Voormalig sportveld
geen parkeerterrein
Tegen natuur is niet te vechten
Voor herstel kerk
toch kwart miljoen
Wijziging in plan Raadsherenbuurt
Poging tot oplichting:
drie maanden cel in
Actievoerende
vrouwen
aangehouden
Marekerk opgeknapt
Vragen over
tarief stads
verwarming
ONDER D/\K
Ons Doel kampt met tegenslagen bij vele bouwplannen
PAGINA 4
LEIDEN
WOENSDAG 23 OKTOBER 1985
LEIDEN - De aanleg van
een parkeerterrein op het
voormalige sportveld van
de korfbalvereniging Per-
nix in het sportpark Leidse
Hout is van de baan.
Het parkeerterrein, voor circa tach
tig auto's, was opgenomen in het
ontwerp-bestemmingsplan voor de
Raadsherenbuurt en zou, volgens
de gemeente, een oplossing bieden
voor de parkeeroverlast in de
Raadsherenbuurt tijdens grote
sportevenementen. Het voorne
men van de gemeente oogstte
evénwel een storm van kritiek.
Buurtbewoners menen dat de aan
leg van het parkeerterrein het aan
zien van de groene Leidse Hout
zou bederven en vrezen dat rond
de in- en uitrit van het terrein aan
de Houtlaan gevaarlijke verkeers
situaties zouden ontstaan.
Het college van burgemeester,
dat de bezwaren aanvankelijk van
de hand wees, is thans gezwicht
voor de buurt en voor een meerder
heid van de raadscommissie voor
ruimtelijke ordening en verkeer.
Die commissie is er, zo bleek eer
der deze maand, ook niet van over
tuigd dat de aanleg van het par
keerterrein de enige oplossing is
voor het opheffen van de parkeer-
chaos in de wijk.
Het laten vallen van het plan
voor de aanleg van een parkeerter
rein in het sportpark betekent dat
de verkeersproblemen in de
Raadsherenbuurt niet zullen wor
den opgelost, erkent een woord
voerder van de gemeente. De alter
natieven die volgens omwonenden
voorhanden zijn, zoals het parkeer
terrein van de christelijke scholen
gemeenschap Visser 't Hooft en
het terrein in de Kikkerpolder, zul
len volgens de gemeente geen uit
komst bieden, omdat ze feitelijk al
beschikbaar waren voor parkeren.
Gezien de grote loopafstand tussen
deze parkeerterreinen en het sport
park lijken ze geen reëel alternatief
te bieden.
Plein
De gemeente zal het 'plein' op de
hoek van de Paulus Buystraat/An-
thony Duycklaan zodanig herin-
richten dat ter plaatse enige par
keerplaatsen ontstaan maar dat
zullen er toch minder zijn dan wan
neer in de huidige situatie 'wild'
geparkeerd wordt. De gemeente
raad zal in de raadsvergadering
van 28 oktober nog over de Raads
herenbuurt spreken en het bestem
mingsplan vaststellen.
LEIDEN - Voor de restauratie van
de Bethlehemskerk aan de Lam
mermarkt willen burgemeester en
wethouders van Leiden, ondanks
het verzet van verschillende raads
leden, toch 250.000 gulden subsidie
toekennen. Bij de verlening van de
subsidie willen B en W uitdrukke
lijk bedingen dat, by overschrij
ding van de kosten, geen aanvul
lende gemeentelijke subsidie
wordt gegeven. Een voorstel van
deze stekking komt morgenavond
aan de orde in de raadscommissie
voor financiën. Een soortgelijk
voorstel stuitte eerder in deze com
missie op verzet van WD, CDA en
PSP/PPR. De raadsleden van deze
partijen vonden de gemeentelijke
bijdrage in de restauratiekosten te
groot, te meer daar de kerkeige-
naar Stichting Johan Maasbach
Wereld Zending het gebouw voor
één gulden heeft mogen kopen van
de gemeente.
PvdA-wethouder Bordewijk
concludeerde toen dat de tekst van
de volledige subsidiebeschikking
nodig was, voordat de commissie
leden een oordeel kunnen-geven.
Volgens de huidige plannen kost
de restauratie van de zeventiende
eeuwse Bethlehemskerk 1.335.895
gulden. Maasbach betaalt zelf ruim
vier ton, het rijk bijna zeven ton er
de gemeente de rest. Volgens wet
houder Bordewijk is een verlaging
van de gemeentelijke subsidie niet
zo slim, omdat Maasbach anders
afziet van de restauratie en Leiden
daardoor de restauratie van
monument (en de bijbehorende
rijkssubsidie) zou mislopen. Overi
gens bleek vorige keer dat de com
missieleden aan dit argument niet
zo veel waarde hechten.
LEIDEN - De Leidse politie heeft
vannacht drie Leidse vrouwen aan
gehouden die in de IJsselmeerlaan
(Merenwijk) druk doende waren
met het hakken en snoeien van
groen tussen de rijbaan en het
fietspad.
De vrouwen droegen spandoe
ken bij zich met teksten als: "Me
renwijk vrouwvriendelijk", "Wij
willen laag groen" en "Wij nemen
de schaar in plaats van de benen".
Toen de politie ter plekke kwam
stoven de vrouwen weg. Drie van
hen, 31, 43 en 49 jaar oud, werden
later aangehouden. De spandoe
ken, een zaag en een snoeimes zijn
in beslag genomen. De drie vrou
wen zijn in de loop van de dag ge
hoord en daarna heengezonden.
Hen zal vernieling ten laste worden
gelegd. De schade was vanmorgen
nog niet bekend.
DEN HAAG/LEIDEN - De Haagse
politierechter mevrouw mr. Ko
ningsveld heeft gisteren een 38-ja-
rige Leidenaar veroordeeld tot zes
maanden gevangenisstraf waarvan
drie voorwaardelijk voor diens po
ging een verzekeringsmaatschap
pij op te lichten voor 65.000 gulden.
De man heeft in november 1983 bij
de politie aangifte gedaan van de
diefstal van zijn Mercedes terwijl
hij wist dat het voertuig op dat mo
ment klaar stond in de Rotterdam
se haven om verscheept te worden
naar Ghana, aldus de officier van
justitie.
Als de maatschappij geen lucht
van de zaak had gekregen, zou de
man naast de verzekeringspennin
gen samen met zijn twee handlan
gers aan de verkoop van de auto
nog eens 75.000 gulden hebben
overgehouden. Het vonnis van de
rechter is conform de eis van de of
ficier van justitie.
De Leidenaar ontkende tijdens
de rechtszitting twee weken gele
den ook maar iets van de verzeke
ringsfraude te hebben geweten. Hij
had zijn auto aan een vriend uitge
leend en had te goeder trouw bij de
politie aangifte gedaan toen deze
hem had verteld dat de wagen in
Den Haag was gestolen. De Leide
naar gaf echter wel toe dat hij een
paar weken hierna door zijn vriend
en diens maat volledig op de hoog
te was gesteld van de ware gang
van zaken-
Hij heeft die maatvervolgens
8000 gulden betaald om de inmid
dels in Ivoorkust belande auto
weer terug te krijgen. In totaal
heeft het terug krijgen van de Mer
cedes hem 20.000 gulden gekost, zo
vertelde de Leidenaar de politie
rechter.
KETTING - Een twintigjarig meis
je is vannacht door een onbekende
met een ketting op het hoofd gesla
gen. Het meisje reed op haar fiets
over het fietspad van de Churchill-
laan toen zij ter hbogte van de Klik-
spaanweg werd ingehaald door een
bromfietser die haar met een ket
ting sloeg. De bromfietsbestuurder
reed daarna door. Het meisje
moest voor behandeling naar het
ziekenhuis worden overgebracht.
DIEFSTAL - Uit een winkel aan de
Breestraat zijn, in de nacht van
maandag op dinsdag, een twintig
tal brilmonturen gestolen. De da
ders konden hun slag slaan door
twee winkelruiten met een bak
steen te vernielen. De waarde van
de brilmonturen wordt geschat op
zesduizend gulden.
LEIDEN - De gerestaureerde Ma
rekerk in Leiden wordt zondag 3
november officieel door het be
stuur van de hervormde gemeente
Leiden overgedragen aan de her
vormde wijkgemeente Marewijk.
Ter gelegenheid van de overdracht
wordt die zondag een speciale
kerkdienst gehouden. Deze begint
om 10.00 uur. De Marekerk is vori
ge week opgeleverd door de aann.e-
mer. De opknapbeurt heeft ruim
een miljoen gulden gekost. Het
grootste deel daarvan is betaald
door Momumentenzorg.
De kerk heeft al eens eerder een
restauratie ondergaan. Dat gebeur
de tussen 1961 en 1964. Dat werk
was voornamelijk gericht op het
herstel van de koepel op de kerk.
Echter, ook de muren van de kerk
vertoonden door de druk van de
koepel flinke scheuren. Aan die
mankementen is destijds weinig
Tijdens de laatste opknapbeurt
is het pleisterwerk verwijderd van
de muren en is er een dun gaas op
bevestigd. Daarover is een nieuwe
pleisterlaag aangebracht waardoor
de scheuren aan het zicht zijn ont
trokken. Als de scheuren nu nog
blijven 'doorwerken', wordt de
grootste spanning opgevangen
door het gaas.
Tijdens de renovatie, die vorig
jaar is begonnen, is ook aandacht
besteed aan de buitengevel. Alle
slechte stenen zijn vervangen. Bo
vendien is de zandstenen siergevel
hersteld. Behalve dit, is de loodbe-
dekking en het zinkwerk van de
kerk opgeknapt en is de elektri
sche bedrading vernieuwd. P. Har-
teveld, voorzitter van de commis
sie van beheer van de Marekerk,
verwacht dat de kerk voorlopig
weer 60 tot 80 jaar mee kan.
(foto Wim Dijkman)
Minimumloon
De Jongerenbeweging houdt
vanavond een informatie
avond over het plan van de re
gering om de minimum-jeugd
lonen voor 15-, 16-en 17-jarigen
af te schaffen. De Jongerenbe
weging vindt dit plan on
rechtvaardig en vreest dat als
hiermee wordt ingestemd later
ook de minimumlonen voor
mensen ouder dan 18 jaar wor
den* afgeschaft. De informatie
bijeenkomst begint om 20.00
uur en wordt gehouden in het.
pand van de Jongerenbewe
ging aan de Koppenhinksteeg 2
(tussen de Hooglandse Kerk-
gracht en de Kaasmarkt).
Ouderenraad
Om tot de oprichting van een
Wijk Ouderen Raad (WOR) in
Leiden Zuid-West te komen,
wordt morgenochtend om tien
uur in het Dienstencentrum/Ge
zondheidscentrum aan het be
vrijdingsplein 60 een informa
tiebijeenkomst gegeven. Wijk
Ouderen Raden proberen de be
langen, op onder meer het ge
bied. van de huisvesting en het
verkeer, te behartigen van de
oudere wijkbewoners, in sa
menwerking met de Dienstén-
centra.
LEIDEN - De fracties van de PPR,
PSP en de Socialiese Partij hebben
vragen gesteld aan het college van
B W over de stadsverwarming in
de Stevenshof. De drie partijen
willen duidelijkheid over de vraag
of de bewoners van de Stevenshof
inderdaad teveel betalen aan deze
vorm van energievoorziening.
Volgens de Federatie van Leidse
Woningbouwverenigingen zouden
de bewoners maandelijks ten min
ste vijftig gulden te duur zijn uit
geweest.
De PPR en PSP stellen voor een
gezamenlijke vergadering van de
raadscommiSies volkshuisvesting
en financiën over deze zaak te be
leggen. De drie partijen stellen zich
op het standpunt dat de kosten van I
stadsverwarming niet hoger mo
gen uitvallen dan bij een normale
aansluiting op gas.
De SP heeft een aantal vragen
opgesteld voor de raadsvergade
ring van volgende week maandag.
Deze partij stelt voor om het colle
ge van B W te vragen het initia
tief te nemen tot bemiddeling,
waarbij betrokken moeten wor
den: de huurders, eigenaar-bewo
ners, Energie Bedrijf Rijnland
(EBR) en de Federatie van Woning
bouwverenigingen. Het liefst on
der aanvoerderschap van de wet
houder van volkshuisvesting, Tes-
selaar, omdat de wethouders Fase
en Bordewijk lid zijn van het dage
lijks bestuur van het EBR en dus
partij zijn, aldus de SP.
door Raymond Peil
De grootste Leidse woningbouwvereniging, voordat de fusie haar
beslag krijgt, is Ons Doel. Een blik in de geschiedenis van deze
vereniging, die aanvankelijk op christelijke grondbeginselen
wordt opgericht, leert dat het pad van deze club niet over rozen is
gegaan. Wel wordt het werk ten behoeve van de volkshuisvesting
'tot heil van een betere gezondheid, verhoogde levenskracht, een
hoger beschavingspeil en geluk van de Leidse bevolking in het al
gemeen en die van de arbeidersklasse in het bijzonder' met verve
ter hand genomen.
Twee weken na de oprichting is Ons Doel in een bar tempo uit de
startblokken geschoten. "Reeds op 13 september 1918 werd door
het toenmalige bestuur in samenwerking met de architect Fontein
naar bouwgronden uitgezien en de aandacht gevestigd op gronden
van Zuiderzicht, Rodenburgerpolder, Rijnkade, Zijlsingel, De
Waard, Julianastraat en de Herenstraat, nabij de toentertijd aldaar
geplaatste soldatenbarakken", wordt trots gemeld.
Ons Doel is op 28 augustus
1918 opgericht, door leden van
de Christelijke Nationale Werk
mansbond zo meldt het blad
'Volkshuisvesting van de federa-
/tie van woningbouwverenigin
gen in 1948, onder leiding van
voorzitter P. de Koning. In de
statuten wordt het werkgebied,
wellicht wat optimistisch, be
paald tot Leiden, Leiderdorp,
Oegstgeest, Valkenburg, Voor
schoten, Warmond en Zoeter-
woude. De vereniging verkoopt
aandelen, met een rendement
van drie procent, om aan het be
nodigde eigen kapitaal te komen.
Het eerste bouwplan van vijf
tig eengezinswoningen aan de
Kanaalstraat wordt in 1922 opge-
lever,d. Woningen aan de Lelie
straat, Lindestraat en Pioen-
straat volgen in juli 1925. Deze
plannen worden later uitgebreid
en gevolgd door woningbouw
aan de Pieter de la Courtstraat en
Dozystraat in 1936.
In totaal kregen burgemeester
en wethouders 13 bouwplannen
met 1172 woningen op hun bu
reau. Tot stand kwamen er 6 met
399 woningen in de eerste 18 jaar
van het bestaan. "Hieruit kan de
grote werklust en ijver van de be
stuurders terdege worden afge
leid", wordt geconstateerd. Te
meer daar 'de totstandkoming
van deze woningen gepaard ging
met zeer veel moeilijkheden be
treffende bouwgrond, bouwkos
ten en woningtype. Dure mate
rialen en bouwkosten drukken
het woningtype, zelfs zo dat de
regering in 1924 de bouwkosten
voor etagewoningen bepaalt op
2400 gulden".
Bovendien is de medewerking
van de gemeente niet om over
naar huis te schrijven. "Het plan
tot uitbreiding aan de Kanaal
straat was een stormloop op de
veste van de autoriteiten, die ons
in den beginne wellicht ongaar
ne zagen verschijnen. We gelo
ven echter dat het bestuur lang
zamerhand enig vertrouwen be
gint te herwinnen, immers de ge
meente wijst ons bouwgrond
toe", schrijft het bestuur
jaarverslag over 1924.
Onderscheid
Dat Ons Doel zich daarmee
duidelijk onderscheidt van de
andere Leidse woningbouwver
enigingen in die tijd is misschien
al te sterk uitgedrukt. Feit blijft
wel dat in de jaarverslagen en be-
stuursnotulen veelvuldig gewag
wordt gemaakt van nevenactivi
teiten op het sociale vlak, zoals
een sociale èn christelijk wo
ningbeheerder eigenlijk toch be
taamt.
Zo heeft op 17 september 1926
de oprichting plaats van de
speeltuinvereniging
'Zuiderkwartier' uit Ons Doel.
"Deze vereniging heeft haar be
staansrecht ten volle bewezen en
zeer veel voor de jeugd en de op
voeding daarvan gedaan", meent
het bestuur verheugd. De speel
tuin bestaat nog steeds.
Om de buurt waar Ons Doel de
woningwetbouw beheert groen
en leefbaar te houden organi
seert de vereniging tuin wedstrij
den. De eerste is in 1928 en heeft
de oprichting van de vereniging
'Onze Tuin' tot gevolg. Ook
wordt een brandstoffencommis-
sie gesticht 'waarvan de leden
zeer veel voordeel en plezier heb
ben genoten'. Het doel van de
brandstoffencommissie is om ge
zamenlijk brandstof in te kopen
tegen zo laag mogelijke prijs.
Ons Doel heeft sinds jaar en
dag de belangen van de 'Stich
ting tot werkverschaffing aan
jeugdige werkeloozen ter ver
strekking van woningen aan ou
den van dagen' behartigd. Onder
meer tien woningen aan Dozy
straat komen dank zij deze zeer
uitgebreid benaamde stichting
tot stand. Aan het eind van de ze
ventiger jaren wordt de instel
ling opgeheven.
In 1943 stelt Ons Doel het
'Fonds voor Maatschappelijk
Werk' in. Per lid wordt via dit
fonds een halve cent contributie
afgedragen aan de landelijke ver
eniging Zorg en Daad.
Regentesk
'Het is lichter te laken dan be
ter te maken', is in de jaren twin
tig een geliefd motto dat veelvul
dig prijkt op de jaarverslagen
van Ons Doel. Met de weten
schap dat het vierde bouwplan,
(zestig boven- en benedenwonin
gen in de omgeving van de
Woningen van Ons Doel aan de Lindestraat. Gebouwd in 1925 'tot heil v
het levenskracht, een hoger beschavingspeil en geluk van de Leidse bevolking i
in het bijzonder'.
in een betere gezondheid, verhoogde
het algemeen en de arbeidersklasse
(archieffoto).
Pioenstraat) in 1926 in eigen be
heer gereedkwam, omdat de aan
nemer 'financieel niet krachtig
genoeg bleek om het af te ma
ken', is het te hopen dat men zich
deze kreet ook ter harte heeft ge
nomen. Ook het zesde bouwplan
(27 eengezinswoningen aan de
Kanaalstraat en Dozystraat)
komt in 1936 in problemen door
het faillissement van de aanne
mer. Voor de bouw zijn ook de
jaren twintig en dertig geen al te
beste tijd.
Dit zesde plan stuit overigens
bij B en W op wel wat regenteske
bezwaren. "B en W vinden het
bouwplan te grootsch van opzet,
namelijk een voor- en achterka
mer. In de practijk van het leven
werd zoo'n voorkamer bedoeld
als salon en dat was voor een ar
beiderswoning te luxueus!",
wordt in het jaarverslag van 1932
boos geconstateerd.
Ons Doel wil immers goede en
ruime arbeiderswoningen met
een vriendelijke huurprijs bou
wen. "Toch kan worden gezegd
dat het bestuur alles heeft ge
daan wat mogelijk was om een
redelijke woning goedgekeurd te
krijgen", vindt ook het bestuur
zelf. Een aangepast plan vindt
uiteindelijk wel genade in de
ogen van het college.
Onderhoud
Hoewel dat bijna vijftig tot zes
tig jaar na dato moeilijk is te
beoordelen', behoeft het nauwe
lijks betoog dat dit uitkleden van
bouwplannen geen positieve in
vloed heeft op de kwaliteit van
de woningen. In een bestuurs
vergadering in 1927 merkt voor
zitter West weliswaar ietwat ver
goelijkend op, over vochtklach-
ten, "er is goed gebouwd, maar
tegen de natuur kunnen we niét
vechten". Bewoners wordt be-
(blijven) behangen.
Enkele jaren daarna laat zich
echter lezen dat, met betrekking
tot het onderhoud van de huizen,
zeer vele moeilijkheden moeten
worden overwonnen. Reparaties
aan buitendeuren en ramen zijn
op grote schaal noodzakelijk als
gevolg van slechte kwaliteit
hout. Dure en lastige vochtbe-
strijding heeft plaats, als gevolg
van bouwen zonder spouwmu
ren en niet ondeugdelijke beton
nen afsluitbodems. Over goed
bouwen gesproken-
De verlaging van de rijksbij
drage voor onderhoud in 1933 en
1934 maakt de moeilijkheden in
de praktijk nóg groter en leidt tot
een grote achterstand in het on-
derhoudsfonds. Toch kan de ver
eniging voor Tweede Wereldoor
log vrij redelijk aan haar ver
plichtingen voldoen, hoewel de
financiële situatie na de oorlog
zeer penibel dreigt te worden.
Antennechaos
Het toppunt van daadkracht
moet in die tijd de opkomst van
het radiotijdperk tot gevolg heb
ben gehad. Overal ontstaan an
tennewouden, die het bestuur
van Ons Doel een doorn in het
worden. "De antennepalenchaos
wordt vervangen door een sys-
•teem dat gelijkvormigheid
bracht zonder dat het belang van
de bewoners uit het oog werd
verloren. Aangetoond zij dat het
bestuur hieraan goed heeft ge
daan", aldus het jaarverslag.
Voor dit doel wordt de radio
commissie in het leven geroe
pen. Deze krijgt de taak het ra-
dioantennevraagstuk zo goed
mogelijk op te lossen en een goe
de en betaalbare regeling te ver
zinnen voor het aanbrengen van
radioantennes op alle woningen.
Dat lukt dus: anno 1936 kan de
bewoner van Ons Dpel een ra
dioantenne huren voor twee cent
per week.
Na 1936 mogen de corporaties
geen woningen meer bouwen.
"Laten de achter ons liggende ja
ren ons allen een aansporing zijn
tot het geven van onze werk
kracht tot het doen voortbestaan
van een goede harmonische sa
menwerking in het belang van
een goede volkshuisvesting, tot
heil van een betere gezondheid,
verhoogde levenskracht, een ho
ger beschavingspeil en geluk van
de Leidse bevolking in het alge
meen en die van de arbei
dersklasse in het bijzonder",
schrijft het bestuur gezwollen
doch wel enigszins charmant.
Tijdens de jubileumbijeen
komst ter gelegenheid van het
twintigjarig bestaan van de ver
eniging in 1938 wijst voorzitter
M.H. Noteboom op de verande
rende tijden en het veranderende
Ons Doel. "Nadat de vereniging
aanvankelijk op een zuiver
christelijk standpunt had ge
staan huldigt zij thans meer het
neutrale standpunt".
Wethouder M.G. Verwey van
financiën toen: "De weg van Ons
Doel is niet altijd over rozen ge
gaan. Spreker begrijpt de teleur
stelling van het bestuur (over de
geringe medewerking van de ge
meente, RP) dat het niet kon uit
voeren wat het wilde. Doch zulks
is vooral in de tegenwoordige
tijd bij meerdere verenigingen
het geval. Dit zij als schrale
troost gezegd".
"Doch de verbeteringen en
veranderingen zijn toch talrijk
en verheugend geweest. De ar
beidersklasse heeft van de socia
le arbeid van de vereniging mo
gen profiteren. Van de verbete
ring der huisvesting gaat een op
voedende kracht uit en wanneer
men de woningtoestanden in ons
land vergelijkt met het buiten
land mag de Nederlandse natie
zich gelukkig prijzen".
Vol goede moed ziet men de
toekomst tegemoet. Federatie-
voorzitter J. de Jong: "Het ver
langen om meer te bereiken ligt
in de boezem van het bestuur der
federatie. Men zal niet rusten
voordat iedere arbeider een
waardige woning heeft betrok
ken". Hoe slecht kan de man ver
moeden dat er anno 1985 nog
steeds heel wat werk aan de win
kel is.
'Onderdak' is een serie die de
geschiedenis belicht van de so
ciale woningbouw in Leiden en
van de Leidse woningbouwver
enigingen. Hun namen zullen
waarschijnlijk spoedig tot het
verleden behoren door de voor
genomen fusies. Dit is het der
tiende deel uit de serie.
