De politie wenst geen pottekijkers Europol: slagvaardig Interpol in het klein Waarschuwende vinger van kerken tegenover IKV Achtergrond Censuur pers in Zuid-Afrika Politiekorpsen in W.-Europa verenigen zich Havencontroleurs dreigen met acties Liberale jongeren willen koningin uit de regering PAGINA 6 MAANDAG 11 NOVEMBER 1985 JOHANNESBURG Wat al wekenlang als een zwaard van Damocles boven de in Zuid-Afri- ka werkende journalisten hing, is het afgelopen weekeinde een feit geworden: televisieteams, fo tografen en radioverslaggevers mogen niet langer werkzaam zijn bij rellen in de gebieden waar de noodtoestand van kracht is. door Ruud de Wit En officieel 'geaccrediteerde' schrijvende journalisten moeten zich eerst melden bij de dienst doende politie-officier, die hen dan 'op alle manieren' zal bij staan bij hun journalistieke ar beid. Vertegenwoordigers van de audiovisuele media die zich des ondanks in onlustgebieden be vinden, staat inbeslagneming van hun apparatuur te wachten en een maximale boete van 20.000 rand (f 24.000 gulden) of tien jaar gevangenisstraf. De schrijvende buitenlandse pers die zich in een onlustgebied ophoudt en geen 'politie-escorte' heeft, wacht eveneens arrestatie en, hoewel dat niet met zoveel woorden is gezegd, wellicht uit wijzing. De eerste voortekens van deze censuurmaatregel dateren van ruim een maand geleden, toen de minister van wet en orde Le Grange op een verkiezingsbij eenkomst van de regerende Na tionale Partij de buitenlandse pers, en in eerste instantie televi sieteams, ervan beschuldigde geld te hebben gegeven aan zwarte jongeren om rellen te schoppen. Een beschuldiging die daarna door vele regeringsge trouwe blanken, variërend van ministers, politiewoordvoerders, politici en Zuidafrikaanstalige journalisten is overgenomen, zonder dat er ooit ook maar het geringste bewijs boven tafel is gekomen. Daarna is het rond de buiten landse pers in Zuid-Afrika niet meer rustig geweest, waarbij het voortdurende geweld in de Kaapprovincie een essentiële rol heeft gespeeld. Hoewel daar pas sinds twee weken de noodtoe- standswetten van kracht zijn, trad de politie er reeds weken lang op alsof zij aan niets en nie mand verantwoordelijkheid ver schuldigd was. Slechts de buitenlandse pers en een aantal Zuidafrikaanse journalisten probeerden deson danks toch een beeld te geven van wat er werkelijk aan de hand was. De Zuidafrikaanse rege ringsgetrouwe pers en vooral de staatsradio en -televisie beperk ten zich daarentegen tot het weergeven van de officiële poli tierapporten, die overigens slechts een uiterst summiere op somming geven van wat er in werkelijkheid gebeurt. Ondanks intimiderend optre den slaagden het leger en de poli tie er niet in de feitelijke omvang van hun geweld verborgen te houden, wat onder meer bleek toen op 15 oktober twee televi sieteams van CBS getuigen wa ren van een afschuwelijke val die door de politie was opgezet tegen stenengooiende jongeren. Verscholen in kratten achterop een vrachtwagen reed een aantal politieagenten enige keren door de kleurlingenwijk Athlone, en toen deze vrachtauto met stenen werd bekogeld, kwamen de agenten te voorschijn en open- KAAPSTAD - Een 'monddood' gemaakte journaliste demonstreert voor het gebouw van de krant Argus in de Zuidafrikaanse stad Kaapstad. Kort na het nemen van deze foto werd de vrouw gearres teerd. De fotograaf kreeg te horen dat hij van het gebeuren beter geen foto's kon maken, anders zou hij zelf ook worden aangehouden. De censuurmaatregelen dienen in de eerste plaats om de belangen te dienen van de regering-Botha. Plaatjes van geweld versterken alleen maar het negatieve beeld van Zuid-Afrika, vindt de Zuidafrikaanse overheid. Dus kan het publiek voortaan foto's verwachten die moeten laten zien dat het 'best wel mee valt'. Zoals deze foto van minister Botha van buitenlandse zaken die het dochtertje van een partijlid een versnapering aanbiedt. (foto api den zonder waarschuwing het vuur. De geschokte cameramen sen van CBS moesten constate ren, dat 'dit Trojaanse paard' drie doden had opgeleverd, terwijl de politie ongestraft durfde te ver klaren dat 'alle methoden geoor loofd zijn om onlusten onder controle te krijgen en wet en or de te handhaven'. Maar door de verontwaardigde reacties van de buitenwereld was het ook zeker, dat de Zuidafri kaanse regering, met de hete adem van de politie in haar nek, iets zou gaan doen tegen de bui tenlandse pers. Vooral de tussen tijdse verkiezingen onlangs, die aantoonden dat een grote groep blanken het hervormingsproces van staatspresident Botha al veel te ver vindt gaan, was voor de ad viseurs van de regering het over tuigende bewijs, dat er toegege ven moest worden aan de druk van de conservatieve vleugel binnen de Nationale Partij, on der leiding van minister Louis le Grange. „Als wij met alle midde len de wet en orde willen hand haven, dan hebben we geen pot tenkijkers nodig en zeker geen buitenlandse pers, die toch al zo'n vertekend beeld van de si tuatie in Zuid-Afrika geeft", al dus Le Grange. Het gaat in de huidige situatie om twee zaken. De eerste is: in hoeverre spelen de media, en met name de visuele media (tele visie), een rol in het ontstaan en de escalatie van geweld? Een journalistiek-ethische kwestie, die zeker niet alleen in Zuid-Afri ka speelt. Het antwoord van de Zuidafrikaanse regering ligt voor de hand: het zou lang niet zo on rustig zijn geweest en het geweld zou niet dermate zijn opgelopen, als er geen camaraploegen bij aanwezig waren geweest. Televi sieteams en fotografen werken escalerend en stimulererend op rellenschoppers, die menen dat ze via de internationale pers ex tra aandacht voor hun zaak kun nen krijgen. In het geval van de Zuidafri kaanse situatie echter is de kri tiek op de media het omdraaien van de feiten. Nagenoeg de hele wereld heeft zich inmiddels op gesteld tegen de apartheid en daarom krijgt de strijd van de be volking tegen die apartheid extra grote aandacht. Tegenover dit binnenlandse verzet staat het po litie- en legerapparaat, dat met alle middelen dit verzet probeert neer te slaan. En wat de media doen, is niet alleen de redenen van het verzet tegen de blanke apartheidsminderheid overbren gen, zij geven ook nog talrijke bewijzen, hoezeer het zoge naamd 'bewaren van wet en or de' gepaard gaat met een hard heid van optreden, die in elk ge val in de westerse wereld niet aanvaardbaar is. Het is dan ook onzinnig, te be weren, zoals de regering doet, dat de aanwezigheid van de pers invloed heeft op de escalatie van het geweld. Want de talrijke do den en gewonden, onder wie vele jeugdigen en vrouwen, zijn be slist niet het gevolg van het op treden van de pers, maar in de eerste plaats van de politie en het leger. De tweede kwestie is of er nu sprake is van censuur in Zuid- Afrika. Die vraag moet wel dege lijk bevestigend worden beant woord. En niet alleen vanwege de recente maatregelen. Aller eerst zijn er de beperkingen in de toelating van journalisten. Ne derlanders bijvoorbeeld moeten een speciaal visum hebben, dat slechts wordt toegekend na een uitgebreid en langdurige 'veilig heidsonderzoek'. De Nederland se opstelling tegenover Zuid- Afrika heeft er ook toe geleid, dat er slechts een paar Nederlandse journalisten officieel geaccredi teerd zijn in Zuid-Afrika. Ook kan moeilijk worden ge negeerd, dat reeds vóór de meest recente stappen van de regering, de politie regelmatig het vrijuit werken van journalisten onmo gelijk maakte. Zonder officiële toestemming van regeringsin stanties en de politie was het bij voorbeeld niet mogelijk bepaal de woonwijken of gebieden bin nen te gaan. Daarbij komt, dat ook de binnenlandse pers met handen en voeten gebonden is aan allerlei wettelijke bepalin gen, waardoor het onmogelijk is ANC-leiders te citeren, te schrij ven over wantoestanden in ge vangenissen of de energieproble- matiek van het land. En dit alle maal onder het mom van de bin nenlandse veiligheid. Duidelijk is inmiddels wel ge worden, dat de censuurmaatre gelen allereerst de belangen die nen van de regering-Botha en zijn blank-conservatieve achter ban. Nu het internationale beeld van Zuid-Afrika zo slecht is ge worden, moet op allerlei manie ren geprobeerd worden om ieder geval de belangrijkste verwek ker van dit beeld, de journalist, uit te schakelen. Want de dage lijkse negatieve en geweldddadi- ge berichtgeving vanuit Zuid- Afrika is zeker een ven de be langrijkste oorzaken geworden van de gedachte, dat het land in vlammen staat. Triest is dat de blanke minder heidsregering, die zo hard roept de westerse cultuur en normen te verdedigen tegen het 'door Moskou geleide, verderfelijke marxisme', zich nagenoeg iden tiek opstelt als deze gehate en verfoeide tegenstander. De discussie over de noodzaak van een hechte samenwerking tussen politiekorpsen uit West- europese landen is de laatste weken plotseling verhevigd. De toenemende criminaliteit in dit deel van de wereld, de plannen tot afschaffing van de grenscontrole in Europa en de trage werkwijze van Interpol voeden de behoefte aan een Europese, van Interpol afgeleide orga nisatie. Europol, zoals de nieuw op te richten organi satie al gemakshalve wordt genoemd, is nu en kele maanden onderwerp van bespreking in de bijeenkomsten van EG-ministers van justitie. In het eerste halfjaar van 1986, wanneer Neder land het voorzitterschap van de Europese Ge meenschap bekleedt, zal onder leiding van mi nister Korthals Altes (justitie) opnieuw over Europol worden gesproken. De Amsterdamse politiecommissaris Siets- ma uitte onlangs in Zutphen op een congres over recherchewerk kritiek op Interpol en pleitte voor de oprichting van Europol, die zich volgens hem niet moet beperken tot het uitwisselen van gegevens over misdaad en misdadigers. Een gesprek met het hoofd van de Nederlandse afdeling van Interpol, J. van Straten, over de kritiek op Interpol, de wense lijkheid van Europol en over de bevoegdheden van een dergelijke organisatie. DEN HAAG - Begin oktober be sloot de algemene vergadering van Interpol, het wereldomvattende sa menwerkingsverband van politie korpsen, tot de oprichting van een Europees secretariaat. Drie men sen, twee politiefunctionarissen en een administratieve kracht gaan dat secretariaat bemannen. „Be schouw het maar als de voorloper van een Europees bureau, van Eu ropol", zegt J. van Straten, hoofd van de Nederlandse afdeling van Interpol. door Jos Heymans en Huub Klompenhouwer Met de oprichting van het Euro pees secretariaat is een lang ge koesterde wens van Van Straten in vervulling gedaan. Zeven jaar gele den, tijdens de jaarvergadering van Interpol in Panama, opperde hij al een dergelijk idee. Het sleutel woord was toen regionalisering. „Ik heb gepleit voor regionale bu reaus om met name krachtiger te kunnen optreden tegen de handel in drugs. Maar men had er geen oren naar. Ik was destijds een roe pende in de woestijn". Volgens Van Straten is Interpol, waarbij 134 landen zijn aangeslo ten, door zijn omvang te log en te traag. Snelle uitwisseling van gege vens is niet mogelijk, Interpol is niet geautomatiseerd. Iets minder dan de helft van de aangesloten landen heeft zelfs geen radiover binding met elkaar. Bovendien heeft elk land zijn eigen rangschik king in de aanpak van de verschil lende vormen van criminaliteit. De bestrijding van de drugshandel krijgt in West-Europa grote voor rang. Maar in de producerende lan den, waar die handel van enorme economische betekenis is, stellen de vervolging en opsporing weinig voor. De medewerking van politie korpsen in die landen is dan ook gering. „Met de oprichting van regionale bureaus zouden bijvoorbeeld de belangen van de Westeuropese lan den in die drugsproducerende ge bieden beter kunnen worden be hartigd", zegt Van Straten. „Omdat dat niet gebeurde, gingen de lan den buiten Interpol om zelf men sen naar die gebieden sturen. Ne derland nam daartoe het voortouw en stationeerde via de ambassades politiemensen in onder meer Thai land, Peru en Pakistan. Doel was en is om een optimale samenwer king met de autoriteiten in die lan den te bewerkstelligen, waardoor het mogelijk wordt tot een effectie ve uitwisseling van informatie te komen. Maar het is wel een kostba re oplossing". Secretariaat Drie jaar geleden kwam als ge volg van de toenemende criminali teit in dit werelddeel het idee voor de oprichting van een Europees bureau opnieuw ter sprake. Op ini tiatief van de politie in Wiesbaden (West-Duitsland) werd een bijeen komst van belangstellende landen belegd. Dat leidde tot de instelling van een werkgroep van vijf landen (West-Duitsland, Nederland, Dene marken, Frankrijk en Zwitser land), die iri april van dit jaar be sloot tot de oprichting van een Eu ropees secretariaat, als onderdeel van Interpol. Van Straten: „Het is een krach tenbundeling van Europese landen die mogelijk is, omdat we in grote lijnen dezelfde ideeën hebben over de bestrijding van criminaliteit. Het mag dan voortgekomen zijn uit onvrede met de trage werkwijze van Interpol, het betekent echter geen uitholling van Interpol. Inte gendeel zelfs, het Europees secre tariaat betekent een versteviging van de onderlinge banden binnen een deel van Interpol. De organisa tie wordt er alleen maar door ver sterkt". Niet alleen de kritiek op Inter pol, ook de Europese plannen tot opheffing van de controle aan de EG-grenzen hebben geleid tot de oprichting van het secretariaat. In de toekomst zullen politiekorpsen in Europa elkaar steeds meer no dig hebben. „Stel nu, dat het werkelijk tot afschaffing van de grenscontrole komt. Dat betekent dan dat allerlei criminelen vrijelijk door West-Europa kunnen reizen. Dan besluit een politieman aan de grens tussen Italië en Joegoslavië of een misdadiger ons land kan binnenkomen. De openstelling van de grenzen heeft ongetwijfeld eco nomische voordelen, maar de be strijding van de criminaliteit is er absoluut niet mee gediend". Opsporing Het is de bedoeling dat het secre tariaat in de loop der jaren uit groeit tot een echt Europees bu reau, waar een aantal poltiemensen bezig is met het verzamelen en ana lyseren van informatie over binnen Europa gepleegde criminaliteit. Ook zal dat bureau coördinerend moeten gaan optreden bij de op sporing van misdadigers. Europol wordt een soort mini-Interpol, dat door zijn kleinschaligheid slagvaardiger kan zijn. „Wat de Centrale Recherche In formatiedienst (CRI) binnen Ne derland doet, moet Europol binnen Europa gaan doen", verduidelijkt Van Straten. „Een centraal punt, waar informatie over criminaliteit wordt doorgegeven en opgevraagd en waar misdaad wordt geanaly seerd. Maar de feitelijke aanhou ding van misdadigers blijft een zaak van de plaatselijke politie korpsen. Interpol, Europol en de CRI hebben geen executieve ta ken. Nationaal zou dat nog wel kunnen. Plaatselijke korpsen vra gen bij aanhoudingen af en toe as sistentie van de CRI. Dat gebeurt dan altijd op verzoek van de plaat selijke politie, het initiatief gaat nooit uit van de CRI. Internatio naal is dat onmogelijk, omdat poli tiemensen geen bevoegdheden hebben in andere landen". ROTTERDAM (ANP) - De werkne mers bij de controlebedrijven in de Rotterdamse haven - in totaal 500 man - dreigen met acties als niet wordt voldaan aan hun eisen voor een nieuwe cao. Dit bleek zater dagavond op een ledenvergadering van de Vervoersbond FNV, die door 130 man werd bezocht. Volgens FNV-bestuurder Cees van Nimwegen zullen de eisen nog eens in een brief aan de werkge vers worden geformuleerd, waarna er op zeer korte termijn onderhan delingen moeten beginnen. Bij het controlebedrijf Caleb Brett, dat een eigen» bedrijfs-cao heeft, is af gelopen week al een stiptheidsac tie begonnen. De belangrijkste cao-eisen van het controlepersoneel zijn een goe de uniforme reiskostenregeling, het niet verplicht kunnen worden WILDE STAKING - Bij het Gro ningse transportbedrijf Nijdam is gisteravond een wilde staking uit gebroken. Ruim twintig van de 36 chauffeurs in vaste dienst eisen van de directie een volledige toe passing van de cao-beroepsgoede- renvervoer over de weg. De chauf feurs zijn van plan voorlopig te voorkomen dat vrachtwagens van Nijdam uitrijden. Concreet willen de chauffeurs een correcte inschaling van het personeel en een correcte betaling van de reis- en verblijfskostenver goeding. Veel chauffeurs zijn vol gens de stakers te laag inge schaald. Bovendien is de vergoe ding voor reis- en verblijfskosten volgens de chauffeurs bij Nijdam ruim een tientje per etmaal te laag. tot het werken in de late nacht dienst, vijf procent arbeidstijdver korting die volledig wordt inge roosterd en deelname aan de ver vroegde uittredingsregeling voor 57Vfe-jarigen, zoals die in het stuk- goedakkoord is vastgesteld. Met name dit laatste punt ligt volgens van Nimwegen bij de con trolebedrijven moeilijk, omdat de werkgevers zich op het standpunt stellen dat de bedrijven zelf kun nen beslissen of ze hier aan mee willen doen. De begeleidingscom missie die het stukgoedakkoord heeft uitgewerkt vindt echter dat de regeling voor alle sectoren - dus ook voor kantoorpersoneel - geldt. Inmiddels heeft de werkgevers organisatie in de Rotterdamse ha ven SVZ laten weten dat de cao onderhandelingen voor de contai- nerbedrijven vanmiddag zou wor den hervat. Dit gebeurde nadat donderdag de avondploeg bij de ECT het werk een uur neerlegde. DORDRECHT (ANP) - Een mo dern constitutioneel koningschap in Nederland is 'vooralsnog aan vaardbaar', maar de politieke in- vloed van de koningin moet uitge sloten worden, met name bij kabi netsformaties. Bovendien mag de koningin geen deel meer uitmaken van de regering en moet er een door de Tweede Kamer gekozen minister-formateur komen, die in beginsel minister-president wordt. Dit zijn enkele staatkundige her vormingen waartoe de liberale jon geren, verenigd in de JOVD, dit weekeinde op een congres in Dor drecht hebben besloten. Enkele andere hervormingen hebben onder meer betrekking op het kiesstelsel: de liberale jongeren willen dat gedeeltelijk het distric tenstelsel wordt ingevoerd en dat de verhouding tussen de partijen in het parlement door evenredig heid worden bepaald. Het aantal zetels in de Tweede Kamer moet worden uitgebreid tot 200. Tenslotte spreken de liberale jongeren zich uit tegen acties van burgerlijke ongehoorzaamheid ten aanzien van het kernwapenbesluit "omdat die acties niet voldoen aan de door de JOVD gestelde voor waarden ten aanzien van burgerlij ke ongehoorzaamheid". JD Tijdens een congres van de Jon ge Democraten (JD) heeft voorzit ter Hein Jaarsma zaterdag gezegd dat D'66 te veel onder de plak zit van beoogd lijsttrekker Van Mier- lo. Volgens Jaarsma maakt D'66 een van de moeilijkste perioden van haar bestaan door omdat de partij haar opwaartse lijn bijna uit sluitend heeft te danken aan de man die op essentiële punten niet de mening van de meerderheid van de partij deelt. De kerken oefenen zware druk uit op het Interkerkelijk Vredes beraad (IKV) om geen acties van burgerlijke ongehoorzaamheid te ondernemen. Dat blijkt uit voorlopige reacties van de ker ken op de nota 'De maat is vol', waarin het IKV-bestuur zijn standpunt over buitenwettelijk gedrag uiteenzet. Aan de hand van deze nota bepaalt de Cam- pagneraad van het IKV op 7 de cember zijn definitieve stand punt. Het hervormde kerkbestuur is 'zeer kritisch' over burgerlijke ongehoorzaamheid, zo staat in een brief van IKV-voorzitter J. van Putten aan de Campagne- raad. De rooms-katholieke bis schoppen willen alleen mee ver antwoordelijkheid dragen voor standpunten en acties als die met hen zijn besproken en als zij er hun fiat aan hebben gegeven. Het bestuur van de Remon strantse Broederschap heeft la ten weten, dat een oproep van het IKV tot buitenwettelijke ac tie een breuk tussen het IKV en de Remonstrantse Broederschap zou betekenen. Ook binnen de Raad van Ker ken - waarbij alle kerken die lid zijn van het IKV zijn aangesloten - bestaan grote bezwaren. Slechts een paar kleine kerkge nootschappen (Quakers, doops gezinden) stemden in met het verzoek van de Basisbeweging van kritische groepen en Ge meenten om zich uit te spreken vóór de Beweging Weigering De fensiebelasting. In zijn nota 'De maat is vol' schrijft het IKV-bestuur, dat het zijn kracht blijft zoeken in acties die passen binnen het wettelijk kader van de Nederlandse staat. Als iemand aan buitenwettelijke actie wil meedoen, is dat een per soonlijke keuze. Dat mag niet van bovenaf worden opgelegd, zegt de nota. Ook het belang van het IKV als organisatie weegt mee. "Als alle leden van het da gelijks bestuur persoonlijk zou den besluiten aan een bepaalde actie mee te doen en aan dit be sluit bekendheid geven, zou daarvan niet eenzelfde werking uitgaan als van het IKV als orga nisatie?" Het plaatsingsbesluit geeft 've len van ons' reden tot buitenwet telijke actie. "Alleen geweldloze acties zijn aanvaardbaar". "Ze moeten gericht zijn op herstel van de democratische besluit vorming en het plaatsingsbesluit ongedaan maken". Gesprek. De rooms-katholie- ke bisschoppen en de organisa toren van de alternatieve 8 mei manifestatie (op het Malieveld ter gelegenheid van het pausbe zoek) willen het gesprek voort zetten. Zaterdag hebben ze el kaar voor het eerst in Utrecht ontmoet. De bisschoppen zullen zich beraden over voorstellen, zowel uit eigen kring als van de gesprekspartners, om dit ge sprek vruchtbaar te kunnen voe ren. Dat is de inhoud van een ge meenschappelijk communiqué. Van de kerktop waren de bis schoppen Simonis en Ernst aan wezig. Een belangrijk punt van gesprek is de verhouding tussen het kerkelijke gezag en bewegin gen van onderop. Overleden. In Zutphen is op 83-jarige leeftijd dr. E. Emmen overleden. Van 1946 tot 1967 is hij algemeen secretaris geweest van de hervormde synode. Hervormde Kerk: beroepen te Lekkerkerk ('t Venster) C. Quist Middelharnis, te Akkrum kandidaat mevrouw H. P. Hum mel Groningen, te Heerlen kan didaat G. H. J. Gerelings Leider dorp, te Vinkeveen J. H. C. Olie Opheusden, te Wijnjeterp- Duurswoude (Fr.) A. D. Poort man Echteld; aangenomen naar Krimpen aan de IJssel W. J. J. Koelewijn Woubrugge; bedankt voor Capelle aan de IJssel R. van Kooten Zeist, voor Wijk (bij Heusden) W. Arkeraats Giessen- dam. Gereformeerde Kerken Vrij gemaakt: beroepen te Heemse A. de Snoo Harderwijk. Gereformeerde Gemeenten: aangenomen naar Werkendam J. Mol Elspeet; bedankt voor Haar lem N. W. Schreuder Goes, voor Oosterland (Z.) J. W. Verweij Ridderkerk, voor Lisse J. J. van Eckeveld Zeist.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 6