I
'Ik ben nu eenmaal
'n enorme vechtjas'
Islam is niet
Remonstranten: niet alleen zegen voor gewone huwelijk
Van Commenée verlaat Hout- en Bouwbond CNV
DONDERDAG 14 NOVEMBER 1985
PAGINA 17
Interview
Hij is te strijdbaar om con
flicten uit de weg te gaan.
Opstappen uit ongenoe
gen zou niet in zijn karak
terstructuur passen. "Ik
ben een geweldige vecht
jas. Ik zou best tot het bit
tere eind kunnen door-
knokken".
Dilo van Commenée (53)
stapt na veertien jaar op
als voorzitter van de Hout
en Bouwbond CNV. Per 1
januari wordt hij stafme
dewerker van het Sociaal
Fonds Bouwnijverheid.
Hij heeft daar een per
soonlijke reden voor. "Als
je niet tijdig voor wat an
ders kiest, loop je het ge
vaar dat je straks tegen
heug en meug naar je pen
sioen moet kruipen. Dat is
helemaal niets voor mij".
door
Harry Meijer
Van Commenée ontkent dat zijn
transfer iets te maken heeft met
een of andere ruzie binnen het
CNV, zoals de 'stammenoorlog'
tussen zijn bond en de ambtena
renbond CFO. "Ik heb nu een
maal een eigen mening, die ik
niet onder de wollen deken stop.
Daardoor kom ik nogal eens in
aanvaring met mensen die er an
ders over denken. Onze leden
willen klip en klaar weten waar
ze aan toe zijn. Die willen weten
wat Dilo van Commenée ergens
van vindt. Dat is een kwestie van
imago".
Met Van Commenée verliest
de Nederlandse vakbeweging
opnieuw een markant mens. Bij
de FNV gingen smaakmakers als
bijvoorbeeld Wim Kok en Her
man Bode hem voor. Het CNV
raakt volgend jaar ook roergan
ger Harm van der Meulen kwijt.
Stuk voor stuk vakbondsleider
die in de weerbarstige discussie
over de sociaal-economische
vormgeving van ons land een ei
gen, en soms eigenzinnsig, ge
luid lieten opklinken. De opvol
gers lijken minder 'profiel' te
hebben.
Van Commenée: "Wat dat be
treft kijk ik wel met enige zorgen
naar de toekomst. Henk Hofste
de is in veel opzichten een uitste
kende opvolger van Harm van
der Meulen. Ik vrees alleen dat
hij in de publiciteit niet goed zal
overkomen. Hij is in staat om een
erg knappe preek te houden, die
echter alleen boeiend is voor de
fijnproevers onder de gelovi
gen".
Dooie boel
"Hij kan de mensen niet be
geesteren. Harm kan dat wel. Ik
heb daar zelf ook niet zoveel
moeite mee. Publiciteit hoort
een wezenlijk onderdeel van je
beleid te zijn. Kijk, het CNV is nu
eenmaal niet zo voor stakingen
en oproergedoe. Dat is voor een
hoop mensen de belangrijkste
reden om lid van ons te worden.
Als je dan in de publiciteit ook
niet aan de weg timmert, dan
wordt het wel een erg dooie
boel".
Van Commenée was best 'in'
geweest voor het voorzitterschap
van het CNV. Hij is echter realis
tisch genoeg om te beseffen dat
hij daarvoor te omstreden is. "Ik
wist dat ik geen kans had. Daar
om heb ik ook geen pogingen in
die richting gedaan".
Dilo van Commenée, een zeer
gemoedelijke prater die wars is
van tactische terughoudendheid,
heeft zich regelmatig zeer na
drukkelijk in de schijnwerpers
van de publiciteit geplaatst. Een
'monumentaal' moment in zijn
carrière was zijn ongezouten kri
tiek op de acties van de ambtena
renbonden, eind '83. Toen Abva-
Kabo-voorman Jaap van der
Scheur, tegen de achtergrond
van brandende autowrakken en
een door de brandweer met blus-
schuim Volgespoten Binnenhof,
aankondigde dat heel Nederland
plat zou gaan, riep Van Comme
née uit: "Het lijkt hier wel een
burgeroorlog".
De voorzitter van de Hout- en
Bouwbond ergerde zich mate
loos aan de actievoerende over
heidsdienaren. De collega's van
de christelijke ambtenarenbond
CFO reageerden furieus. "Toen
wist ik direct dat mijn kansen op
het voorzitterschap van het CNV
definitief waren verkeken".
Bescheiden
Nog steeds vindt hij dat ambte
naren zich bescheiden moeten
opstellen. "Ik vind dat ambtena
ren onrechtvaardig bezig zijn. Ze
willen zowel de werkgelegen
heid bij de overheid handhaven
als hun loon behouden. Vervol
gens wassen ze hun handen in
onschuld als aannemers hun per
soneel op straat zetten. Het een
heeft natuurlijk wel met het an
der te maken. Omdat Rijk, pro
vincie en gemeenten zoveel geld
kwijt zijn aan ambtenaren is er te
weinig ruimte voor investerin
gen. En dat kost banen in de
bouw. Dat kan ik die ambtena
renbonden maar niet wijs ma
ken".
Van Commenée vindt niet dat
de ambtenarensalarissen verder
verlaagd moeten worden. Zijns
inziens kunnen aanmerkelijke
besparingen worden bereikt
door een kritische doorlichting
van de overheidstaken. "Ik word
kotsziek van de bureaucratie in
Nederland. Er kunnen best ta
ken worden afgestoten. Het land
draait toch wel door. Op taken,
die dan overblijven, zou ik ver
volgens een organisatiebureau
los willen laten".
Ook voor de acties van de
brandweer heeft hij weinig sym
pathie. "Vierhonderd gulden is
een heel bedrag. De meeste
brandweerlieden zijn natuurlijk
al langer in dienst. Ik vraag me af
waarom ze nu pas beginnen te
brullen".
Van verschillende kanten is de
afgelopen dagen gespeculeerd
over de vraag of de acties van de
brandweer mogelijk de inleiding
kunnen zijn van een nieuwe
loongolf, zoals in het begin van
de jaren zeventig. Zo'n golf zal
overigens geheel langs de bouw
spoelen, omdat voor deze be
drijfstak een cao is afgesloten tot
1 januari 1987.
Centen
Van Commenée: "Hier in huis
heb ik ook al mensen horen ver
zuchten dat we misschien beter
een korte cao hadden kunnen af
sluiten. Ik voel er niets voor om
onze cao open te gaan breken.
Nu het iets beter met ons land
gaat, moeten we de centen niet
onmiddellijk aan loonsverhogin
gen besteden. Eind '86 moet de
bouw bekijken welke ontwikke
lingen er in andere bedrijfstak
ken zijn geweest en daar z'n stra
tegie op afstemmen".
De eigenzinnige Van Comme
née is herhaaldelijk in botsing
gekomen met de Bouwbond
FNV. Direct bij zijn aantreden
als voorzitter, in 1971, wees hij
avances van de FNV, die moes
ten leiden tot 'samenwonen' in
het nieuwe kantoor in Woerden,
resoluut van de hand. "Je identi
teit wordt toch aangetast als je in
een gebouw gaat zitten". In mei
van dit jaar betitelde de bouw
bond van de FNV hem als 'sta-
kingsbreker'. Van Commenée
had, beducht voor publicitair ge
weld van de FNV, uit de school
geklapt over een op dat moment
nog geheim cao-akkoord. Over
zijn haat-liefde-verhouding met
de FNV zegt hij: "Je bent in de
ogen van de FNV alleen een ge
schikte peer als je aan haar kant
staat. Voer je een eigen beleid
dan zien ze je als een blok aan
hun been".
Lijdt hij niet een beetje aan een
Calimero-syndroom
"Ik ga er niet onder gebukt dat
zij groot zijn en wij klein. Het
gaat erom dat zij in Nederland al
leen de dienst willen uitmaken.
Dat steekt".
Ondanks zijn opvallende ma
nier van optreden kan Van Com
menée geen fervent aanhanger
van het conflict-model worden
genoemd. Hij zegt nog altijd vier
kant achter de beginselen van
het CNV te staan, die gebaseerd
zijn op de christelijke harmonie
gedachte. Toch lijkt zijn bond de
afgelopen jaren het 'compromis'
te hebben verruild voor het 'prin
cipe'. Kortom, van een CDA-lijn
overgestapt te zijn op een soort
EVP-lijn.
Verzoening
Van Commenée ontkent dat.
"We zijn een compromissen-
bond gebleven. Ons beleid is nog
altijd gebaseerd op verzoening
en niet op polarisatie. We zitten
vaak op de wip tussen werkge
vers en FNV en proberen te voor
komen dat die wip naar een kant
doorslaat. Hoe vaak ik wel niet in
een bruine kroeg heb gezeten om
de partijen informeel tot elkaar
te brengen..."
Van Commenée haalde ook de
landelijke publiciteit met zijn
bijdrage aan de discussies over
een nieuwe confessionele partij
als alternatief voor het CDA. Nog
altijd bestaan er plannen voor
zo'n partij, hoewel de samenwer
king met de Evangelische Volks
partij en de groep Scholten-Dijk
man van de baan is. Volgens Van
Commenée heeft het CDA met
zijn politiek de christelijke be
ginselen 'te schande gemaakt'.
Terugkijkend op 14 jaar voor
zitterschap zegt Van Commenée
dat het werk is veranderd. In het
begin van de jaren '70 lag het ac
cent veel meer op materiële voor
uitgang. "Je was een enorme
klungel als het je niet lukte om
een procent meer loonsverho
ging los te peuteren dan de In
dustriebond. Met dat egoisme
van de mensen heb ik altijd grote
moeite gehad. Er is meer in de
wereld dan alleen geld. Het
egoisme bestaat nog steeds.
Inleveren
Dilo van Commenée: "Als je niet tijdig voor wat anders kiest, loop je het
gevaar datje straks tegen heug en meug naar je pensioen moet kruipen".
(foto ANP)
willen best inleve
ren voor uitkeringsgerechtigden,
maar het mag niet veel zijn. Dat
is een verontrustende ontwikke
ling, juist voor de christelijke
vakbeweging. Wij CNV'ers pre
tenderen dat we ons op de naas
ten richten. Ik heb het gevoel dat
we dat te weinig doen, ons te veel
beperken tot kritiek op het CDA.
Als we er niet in slagen ons in
maatschappij-hervormende zin
te profileren, dan wordt het in de
toekomst heel moeilijk om waar
te maken dat er een christelijke
vakbeweging moet zijn".
Egyptische schrijfster Ekbal Baraka:
DEN HAAG - „De militante mos
lim-fundamentalisten zullen van
zelf uit Egypte verdwijnen, want
ook zij hebben geen antwoord op
de problemen van mijn land. Als'
de fundamentalisten wel zo'n op
lossing zouden hebben, werd ik
vandaag nog fanatiek moslim". Dit
zegt Ekbal Baraka, Egyptisch jour
naliste en schrijfster, die in eigen
land als spraakmakend feministe
bekend staat. Vorige week was ze
in Nederland.
door
Jan van Vegchel
Toen haar dochter haar vroeg of
zij ook een sluier moest dragen, be
gon Baraka aan een studie Ara
bisch. Sindsdien is ze een over
tuigd vechtster voor meer rechten
voor de Egyptische vrouw binnen
de islam. Baraka is moslim, maar
geeft er wel haar eigen betekenis
aan.
In Egypte winnen de moslim
fundamentalisten terrein. De or-
thoxode islamieten, die streven
naar een Egypte a la Iran, schoten
in oktober 1981 president Sadat
dood. Hoewel de overheid hen nu
nauwlettend in de gaten houdt,
vindt hun roep om weer terug te
keren naar 'de ware weg; de weg
van Allah' steeds meer gehoor.
„De islam beheerste altijd al het
leven van de Egyptenaren. Sinds
de jaren '70 krijgt deze godsdienst
echter ook steeds meer een politie
ke inhoud", aldus Baraka. „Die
wens om terug te keren naar onze
islamitische wortels heeft niet al
leen religieuze, maar vooral ook so
ciale redenen. Egypte verkeert in
een ernstige crisis. De prijzen zijn
de laatste jaren enorm gestegen,
terwijl de lonen gelyk bleven.
Woonruimte is een paar jaar tien
keer zo duur geworden. Om te kun
nen trouwen moet een Egyptenaar
zijn aanstaande bruid een huis
kunnen aanbieden. Geen wonder
dat veel jonge mannen gefru
streerd raken".
Uitlaatklep
Baraka betoogt dat in de Egypti
sche geschiedenis alle -ismen heb
ben gefaald; nasserisme, kapitalis
me, imperialisme en communisme.
„Verkiezingen waren nep en politi
ci bleken corrupt. Sadat beloofde
het volk overvloed en luxe. Door
de grenzen open te stellen voor
westerse investeerders werden
echter enkele Egyptenaren zeer
rijk, maar bleven de meesten zeer
arm".
„Toen Egypte ook nog militair
het onderspit dolf tegen Israël en
Sadat bij 'die vijand' op bezoek
ging, vormden veel mensen zich
als uitlaatklep een eigen islamiti
sche wereld in hun corrupte maat
schappij".
De fundamentalisten zijn vol
gens Baraka slechts een klein gei-
soleerd groepje; vooral middel-rij-
ke plattelandsjongeren die naar
Cairo zijn getrokken om te stude
ren. In de Egyptische hoofdstad za
gen ze 'de verwording' van hun
verwesterde maatschappij. De gro
te groep arme Egyptenaren heeft
volgens de schrijfster al haar ener
gie nodig om te overleven. Zodoen
de hebben ze geen tijd om zich be
zig te houden met islamitische po
litiek. Daarom krijgen de funda
mentalisten volgens Baraka geen
volksbasis. Ook door de Egypti
sche afkeer van fanatici zullen ze
nooit een machtige groep worden,
denkt ze.
Baraka is niet bang voor de or-
thoxode moslims. „Waarom zijn
jullie in het Westen daar zo be
vreesd voor? De fundamentalisten
zijn te vergelijken met jullie hip
pies uit de jaren '60", lacht Baraka.
„Ze worden hun islamitische strijd
vanzelf moe. Het zal alleen nog wel
even duren".
Sluier
De islamitische opleving heeft
veel jonge vrouwen weer naar de
sluier Boen grijpen. Uit eigen vrije
wil. Vaak tot verbijstering van hun
moeders die net na jarenlange
emancipatiestrijd de verhullende
doeken aan de wilgen mochten
hangen. „Vandaag de dag zijn de
gesluierde vrouwen vaak goed op
geleid; ingenieurs, doktoren en
journalisten", aldus Baraka. „De
sluier geeft sommigen zelfrespect.
Het laat aan buitenstaanders zien
dat ze goede moslims zijn en niets
te maken hebben met al die cor
rupte 'oude' ambtenaren en politi
ci. De sluier is een protest tegen de
verwesterde consumptiemaat
schappij.
Baraka bestrijdt het westerse
idee dat de islam bij uitstek een
vrouwvijandig geloof is. „Nergens
in de Koran staat dat wfi vrouwen
een sluier moeten dragen", rea
geert ze. „Het probleem is alleen
dat de Koran veertien eeuwen lang
alleen door mannen is geinterpre-
teerd. Die mannen lazen het Heili
ge Boek met een gekleurde bril en
ze gaven er ook de uitleg aan die bij
hun maatschappij en hun tijd pas
te".
„Nu leven we echter in een ande
re tijd, een andere maatschappij en
ook vrouwen kunnen de Koran be
studeren. Daarin ontdekken ze tal
van vrouwvriendelijke passages,
die de mannen lang voor ons ver
borgen hebben gehouden", zegt
Ekbal Baraka. „Ik ben niet tegen
de islamitische wetten. Alleen de
gekleurde mannelijke uitleg ervan
wil ik bestrijden".
VEGIN
LEIOSCH ALPHENS DAGBLAD
ACTIE ZUINIG STOKEN
TABEL VOOR DE WEEK
VAN 4 NOV. T/M 10 NOV.
WEERSTATION VALKENBURG
800 rr
1.000
1.200
1.400
1.600
1.800
2.000
2.200
2.400
2.600
2.800
3.000
3.300
3.600
3.900
4.200
4.500
5.000
5.500
6.000
210
226
248
316
338
375
De zegening van een levensver
bintenis in een openbare kerk
dienst kan niet beperkt blijven
tot het gangbare huwelijk. En
ook mogen mensen van hetzelf
de geslacht in een kerkdienst
vragen om de zegen over hun re
latie.
Dat is de visie van de 'Commis
sie tot de Zaken' (bestuur) van de
Remonstrantse Broederschap.
Volgende week zaterdag, 23 no
vember, wordt een 'buitengewo
ne algemene vergadering van be
raad' gehouden om over de voor
gestelde wijzigingen in de ker
korde ten aanzien van levensver
bintenissen te praten. Besluiten
worden pas genomen op de alge
mene vergadering van volgend
jaar juni.
Drie dingen, zegt de Commis
sie tot de Zaken, bepalen de
godsdienstige betekenis van een
levensverbintenis tussen men
sen: de intentie van liefde (zij
willen hun leven delen), hun be
lofte om elkaar tot hun recht te
laten komen en de bede om Gods
zegen over deze intentie en belof
te in de samenkomst van de ge
meente.
Op grond hiervan, meent het
bestuur, kan een levensverbinte
nis niet beperkt blijven tot het
huwelijk dat is gesloten volgens
de bepalingen van het Burgerlijk
Wetboek. "Het huwelijk is in on
ze tegenwoordige samenleving
een van de mogelijkheden waar
mee de rechten en plichten tus
sen de partners worden geregeld.
Dat gebeurt ook op andere wijze,
bijvoorbeeld via de notaris".
Een vraag is wel, of de predi
kant, in overleg met de kerke-
raad, moet informeren naar en
eventueel moet aandringen op
een goede regeling van verant
woordelijkheden tussen de part
ners. Is zo'n regeling een wezen
lijke voorwaarde voor de zege
ning van een levensverbintenis?
Over de 'band tussen twee
mensen' zegt de Commissie tot
de Zaken nog, dat de waarde
daarvan niet wordt bepaald door
een formeel moment, maar door
de zuiverheid waarmee mensen
elkaar vasthouden en zonodig
ook weer loslaten, en de inzet
waarmee zij elkaar tot hun recht
laten komen. Daarnaast mag hun
leven een weerschijn zijn van
Gods alles en allen omvattende
liefde en gerechtigheid.
Ook de 'intentie van liefde' tus
sen twee mensen van hetzelfde
geslacht moet een plaats hebben
binnen de godsdienstige ge
meenschap, vindt het remon
strantse kerkbestuur. "Ook voor
deze levensverbintenissen zal de
mogelijkheid moeten openstaan
tot het afleggen van een belofte
en het ontvangen van de zegen in
een openbare kerkdienst". "De
Broederschap kan haar houding
van actieve verdraagzaamheid
en openheid naar de samenle
ving concreet maken met een re
geling waaruit blijkt, dat homo-
sexuele relaties niet tweederangs
zijn".
Defensiebelasting. Dezelfde
'Commissie tot de Zaken' (be
stuur van de Remonstrantse
Broederschap) gaat in ten brief
aan leden en vrienden in op het
vraagstuk van de burgerlijke on
gehoorzaamheid. Sommige re
monstranten doen mee aan ac
ties als 'Betaal niet mee' of 'Be
weging Weigering Defensiebe
lasting', dit uit protest tegen de
kernbewapening.
Het kerkbestuur respecteert
hun beslissing en gaat ervan uit
dat zij de juridische en andere
gevolgen daarvan aanvaarden.
Het doet een beroep op gemeen
ten en predikanten om deze le
den zonodig pastoraal en diako-
naal bij te staan.
De Commissie tot de Zaken
wijst er nog op, dat in de Broe
derschap een bredere discussie
over burgerlijke ongehoorzaam
heid nog op gang moet komen.
De commissie 'Oorlog en Vrede'
zal volgend voorjaar een confe
rentie over dit onderwerp hou
den.
Hervormde Kerk: beroepen
te Oud-Beijerland J. Maasland
Waddinxveen, te Klooster ter
Apel (Gr.) - buitengewone wijk-
gémeente - J. Bakker Kolder
veen, te Arum-Kimswerd (Fr.) J.
K. Bolt Britsum-Cornjum-Jel-
sum (Fr.); aangenomen naar Bo-
ven-Hardinxveld H. Roseboom
Oene. Gereformeerde Kerken
Vrijgemaakt: beroepen te Kra-
lingseveer-Krimpen aan de IJs-
sel C. de Ruijter Rotterdam-Cen
trum.
Onderscheiding. Hoofdre
dacteur M. Kopuit van het jubile
rende Nieuw Israëlitisch Week
blad is benoemd tot ridder in de
Orde van Oranje-Nassau. Minis
ter Brinkman speldde hem giste
ren in Amsterdam de versierse
len op.
President en profeet. Het be
stuur van de 'Kerk van Jezus
Christus van de Heiligen dei-
Laatste Dagen' (Mormonen) in
Salt Lake City (Verenigde Sta
ten) heeft de 86-jarige Ezra Ta ft
Benson tot nieuwe president en
tevens dertiende profeet be
noemd. Benson - minister van
landbouw onder president Ei
senhower - volgt Spencer Kim
ball op, die vorige week op 90-
jarige leeftijd overleed.
(Er zijn over de hele wereld
zo'n 5,4 miljoen mormonen, van
wie ruim 3 miljoen in de Verenig
de Staten).
Rooms-katholieken. Vol
gens de laatste statistiek van de
Rooms-Kathvolieke Kerk zijn er
in de wereld iets meer dan 841
miljoen rooms-katholieke gelovi
gen. Dat is bijna 18 procent van
de wereldbevolking. In Latijnrs-
Amerika wonen naar verhouding
de meesten, 41 procent van de
bevolking. Als afzonderlijk land
staat Brazilië op de eerste plaats.
Vredesdocument. In een
'Vredesdocument' dat komende
zaterdag zal verschijnen veroor
delen de Spaanse bisschoppen
op krachtige wfize de bewape
ning, het bezit van kernwapens
en de verdeling van de wereld in
machtsblokken. Hoewel de bis
schoppen oog hebben voor het
recht van elke staat op verdedi
ging van eigen grondgebied, zien
zij tegelijk het grote gevaar van
een zich tot een totale oorlog ont
wikkelende conventionele strijd,
"waarbij geen bescherming meer
mogelijk is voor de burgers".
De technische ontwikkeling
van de bewapening heeft de tra
ditionele opvatting van een
'rechtvaardige oorlog' ontkracht,
zeggen de Spaanse bisschoppen,
"zodat ook het begrip 'afschrik
king' in een ander licht moet
worden gezien". Er blijft maar
één ding over: kernwapenvoor-
raden bevriezen en kernwapen-
vrije gebieden steeds groter ma
ken.