'Er is niets waar we niet
tegenaan schoppen'
Tijdsoverschrijding en leeftijdsverschil
TV-rubriek
Schrikbewind van schermen
door
Nico Scheepmaker
Schrijverscollectief nu in de weer voor VPRO
Nomads een verademing
Candy Dulfer heeft iets te bieden
ZATERDAG 19 OKTOBER 1985
RADIO-TV-KUNST
PAGINA 33
WtT' 7 V i i
mx>r ;fj
Je hoort nooit eens, bij de slager
of de kruidenier: „Mag het een
ietsje minder zijn?". Het is altijd:
„Mag het een ietsje meer zijn?".
„Ja hoor," is dan mijn standaar-
dantwoord (want standaardvra
gen moet je met standaardant-
woorden beantwoorden), „als ik
maar niet meer hoef te betalen".
Meestal valt dan even een aar
zelende stilte in: zou hij het me
nen, of maakt meneer een grap
je?
Bij televisie gaat het net zo.
Programma's lopen altijd uit, als
ze niet tevoren op film of video
band zijn opgenomen en hun
tijdsduur voor het drukken van
de programmabladen kon wor
den gemeten. Als een live-pro
gramma zich niet aan de vastge
stelde tijd houdt, is het altijd lan
ger, nooit korter. Tevoren, tij
dens de maandenlange voorbe
reidingen, wordt er door ieder
een getimed bij het leven, dit on
derdeel duurt zolang, dat onder
deel mag maar zolang duren, la
ten we er voor alle zekerheid
maar een paar minuten bij tellen,
want je weet het zelf, het loopt
altijd een ietsje uit, dan blijven
we aan de save kant (spreek uit:
?eve kant), maar er is zo'n over
vloed aan ideeën (dan moet dat
andere item maar iets korter, het
zou zonde zijn dit te laten schie
ten), dat zo'n rechtstreeks uitge
zonden programma vrijwel altijd
iets uitloopt. Het is altijd een
ietsje meer. nooit een ietsje min
der, net als bij de slager en bij de
kostenramingen van grote bouw
werken.
Maar ja, tussen een ietsje meer
en een overstroming van de ge
plande zendtijd van een half uur,
zoals donderdagavond bij de.
1,2,3, lotto-show van Ted de
Braak (en de KRO) het geval
was, zit wel een erg groot ver
schil. België speelde 87 minuten
tegen Nederland, Ted de Braak
presenteerde de 1,2,3, lotto
show! Dertig minuten tijdsover
schrijding op een geplande zend
tijd van 100 minuten, - dan word
je in de Tour de France toch wel
genadeloos uit de strijd geno
men! En het had nog de verve
lende consequentie ook, dat het
enige interessante programma
van de hele avond overboord
werd gezet. Ik spreek nu even
namens mijzelf, en mijn achter
ban. Ik weet heus wel dat voor
miljoenen mensen die 1,2,3, lot
to-show het interessantste pro
gramma van de avond was, en
hoe meer ze ervan te zien kregen
hoe liever het hun was, maar ik
had. het EO-pfogramma en het
KRO-programma doorsnuffe
lend, mijn zinnen vooral gezet op
de (Amerikaanse) CBS-docu-
mentaire „Een vliegtuig viel uit
de lucht", een reconstructie van
een bijna-ongeluk, die in 1983 op
het International Film TV Fes
tival in New York in de categorie
nieuws de Grand Award, de
hoogste prijs dus kreeg. Dat be
loofde kwalitatief het beste pro
gramma van de avond te worden,
daar zag ik naar uit. Maar ja, Ted-
je kon niet timen, liep een half
uur uit, toen was er voor dat 60
minuten durende bekroonde
programma geen tijd meer en
kregen we inplaats daarvan een
Muppet Show met Rudolf Noe-
rejev in de maag gesplitst. Ook
leuk natuurlijk, maar de Muppet
Show kennen we nu zo langza
merhand wel, en om daar nu om
10 uur 's avonds mee opgezadeld
te worden is een ander verhaal,
temeer omdat je op die manier
na de ene show nog een andere
show als toetje kreeg opgediend,
wat niet de meest wenselijke
programmering is...
En het zijn toch juist vaak de
documentaires en 'praatpro
gramma's' die het interessantste
zijn, zoals het gesprek van Cees
van Ede met de Vlaamse actrice
Dora van der Groen, die de lui
heid predikte, en het (Engelse)
interview met de meesterfoto-
graaf Bill Brandt, een man op
wie het uitgestorven begrip 'zie-
leadel' van toepassing was.
„Vindt u ook dat er bij fotografie
van 'een beslissend moment'
sprake is", vroeg de interviewer.
De stokoude Brandt grinnikte en
zei: „Dat klinkt naar Cartier-
Bresson! Nee, dat vind ik niet".
En hoe onthullend was het niet
om minister Smit-Kroes bij Jan
Lenferink bezig te zien, als vol
automatische politica, waar geen
normaal menselijke reactie meer
uit te voorschijn gepeuterd kon
worden. En hoe interessant was
het niet om in 'Rondom tien'
echtparen die minstens 15 jaar in
leeftijd met elkaar verschilden te
horen praten over de tegenwer
king, de achterdocht en het on
genoegen van hun familie, altijd
de familie, want dat zijn vaak de
enigen die iets van dat leeftijds
verschil afweten. Het meest op
merkelijke was immers, dat je
het op een paar gevallen na hele
maal niet kon zien dat er zo'n
groot leeftijdsverschil was! In
een geval dacht ik zelfs dat de
oudste de jongste was van de
twee! Buitenstaanders beginnen
dat leeftijdsverschil pas op te
merken als het om 30 of 40 jaar
gaat, maar de familie begint al te
zeuren zodra het om 10 jaar leef
tijdsverschil gaat, want die ken
nen de geboortedata! Uiteraard
kregen we alleen maar gunstige
verhalen te horen over zulke hu
welijken, iedereen hield hartstik
ke veel van elkaar, de anderen
zullen zich niet gauw aanmelden
voor een tv-programma, maar
een belangrijk aspect van zulke
verbintenissen werd in het ge
heel niet aangeroerd: de seksuele
aantrekkingskracht die in het
leeftijdsverschil schuilt, of dat
nu de oudere rijpere man (of
vrouw) betreft, of juist de jonge
re vrouw (of man). Maar daar is
het misschien een NCRV-pro-
gramma voor...
HILVERSUM/AMSTERDAM (GPD) - Terug van weggeweest:
het Schrijverscollectief. Na een tijd als groep op non-actief te
hebben gestaan hebben Willem Wilmink, Karei Eykman, Jan
Riem, Ries Moonen, Fetze Pijlman en Hans Dorrestijn de koppen
weer bij elkaar gestoken. Dit illustere sextet levert nu teksten
voor het nieuwe en naar eigen zeggen „generatievernietigende"
programma 'Geef je ouders maar weer de schuld', waarvan de
VPRO zondagavond de eerste aflevering uitzendt.
Eerder maakte het Schrijverscol
lectief teksten voor de 'Stratenma
ker-Op-Zee-Show' en voor 'J. J. de
Bom voorheen de Kindervriend'.
Een gesprek met Karei Eykman.
die een blik gunt in een warrig
schrijvershoofd. Het wordt, hoe
kan het ook anders, een gesprek in
een literair café in Amsterdam on
der het genot van ettelijke kop
stootjes.
door
Agnes Zuiker
- Vroeger schreven jullie veel
voor de VARA. Waarom is dat nu
de VPRO geworden.
Eykman: „We zijn nergens aan
verbonden, aan geen enkele om
roep, we schrijven individueel ook
voor Sesamstraat, de IKON en de
RVU, om er maar wat te noemen.
Maar de VARA heeft ons vijf jaar
geleden gewoon laten vallen. Na de
'J. J. de Bom Show' hebben we
niets meer van ze gehoord. Daar
zijn we heel boos over, ja".
- De samenwerking met de
VPRO kan gezien worden als een
wraakactie?
„Nee, nee, geen wraakactie. Aart
Staartjes werd gevraagd om voor
de VPRO te komen werken en daar
kwam min of meer vanzelf het
Schrijverscollectief aan te pas. We
hebben ook al zoveel samen ge
daan".
Eykman schiet in de lach. „Het is
vreselijk lastig. We zijn bij elkaar
net een mand met vlooien. Als ik je
vertel dat ik van het hele stel nog
de meest evenwichtige ben, kun je
wel nagaan onder welke omstan
digheden wij moeten werken.
Doordat schrijven zo'n intensieve
bezigheid is vormen we een hechte
club. We hebben al menige ruzie
doorstaan. Er is er altijd wel een
die in een pchtscheiding ligt, zodat
we weer wat hebben om over te
praten. Ach, het is een van de leuk-
„Die titel komt uit een aflevering
van J. J. de Bom. Op een gegeven
ogenblik zegt iemand: „Ja maar, ik
heb een ongelukkige jeugd ge
had", waafop geantwoord wordt
met: welja, geef je ouders maar
weer de Schuld. Zo doen we".
Kamagurka
- Lijkt het programma op de vo
rige produkties van het Schrijvers
collectief
„Nee hoor. Het is veel harder.
Grimmiger dan een J. J. de Bom
Show. Agressieve scènes met veel
geschreeuw. Het is zo absurd, het
lijKt wel pop-art, een beetje
cartoonachtig. Zoiets als de strips
van Kamagurka en Wolinski. Dit is
gewoon nog nooit gedaan op de te
levisie. Ja, er zijn wel eens serieuze
programma's bij de VARA ge
weest, waarin overdreven werd
geacteerd, ha, ha, maar nog nooit
op deze manier".
Eykman speelt een scène uit de
serie na. Zijn schreeuwerige stem
schalt door het café. Bezoekers kij
ken hem lichtelijk verbaasd aan.
Het deert hem niet. Met normaal
volume vervolgt hij: „Weet je. we
werden zo doodziek van dat als
maar begrip opbrengen voor 'het
kind'. Dat hebben we jaren en ja
ren gedaan in de Stratenmaker en
J. J. de Bom en we hadden er
schoon genoeg van. Ik vind er zo
ontzettend veel krengen onder zit
ten, onder die kinderen. Net als on
der volwassenen trouwens. En dat
willen we aanpakken: die
Karei Eykman: doodziek
de rot mentaliteit, die opgewon
den, verontwaardigde, smoelen-
trekkende, lamlendige kinderen.
Het is nooit hun eigen schuld; al
tijd hebben anderen het gedaan".
Hij is er nog niet over uitgepraat:
„We zijn geirriteerd over dat ver
wende gedoe. Belachelijke denk
fouten maken ze. Halen een beeld
van Vondel onderuit omdat er een
pand in de Vondelstraat ontruimd
is. Wij hébben gelijk. Doorgeflipte
autonome bewegingen, daar heb ik
een hekel aan. Kraken een pand
dat allang bewoond is. Gooien rui
ten in bij de HEMA omdat dat ka
pitalistisch is. Ze brengen de se
rieuze kraakbeweging op deze ma
nier in diskrediet. Het Schrijvers
collectief neemt het voor de under
dog op, voor de mensen die geen
macht hebben".
- Dat worden boze reacties van
jongeren.
„Het wordt weer een programma
dat je óf heel goed óf heel slecht
vindt. Tienen of enen dus. Ik vrees
dat er niets is waar we niet tegen
aan schoppen. Ze moeten het alle
maal ontgelden, maar we verdelen
het eerlijk hoor. Feministen, auto
nomen, het koningshuis, het leger,
alles krijgt zijn deel. Het is een te
gendraads en een tegenlinks-
draads programma".
Boelen
'Geef je ouders maar -weer de
schuld' wordt ditmaal niet geregis
seerd door Frans Boelen (sinds en
kele maanden directeur van de
Leidse Schouwburg, red.) en niet
gespeeld door het trio Staartjes,..
Van Dort en Prinsen. Aart Staar
tjes heeft bij deze produktie de re
gie in handen, terwijl Frits Lam-
brechts, Sylvia Millecam en Gijs de
Lange de spelers zijn.
- Is voor die verandering bewust
gekomen?
Eykman: „Ja, anders lijkt het al
lemaal weer zo op vroeger".
- Welke consequenties heeft dat
voor het programma?
„Het is bewust niet mooi gedaan.
Onder de regie van Aart is het min
der esthetisch dan bij Frans Boe
len. Dat was een esthetisch regis
seur. Nu is er geen 'verantwoorde'
vormgeving. Esthetisme is kitsch.
In Hilversum worden de program
ma te mooi gemaakt. Oh, wat schit
terend roept iedereen bij een be
werking van Couperus, waarin ge
bruik wordt gemaakt van tegen
licht. Maar waar het over gaat kan
niemand je vertellen. Aart kiest be
wust voor rafels en scheuren".
'Dunne bomen' in het LAK
'Dunne bomen' door Triade. Concept
van Jeanette van Steen; uitvoering:
Van Steen, Norio Mamiya en Carol
Schade; zang: Lucia Meeuwsen;
componist: Karei Goeyvaerts; de
cor: Albert Diederik. Gezien op 18
oktober in het LAK, Leiden. Aldaar
ook vanavond.
LEIDEN - Het theater kent zijn
trends; we leven momenteel in
het tijdperk van de stoelen en de
schermen. Is het podium niet be
zaaid met allerhande stoelen,
dan wordt er wel met al dan niet
doorzichtige schermen gema-
noevreerd. Een combinatie van
beiden is bij mijn weten nog niet
vertoond.
Jeanette van Steen, die jaren
lang danste in de groep van Bart
Stuyf, verraste vorig jaar met
'Onderwerp', een subtiele voor
stelling voor drie dansers en een
object. De titel 'Dunne bomen'
van haar tweede project is ont
leend aan een gedicht van Jan
Arends. Het decor speelt hierin
andermaal een voorname rol. In
het eerste deel bestaat het uit
twee banen papier, die in een
boog tot op de grond afhangen.
Later, als die banen zijn afge
scheurd, worden drie grote lij
sten het podium opgereden. In
elk van die lijsten zijn met papier
bespannen schermen bevestigd,
die elk zowel kunnen schuiven
als om de as draaien.
Drie dansers bewegen zich in
dat decor. Ieder van hen heeft
een eigen bewegingstaal en tem
perament. Dat wordt meteen in
de eerste scène al duidelijk. Ca
rol Schade beweegt traag en be
dachtzaam, Norio Mamiya heeft
een meer abrupte motoriek, ter
wijl Jeanette van Steen veelvul
dig de grond opzoekt en de
meest vloeiende patronen uit
voert.
In de openingsscène werkt het
contrast tussen die temperamen
ten nog spannend. Zogauw de
schermen in het geding komen,
is het afgelopen met de intensi
teit. Die schermen oefenen een
waar schrikbewind uit, moeten
steeds weer verplaatst en recht
gezet worden en staan elke ont
wikkeling in de weg. Ze worden
door de dansers met veel ontzag
behandeld, als waren het ge
schenken uit de hemel, beladen
met taboes. Dat maakt de voor
stelling steriel en soms zelfs irri
tant. Een enkele keer worden
met het licht aardige effecten be
reikt, maar veel te weinig om het
gebruik van de schermen te
rechtvaardigen.
Zangeres Lucia Meeuwsen
.zingt flarden van het gedicht, af
gewisseld met betekenisloze
klanken. Een mooie compositie,
die het deels abstracte karakter
van de dans aanvult. Maar waar
om heeft de zangeres een thea
trale functie gekregen en moet ze
als een dolende geest tussen de
papieren wanden dwalen? Eéh
voor de hand liggende toevoe
ging, die eerder averechts werkt.
ARIEJAN KORTEWEG
The Nomads. Gehoord: 18 oktober,
Leids Vrijetijdscentrum (LVC). Be
zetting: Nick Vahlberg-zang en gi
taar, Hans Ostlund-gitaar, Ed Johns-
son-drums, Tony Carlsson-bas en
zang en Frank Minarik-Farfisa-or-
geltje.
LEIDEN - Snel, meedogenloos
en zonder poespas speelde de
Zweedse Nomads gisteravond
het barstensvolle LVC plat. Zelfs
de wild om zich heen trappende,
iedereen omver kegelende, hos
sende meute voorin, die uitbun
digheid verwarde met hufterig-
heid, kon het feestje niet beder-
De Nomads zijn in ons land
vooral bekend geworden door
hun prachtige mini-elpee 'Where
the wolfblane blooms'. Gister
avond viel veel onbekends te be
luisteren, een nieuwe plaat zal
dus wel in aantocht zijn. The No
mads maakten met hun debuut
elpee vooral furore bij de liefheb
bers van garage-rock. De Zwe
den behoren tot de interessant
ste vertegenwoordigers van dat
genre. Opmerkelijk want uit een
land dat Abba en knackebrot ex-
porteert maar voor het overige
geen wezenlijke bijdrage aan de
rock en roll heeft geleverd, ver
wacht je zoiets niet.
In een tijd die wordt geken
merkt door Madonna's, getou
peerde leeghoofden van het slag
Duran Duran en platenmaat
schappijen die soundmixers con
tracten aanbieden, zijn de No
mads een verademing. Niet de
haardracht is belangrijk maar
het avontuur van het snel en
hard spelen staat centraal. De
Ramones kunnen wat dat betreft
de Nomads gevoeglijk in hun
testament opnemen.
Handelsmerk van de Nomads
is fuzz. Hans Ostlund, van wie
het net lijkt of hij kippig is, zo
dicht zit hij met zijn kin bij zijn
laaghangende gitaar, zou wel
eens de geschiedenis in kunnen
gaan als de grootste fuzzmaniak
aller tijden. Zo dol als hij is op
fuzz, zo weinig heeft hij op met
akkoorden. Samen met de meer
declamerende dan zingende
Nick Vahlberg veroórzaakt hij
gitaristische wervelstormen die
te dicht in de buurt gekomen
omstanders meteen naar de oor
tjes doet grijpen. Van het Farfisa-
orgeltje van Frank Manirik blijft
temidden van dit geweld op wat
fluitketelgeluidjes na niet veel
over. Bas en drums, bootsen een
onstuitbare locomotief na. De
trein komt immer piepend en
krakend tot stilstand om een
maal weer zijn weg vervolgend
in een mum van tijd zijn topsnel
heid te bereiken. In de wat trage
re stukken doet de groep aan
Crazy Horse denken. Vooral tij
dens 'I don't need your love any-
e' drong die vergelijking zich
op.
WIM KOEVOET
'Top Girls' van Caryl Churchill. Met:
Pleuni Touw, Henriëtte Tol, Jes
Vriens, Coby Stunnenberg, Marieke
van der Pol, Sylvia Millecan en
Adrienne Wurpel. Regie: Adrian Bri
ne. Gezien op 18 oktober in de Leidse
Schouwburg.
LEIDEN - In het programma
boekje bekent Pleuni Touw er
trots op te zijn, dat zij en haar
man als eerste vrije producten
ten dit stuk 'Top Girls' hebben
uitgebracht. Daar lijkt inderdaad
wel wat durf voor nodig te zijn
geweest. Afgaande op de reacties
kun je echter stellen, dat zij met
dit stuk voor zeven vrouwen een
troef in handen hebben.
Met humor, maar toch over het
algemeen met de nodige ernst
laat de schrijfster zien, dat vrou
wen een hoge prijs moeten beta
len om carrière te kunnen maken
- door de eeuwen heen en nu
nog. Zij doet dat op twee manie
ren. Het stuk begint met een ont-
'Top Girls'
goede
produktie
moeting tussen enkele histori
sche vrouwen ter ere van Marlè-
ne's benoeming tot directeur.
Met haar aan tafel zitten: een
pausin, een ontdekkingsreizig
ster, de concubine van de Japan
se keizer (opvallende rol van Ma
rieke van der Pol), Griselda uit
de Decamerone en Dulle Griet
uit een portret van Brueghel. De
ze vrouwen vertellen, welke of
fers hun carrière gekost heeft.
Daarna volgen in het tweede
deel nog vier scènes, waarin de
schaduwzijde van de succesvolle
carrière van M[arlène steeds dui
delijk wordt belicht. Het is jam
mer, dat deze twee delen, afge
zien van de vergelijkbare thema
tiek, aan het eind verhaaltech
nisch niet meer bij elkaar ko
men. Het stuk wordt daardoor
niet echt tot één geheel. Dat valt
extra op, aangezien de slotscène
met de kansrijke Marlène, haar
kansarme zuster en haar kanslo
ze, wat geestelijk achtergebleven
dochter Angie te lang duurt.
Jes Vriens, die als Dulle Griet
met haar onbehouwen spel de
show steelt, gaat in het realis
tisch spelen van haar rol als An
gie erg ver; het is een bijzonder
moeilijke rol, die in haar intense
spelopvatting geloofwaardig
overkomt.
De decors zijn smaakvol en
blijkbaar ook erg praktisch, want
de nogal omvangrijke change
menten verlopen opvallend .soe
pel en vlot. Mede door het spelni-
veau behoort 'Top Girls' tot de
betere produkties.
WIJNAND ZEILSTRA
Concert door PS en de Footnotes en
Candy Dulfer's Funky Stuff gehoord
op 18 oktober in'het Anthonius club
huis.
LEIDEN - Hoe verschillend
twee muziekloten van dezelfde
stam zich kunnen ontwikkelen
blijkt uit het laatste concert van
de Leidse Popgroep de Footno
tes en de funk soul band van ge
mengd Amsterdams en Caraïbi-
sche afkomst, dié de naam
draagt van de opvallend jonge
altsaxofoniste Candy Dulfer. De
Footnotes brachten degelijk ge
construeerde melodieuze pop
muziek. Ondanks de korte num
mers en veel instrumentale bij
dragen bleek het pas in het laat
ste nummer mogelijk de zaal
mee te krijgen. Lag het aan het
minder eigentijdse karakter van
de muziek of de matige geluids
installatie, die de klanken nogal
ongenuanceerd liet overkomen?
Dit veranderde bij Funky
Stuff, die het geluid lieten op-
Candy Dulfer
(foto pr)
krikken en met een fusion intro
van start gingen, gevolgd door
geprononceerde ritmiek met ver
sterkt drumstel en de zuster van
Nippy Noya op conga's. Twee
zangeressen én de aanstekelijke,
uit Curasao afkomstige, zanger
Franklin Batta, die tevens als ce
remoniemeester fungeerde,
drukten een zwaar stempel op
deze Amerikaanse soulmuziek.
die op het laatst zelfs overging in
een Gospel-achtignummer, dat
de zaal op stelten zette. Je kunt
zeggen dat Candy de band van
haar vader heeft overgenomen.
Ook haar saxofoonspel, met een
opmerkelijke beheersing voor
haar 16 jaren, heeft ze niet van
een vreemde. Het spel is geënt
op een wat minder bekende sax-
speelwijze, althans niet als melo-
diebepalend, maar als begelei
ding bij Rock Roll en Blues.
Bij Candy hoor je dat ze die mu
ziek goed kent. Leuk zijn haar
theatrale aanzetten: de hand om
hoog wanneer de toon omhoog
gaat. Alle musici vertonen een
grote inzet en de extase wordt
duidelijk overgebracht en be
reikt een hoogtepunt in A Home
is not a House van Hans Dulfer.
De formule is duidelijk:'dansba
re ritmische muziek met solisten,
die met een maximaal aantal
moeilijke noten, ook de luiste
raars nog iets heeft te bieden.
WILLEM WINSEMIUS
Frits Lambracht en Sylvia Millecam in de eerste aflevering van 'Geef je vers-collectief Hans Dorrestijn, Karei EykmanM. Harmsen, Fetze Pijl-
ouders maar weer de schuld', een comedyserie geschreven door het Schrij- man, Jan Riem en Willem Wilmink. (Nederland 2,20.10 uur).
