De raadsels rond fobieën
worden langzaam kleiner
We weten nu wat er aan te doen is'
Dubbele expositie in
museum volkenkunde
aclief in vrije tijd
Pand ex-gebruikers
officieel geopend
BenW: ontruiming
pand Brill uitstellen
DEZE
\NEEK
Bouw school Vliet begonnen
ZATERDAG 12 OKTOBER 1985
i de Jelgersma: "Er heeft jaren wat i
Het vreemde verschijnsel doet
zich voor dat in 85 procent van de
gevallen vrouwen met deze fobie
zijn behept. Nog geen onderzoeker
is er achter hoe dit nu komt, wantl
bij de sociale fobie die enigszins
verwant is met de straatfobie, is
het weer gelijkelijk verdeeld over
de geslachten. Heb je deze afwij
king dan boezemen contacten met
andere mensen of spreken in het
openbaar je een verschrikkelijke
angst in. "Je hebt dan vooral angst
om af te gaan", verduidelijkt Van
Dijck.
De enkelvoudige fobieën zijn
dikwijls niet zo ernstig omdat je
muizen, liften of honden in de
meeste gevallen wel uit de weg
kunt gaan.
"Dat mensen uit de eerste twee
groepen geen leuk leven meer heb
ben en erg afhankelijk zijn van an
deren, spreekt voor zich", meent
de psychiater. "Door deze perso
nen nu gedurende acht tot twaalf
weken elke dag, liefst anderhalf tot
twee uur, bloot te stellen aan situa
ties waar ze angst voor hebben,
heb je kans dat ze er voor een groot
gedeelte van afkomen. Je moet
die .situaties die
je lange tijd hebt vermeden".
Voor dwangneuroses wordt een
vergelijkbaar trainingsprogramma
opgesteld: de gedachten die angst
opwekken opzoeken en proberen
langzamerhand de rituelen achter
wege, te laten. Hier is het symp
toom, dat de persoon zich niet kan
onttrekken aan bepaalde handelin
gen en gedachten. Het bekendste
voorbeeld is smetvrees; angstig
worden van giftige stoffen of bac
teriën gepaard gaande met voort
durend handen wassen. Ook kun
nen er alleen maar gedachten zijn^.
nare gedachten met agressieve,
seksueléTof religieuze inhoud.
Verkeerde spoor
In de Jelgersma hebben ze al eni
ge jaren ervaring met dergelijke
trainingsprogramma's. Van Dijck:
"Grofweg kun je zeggen dat meer
dan de helft van de mensen van de
kwaal afkomt. Bij 30 tot 40 procent
nemen de klachten duidelijk af en
dan blijft er nog een klein percen
tage over, dat voortijdig stopt of
waarbij de behandeling geen
merkbaar effect heeft".
De meeste mensen die zich voor
zo'n programma aanmelden heb
ben gemiddeld al zo'n vijf tot ne
gen jaar met die kwaal rondgelo
pen. Daar zijn volgens Van Dijck
een aantal oorzaken voor aan te
wijzen: de patiënt denkt steeds 'het
gaat wel over'; het ziektebeeld is
bij de huisarts niet zo bekend en de
psychiater is een man, waar je niet
zo vlug contact mee op neemt. Na
dere uitleg volgt: "Over gaat het
nooit vanzelf. De tendens is dat het
eerder erger wordt dan minder. De
'huisarts kan daar niet altijd wat
aan dóen, omdat de mensen het
ook heel anders presenteren. Die
komen vaak met klachten als dui
zeligheid, zenuwachtig, hartklop
pingen en angsten voor allerlei
ziekten. Dat laatste punt is ook
waar en daar zijn we zelf natuurlijk
schuldig aan".
"Wij hebben lange tijd op het
verkeerde spoor gezeten. Een be
langrijk psychologisch conflict lag
daaraan ten grondslag: er moest
eerst een reden voor die fobieën
worden gevonden. Ja, en dat weten
we nu nog niet, maar wel wat er
aan te doen is. En nu zijn we zo
wiis daarmee verder te gaan".
Papoea's en vluchtelingen
Van Dijck wil wel zo'n 'verkeerd' j
voorbeeld noemen. Vooraf ver
klaart hij deze vermeende theorie
nooit te hebben gesteund. "Er
werd wel gezegd dat vrouwen die
straatvrees hadden vreemd wilden
gaari, zeer angstig van dat idee wer
den en in huis bleven om, zich daar
tegen te beschermen. Stoelt hele
maal nergens op. Er is ook geen en-
i kei bewijs voor", zegt hij veront
waardigd.
Lichamelijk
Recent onderzoek heeft overi
gens iets mëer klaarheid gebracht.
Naast ongunstige invloeden, wordt
er nu ook meer en meer gedacht
aan lichamelijke oorzaken. "Een
paar schakels van de keten zijn ge
documenteerd. We weten dat het
na een periode van belasting 'kan
beginnen. Verhuizing, ontslag, hu
welijksproblemen,- op kamers wo
nen, noem maar op. Maar", zo
waarschuwt hij, "je kunt*niét zeg
gen: door die huwelijksproblemen
heeft zij straatvrees gekregen. Je
kunt evenmin zeggen dat alleen
verlegen mensen of mensen die
toch al niets durfden zoiets krijgen.
Nee, daar is geen péïl op te trek
ken". 1
"Verder is bekend dat een pa
niekaanval bij mensen die er ge
voelig voor zijn, kan worden opge
wekt door melkzuur toe te dienen,
dat in de spieren ligt opgeslagen, of
extra koolzuur (C02), dat bij' de
ademhaling een rol speelt".
De mensen die onder behande
ling komen in de Jelgersma heb
ben vaak al jaren medicijnen ge
slikt, die niet of nauwelijks hebben
geholpen. Van Dijck is op dit mo
ment geen voorstander van het
werken met medicijnen. "ïk zal
niet nooit zeggen. Onderzoek naar
nieuwe middelen zou in de toe
komst misschien kunnen uitwijzen
dat er iets bij zit. Wel durf ik te zeg
gen dat van de oude middelen er
niet één helpt. Integendeel, ze
werken alleen maar verslavend".
Als hij alles zo'n beetje iheeftver-
teld, zegt Van Dijck: "In vergelij
king met tien jaar geleden is dit
een heel verhaal. Allemaal te dan
ken aan simpele-gezond- verstand-
ideeën".
Voor verdere informatie kunt u te
recht bij de Jelgrersmakliniek, postbus
1251, 2340 BG Oegstgeest; telefonisch
148333-tst 3975 of 3901, maandag tussen
10.00 en 11.00 uur; woensdag tussen
12.00 en 13.00 uur en vrijdag tussen
11.00 en 12.00 uur.
LEIDEN - In het rijksmuseum-
voor volkenkunde en het rijksmu
seum van geologie en mineralogie
zijn in de herfstvakantie een aantal
tentoonstellingen en manifestaties.
In het museum voor volkenkun
de is van woensdag 16 oktober tot
maandag 2 december de tentoon
stelling 'De Kilengé van Papoea
Nieuw-Guinea' te zien. Deze expo
sitie toont het leven van de Kilen-
ge, een volk van 3500 mensen dat
in West Nieuw-Brittannië woont.
Een deel van de tentoonstelling
bestaat uit,foto's die eèn beeld ge
ven van het dagelijks leven, de eco-
'homie, de handel, de zeevaart, de
kunst en het ceremoniële leven
van de- Kilenge. Daarnaast zijn er
allerlei voorwerpen te zien die,door
dit volk zijn gemaakt. Zo wordt on-
-der meer aandacht besteed aan
Wlausang, een bovennatuurlijk we
zen dat een allesoverheersende rol
speelt in de samenleving van de
Kilenge. De tentoonstelling wordt
dinsdag geopend door Peter Ipu
Peipul, ambassadeur van Papoea
Nieuw-Guinea.
Vluchtelingen
In hetzelfde museum is van dins
dag 15 oktober tot en met maandag
1 december een expositie te zien
over de problemen van Cambod
jaanse vluchtelingen in kampen in
Thailand. De expositie, die 'Tijde
lijk thuis' heet, schetst een beeld
van het leven in het vluchtelingen
kamp Khao I Dang, op acht kilo
meter van de grens met Cambodja.
Medewerkers van de Stichting
Vluchteling hebben een bezoek ge
bracht aan dit kamp en de kinde
ren daar gevraagd tekeningen te
maken die buitenstaanders een
idee kunnen geven van het leven ih
het kamp en de problemen waar
mee zij en hun ouders hebben te
kampen. Uit die tekeningen is een
selectie gemaakt voor de tentoon
stelling, die overigens mede is or-
ganiseerd in verband met de
Vluchtelingenweek van 14 tot en
met 20 oktober.
Het museum voor volkenkunde
is gehuisvest aan de Steenstraat 1
en is van dinsdag tot en met zater
dag geopend van 10.00 tot 17.00
uur. Op zondag is het geopend van
13.00 tot 17.00 uur. Op maandagen
is het museum gesloten.
In verband met de herfstvakan
tie wordt in dit museum een spe-
ciaal programma gehouden, dat in
het teken staat van jaarfeesten in
de wereld. Bezoekers wordt onder
meer getoond hoe verschillende
feesten in allerlei landen wordt ge
vierd.
Gedurende de manifestatie
wordt elke dag om 15.00 uur een
film gedraaid. Dinsdag 15 oktober
is dat een film over feest en
schoonheid in Japan, woensdag
wordt de film 'Anders in dezelfde
straat' (over een Marokkaans'gezin
in Nederland) vertoond, donder
dag de 'Dans van de zonnecirkel'
(over Noordamerikaanse indianen)
en vrijdag de film 'Hawa Mahal'
Geschiedenis
Tijdens de herfstvakantie is in
het rijksmuseum voor geologie èn
mineralogie aan 'de Hooglandse
Kerkgracht 17 de tentoonstelling
'Met zevenmijlslaarzen door de ge
schiedenis van de aarde'. Deze ten
toonstelling is bestemd voor kin
deren van acht jaar en ouder en
laat in vogelvlucht de ontwikke
ling van de aarde en het leven z^en.
De tentoonstelling begint 13 oKto-
ber en duurt tot en met 20 oktober.
Het museum is van maandag tot,en
met vrijdag geopend van 10.00 tot
17.00 uur en op zondag van 14.00
,tot 17.00 uur.
Dierenleven
Conservator Hoogmoed van
het museum van natuurlijke his
torie houdt zóndag op de och
tendbijeenkomst van werkge
meenschap De Ratel een voor
dracht met kleurendia's over het
dierenleven op de GalapagoSëi-
landen. Dat gebeurt in de aula
van de meao in het Lammen-
schanspark, aanvang half elf.
Postzegels
Postzegelvereniging De Postze
gelvrienden houdt maandag in
de Posthof aan de Wassenaarse-
weg de maandelijkse ruil-, con
tact- en veilingavond. De zaal
gaat om half acht open.
Medicijnen
Het gebruik van medicijnen
staat centraal in twee lezingen
die in het K&O-gebpuw aan de
Oude Vest worden gehouden.
Huisarts Stolk spreekt er aan
staande maandagavond over en
de apotheker Huizer op 28 okto
ber. Aanvang beide avonden
kwart over acht.
Strandloo p
De Leidse verenigingen Swift-
toer en Bataven organiseren zon
dag een strandloop in Noord-
wijk. Deelnemers kunnen kiezen
uit de 2'h, 5, 10 en 15 kilometer,
waarbij de laatste afstand terug
door de duinen voert. De start is
om elf uur. Nadere inlichtingen:
A.W. van Kordelaar, tel. 071-
121265.
LEIDEN - Sommige psy
chiaters begrijpen elkaar
weer. Er is meer lijn geko
men in het onderzoek naar
fobieën en dwangneuroses
en meer eenheid in de ter
minologie. Ook zijn er dui
delijke afspraken gemaakt
over de te gebruiken meet
instrumenten. Psychiater
R. van Dijck, hoofd van de
polikliniek van de Jelgers
ma in Oegstgeest, is zicht
baar tevreden over deze
'richtlijnen.
door
Saskia Stoelinga
"Er heeft enige jaren wat verwar
ring geheerst in ons vak. Iedere
psychiater had zo zijn eigen manier
van werken. Voor het onderzoek is
dat een desastreuze ontwikkeling".
Van Dijck die in dienst is van de
Rijksuniversiteit Leiden drukt
zich zorgvuldig uit. "Kijk, hoe
meer onderzoek er wordt gedaan,
hoe meer de behoefte bestaat aan
eenheid. Dat was niet alleen in Ne
derland het geval, ook in andere
landen in Europa vielen deze gelui
den te bespeuren. We hebben toen
de koppen bij elkaar gestoken. Het
resultaat is dat er op internationaal
niveau duidelijke afspraken zijn
gemaakt. Het onderzoek is daar
door niet alleen overzichtelijker
maar ook beter geworden. Er
wordt nu met een bepaalde optiek
naar aandoeningen gekeken". De
psychiater zal daar later in het ver
haal op terugkomen.
Een Boerhaavecursus over nieu
we ontwikkelingen in de behande
ling van fobieën en dwangneuro
ses stónd er de afgelopen twee da
gen op zijn programma. Door we
tenschappers uit binnen- en bui
tenland en andere belangstellen
den uit de gezondheidszorg is er in
tensief over gesproken. Van Dijck
is zelf gespecialiseerd in straat-
vrees (agorafobie). En op dat ge
bied zijn er volgens hem ook al
heel wat vorderingen gemaakt.
Hij onderscheidt drie soorten:
straatvrees, sociaal fobie en enkel
voudige fobieën als hoogtevrees,
bang zijn voor insecten, honden,
liften, muizen, noem maar op. Je
bent in die situaties natuurlijk niet
een klein beetje bang. "Nee", zegt
de psychiater, "het gaat om een
niet te beredeneren, een niet con
troleerbare angst, waardoor je ver
mijdingsgedrag gaat krijgen. Die
angsten gaan meestal gepaard met
paniekstoornissen, zoals hyper
ventilatie, die niet meer in de hand
zijn te houden".
Vrouwen
"Bij straatvrees durven mensen
in de ergste gevallen de straat niet
meer op. Zodra het huis niet meer
in zicht is, maakt zich een vreemd
soort paniek van hen meester.
Boodschappen doen, bezoeken af
leggen, met de bus, dat alles ver
loopt uiterst moeizaam en gaat
soms alleen nog maar met een ver
trouwde partner dicht in de
buurt".
Onderzoek krakers afwachten
LEIDEN - Burgemeester en wet
houders van Leiden hebben .het
college van bestuur van de Leidse
universiteit gisteren verzocht voor
lopig af te zien van ontruiming van
het kraakpand Brill. B en W vragen
het universiteitsbestuur te wach
ten tot de krakers hun zogenoemde
haalbaarheidsonderzoek hebben
uitgevoerd. Dat onderzoek is mo
gelijk over twee maanden afge
rond.
De krakers willen de voormalige
drukkerij en boekhandel Brill aan
de Oude Rijn kopen van de univer
siteit en geschikt maken voor be
woning en voor huisvesting van
onder meer kleine bedrijfjes. De
bedoeling van het haalbaarheids
onderzoek is om te kijken of het
gebouw hiervoor geschikt is en of
de plannen financieel zijn te ver
wezenlijken. Het onderzoek wordt
op verzoek van de krakers uitge
voerd door de technisch bewoners-
adviseurs (TBA) en de Landelijke
Organisatie Belangengroepen
Huisvesting (LOBH).
B en W onderstrepen het belang
voor de volkshuisvesting als het
voormaüge pand van Brill geschikt
kan worden gemaakt voor bewo
ning. Het Leidse college stelt ook
dat de krakers, als zij het pand wil
len kopen, mogelijk om een ge
meentegarantie vragen. Ben W
zijn bereid een dergelijk verzoek
aan de gemeenteraad voor te leg
gen. Maar dan moeten uit het haal
baarheidsonderzoek wel zijn ge
bleken dat een en ander is te reali-
De Leidse gemeenteraad heeft
maandag gesproken over de zaak-
Brill. De raad heeft zich toen ont
houden van een uitspraak in af
wachting van een bemiddelingspö-
ging van burgemeester Goekoop.
Die bemiddelingspoging is echter
mislukt.
Voorzitter Cath van het college
van bestuur van de universiteit
had de brief van B en W nog niet
gezien. Hij wilde daarom geen
commentaar levéren..
ADVERTENTIE
SPfcfcNS
MENU
tortilla Con Hirbas
Pescados ala Capalana
Coupe Malaga 23,75
De kindertheatergroep 'Pluisje' van Kees i
Lucas van Leyden school op het bouwterrein a
Lucas van Leyden over jaar in nieuw complex
LEIDEN - Met het 'schroeven' van
de eerste paal gaf .wethouder H.
van Dongen van onderwijs gister
middag het startsein voor de bouw
van de nieuwe openbare basis
school Lucas van Leyden aan de
Vliet in Leiden.
Van Dongen gaf in haar toe
spraak na afloop aan, dat de tot
standkoming van de bouwplaats
niet zonder slag of stoot is verlo
pen. "Vorig jaar zijn bijna duizend
bezwaarschriften tegen de bouw
van de school ingediend. Gelukkig
zijn die allemaal ongegrond ver
klaard, zodat we nu aan het werk
kunnen gaan. Ik hoop dat de tegen
standers over een jaar zullen zeg
gen dat het toch wel een mooi ge
bouw is geworden".
Voorafgaand aan de eerste paal-
cerèmonie, gaf ,de kindertheater
groep 'Pluisje' op het bouwterrein
een voorstelling voor de kinderen
van de Lucas van Leyden school.
Het met veel clowneske capriolen
gepaard gaande 'slaan van de eer
ste paal' door het duo, sloeg erg
aan bij het jonge publiek.
Het toekomstige schoolgebouw
moet uiterlijk over een jaar klaar
zijn, maar als het meezit met de
bouw, kan het nieuwe onderko
men met het begin van het nieuwe
schooljaar al worden betrokken.
De kosten van de bouw gaan
-ruï%i twee miljoen gulden- bedra:
gen. Hét pand bestaat uit negen lo
kalen, waarvan één gebruikt gaat
worden als handwerklokaal en één
als speelzaal voor de kleintjes en
als toneelzaal. Het wordt een split-
level-gebouw, wat inhoudt dat het
is opgebouwd uit een .aantal 'ver
springende' niveau's. Architect
L.C. Röling uit Haarlem is de ont
werper. De aannemer van het pro
ject is Van der Vorm bouw bv uit
Papendrecht.
Fusie
Volgens tijdelijk directeur S. van
Oosten wachten de honderd vijftig
leerlingen van de school 'met
smart' op hét moment van verhui
zing. De groepen vijf tot en met
acht van de school krijgen momen
teel les in gebouw 4A aan het Pie
terskerkhof, de onderbouw huist
in het oude pand van de Lucas van
Leyden school aan de Aalmarkt.
De nieuwe basisschool is ont
staan uit de fusie van de Drie-Octo-
ber school, de Lucas van Leyden
school en de kleuterschool de Bo
terbloem. Vorig jaar huisden deze
scholen nog in vier verschillende
gebouwen.
Het bestemmen van het terrein
aan de Vliet voor de bouw van de
school heeft nogal wat voeten in de
aarde gehad. Nadat eerder plaatsen
aan de Kaasmarkt en de Garen-
markt niet geschikt bleken, werd
voor het voormalige terrein van
Sijthoff aan de Vliet gekozen.
Het Actiecomité 'Redt de Vliet te
Leiden', voor een groot deel be
staande uit buurtbewoners, heeft
met onder meer een handtekenin
genactie geprobeerd de bouw van
de school tegen te houden. Andere
bezwaarschriften werden inge
diend door onder anderen de histo
ricus professor Goslinga, de ver
eniging voor Pieters- Academie-
wijk, de Haanstra Scholen en de
vereniging Oud-Leiden. Het mocht
niet baten: alle bezwaren werden
ongegrond verklaard.
Wvc-ambtenaar Linde en wethouder Bordewijk hebben gisteren geza
menlijk het onderkomen van de stichting Ex-'85 geopend door een muur
schildering te onthullen. (f„t0 Holvast)
LEIDEN - Het onderkomen van
de stichting voor ex-verslaafden
'Ex-'85' is gisteren officieel ge
opend. Niet door staatssecretaris
van volkshuisvesting Van der Reij-
den, zdals aanvankelijk de bedoe
ling was, maar door zijn ambtenaar
Linde, directeur jeugdbeleid van
het ministerie voor welzijn, volks
gezondheid en cultuur. De staats
secretaris kon niet komen omdat
'zijn aanwezigheid dringend ge^
wenst was in de Tweede Kamer.
Linde opende het pand door sa
men met wethouder Bordewijk
van Leiden een stuk plastic weg te
trekken van een van de gevels.
Daardoor werd een deel van de be
schildering zichtbaar die op de ge
hele gevel is aangebracht.
De stichting Ex-'85 stelt zich tot
doel om ex-verslaafden aan alcohol
en drugs op te vangen en op weg te
helpen naar een min of meer nor
maal bestaan. De stichting heeft nu
een onderkomen gevonden in een
keet - de Pancrat - op het ir. Dries-
sensplein. Die keet is met subsidie
van gemeente en Tijk opgeknapt
door de vrijwilligers van de stich
ting.
Het pand van Ex-'85 is nu nóg
maar twee dagen per week ge
opend, en wel op maandag van
15.00 tot 18.00 uur èn van 20.00 tot
.22.00 uur en op vrijdag van 14.00
tot 18.00 uur. Het is echter de be
doeling dat het pand in de toe
komst meer dagen per week wordt
opengesteld. Overigens heeft de
stichting gedurende de zomer al
enkele maanden 'proefgedraaid'.
Wvc-ambtenaar Linde verklaar
de gisteren dat het ministerie heeft
meebetaald aan het project, onder
meer omdat ex-verslaafden hierbij
nu eens uit de anonimiteit treden.
Dat kan volgens hem helpen de
vooroordelen dié tegen ex-ver
slaafden bestaan te verminderen.
De ambtenaar bracht nog in her
innering dat een vorig project met
ex-gebruikers in Leiden niet is ge
slaagd. Hij meende dat er nu is ge
leerd van de fouten die in het verle
den zijn gemaakt en zei erop te ver
trouwen dat het deze keer wel zou
lukken.
Ook wethouder Bordewijk toon
de zich optimistisch over het wel
slagen van het. project. "Als ik al
leen al zie dat er iets heel bijzon
ders is gemaakt van deze tamelijk
schamele noodbehuizing, dan heb
ik er alle vertrouwen in", aldus de
Leidse wethouder.
