'Ons doel voor een deel bereikt'
Ontwerpen voor definitieve Waagbrug
Keuze tussen stalen bogenhangconstructie en hout
Gemeente
komt bouw
bedrijf
tegemoet
ONDER D/\K
Door tekorten gekweld De Tuinstadwijk:
PAGINA 4
LEIDEN
DONDERDAG 17 OKTOBER 1985
Ruilbeurs
In de Dr. Van Voorthuysen-
school aan de Marnixstraat
wordt morgenavond weer een
ruilbeurs georganiseerd door
de ruïlclub 'Koningskerk'. Ver
zamelaars van munten, postze
gels, stickers, ansichtkaarten,
lucifermerken, bierviltjes en
dergelijke zijn vanaf 19.00 uur
welkom in de school in Leiden-
noord.
LEIDEN - Er zijn drie ont
werpen gemaakt voor de
bouw van een definitieve
brug bij het Waaghoofd. De
nieuwe brug komt in de
plaats van de houten nood
brug die de Aalmarkt thans
verbindt met de de Stille
Mare.
De bouw van een definitieve brug
bij het Waaghoofd, dat is het uitste
kende stuk kademuur voor het
Waaggebouw, houdt al jarenlang
de tongen in beweging. De Rijks
dienst voor de Monumentenzorg
is, op z'n zachtst uitgedrukt, niet
erg gelukkig met een brug op deze
plaats omdat die het gezicht op de
Waag en op de Hoogstraatkelders
zou bederven. Tellingen wijzen
evenwel uit dat de huidige nood
brug populair is bij voetgangers en
fietsers. Een meerderheid in de
Leidse gemeenteraad is daarom
voorstander van vervanging van de
noodbrug door een definitieve.
De vergunning voor de bouw van
een definitieve brug met een tui-
paalcontructie werd enkele jaren
geleden door de minister van WVC
(toen CRM) geweigerd. De ge
meente tekende tegen deze weige
ring beroep aan bij de Raad van
State. Die besliste vorig jaar dat er
een brug mag komen, maar niet de
brug met de tuipaal.
Voorwaarden
Belangrijke voorwaarden waar
aan het ontwerp voor een nieuwe
brug moet voldoen zijn dat het
Waaghoofd herkenbaar moet blij
ven en dat de bevestigingscon
structie niet mag domineren. Daar
naast meent de gemeente dat het
wateroppervlak zo min mogelijk
verstoord moet worden en dat het
Waaghoofd bruikbaar moet blijven
voor andere doeleinden, zoals het
aanleggen van een schip.
Bij de afdeling bruggen van de
gemeente heeft men drie ontwer
pen gemaakt voor een nieuwe-brug
waaruit de raadscommissie voor
ruimtelijke ordening en verkeer op
30 oktober aanstaande een keuze
moet maken. Ontwerp A bestaat
uit twee stalen bogen waarmee een
betrekkelijk slanke overspanning
wordt bereikt. Daardoor blijft het
wateroppervlak zo ruim mogelijk.
De helling van de brug is zodanig
dat deze voor rolstoelgebruikers
toegankelijk wordt (dat is nu niet
het geval). De kosten worden ge
schat op 387.000 gulden.
Ontwerp B is een brug met een
hangconstructie die net als bij een
ophaalbrug boven het brugdek is
gebouwd. Uitgangspunten van dit
ontwerp zijn: een zo groot mogelij
ke doorvaarthoogte, minimale hel
lingen (voor invaliden) en een een
directe herkenbaarheid als brug.
In moderne buisconstructie en
staalkabels uitgevoerd zal de brug
een rank silouet hebben. De kosten
van dit ontwerp zijn geraamd op
335.000 gulden.
Bij ontwerp C is gestreefd naar
een verwantschap in vorm en ma
teriaal (hout) met de steigers die in
het water voor de kelders onder de
Hoogstraat worden gebouwd. De
brug bestaat uit vier gelijke over
spanningen van elk zeven meter.
LOJLjLU
Ontwerp A. Het door de welstandscommissie uitverkoren brugontwerp met twee stalen bogen.
Kenmerkend zijn de pijlers en een
knik in de brug, waarmee de sa
menkomst van de Nieuwe en Oude
Rijn tot uitdrukking wordt ge
bracht. De bouwkosten van deze
brug worden geschat op 288.000
gulden.
Naast de drie ontwerpen van de
gemeente zijn er ook nog twee
brugontwerpen gemaakt door
twee belangstellende Lexdenaren.
De twee ontwerpen zullen bij de
beoordeling worden betrokken,
maar de bouw van deze bruggen
wordt om uiteenlopende redenen
onwaarschijnlijk ge.acht.
De Leidse welstandscommissie
heeft zich'intussen, in besloten ver
gadering, gebogen over de brug
ontwerpen en zich uitgesproken
voor ontwerp A. Dit "zonder op
smuk samengestelde" ontwerp is
volgens de commissie vanwege
zijn simpelheid en fraaie vormge
ving het enig aanvaardbare. Wel
adviseert de commissie de brug
aan weerszijden te voorzien van
een passende verlichting.
Ontwerp B is voor de welstands
commissie niet acceptabel omdat
het de zelfstandige functie van het
Waaghoofd zou aantasten en om
dat het meer pretendeert te zijn
dan het in werkelijkheid is. Simpel
gezegd: het heeft de vorm van een
ophaalbrug, maar dat is het niet.
Ontwerp C geeft naar het oordeel
van de welstandscommissie de in
druk van een noodbrug. Het geheel
wordt als te grof aangemerkt en de
ritmiek zou ontbreken. De brug
wordt daarom niet passend geacht
in het beschermd stadsgezicht. De
twee particulier ontwerpen wor
den van de hand gewezen omdat ze
ten opzichte van het Waaghoofd te
overheersend zijn.
Na het advies van de raadscom
missie voor ruimtelijke ordening
en dat van de welstandscommissie
zal het college van B en W de
knoop doorhakken en het uitver
koren ontwerp doorsturen naar de
Rijksdienst voor de Monumenten
zorg. Volgens wethouder Peters,
van ruimtelijke ordening, zal de
rijksdienst zich niet meer verzetten
tegen de bouw van een brug, maar
het ontwerp op z'n merites bekij
ken.
De bedoeling is dat, aansluitend
op de restauratie van de kelders
onder de Hoogstraat, met de bouw
van de definitieve Waagbrug wordt
begonnen zodat in de loop van vol
gend jaar dit middelpunt van de
binnenstad (eindelijk) geheel vol
tooid zal zijn.
LEIDEN - Geboren: Maria Cornelia Hu
berts Manon dv. J.W.J.H. Geerlings en
C.E.M. Pauëlsen; Johannes Adrianus
zv. D.A. van Duijn en P.A. Weelen; Mi
chael zv. W. Driebergen en V.C.M. de
Mooij; Charlotte dv. C.J. Rodenburg en
D. Gerritsma; Hermanus zv. H.P.W.
Janssen en J. Schonenberg; Johannes
Adriaan Maria Pascal zv. J.J.M. van de
Pol en A.D. van Delft; Elizabeth dv. J.
Kool en E. Vinkestün; Kristine Elisa dv.
R.E. Kofman en G.J.H. Koster; Nicky
Jan zv. C.J. Montagne en W.J. Bekooij;
Dirkje Cornelia dv. C. van der Meij en L.
de Monyé; Onno Christiaan zv. H.C. den
Hollander en M. van Kamp; Mary am dv.
M. Hadje en F. Al-Abkadri; Valerie Ma
rie Diane dv. G.A.W. Bruijn en
H.I.P.G.M. Mossoux: Evelien dv. A.
Peet en H.J. Scheffer; Roy Andreas
Christian zv. H. van Schie en W.L. Sleij-
ster; Kevin Hendrikus Theodorus zv.
J.C. Timmermans en F.S.A. Hartman;
Maria Christina dv. R.R. Wagemans en
A. Schaap; Sophie dv. R. Bennink en
R.G. de Haas; Adriana dv. D. van der
Plas en L.A. Ouwehand; Ilse dv. J. Keij-
ser en J.G. Hamaker; Wesley zv. F.G.C.
van Breiikelen en S.M. van der Meulen;
Chereen Roshenie dv. K. Ramjiawün en
R. Nankoe; Stephanus Antonius Marcel
zv. H-.E. Arbouw; Tamara Agada dv.
P W. Vreeken en M.A. de Vries: Lam-
bertus Leonardus Cornelis Maria dv.
L.C.M. van Maris en C.I.A.A. Brugge-
man; Anne-Fleur dv. I.M. Kneyber en
L.G.M. Salman; Michel zv. W.F. van
Weerlee en P.B.J. Frank; Angélique Oli
via dv. J. Pool en I.C. de Weever; Adria
nus zv. J. Distelvelt en Y. van Strater;
Jacqueline dv. J.V. Mourits en M.E.
Smiesing; Carolien dv. J.W. Hardonk en
Y.E. van der Zeeuw; Victor Jacob Abra
ham zv. J.A. de Moor en J.L.A.M. van
Reij; Sheila dv. H.J. Noest en F. Hama
ker; Marjolein Johanna Catharina Maria
dv. D.J.N. Heemskerk en C.M.J.A.
Hoogduin; Linda dv. P.A. Bakker en
M.C. Streeder; Stefan zv. 1. Vermeer;
Youssef zv. K. Aït el Hoüssi en F. Slima-
ni; Iris dv. S. Holswilder en P.M.
Brandt; Thomas Martinus Jacobus zv.
M.J. van Klink en C S. van Bemmelen.
Arie Johannes zv. P. de Vries en A.F.
Heemskerk; Nicola Jane dv. W. Kranen
burg; Eline Catharine dv. S. van Eg-
mond en D.C. Ravensbergen; Michael
Anthony zv. A.J. Hadnett en A.C.H. van
Schie; Annalies Hendrina dv. H.J. Bohl-
meijer en H.M.C.G. de Jong; Jansje dv.
W. Hoek en C.G. Messemaker; Agnes
Gerarda dv. J.T.G. Groenewegen en
A.E.M. van Vliet; Janine Chana dv.
E.F.B. Hoeveren G.H.A.M. de Jong; Be
linda Miranda Ramone dv. G.M. van
Aanholt en J.C.M. van der Veek; Bianca
dv. H. van Kralingen en Y.C. Jansen;
Marinus Gerrit zv. L.H. Veldhuis en G-
Huisman; Judith dv. J. Visser en H. van
de Kamp; Neeltje dv. D.J. Boesaard en
N. Star; Ester dv. J. van der Plas er J.
Ouwehand; Damian Petrus Adrianus
zv. P.H.A. de Ridder en C.B.P.M. van
der Voort; Mariëlle Johanna Dorothée
dv. J. Zaalberg en T. Houweling; Maris-
ka Angelique dv. M.B. Langerak en
Y.M. Milius.
LEIDEN - De gemeente Leiden
wil een nieuwe erfpacht-overeen
komst sluiten met het bouwbedrijf
H. de Bolster over de restauratie
van het pand Haven 15, althans dat
stellen burgemeester en wethou
ders van Leiden voor. De gemeen
te heeft eerder al een erfpachtover
eenkomst gesloten met het toen
nog bestaande bouwbedrijf
Heemskerk-De Bolster voor het
opknappen van het pand Haven 15
en de panden Haven 9/9a en 56 en
Ververstraat 12.
De Bolster, een van de overge
bleven firmanten van het bouwbe
drijf Heemskerk-De Bolster - dat
mogelijk ter ziele gaat - ziet geen
kans de panden op een verant
woorde manier te exploiteren met
de destijds voorgesteld erfpacht-
prijs. Het college en De Bolster
hebben nu overeenstemming be-
reikt over een lagere erfpacht. De
gemeenteraad wordt gevraagd met
die nieuwe overeenkomst in te i
stemmen.
B en W willen niet de nakoming
van de oude overeenkomst eisen
omdat Heemskerk-De Bolster
waardevolle bijdragen heeft gele
verd aan de stadsvernieuwing.
Daarbij wijzen zij vooral op de res
tauratie van een aantal panden aan
het Noordeinde en de Middelste
gracht, waarbij Heemskerk-De
Bolster een flinke financiële veer
heeft moeten laten. De eis dat het
oude contract wordt nagekomen,
zou bovendien kunnen inhouden
dat de stadsvernieuwingswerk
zaamheden in de Verversbuurt
aanzienlijk worden vertraagd.
Over de andere panden is nog
geen akkoord bereikt. Om toch te
bewerkstelligen dat deze op korte
termijn worden gerestaureerd,
zoekt het college nog naar andere
mogelijkheden.
Inbraak gebouw
universiteit
LEIDEN - Uit een universiteitsge
bouw aan de Hooigracht is in de
nacht van dinsdag op woensdag
computerapparatuur ter waarde
van tienduizend gulden gestolen.
Het betrof een personal computer,
een beeldscherm en bijbehorende
spullen. De inbrekers waren bin
nen gekomen door een raam te for-
Ontwerp B. Een maquette van de brug met een, op een ophaalbrug gelijkende, constructie die volgens de Ontwerp C. De houten brug, die in vorm en materiaal aansluit bij de steiger die zal worden gebouwd v
welstandscommissie meer pretendeert dan het in werkelijkheid is. (foto wim Dijkman) Hoogstraatkelders, lijkt volgens de welstandscommissie te veel op een noodbrug. (foto Wim Dijkman)
door Raymond Peil
Bij het aanbreken van de Tweede Wereldoorlog bestaat De Tuin
stadwijk 25 jaar, een gebeuren dat echter geen feestelijke gevolgen
heeft. Alleen een jubileumboekje verschijnt. Vijf jaar na de oorlog
kan de vereniging weer bouwen. Toch geldt voor deze periode dat
ook De Tuinstadwijk kampt met tekorten; financieel, aan mate
riaal en toewijzing van nieuwbouw.
Het bestuur constateert dat de aard van de woningcorporaties
sterk is veranderd. Vroeger waren de leden vaak idealisten, nu niet
meer dan huurders. Er is weinig belangstelling voor het werk van
de vereniging. Alleen als er klachten zijn dan staat de huurder
direct op de stoep, meent het anno 1965. Toch wordt ook gezegd dat
het doel dat de oprichters van De Tuinstadwijk voor ogen stond
voor een groot deel is bereikt.
De Tweede Wereldoorlog brengt
De Tuinstadwijk op zich weinig
misère. Het normale onderhoud
kan nog regelmatig plaats heb
ben, hoewel met de materialen
zo zuinig mogelijk moet worden
omgesprongen. Vooral het schil
derwerk lijdt daaronder. Een
aantal woningen moet worden
ontruimd ten behoeve van eva
cuees, maar de oorlogsschade
blijft beperkt tot glasschade, ver
oorzaakt door explosies op het
terrein van de Constructiewerk-
plaatsen.
Zoals de andere corporaties in
Leiden staat ook De Tuinstad
wijk na de oorlog te popelen om
de woningnood knalhard te lijf te
gaan. "Gaarne hadden we mel
ding gemaakt van een gereedge
komen bouwplan of aankondi
ging van plannen tot nieuw
bouw, teneinde het nijpende wo
ningtekort enigermate te verlich
ten, want bouwen en nog eens
bouwen is nodig om ons van de
ellende van de woningnood te
verlossen", wordt in het jaarver
slag van 1947 geconstateerd. De
vereniging heeft wel een plan
voor uitbreiding in Zuid-West,
dat echter door materiaalschaar-
ste op verwezènlijking moet
wachten.
Twee jaar later klinkt het som
ber: "Het afgelopen jaar bood
geen enkel perspectief tot het
maken van een bouwplan en he
laas voor het jaar 1950 mogen wij
ook geen al te hoge verwachtin
gen koesteren. Ondanks een en
kele conferentie met het ge
meentebestuur kon het bestuur
geen positieve resultaten boe
ken'.
Morsweg
In 1950 begint, ondanks alle
voorspellingen, de bouw van 50
eengezins- en 66 duplex-wonin-
gen aan de Morsweg. Op dat mo
ment telt Leiden 2900 woning
zoekenden van wie 1600 urgent.
Een probleem blijft echter het
goedkoop bouwen. Huurprijzen
van 7,35 gulden voor duplex- en
11,25 gulden per week voor sim
plexwoningen zijn, is De Tuin
stadwijk bang, op den duur voor
arbeiders niet op te brengen.
"Er zullen ongetwijfeld wegen
moeten worden gezocht, bijvoor
beeld verlaging der bouwkosten.
Doch dit zal niet eenvoudig zijn.
Dat de prijzen voor materialen
onrustbarend zijn gestegen se
dert 1940 moge blijken uit onder
staand staatje: hout (1,6 x 1,7 cen
timeter) 0,165 naar 0,87 gulden
per meter, loodwitverf van 0,39
naar 2,50 gulden per kilo, be-
hanglinnen van 8 naar 87 gulden
per rol, afsluitkranen met aftap
van 1,25 naar 9 gulden per stuk,
lood van 0,20 naar 2,80 gulden
per kilo".
Het blijft natuurlijk roeien met
de riemen die er zijn voor De
Tuinstadwijk. Dat gaat zeker op
als jn 1954 het volledige bestuur
en de raad van commissarissen
aftreden. De leden pikken het
namelijk niet dat de voorzitter op
kosten van de vereniging zijn
trap laat schilderen. Terwijl het
opperhoofd juist vindt dat er zo
veel huurders bij hem aan de
deur komen, dat het verfwerk
van zijn trap er danig onder lijdt.
In dit jaar wordt J.J. Meerburg
secretaris, een functie die hij tot
heden bekleedt.
Balans
Het vijftigjarig jubileum van
De Tuinstadwijk, in 1965, is een'
mooie gelegenheid om een tus
De bestuurlijke top van De Tuinstadwijk anno 1985. Van links naar rechts secretaris J.J. Meerburg,
voorzitter K.G. Westerbeek en penningmeester S. Honsbeek. (fotoHolvast)
sentijdse balans op te maken.
"Geconstateerd mag worden dat
de oprichters destijds een con
creet doel voor ogen hadden. Na
melijk het oprichten van een or
ganisatie met behulp waarvan
het mogelijk was te komen tot
het bouwen en exploiteren van
goede en goedkope woningen
voor 'de werkende man', in de
zin die daaraan zo'n vijftig jaar
geleden werd gegeven", schrijft
secretaris Meerburg prozaïsch
over de oprichting van de vereni
ging.
"Het is dan ook niët vreemd als
we de bestuurders en leden van
het eerste uur idealisten noemen.
Ze waren immers bezield van de
gedachte dat er iets moest wor
den gedaan aan het verbeteren
van de woonomstandigheden
van een belangrijk deel van de
bevolking".
"Hoe is het nu, 50 jaar later.
Wel, het doel dat de oprichters
zich hadden gesteld is voor een
zeer belangrijk'deel bereikt. Na
tuurlijk mankeert er thans ook
weer het nodige aan de huisves
ting van vele gezinnen, maar dat
vindt zijn oorzaak in dë gevolgen
van de laatste wereldoorlog".
"Geconstateerd moet worden
dat het karakter van de corpora
ties in de laatste 25 jaar sterk is
veranderd. In het bijzonder geldt
dit ten aanzien van de leden. Kon
aanvankelijk worden gesproken
van idealisten, thans zijn de vele
leden niet meer dan huurders.
Het is natuurlijk begrijpelijk dat
voor velen de woningbouwver
eniging niet meer betekent dan
de instantie die de mogelijkheid
verschaft om aan een woning te
komen. Maar het is toch jammer
dat maar bij zo weinigen begrip
bestaat voor het wezenlijke van
een woningbouwvereniging".
"Het moet als een verlies wor
den aangemerkt dat mensen zich
slechts als huurders gedragen en
niet eens beseffen welke voor
rechten aan hun positie zijn ver
bonden. Men toont weinig of
geen belangstelling voor het
werk van de vereniging maar
men weet terstond de weg om
een beroep op de vereniging te
doen als men in moeilijkheden
zit", stelt Meerburg bij het 50-ja-
rig jubileum, in het jaarverslag,
enigszins weemoedig en met
licht verwijtende ondertoon,
vast.
Offers
Maar net zo min als voor de an
dere Leidse woningbouwvereni
gingen zal voor De Tuinstadwijk
de goeie, ouwe tijd terugkeren.
Integendeel, het groeiende wo-
ningbezit, de renovatie van de
vooroorlogse en het groot onder
houd aan de naoorlogse wonin
gen dwingen de verenigingen tot
een sterk bedrijfsmatige aanpak.
Miljoenen moeten worden geïn
vesteerd., De financiële positie
van de vereniging verslechtert
hierdoor en het onderhoud moet
zoveel als verantwoord is wor
den beperkt.
Gevolg is wel dat de vereni
ging, die in 1985 ongeveer 1250
woningen in beheer heeft, haar
woningbezit voor een groot deel
in goede staat heeft kunnen
brengen. De financiële offers
hiervoor zijn echter aanzienlijk.
Op den duur heeft de vereniging
zo veel geld moeten lenen, om de
uitvoering van deze renovaties te
bekostigen, dat zij vijftien mil
joen gulden te goed heeft van het
rijk aan achterstallige subsidies.
Per jaar betekent dit een aan
slag op de bedrijfsreserve van
een miljoen gulden, alleen al aan
rente. Als het rijk een dagvaar
ding ontvangt, waarin de vijftien
miljoen wordt opgeëist omdat
anders een kort geding volgt, zyn
de centen binnen de kortste ke
ren terug. Een onmiddellijk fi
nancieel debacle voor De Tuin
stadwijk is daarmee vermeden.
Desondanks is de kaspositie
van de vereniging niet in één
klap riant te noemen. De Tuin
stadwijk kan het, door de steeds
verder teruggeschroefde rijks
subsidies, niet tot in de eeuwig
heid uitzingen. De fusie met Ons
Belang, Ons Doel, De Goede Wo
ning en de Protestants Christelij
ke Woningbouwvereniging, in
1977 al ingeleid met de samen
werking in de centrale techni
sche dienst (CTW), is noodzake
lijk voor overleving. Nog dit jaar
moet deze fusie rondkomen.
'Onderdak' is een serie die de ge
schiedenis belicht van de sociale
woningbouw in Leiden en van de
Leidse woningbouwverenigingen.
Hun namen zullen waarschijnlijk
spoedig tot het verleden behoren
door voorgenomen fusies. Dit is het
twaalfde deel van deze serie.
