Dammen
Bridge
VSV
KLASSIEK
Herontdekt
meesterwerk
Weners
doen het
bedachtzamer
Liefhebbers
onder elkaar
Een schot
in de roos
'Paukenslag'
doorzichtig
Zuidelijke
temperamenten
KRYPTOGRAM
3
él5
1
i
•V i
n
i
1
ff
1
1
V
OPLOSSING
a|Ü 1
if a'ü
üfVüf
&SÜA
i
mm
aH
lal
üi
A
H
m
I!
s
V
1
I
i WA
1,
WW
g ft
.MU
n
mp
Va
Va
iW
iW
ZATERDAG 9 NOVEMBER 1985
EXTRA
PAGINA 25
Bijdragen: Paul Korenhof
Claudio Abbado
Rossini: U Viaggio a Reims. Met: Ka-
tia Ricciarelli, Lucia Valentini-Ter-
rani, Leila Cuberli, Cecilia Gasdia.
Francisco Araiza, Edoardo Gimenez,
Leo Nucci, Samuel Ramey, Enzo Da-
ra, Ruggero Raimondi e.a., Praags
Filharmonisch Koor, The Camber
Orchestra of Europe o.l.v. Claudio
Abbado. (DG 415 498-1 (3 lp's), 415
498-2 (2 cd's).
Er zijn mensen die niet geloven
in herontdekte meesterwerken
en in veel gevallen hebben zij ge
lijk. Een echt meesterwerk
wordt niet zo snel totaal verge
ten. Maar uitzonderingen beves
tigen de regel en daartoe behoort
zonder twijfel de opera 'II Viag
gio a Reims', die we tot Rossini's
beste werken kunnen rekenen,
maar die desondanks ruim an
derhalve eeuw niet meer is opge
voerd.
Rossini schreef deze komedie
voor de kroning (beter: zalving)
van de Franse koning Karei X in
1825 en had voor die gelegenheid
de beschikking over een ensem
ble van alleen al tien stersolisten.
Het succes was overweldigend
en er ontstond in Parijs een ware
stormloop op de kaarten, maar
toch trok Rossini zelf na een aan
tal voorstellingen de partituur in
en gebruikte later delen eruit
voor een andere opera ('Le Com-
te Ory'). Hij kende de uitvoe
ringspraktijk van zijn tijd en wist
dat goede uitvoeringen na het
uiteenvallen van zijn 'sterren
team' onmogelijk zouden zijn.
De organisatoren van het Ros
sini-festival te Pesaro waren vo
rig jaar echter in staat het vereis
te ensemble bijeen te brengen
(onder wie verscheidene Rossini-
specialisten) met misschien wel
het beste kamerorkest van dit
moment en met als dirigent
Claudio Abbado, perfectionist,
chef-dirigent van de Scala en
Rossini-specialist bij uitstek. Het
resultaat, nota bene tot stand ge
komen tijdens een live-uitvoe
ring, is een wonder van muzikali
teit, lichtvoetigheid en perfecte
samenwerking. Rossini's muziek
is zo sprankelend als men zich
wensen kan, maar het libretto
vereist enige studie. Er gebeurt
in feite namelijk niets, echt niets,
maar dat is nu juist de kern van
het bijna absurdistische verhaal.
Herbert von Karajan
Dvorék: Symfonie nr. 9 ('Uit de nieu
we wereld') - Smetana: De Moldau.
Wiener Philharmoniker o.l.v. Her-
bert von Karajan. (DG 415 509-1 (lp),
415 509-2 (cd).)
De digitale opnametechniek en
de komst van de compact disc
hebben Karman ertoe gebracht
alle paradepaardjes weer eens op
de plaat te zetten (sommige al
voor de derde of vierde keer).
Dat lijkt overdreven, maar in dit
geval komt er een element bij:
waarschijnlijk maakte de Salz-
burger maestro deze plaat ten tij
de van de veelbesproken ruzie
met zijn 'eigen' Berliner Philhar
moniker, want hier horen we
hem weer eens met het orkest uit
Wenen. Het gevolg is een volle
dig andere uitvoering.
Met de Berlijners kwam Kara
jan tot een meeslepende en soms
zelfs opzwepende vertolking.
Met de Weners benadert hij de
materie schijnbaar bedachtza
mer en met grotere aandacht
voor instrumentale details. Dat
kan het gevolg zijn van de gea
vanceerde digitale opname (en
de weergave via de compact
disc), maar zeker ook van het feit
dat de Weners over het algemeen
de Tsjechische muziek toch ook
met een grotere dosis warmte en
smeuïgheid benaderen. Een
voordeel van de moderne tech
niek is, dat we er nu Smetana's
Moldau als toegift bij krijgen in
een uitvoering die zo mogelijk
nog aantrekkelijker is. Alleen
had ik toch wel een klein be
zwaar tegen een element van 'su-
per-hifi' in de opname, dat op
sommige installaties voor een
overdosis aan hoge tonen kan
zorgen.
Consort of Musicke
All' IUustrissimi Signori Fuccari.
Muziek uit de periode 1573-1603 van
Andrea en Giovanni Gabrieli, Orlan
do di Lasso, Carlo Luyton, Philippe
de Monte en Jacopo Peeters, uitge
voerd door Emma Kirkby en The
Consort of Musicke o.l.v. Anthony
Rooley (EMl-Harmonia Mundi 065-
1695541).
Tot de aanbiedingen in de actie
'Geef Klassiek Kado' behoort
ook deze plaat met muziek die
werd opgedragen aan leden van
de familie Fugger, een geslacht
van Duitse bankiers en kunst
minnaars, wier invloed zich
vooral uitstrekte over de tweede
helft van de 16de eeuw. Aan hen
werden muziekboeken opgedra
gen door erkende grootheden als
de Gabrieli's, Orlando di Lasso
en Orazio Vecchio, maar ook
door componisten met eén gerin
gere faam. Op deze eerste uitga
ve uit een serie van twee werd
een derde van de ruimte vrijge
maakt voor het werk van drie
mindere goden, de Belgen Luy
ton, De Monte en Peeters en ver
der horen we elf composities van
Andrea en Giovanni Gabrieli en
vier van Orlando di Lasso.
Het merendeel ervan is vocaal
en religieus van karakter, maar
het wereldse element ontbreekt
niet en beide plaatkanten wor
den geopend met een compositie
in een uitvoering door twee zin
ken en zes trombones. De uitvoe
ringen, opgenomen in aanslui
ting op het jaarlijkse Kircheim
Festival, ademen helemaal de en
thousiaste sfeer van 'Liefhebbers
onder elkaar", maar hetzij door
de opname hetzij door de akoes
tiek van de fraaie Cederzaal is
het klankbeeld merkbaar com
pacter naarmate het aantal uit
voerenden groter wordt.
Nelson Riddle en Kiri Te Kanawa.
Kiri Te Kanawa
en Nelson Riddle
Blue Skies. Kiri Te Kanawa (zang).
Nelson Riddle and his Orchestra.
(Decca 414 666-1 (Ip), 414 666-2 <cd).)
Meestal als een operazangerfes)
zich op het terrein van de lichte
muze begeeft, komt daar een
amusante, maar nooit geheel
overtuigende ontmoeting tussen
twee werelden uit tevoorschijn.
De plaat die de Nieuwzeelandse
sopraan Kiri Te Kanawa met de
onlangs overleden bandleider
Nelson Riddle opnam, is echter
zo'n voltreffer, dat ik me begin af
te vragen of de zangeres mis
schien haar eigenlijke carrière
gemist heeft. Riddle, wiens voor
laatste plaat dit was (kort voor
zijn dood maakte hij ook nog op
namen met Linda Ronstadt),
heeft net zo lang geëxperimen
teerd met toonsoorten, vocaal
volume en microfoonopstelling,
tot Kiri Te Kanawa in staat was
haar volumineuze operastem
buiten gebruik te houden, zon
der dat klank en timbre werden
Hoogtepunt van de plaat is Co-
Ie Porters 'So in love', dat hier in
een uitgesponnen tempo en ge
zongen door een van de mooiste
stemmen ter wereld mij door een
mysterieus effect gewoon kippe-
vel bezorgde. Aan de andere kant
verraadt de geschoolde opera
zangeres zichzelf ook, maar dan
vooral in een perfecte afwerking
en een tot het uiterste genuan
ceerde tekstbehandeling, zoals
in de opening van 'How high the
moon'. Andere voltreffers zijn
'Yesterdays' (van Kern), 'Gone
with the wind' en 'When I grow
too old to dream', maar de hele
plaat is een schot in de roos. Een
ideaal Sinterklaas- of kerstca
deau (hoewel ik niet zo lang zou
willen wachten).
Christopher Hogwood
istopher
14 330-1
(lp) en 414 330-2 (cd).)
Vorig jaar om deze tijd ver
scheen in dezelfde serie een plaat
met de symfonieën 100 en 104 als
premieplaat in de actie 'Geef
Klassiek Kado', dit jaar worden
de symfonieën 94 en 96 uitge
bracht als 'Meevaller van de
maand'. Voor de liefhebbers van
de oude, romantische Haydn-uit-
voerigen zal het wel weer even
wennen zijn, ook al omdat bij
een uitvoering op authentieke in
strumenten en in een kleine be
zetting het verrassingseffect van
bijvoorbeeld de 'paukenslag' een
veel bescheidener omvang heeft
gekregen. Dat is echter inherent
aan de uitvoering door een en
semble van ruim veertig musici
met instrumenten die over het al
gemeen niet het volume produ
ceren dat op een modern instru
mentarium kan worden voortge
bracht
Daartegenover staat echter de
winst van doorzichtigheid, een
veel beter hoorbare stemmenver
deling en de 'authentieke' klank
(standaard: A=430), die de mu
ziek van Haydn wel degelijk ex
tra charme kan verlenen. Dat het
effect hier minder overrompe
lend is dan bij de vorige uitgave,
heeft ongetwijfeld meer te ma
ken met het verschil in karakter
tussen de verschillende symfo
nieën dan met de uitvoering. Uit
gebreide toelichting in de hoes.
Riccardo Muti
Respighi: Pini di Roma - Fontane di
Roma - Feste Romane. The Philadel
phia Orchestra o.l.v. Riccardo Muti.
(EMI 067-2703121).
Als er één dirigent voor vuur
werk kan zorgen, dan is het wel
de Italiaan Riccardo Muti. Warm
bloedigheid, uitbundigheid en
een aan fanatisme grenzende
zucht naar perfectie kenmerken
zijn vertolkingen en meestal
wekt hij de indruk zich in ietwat
pompeuze muziek bovenmate te
kunnen uitleven. Respighi biedt
hem die gelegenheid misschien
meer dan enige andere compo
nist, eerstens omdat hij in zijn
symfonische gedichten de grens
van de bombast wel heel dicht
benadert (en soms zelfs over
schrijdt), maar ook omdat zijn
muziek hetzelfde zuidelijke tem
perament bezit als Muti.
Het resultaat is verbluffend en
- wat nog veel belangrijker is -
Muti weet werkelijk alles uit de
ze muziek te halen zonder over
de schreef te gaan. Hij drijft zijn
Philadelphia Orchestra tot het
uiterste, weet elk detail hoorbaar
te maken, bouwt formidabele cli
maxen op, maar getuigt ook in
elke maat van zijn liefde voor de
ze muziek. Extra aantrekkelijk is
daarbij, dat de drie bekende
werken van Respighi dank zij de
moderne persingstechnieken nu
eens zo in de groef gezet konden
worden, dat de plaat niet halver
wege een van de composities
moet worden gekeerd.
Horizontaal:
1. Bij haar woon je en daar komt
reeds bij datje daar wordt gehol
pen, 5. Bevestiging voor een vis
aan een strook, 8. Tot je schande
moetje dit neerzetten, 9. Een on
eetbare vrucht hoort in een con
tainer zonder wielen, 11. Angst
veroorzakende afsluiting? Let
daar goed op, 12. Dit is voor haar,
14. Een minder net woord voor
'ie kleur bekent, 15. Het werk is
voor de dommen19trou
wens, de rest is voor de spoorwe
gen, 22. Goed kijken: 19 uit
Vries, 24. Hij schuifelde langs het
pad, 26. Broodjes klaarmaken
om de mensen niet te zwaar te
laten slapen, 28. Loop niet meer
normaal, want wat levert het op?
29. wie gaat op pad voor munt
thee? 30. Een vrucht voor de ze
vende moet je verdraaid goed
vastpakken, 31. kwaad zijn om
dat L krom loopt.
Verticaal:
1. Beleefd zijn tegen F, die in de
storm loopt, 2. Worden daar pia
no's behandeld met kleurpot
lood? 3. Voor het geld van 29 bin
nenkomt, komt u binnen, 4. Als
je er dit over uitspreekt, walg je
er van, 5. Oké, nachthemden,
maar dan ook andere kleding, 6.
i
i
6
7
k
m
9
9
'0
w
'3
W\
'5
'6
i9
M
•9
ió
2'
'im
22
w
m
?s
Sb
27
w
iè
V
W
m
'm
m
y
Er is in het doel ruw gespeeld,'7.
Het diertje zien wij terug op een
plant, 10. Ik ben uit de gevange
nis gekomen en ben nou hier in
huis, 13. Kunst van steen, 14.
Mok op haar, 16. Daar zijn we
mee begonnen, 17. Griezelig
beestje? 18. Diefstal bij een ker
kelijke plechtigheid is verkeerd.
20. Meisje, boompje, puntje, 21.
Mensen in de ster-reclame voor
een camera, 23. Zo klein zijn we
allemaal begonnen, 25. Ine is een
meisje en Nan is een meisje en
wie al niet meer, 27. Klanken ko
men hieruit voort, 28. Wat over
het water een beetje minder ach
terblijft.
De prijs van 25,- werd toege
kend aan D. van der Voort, Kla-
vertuin 1, Leiden.
De prijs wordt de winnaar toe
gezonden.
Oplossingen met vermelding
van 'Puzzel' voor donderdag op
briefkaart of in enveloppe zen
den aan Redactie Leidsch Dag
blad, Postbus 54, 2300 AB Lei
den.
a
bed
e 1 g
ti
mfm
m
Vandaag voorlopig voor het
laatst weer een serie opgaven. In
diagram I heeft zwart een kwali
teit, maar wit enkele gevaarlijke
vrijpionnen. Hoe kan wit aan zet
deze tot gelding brengen? In dia
gram II kan wit op fraaie wijze
snel winnen. Ziet u het ook? In
diagram III heeft wit aan zet een
pion meer. Hij hoeft nog slechts
naar een pionneneindspel af te
wikkelen om te winnen. Hoe
doet hij dat? In diagram IV
speelde wit l.e5. Waarom is dat
fout?
De oplossingen van de opga
ven van vorige week luiden als
volgt: Diagram I: l.Pf7+ Kg8
2.Pd5 met mat of damewinst.
Diagram II: l...g5! 2.De5 (Dg5:?
Tg7) Te7 en wit gaf op. Diagram
III: l.Lh7: Th7: 2.Df6+ met eeu
wig schaak. Diagram IV: l.Tc6+
Lc6: 2.Pc5+ Ka5 3.Lc7 mat.
h
A
M
A
A
m
;y
f
DIAGRAM III
b c d e f g h
Letterlijk vertaald betekent
Coup de la Trappe 'Valluikslag',
maar u begrijpt het: de vertaling
klinkt niet zo mooi. De naam
Coup de la Trappe heeft iets sier
lijks, iets majestueus over zich,
in tegenstelling tot de Valluik-
Maar dat is iets wat je met
het Nederlands vaker hebt. Wat
dacht u bijvoorbeeld van het
fraaie Coup Mazette, wat in het
Nederlands plomp met het Haar-
lemmertje vertaald wordt.
Maar goed, terug naar de Coup
de la Trappe. Dat sierlijke waar
ik het over had, is niet voor niets.
Zet u maar eens de volgende
stand op het bord: wit 25, 29, 33,
34, 38, 39, 43, 48; zwart 8, 13, 14,
18, 20, 22, 23, 28; Wit wint door
34-30 23x34 (dit is het luik dat
open slaat) 30-24 20x29 39x30!!
(verrassend nietwaar) 28x39 43-
x3! (en dit is de slag. U zult nu
wel zeggen luik... slag... waar
blijft de val? Nu daar is zwart net
ingelopen!) Verplaatsen we
schijf 38 naar 49, dan kan wit ook
winnen door: 34-30 23x34 30-24
20x38 43x3! Ook dit heet de
Coup de la Trappe, maar die is
lang niet zo mooi, vindt u ook
niet?
De competitie heeft een be
langrijk tussenstation bereikt.
De hoogst geplaatste vier teams
- CPP, ABC, Hok en Studiecen
trum - hebben zich inmiddels af
gescheiden en zullen onderling
nog een dubbele competitie spe
len om het landskampioenschap.
De overige 5 teams spelen verder
om te bepalen welke drie teams
zullen degraderen. Wie het alle
maal eens van nabij wil meema
ken kan gaan kijken op 9 en 10
november in De Meern (rest. De
Afrit) en op 14 en 15 december in
Noordwijkerhout (De Leeuwen
horst). Tijdens het slotweekein-
de is er vu-graph, terwijl de wed
strijden dan ook op Teletekst
zijn te volgen. Een leuk spel:
H VB4
0876
O 10 5
1087 3
652
C> V52
O A 8 6 2
965
N
W 0
z
-
AH 10 3
O V B 7 4
AHVB4
Vorig jaar 6 november is de
DDR een nieuwe reeks begon
nen met als titel "burchten". Op
15 oktober kreeg deze reeks zijn
eerste uitbreiding en wel met de
volgende zegels: 10 pfenning,
burcht Hohnstein (oplage 16 mil
joen); 20 pf., Rochsburg (8 mil
joen); 35 pf.. burcht Schwanen-
berg (5,5 miljoen) en 80 pf.,
burcht Stein (2,1 miljoen).
Ook de DDR heeft het 40-jarig
bestaan van de Verenigde Naties
herdacht. Dat gebeurde op 22 ok
tober met een 85 pf.-zegel (oplage
3,6 miljoen) met daarop het em
bleem van de VN en het slot Ce-
cilienhof te Potsdam.
Twee jubilea op 22 oktober in
de politieke en wetenschappelij
ke Berlijnse universitaire we
reld: het 175-jarig bestaan van de
Humbolduniversiteit (20 pf., op
lage 8 miljoen) en het 275-jarig
bestaan van de Berlijnse Charité
(85 pf., oplage 2,1 miljoen).
Dan heeft de DDR voor 12 no
vember vier zegels in samendruk
gepland gewijd aan circuskunst.
Op de zegels: 10 pf., olifanten-
dressuur; 20 pf., een trapezewer
ker; 35 pf., fïetsacrobatiek en 50
pf., tijgerdressuur. Oplage: 3 mil
joen blokjes.
DENEMARKEN - Een vredes
duif vliegt over een 3,80 kr.-zegel
ook de Deense post is niet voor
bij gegaan aan het 40-jarig be-
m
m
w
t
A
m
A
w
■M
M
m
m
mm
m.
m
DIAGRAM IV
'8**6* '28*88 9Z*L£ 12-96 '92*18
'LI*92 'ZZ-2Z S O i9Ix0fr '08**8 '02
-S2 '22*21' '92X12 '12 92 '12*18 2 a
■ifrXZ* '92X18 '12-92 '92*18 '11X92
'22*82 i a :uf?z uaSuissojdo 9Q
O
i
'm m m
mm
ao n
U #4
door
Ton Schipperheyn
A 10 9 8 7 3
<7 B94
H93
2
West gever, OW kwetsbaar.
Psychologische openingen ko
men in het topbridge al lang niet
meer voor, maar deze noord pro
beerde het weer eens. Na pas van
west opende hij 2 Sch (zwakke
twee) eb zoals zo vaak het geval
is, partner zuid 'stonk er in'. Deze
bood 3 SA en al met al lijkt dat
nog niet eens zo'n gek contract.
Breiers, denkt u wellicht, maar
dan vergist u zich. Aan tafel zit
ten 4 van Amerika's beste spe
lers, waarvan er twee hebben
deelgenomen aan het zojuist
beëindigde W.K. West startte
met Ru 2 en als oost nu domweg
de heer zet zal zuid zijn contract
maken via twee slagen in ruiten,
vijf in klaveren en twee in har
ten. Oost evenwel speelde Ru 9
en dat deed zuids schip zinken.
Zuid nam Ru B, gevolgd door
drie hoge klaveren en ruiten voor
10 en heer. Dit bleef over:
652
O V52
O A 8
-
H V B 4
<7 876
O -
10
N A 10 9 I
WO O 3 9 4
Z
staan van de Verenigde Naties.
Dat gebeurde op 5 september.
In de herfst van 1585 werd het
prachtige in licht zandsteen op
getrokken renaissanceslot Kron-
borg bij Helsingör voltooid. Vier
honderd jaar Kronborg is op 5
september herdacht met een 2,80
kr.-zegel, die het slot laat zien.
Ter gelegenheid van het 25-ja-
rig bestaan van de Landsforenin-
gen Sindslidendes Vel, de lande
lijke vereniging voor het welzijn
van geestelijk gehandicapten,
bracht Denemarken op 3 oktober
een 2,80 kr.-zegel uit met een bij
slag van 40 ore. Afgebeeld wordt
een deel van een Caroline Ebbe-
sen (1852-1936) gemaakt tapijt.
OOSTENRIJK - Van 15 tot 21
juli werden in het Oostenrijkse
Vöcklabruck de achtste interna
tionale brandweerwedstrijden
van het CTIF gehouden. Ter ge
legenheid daarvan gaf Oosten
rijk op 18 juli een zegel uit van
4,50 schilling (oplage 3,5 miljoen)
waarop een brandweerman in ac
tie is.
Vijftig jaar geleden, begin au
gustus 1935 werd de Grossglock-
ner-Hochalpenstrasse geopend.
Met een zegel van 4 schilling (op-
O AH 10 3
O V 7
B4
Oost speelde ruiten terug; west
maakte nog twee slagen in die
kleur en was vervolgens niet zo
vriendelijk schoppen in te spe
len. Het werd harten, voor boer
en aas. Zuid stak over naar KI 10
en probeerde de snit op Ha V.
Mis en één down. Ziet u welk
manchecontract wel kan worden
gemaakt?
Een lezer stuurde een spel in,
waarbij NZ met slechts 5 schop
pen samen en niet meer dan 26
punten in de gezamenlijke han
den, groot slem schoppen kun
nen maken. Ongeacht de uit
komst. Misschien'leuk om eens
te proberen dat spel te recon
strueren. Oplossing volgende
week.
lage 3.550.000 stuks), waarop het
wegdeel bij Fuschertörl met een
gezicht op de Grossglockner,
heeft Oostenrijk op 2 augustus
dit feit herdacht.
De FIDI, de wereldschaak
bond hield van 24 augustus tot 1
september in Graz zijn wereld
congres. Naar aanleiding daar
van kwam Oostenrijk op 28 au
gustus met een 4 s.-zegel (oplage
3,45 mihoen) met daarop een we
reldbol met velden en het FIDE-
embleem.
STEMPELNIEUWS - In ver
band met de "Kinderpostze
gelactie Amsterdam 1985" wordt
van 13 tot en met 15 november in
Amsterdam een bijzonder stem
pel gebruikt. Correspondentie
naar: Postkantoor Amsterdam
N.Z. Voorburgwal, Postbus
99110. 1000 NA Amsterdam Op
de verzamelverpakking vermel
den: Stempelen met poststempel
Kinderpostzegelaktie Amster
dam.
In Amsterdam, Arnhem, Den
Haag, Groningen, Rotterdam,
Sittard en Utrecht wordt van 13
november tot en met 30 decem
ber een stempelvlag gebruikt
met als tekst: plak .nu kinderze
gels. Toezending van correspon
dentie moet naar elk postkantoor
afzonderlijk. Op het omslag ver
melden: Stempeling met stem
pelvlag Kinderzegels.
