20, 21, 23 en 24 december in het eigen Mi cro-theater aan de Oude Vest voorstellingen van 'Redlaw', een kerstvertelling van Charles Dic kens. De regie berust bij Ans Al- ting. De voorstellingen beginnen om half negen. In het LAK-theater is er zon dagavond weer 'Tussen de Schuifdeuren', een presentatie van LAK-drama en LAK-litera- tuur. AMSTERDAM (GPD) - Er komt een nieuwe musical aan. Jos Brink en Frank Sanders zijn weer bezig. Ze pakken spectaculair uit. Madame Ar thur wordt een theaterproduktie in grote opmaak. Een dagje met Jos, Frank en de club op repetitie. Het beeld van een onderneming. De chaos van technische proble men, decorstukken dfe niet hele maal passen, kleuren die niet kleu ren, jurken waar een steekje aan los zit. Maar de mensen blijven on danks de gierende zenuwen aardig voor elkaar in de laatste dagen van opbouw. De slopende periode van repetities, doorlopen van scènes en de generale, het begin van een nieuwe grote musical-produktie die als het even meezit twee seizoe nen moet gaan draaien om uit de kosten te komen. Kortom: Madame Arthur in con structie, maar Brink en Sanders zijn niet echt nerveus. Zeggen ze. Ze zijn al iets gewend in de afgelo penjaren. De aanmaakkosten belo pen ditmaal ruim een miljoen gul den en er komt geen dubbeltje aan subsidie binnen. Geen geluidsband Inmiddels zijn de eerste proef- voorstellingen achter de rug. De machinerie loopt en de zalen zitten vol. Een bezetting van zeven da mes en heren in de spel- en zan- grollen, acht mensen in het show ballet (zes jongens en twee meisjes) en vijf musici die onder leiding van componist Henk Bokkinga een stuk of elf instrumenten bespelen. Er staat geen noot op de geluids band. Bokkinga: ,,Ik houd niet van een band als motor voor de voor stelling. We spelen alles zelf, onge veer twintig stukken. Het wordt groter dan Amerika Amerika". Een zware produktie heet dat in vakkringen. Glitter en glamour, een oogverblindend trappendecor en 180 kostuums. Wel even iets an ders dan de vorige musical van Jos Brink en Frank Sanders. Want Evenaar was meer een toneelstuk met liedjes, terwijl Madame Arthur alle pretenties torst van een echte musical. Daartoe zijn ook buiten landse makers aangeworven, de Engelse choreograaf Lindsay Do- lan en de Duitse regisseur Horst Mentzel. „Once more without music", ge biedt Lindsay Dolan. Opnieuw die scène van het ballet, en nu maar eens zonder muziek. Want het moet foutloos. En daar gaan ze weer. Voor de zoveelste keer de trap op en af. Niet naar beneden kijken, losjes en gemakkelijk lo pen. Het moet er uitzien als het goud en de pailletten, lekker mak kelijk en vooral niet moeizaam. Het publiek heeft niet door dat dit een zwaar vak is. Trainen en nog eens trainen. Travestie Het verhaal speelt zich af in een dubieuze Amsterdamse nachtclub. Madame Arthur. Ze roepen de at mosfeer op van travestie-kunste naars. Een wereldje van netkou sen, lange wimpers, hoepelrokken, handschoenen, japonnen, pruiken en kunstboezems. Terug naar het jaar 1933, de opkomst van nazisme en fascisme, elementen die als on dertoon zijn ingeweven en een be langrijke rol spelen in de verhou dingen. De opgepepte, valse schijn van de nachttent in contrast met de ellende van politieke dreiging, dis criminatie van homoseksuelen en werkloosheid. Het is duidelijk dat Brink als schrijver en Sanders als ideeënman inspelen op de parallel len met deze tijd, 1985. Maar het moet een vrolijke avond worden en vooral geen 'half zacht nichterig gedoe'. Over een week zal men zich nauwelijks her inneren hoe de kleine problemen van netpanty's en broekjes zijn op gelost voor de heren die in hun dubbele rol in de show als vrou wen over het podium gaan. „Ik ben nou net Vrouwtje Bezemsteel", constateert Brink als een jurk nog niet helemaal gaaf zit. Krankzinnig „Het is om gevaarlijk krankzin nig te worden", zegt Jos Brink, één dag voor de eerste proefvoorstel- ling. „De laatste dagen zijn chao tisch verlopen en vergeet niet dat het er zonder pruiken en schmink niet uitziet. Aan de eigenlijke in houd komen we op dit moment niet toe, maar daar maakt regisseur Horst Mentzel zich totaal niet druk over. Nu gaat het nog om vragen als: hoe kom ik in mijn pakje en dan weer in mijn volgende pakje. En toch heb ik maar één keer ge schreeuwd, ben ik maar één keer écht kwaad geworden... We deden tien uur over de eerste doorloop van de hele show. Uit mijn jurk in het pak en gelijktijdig afschmin- ken en een liedje zingen. Ik was ge broken. Ik had eerst een panty aan, maar ik had geen zin om net als in twee vorige musicals bloot op het toneel te staan. Die panty heb ik in de vuilnisbak gegooid, er is ruzie over gemaakt en ik heb 's nachts een scène herschreven. Maar Horst bleef kalm en je moet weten dat ie mand me niet kwader kan krijgen door kalm te blijven. Mentzel is briljant in het bedenken van oplos singen. Heel knap". Haast... Brink is een meester in snelle verkledingen. In zijn eerste musi- Jos Brinken Frank Sanders in Madame Arthur cal Maskerade doorliep hij dat leer proces. Hij kan het nu in twaalf se conden. De jonge mensen moeten het allemaal nogjeren. „Als je een haast-verkleding hebt. mag dat niet tot onrust leiden op het toneel. Het publiek mag daar niks van merken als je afloopt". Tijdens de doorloop zit regisseur Mentzel in de zaal achter een mi crofoon. Volmaakt beheerst, bijna beleefd, geeft hij zijn aanwijzingen. Geen commando's of stemverhef fing: „Stop, alstublieft. Terug, al stublieft". Aan zijn zijde Guuske Kotte, onder meer bekend van de cabaret-programma's met Tekst pierement waarmee Jos Brink en Frank Sanders hun gezamenlijke theatercarrière zijn gestart, alvo rens ze aan het grote werk van mu sicals en toneelstukken begonnen. Guuske Kotte is docente aan de Akademie voor Kleinkunst in Am sterdam en terug in de produktie van Brink-Sanders als staff-direc- tor, het verlengstuk van de choreo graaf en de regisseur. Ze gaat ook mee op tournee en fungeert als het wakend oog op de voorstelling. Geen idee De kostuum- en decorontwerper Jan Aarntzen mocht van Jos en Frank zijn gang gaan in zijn ont werpen. Jos: „Jan heeft geen idee van geld. Dat moet ook niet, hij is een kunstenaar en heeft een onbe- Ifoto Jan Swinkel» perkt budget. Hij heeft die hoepel rokken bedacht. Om op het toneel te zetten een rampnummer. Ze moeten op hun tenen de trap af- trippelen. de hoepels bijsturen en zorgen dat ze geen doodsmak ma ken. Het moet er vederlicht en prachtig uitzien, maar die hoepels zijn wel kilo's zwaar. In de scène lijst stond ongeveer wat hij moest maken, maar het moet wel zodanig zijn datje het over elkaar kunt aan trekken. Daar moest hij steeds re kening mee houden". „Iemand heeft mijn grote schoenlepel weggehaald," roept Jos Brink tijdens een repetitiescè ne. Guuske Kotte noteert. Die lepel ligt de volgende keer op de juiste plek. Intendant Jan van Vlijmen maakt plannen bekend Groninger schouwburg directeur stapt op GRONINGEN (GPD) - Ton Post (52) stopt per 1 september van het volgend jaar als direc teur van de Stadsschouwburg en De Oosterpoort in Gronin gen. Tot die tijd mag hij een deel van zijn functie uit blijven oefenen. De schorsing die hem een maand geleden werd opge legd. wordt ingetrokken. B en W van Groningen zijn dit in principe overeengekomen met Post, wiens positie onmogelijk was geworden door zijn betrok kenheid bij de inmiddels fail liet verklaarde rock opera Ik Jan Cremer. Volgens het college heeft Post zich onder meer 'verwijt baar' gedragen door in zijn dubbelrol van theaterdirecteur en producent van de rock opera 'tegen het belang van de ge meente Groningen' te hande len. AMSTERDAM - Elke Schepers van het Nederlands Danstheater en Diane Elshout van de Nieuwe Dansgroep zijn dit jaar de winna ressen van de aanmoedigingsprijs van het Dansersfonds '79. De prijs, een bedrag van f 4000,- werd het tweetal gistermiddag in de Amster damse Stadsschouwburg uitgereikt door het dansersechtpaar Alexand ra Radius en Han Ebbelaar. Elke Schepers kreeg de prijs voor haar aandeel in Ed Wubbes 'Over night' en haar prestaties in Hans van Manens' 'Dumbarton Oaks'. De danskwaliteiten, die zij in bei de, zeer uiteenlopende, werken ten toonspreidde, was volgens de jury niet alleen in technisch opzicht, maar zeker ook wat betreft stijlbe sef, muzikaliteit en overdracht, op merkelijk. Diane Elshout viel op in 'Wind Devil' van de Amerikaanse choreo grafe Nina Wiener, met wier ge compliceerde bewegingsstijl zij een grote affiniteit bleek te hebben Haar techniek, gekoppeld aan een opmerkelijk volwassen interpreta tievermogen was voor de jury een 'regelrechte verrassing'. Op de foto Diane Elshout tweede van linksen Elke Schepers tweede van rechts) geflankeerd door Ale xandra Radius en Han Ebbelaar. (foto ANPl Speellijst Overzicht van het eerste seizoen C86-'87) Nederlandse Opera-Stich ting in het Muziektheater in Am sterdam: Ithaka van Otto Ketting (23 sep tember 1986) Falstaff van Verdi (24 september 1986) Jevgeni Onjegin van Tsjaikowski (16 oktober 1986) Der Kreidekreis van Zemlinsky (20 november 1986) El Retablo de Maese Pedro van De Falla en L'Heure Espagnole van Ravel (4 december 1986) AMSTERDAM (GPD) - "Voor dat we het totaal hebben opge bouwd, zullen we zeker tien jaar verder zijn", aldus Jan van Vlijmen. "En een volledige Ring van Wagner zullen we niet voor 1991 brengen". Nog een andere uitspraak van de in tendant van de Nederlandse Opera-stichting, met ingang van het seizoen 1986-'87 als zo danig benoemd, maar al hard aan het werk: "Ik ben door het plotselinge vertrek van diri gent Edo de Waart wel een beetje laat met het invullen van veel posten. Anders zou ik er natuurlijk veel eerder aan be gonnen zijn". Van Vlijmen heeft, zoals bekend, een contract van vijf jaar, maar be houdt zich het recht voor om het na drie jaren voor gezien te hou den, wanneer hij niet voor de reste rende twee jaar meer geld van het ministerie van WVC zal krijgen, dan het huidige budget voor de toekomst inhoudt. Voorlopig is hij tevreden met de 6,1 miljoen gulden per jaar extra. De commissie-Ba tenburg, die de minister hierover raad moet geven, hoopt binnen af zienbare tijd met een advies te ko- Van Vlijmen maakte maandag officieel de plannen bekend voor de Opera-stichting, die 23 septem ber het nieuwe gebouw aan het Waterlooplein in gebruik hoopt te nemen. Het gaat om nieuwe mede werkers, het repertoire voor de ko mende vijf jaar en een vijfjaren plan ("Voor langer draag ik geen vera nt woordelij khei d Een van de eerste dingen die van Vlijmen gedaan heeft, is zich een artistiek medewerker aanschaffen. Sinds 1 november is als zodanig Bons Uodoenov van Moesorgski (10 januari 1987) Lear van Reimann en Giustino van Handel (gastoptreden van de Komische Oper Berlin tussen 12 en 18 januari) Der Rosenkavalier van Richard Strauss (26 februari 1987) II Barbiere di Siviglia van Rossi ni (14 maart 1987) Doktor Faust van Busoni (2 april 1987) Madama Butterfly van Puccini (7 mei 1987) Die Fledermaus van Johann Strauss (4 juni 1987) De 43-jarige Oostduitse dirigent Hartmut Haenchen wordt als op volger van de vroegtijdig vertrek kende Edo de Waart de nieuwe muzikaal directeur (chef-dirigent) van de Nederlandse Opera Stich ting. De Waart vertrekt per 1 juli 1986 en Haenchen zal met ingang van 1 december van hetzelfde jaar het roer van de opera overnemen. Zijn aanstelling geldt in eerste in stantie tot 1 augustus 1989. waarna Guus Mostard werkzaam, voor heen productieleider bij de Glyn- debourne Touring Opera en in een gelijksoortige functie in dienst van het Glyndebourne festival. De 43-jarige Oostduitser Hart mut Haenchen, chef-dirigent van het Nederlands Philharmonisch Orkest, wordt, zoals al enige tijd de verwachting was, de opvolger van de zo plotseling vertrokken Edo de Waart als muzikaal directeur. Hij zal per jaar in elk geval drie pro ducties zelf dirigeren en minimaal vierentwintig weken per jaar aan wezig zijn. Haenchen zal echter pas 10 ja nuari 1987 voor het eerst bij de ope ra-stichting dirigeren wegens ver plichtingen elders. Dat zal dan zijn in de produktie Boris Godoenov, die geregisseerd zal worden door de beroemde Harry Kupfer. Die zou eerst de Ring van Wagner ook bij de Stichting doen. maar aange zien hij het in Wagner-kringen ver erende aanbod kreeg om in de ko mende jaren de Ring in Bayreuth op zich te nemen, heeft Van Vlij men hem ontheven van zijn ver plichting. De intendant is nu op zoek naar een nieuwe grootheid en dat is de reden, dat de Ring nog wel zo'n vier, vijf jaar op zich laat wachten. Verder zal Jan van Vlijmen ook nog een 'huisdirigent' en een assis tent-dirigent aanstellen. Dat had a) gebeurd moeten zijn, maar wegens het onverwachte vertrek van De Waart is hierin nog geen besluit ge het contract met de Oostduitser telkenmale met één jaar verlengd kan worden. Dit maakte de nieuwe intendant (artistiek leider) van de Operastichting. Jan'van Vlijmen, gisteren bekend op een persconfe rentie in Amsterdam. nomen. Met Haenchen zal uiter aard overleg gevoerd worden Dramaturgen Ook wat het aanstellen van dra maturgen betreft, heeft Van Vlij men wensen. Hij wil een chef-dra maturg aanstellen en mogelijk ook een hoofd bureau-dramaturgie. Voorlopig zal hij echter met free lancers werken, onder wie de Belg Johan Thielemans, die Verdi's Fal staff zal begeleiden en de Utrecht se hoogleraar in de muziekweten schap Paul Op de Coul, die zich zal inzetten voor de produktie van Doktor Faust van Busoni. Op deze opera is Paul Op de Coul in 1983 gepromoveerd. Jan van Vlijmen heeft bij de mi nister van WVC een vijf-jarenplan ingediend. Dit behelst - zeer in het kort omschreven - het tot uitvoe ring brengen van drié soorten pro- dukties. namelijk producties, die alleen geschikt zijn voor het Am sterdamse Muziektheater, produk- ties die zowel daar kunnen gaan als in de nieuwe theaters van Rotter dam en Den Haag en wellicht ook wel in andere plaatsen zoals Utrecht, en produkties die uitslui tend buiten het Muziektheater zul len worden gebracht en waarmee door Nederland zal worden ge reisd. In het eerste jaar worden er elf produkties gebracht. Als Van Vlij men de financiële mogelijkheden er toe krijgt moet dat aantal in 1991 vijftien zijn. Zes van deze produk ties moeten dan ook elders dan in het Muziektheater kunnen worden uitgevoerd. Het is de bedoeling van de inten dant om jaarlijks vijf nieuwe pro dukties en twee co-produkties (bij voorbeeld met Brussel en Keulen) te verwezenlijken; de andere zul len al of niet aangepaste reprises zijn. Tien jaar acht van Vlijmen ze ker nodig om tot een geheel nieuw, eigen repertoire te komen. Een groot gebouw en groots op gezette produkties vragen om een groot koor: Jan van Vlijmen zal het operakoor uitbreiden tot tachtig le den, voor nog grotere aantallen zangers zal een beroep gedaan wor den od een "kaartenbaikkoor Artistiek beleid Jan van Vlijmen over zijn artis tieke beleid: "Pluriform karakter van de seizoen-programma's is in het begin onvermijdelijk. Maar we zullen streven naar het doortrek ken van bepaalde lijnen en een vas te kern van artistieke medewer kers". Als voorbeeld noemde de in tendant de Mozart-lijn, (de opera's met als librettist Da Ponte, Don Giovanni, Figaro en Cosi fan tutte) met Nicolaus Harnoncourt en het Concertgebouworkest alsmede Die Zauberflote en Die Entfuh- rung met Frans Bruggen en diens Orkest van de Achtiende Eeuw Een andere lijn: de zogenaamde Zeitoper (opera's uit het begin van deze eeuw) met daaronder Doktor Faust van Busoni (1987), De Neus van Sjostakowitsj (Holland Festi val 1988 en Die Gezeichnete van Frans Schreker (1989). Alle grotere latere werken van Verdi zullen uitgevoerd worden: (Falstaff, Don Carlos, Rigoletto en MacBeth) Verder het complete muziekdramatische werk van Monteverdi, met onder meer II ri torno d'Ulisse in Patria (seizoen 1988-1989) en het complete mu- ziektheaterwerk van Igor Stravins ky en Arnold Schonberg Vanaf 1988 wil Jan van Vlijmen jaarlijks twee produkties reserve ren voor wereldpremières. Hierin past een opdrachtenbeleid. En in het kader daarvan past dan weer de compositie, waarmee het Mu ziektheater zal worden geopend: de Ithaka van Otto Ketting. Ook het opera-buffagenre wil Van Vlijmen niet vergeten. Zo zal op 14 maart II Barbiere van Rossini m première gaan in een regie van Dario Fo, die ook de ontwerpen voor de décors en kostuums voor zijn rekening zal nemen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 19