actief in vrije Leven en werk van Felix en David Lopez de Haro Eis drie maanden voor valse aangifte diefstal Mercedes Robijnzicht viert tienjarig bestaan Tentoonstelling over boekverkopers uit 17de eeuw WD is praten over de sluitingstijden beu pagina 4 LEIDEN WOENSDAG OKTOBER 1985 LEIDEN - Over de Leidse boekhandelaars in de 17 de eeuw is nog maar heel weinig bekend. Over de Amster damse des te meer. Dat steekt, want Leiden was toch een belangrijke centrum voor internationale boekenveilingen. Twee Leidse wetenschappers, anglist Theo Bögels en his toricus Paul Hoftijzer, raakten in de ban van David en Fe lix, oftewel vader en zoon, Lopez de Haro, gedurende 1627- 1694 boekverkopers op het Rapenburg. In de universiteits bibliotheek is er over dit van oorsprong adellijke Spaanse geslacht een tentoonstelling ingericht. Is hiermee een tipje van de sluier van het boekverkopersbestaan in Leiden op gelicht? "Ja", zeggen beide heren volmon dig. "Natuurlijk, aan grote namen als Plantijn. Raphelengius en de Elseviers - Leidse boekhandels uit het begin van de bloeitijd - zijn de boekhistorici niet voorbij gegaan. Maar ons gaat het om namen als Paedts. Maire, Hackius, Lopez de Haro. Van de Aa. Haak en Luzac en zo zijn er nog veel meer voorname representanten van het boekbe drijf die een heel belangrijke rol in de verspreiding van het boek heb ben gespeeld". De werkgroep Engels/Neder landse Betrekkingen/Sir Thomas Browne Institute waar zowel Bö gels als Hoftijzer bij betrokken is, organiseert jaarlijks een werkcolle ge over de Nederlandse boekge schiedenis voor studenten uit ver schillende studierichtingen. De tentoonstelling en de bijbehorende fraaie catalogus is daar het resul taat van. Hoe geliefd boeken ook in die tijd waren, illustreert de ets waar op het interieur van de universi teitsbibliotheek uit 1610 staat afge beeld misschien wel het beste. De boeken die per rubriek in de kas ten staan gerangschikt, zijn met kettingen aan de lessenaars vastge maakt om diefstal tegen te gaan. Boeken waren een kostbaar be zit. Een oud boek was gebonden. De nieuwe boeken werden dik wijls ongebonden afgeleverd. De koper kon naar gelang zijn wens het werk van een lederen of stoffen band met een eigen inscriptie voor- Wetenschap De boekverkoper was uitgever en in de meeste gevallen ook druk ker. Hij had weinig geld en kreeg veel door te ruilen. Een boekwin kel met een breed assortiment was er niet. De kleine boekverkoper werkte in opdracht en plaatste be stellingen. Hij reisde naar Frank furt en Parijs waar op de grote beurzen kon worden ingekocht. Ook was er een bloeiende handel in antiquariaten, waarin de boek verkoper veelal als bemiddelaar voor zyn klant optrad. Op de vei- door Saskia Stoelinga De illustraties in de boeken van David en Felix beperkten zich voornamelijk tot de titelpagina. Een groot deel van de au- s in het fonds vader en zoon had een Leidse ach tergrond. Met Hor- nius. de hoogleraar geschiedenis, had Fe- speciale band. Hij gaf ver- scheidene boeken hem uit. Het I geëtste titelblad uit 1644 van David (rechts) met een voor- stelling van een dok- patiënte, I gebruikte Felix twin tig jaar later nog Apucl FeUCEM Lope S de HARC/'16691 eens in zijn editie met zijn t lingen kon er vaak voor weinig geld een aardig boek worden aan geschaft. Zowel de vertegenwoor diger van de universiteitsbiblio theek als vader en zoon Lopez was daar veelvuldig te vinden. Dat David en Felix Lopez de Ha- ro het onderwerp van de tentoon stelling zijn geworden, berust niet op louter toeval. Het leven en werk van vader en zoon geeft een beeld van een belangrijke ontwikke lingsfase in de Leidse boekhandel die ligt tussen die van pioniers als Plantijn en Raphelengius en de boekverkopers aan het eind van de 17de eeuW zoals Pieter van der Aa, die nieuwe en aggresievere boek handelspraktijken introduceerden. De Lopez de Haro's behoorden tot een van de eersten die zich specia liseerden in het wetenschappelijke boek. Niet verwonderlijk want in de eerste helft van de 17e eeuw groei de Leiden uit tot een centrum van intellectuelen. Vanaf haar oprich ting (1575) had de universiteit er naar gestreefd geleerden van inter nationale faam aan te trekken. Naast Nederlandse wetenschappe lijke onderzoekers verkozen be langrijke buitenlandse geleerden, zoals Descartes en Galileo, Leidse uitgevers voor publicatie van hun geschriften, die in eigen land ver boden waren. Uit heel Europa stroomden ook de studenten toe. De Leidse boek verkopers profiteerden hiervan op verschillende manieren. Zo ook de familie Lopez de Haro. De meeste auteurs in hun fonds hadden een wetenschappelijke achtergrond en publiceerden in het Latijn. Het fonds kan worden onderverdeeld in vier rubrieken: theologie, rechten, medicijnen, na tuurwetenschappen en een rubriek 'miscellanea'; uitgaven met een uiteenlopend karakter zoals gele genheidsdrukwerk, maar ook een 'bestseller' als Calvi's 'Legende of te historije vande snoode practijc- quen der dieven' hoorde daarin thuis. Volgens studente Gertrud van Loon was de Kloksteeg in .die tijd een straat van boekverkopers. "In vrijwel ieder huis was een boek handel, magazijn of drukkerij ge vestigd en het lijkt aannemelijk dat David hier zijn winkel opende en het pand in de vlakbij gelegen He- rensteeg als magazijn gebruikte". In 1646 had hij een behoorlijke zaak opgebouwd en kocht hij het pand van de failliet verklaarde boekverkoper Francois de Heger. Daarna volgde het hoekpand Ra penburg 56, waarin nu de studen tenkroeg Barrera is gevestigd. Dit complex van twee huizen kocht hij van boekverkoper Abraham Com- melin. "Boekverkopers onder elkaar zorgden voor een levendige han del. Dat gold ook voor de huwelij ken", zegt Van Loon lachend. "Het was een kleine wereld. Veel huwe lijken, zowel van dochters als van zonen van de familie Lopez de Ha ro zijn gesloten met boekverkopers of hun dochters. De familierelaties tussen de Elseviers, Van Sambix, Van Waesberge en Lopez de Haro Van Loon, die al even gedreven is als haar twee leermeesters ver telt hoe De Haro's zijn verbonden aan de Elseviers en aan de Van Sambixen. David heeft volgens haar het vak ook bij de Elseviers geleerd. Felix ging in de leer bij zijn vader. Toen hij in 1663 op 21- jarige leeftijd trouwde met Anna Vromans, deed zijn vader hem het bedrijf over: Davids laatste uitgave dateert van 1663 en in 1664 ver scheen de eerste uitgave van Felix. De maatschappelijke positie van een zelfstandige boekverkoper blijkt vrij aanzienlijk te zijn:, hij is geen ambachtsman maar een on dernemer die een zaak leidt, zijn ei gen medewerkers en leerlingen heeft en binnen zijn bedrijfstak of ficiële functies kan bekleden. Da vid en Felix bekleedden beiden be langrijke functies in het gildebe- stuur. Hoftijzer: "Wat we bijvoorbeeld niet weten is hoe De Haro's met hun oplagen zaten, die varieerden van 750 tot 1000 en af en toe zelfs 1500, in vergelijking met andere boekverkopers. Ook is het aantal uitgegeven boeken moeilijk te be palen. Volgens ons waren het be slist geen kleine jongens, maar he lemaal zeker daarover zijn we niet". Bögels: "Oh, er is nog zoveel ma teriaal voorhanden. De bronnen moeten alleen worden aange boord". Als Bögels en Hoftijzer geld en tijd hadden, dan wisten ze het wel. Het Leidse Gemeente-Ar chief is voor dit gedreven tweetal een waar lustoord. "De sensatie die we daar beleven laat zich moeilijk beschrijven", zegt Bögels. "We vin den nog zand tussen de documen ten die zijn geschreven met een ganzeveer. Dat materiaal is ver moedelijk nog nooit ingekeken. Hoftijzer vult aan: "Ja, als ik die zandkorrels van 400 jaar geleden wegveeg, gaat de boekhandel voor mij leven". Het zand diende des tijds als een soort vloeipapier om de inkt sneller te laten drogen. Onlangs kwamen ze er achter dat Felix in de Hooglandse Kerk brgraven ligt. Op twee dekstenen die in het middenschip van de kerk zo'n tien meter uit elkaar liggen - waarschijnlijk ten gevolge van de restauratie in de jaren zeventig - staat met sierlijke letter Felix Lo pez. "Mooi hè?" Bögels wijst naar het bewijsstuk in de vitrine: twee foto's aan elkaaf geplakt. De tentoonstelling is tot 28 ok tober geopend tijdens de ope ningsuren (behalve op zondag) van de universiteitsbibliotheek aan de Witte Singel 27. Bemiddeling ontruiming Brill mislukt LEIDEN - De bemiddeling van burgemeester tussen de krakers van het pand Brill en de Leidse universiteit is op niets uitgelopen. Politiecommissaris Mostert ver klaarde vanochtend dat het college van bestuur van de universiteit vasthoudt aan de ontruiming van het pand, zoals door de Haagse rechtbank na een kort geding is be paald. Volgens Mostert, die namens de politie het gesprek heeft bijge woond, is het universiteitsbestuur geconfronteerd met de vragen van de krakers. Deze willen uitstel van de ontruiming tot na 1 december om een onderzoek naar de moge lijkheden tot aankoop en verbou wing van het pand te laten uitvoe ren. Voorts is de kwestie van aan koop van het pand door de krakers aan de orde geweest. Het universiteitsbestuur houdt echter vast aan het vonnis en blijft van mening dat de deurwaarder dit moet uitvoeren. Voorts stelt het college van bestuur geen prijs op direct contact met de krakers. Er wordt slechts verwezen naar het Afhankelijk van het tijdstip waarop de universiteit de deur waarder opdracht geeft om de ont ruiming uit te voeren, kan de ont ruiming in principe al volgende week plaats hebben. Hiervoor zal wellicht de assistentie van de poli tie noodzakelijk zijn, omdat de kra kers al hebben aangekondigd het pand niet vrijwillig te zullen verla ten. Provincie: 'Jelgersma' monument DEN HAAG/OEGSTGEEST - Het college van GS, het dagelijks be stuur van de provincie, wil dat het voormalige gebouw van de Jel- gersmakliniek in Oegstgeest op de monumentenlijst wordt geplaatst. Het college heeft gisteren besloten bij minister Brinkman (WVC) hier op aan te dringen. Mocht de bewindsman het advies dan betekent dat dat DEN HAAG/LEIDEN - Voor de poging zijn verzekeringsmaat schappij voor 60.000 gulden op te lichten is gisteren voor de Haagse politierechter tegen een 38-jarige Leidenaar een half jaar gevange nisstraf waarvan drie maanden voorwaardelijk geëist. Volgens officier van justitie mr. De Wit wist de Leidenaar toen hij in november 1983 bij de Haagse po litie aangifte deed van de diefstal van zijn auto, heel goed dat het voertuig op dat moment in de Rot terdamse haven gereed stond om te worden verscheept naar Ghana. Daar was al een koper voor de Mer cedes gevonden die, zoals het daar gewoonte is, de transactie in baar goud wilde betalen. Na aftrek van de kosten zouden de drie deelne mers in het avontuur ieder 25.000 gulden aan de verkoop van de auto overhouden. De eigenaar boven dien nog de verzekeringspennin gen: 65.000 gulden. De twee vermeende handlangers van de Leidenaar lieten gisteren bij de politierechter verstek gaan. De poging tot verzekeringsfraude is aan het licht gekomen doordat de politie een van de twee medever dachten, onder verdenking betrok ken te zijn bij vrouwen- en/of drugshandel, in de gaten hield. Volgens mr. Vogel, de raadsman van de Leidse straatmaker die gis teren terecht stond, was zijn cliënt de dupe geworden van de dubieu ze praktijken van de andere twee verdachten. Die hadden het plan voor de 'export' van de auto op touw gezet. Zijn cliënt had er geen kwaad in gezien toen zijn 39-jarige boezemvriend de Mercedes weer eens wilde lenen, dat gebeurde wel vaker. Volgens afspraak parkeerde hij daartoe de auto op het parkeer terrein van een Leiderdorps weg restaurant. Enkele dagen later werd hij door zijn vriend gebeld met de mededeling dat de auto in Den Haag was gestolen en dat daarvan aangifte moest worden ge daan bij de politie. Dat deden de twee dan ook en de eigenaar van de auto stelde daarop ook zijn verze keringsmaatschappij van de dief stal op de hoogte. In werkelijkheid stond de Merce des op dat moment in de Rotter damse Margriethaven klaar om naar het Afrikaanse continent te worden verscheept. Maar dat wist de Leidenaar pas enkele weken daarna, zo liet zijn raadsman we ten, die toegaf dat hij er ook geen verklaring voor had dat de boe zemvriend van zijn cliënt hem dit „kunstje had geflikt". Hij begreep wel waarom de ver dachte aan de andere handlanger op eerste kerstdag 1983 8000 gul den had betaald om zijn auto weer terug te krijgen nadat de verzeke ring lucht van de zaak had gekre gen. Hij werd door deze namelijk bedreigd. De auto is echter daad werkelijk vanuit Ivoorkust, waar het voertuig van boord werd ge haald, weer terug verscheept naar Rotterdam en de Leidenaar rijdt er nog immer mee. In totaal heeft hem het terugkrijgen van de auto 20.000 gulden gekost, zo liet de ver dachte de politierechter weten. Politierechter mevrouw mr. Ko ningsveld vond het alles bij elkaar maar een ongeloofwaardig verhaal dat de verdachte afstak. En mede gezien de vele tegenstrijdige ver klaringen zag zij er vanaf om zoals gebuikelijk meteen uitspraak te doen en heeft haar vonnis nu vast gesteld op 22 oktober. LEIDEN De bewoners van het verzorgingstehuis Robijnzicht vie ren deze week het tweede lustrum. Het is deze week tien jaar geleden dat de eerste bewoners in het ver zorgingshuis in het Morskwartier trokken. "Het anders zo rustige Robijn- zicht zal in deze maand een cen trum van bedrijvigheid zijn. Vlag gen, verlichting en versiering zul len de aandacht van de wijkbewo ners trekken. Robijnzicht is tien jaar oud maar de bewoners gaan prat op een langer leven. De ge middelde leeftijd ligt rond de 84 jaar", liet het bejaardencentrum aan de vooravond van de jubileum activiteiten weten. Tot en met het eind van deze maand is Robijnzicht het toneel waarop zich allerhande feestelijk heden afspelen. Dat begon afgelo- Bewoners van Robijnzicht bren gen tijdens dè. bingoavond een toast uit op het tienjarig bestaan van het bejaardencentrum. Het glas heffen (v.l.n.r.) de heren Leye- naar. Dekker (met 96 jaar de oud ste bewoner). Van den Noord, Cra- ma, en Van Nieuwenhuyzen. (foto Fred Rohde) pen zaterdag met een koffiecon cert. Gisteravond vond het jubi- leumfeest zijn vervolg in een feestelijke bingoavond voor de be woners. Morgen is er een koud buf fet voor personeel en bestuur. Dinsdagavond 15 oktober wor den de bewoners vergast op een feestavond met medewerking van Sempre Avanti. De volgende och tend volgt een modeshow. Vrijdag- .avond 18 oktober is er vanaf 19.30 uur een diakwis over Leiden. Een concert van Bloks Dames koor, onder leiding van D. Kuiters staat op het programma voor dins dagmiddag 22 oktober. Donder dagavond 24 oktober volgt er een optreden met zang, muziek en con ference van het duo Joop en Marij ke. Een bonte avond, geheel ver zorgd door het personeel, wordt georganiseerd op dinsdavond 29 oktober. De afsluiting van de feest maand heeft plaats donderdag- avond 31 oktober, met een diner tie. bewoners, bestuur en direk- Robijnzicht en de 125 flatwonin gen 'Robijnhof, zogenaamde be schutte woningen, zijn in beheer bij de stichting tot exploitatie van bejaardencentra Leiden. In totaal krijgen er ongeveer 250 ouderen huisvesting dan wel verzorging. Tijdens de festiviteiten is er door lopend een foto-expositie en een hobbytentoonstelling te zien. het gebouw niet gesloopt kan den, zoals de bedoeling is. Het pand zou vanuit het oogpunt van volksgezondheid geen nut meer hebben en staatssecretaris Van der Reijden (volksgezondheid) heeft de drie ton al gereserveerd die voor de sloop nodig is, liet hij enige tijd geleden weten. De Leidse wethouder Kuijers, voorzitter van de beheerscommis sie van Endegeest, waaronder het gebouw valt, heeft eerder al te ken nen gegeven niets in behoud van het pand te zien. Volgens hem staat het op instorten en zou het een schande zijn als de zes miljoen gul den die voor restauratie nodig is, beschikbaar komt voordat er geld vrij komt voor de restauratie van het kasteel op het terrein van En degeest. Bus rijdt oude bakfiets stuk LEIDEN - Een buschauffeur uit Moerkapelle heeft gisterochtend een bakfiets, eigendom van een 61- jarige Leidenaar, helemaal in el kaar gereden. Omstreeks 10.45 raakte de bus de bakfiets, die op de fietsstrook van de Korevaarstraat stond, geheel afgeladen met oude kranten. Volgens de politie raakte de bus de bakfiets net aan, waarop het vervoermiddel van ouderdom en onder het overgewicht aan oud papier prompt in elkaar stortte. Een enorme troep, als gevolg van over straat wapperende oude kran ten, was voorts het gevolg. MISHANDELING - Bij een ruzie in het verkeer hebben een Leidse vrouw (30) en man (34) aan een 36- jarige stadsgenoot op de Lage Rijn dijk gisteravond de nodige klap pen uitgedeeld. Het tweetal zei ver volgens op het politiebureau dat zij" waren aangevallen. De recherche kreeg dat al gauw door en het duo werd aangehouden voor mishan deling. Vijftienjarig afpersertje aangehouden LEIDEN - Een vijftienjarig, Leids afpersertje is gistermiddag opge pakt. Hij had onder bedreiging met geweld - in de vorm van een pak slaag - een dertienjarige stadsge- nootje zijn rugzak, contant geld (2,50 gulden) en zijn buskaart af handig had gemaakt. Dit gebeurde op het Stationsplein omstreeks 12.30 uur uur. Nadat het afgeperste jongetje op het politiebureau zijn verhaal had gedaan is hij met een oudere vriend teruggekeerd naar het sta tion om de afperser op te sporen. Dat lukte en gezamenlijk grepen zij de vijftienjarige in de kraag en droegen hem over aan agenten. Uitkering Ouderen die problemen hebben met het invullen van het formu lier voor de eenmalige uitkering, kunnen morgenochtend terecht in clubhuis Noord-Rijnevest (Groenesleeg 107), waar van tien tot twaalf uur iemand aanwezig is voor informatie. Organisatie: dienstencentrum binnenstad, Volkshuis en de buurtvereniging. Economie Studentenvereniging SSR or ganiseert donderdag een forum avond over drie economische al ternatieven: de socialistische va riant van de verzorgingsstaat, de liberale variant van de waar borg staat en de 'economie van het genoeg', volgens de organisa toren de 'sociocratische christelij ke variant'. In het forum hebben zitting de Tweede-Kamerleden Jacobse (VVD) en Kombrink (PvdA), de EVP'er Van den Berg, directeur van het wetenschappe lijk bureau van zijn partij en oud president-directeur Wagner van Shell. Voorzitter prof. De Wit (Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid) zal een korte inleiding houden en het forum voorzitten. De bijeenkomst wordt gehouden bij SSR, Hogewoerd 108, aanvang dcht uur. Punk In het Dondercafé van het LVC (Breestraat 66) staat donderdag avond punk op het programma. De Leidse punkformatie Depra ved Morals treedt op en er wor den speciale videofilms vertoond. Het café is van negen tot één uur geopend. Dammen Het Leids Damgenootschap or ganiseert donderdag een demon stratie-avond over de tweekamp om de wereldtitel tussen Gant- warg en Clerc. De Leidse dam mer Evert Bronstring zal een toe lichting geven op de tot nu toe ge speelde partijen. Dat gebeurt in speeltuingebouw Oosterkwartier aan de Borneostraat; aanvang kwart over acht. Testament In gebouw Ons Eiland aan de Kortenaerstraat geeft donder dagochtend een notaris voorlich ting over zaken als nalaten schap, erfrecht, vermogen, inboe del, spaargelden en andere zaken die men bij testament kan rege len. Deze bijeenkomst wordt geor ganiseerd door het dienstencen trum voor de Kooi en de Zeehel- denwijk en is bedoeld voor 55- plussers uit deze buurten. Aan vang tien uur. EHBO De Eerste Leidse EHBO en de LOTUS Brigade beginnen don derdag weer met een cursus tot opleiding voor het eenheidsdiplo ma Eerste Hulp Bij Ongelukken. De cursus bestaat uit achttien les sen van twee uur en wordt gege ven in de Bevrijdingskerk aan de Montgomerystraat. Inlichtingen: tel. 763141. Hengelsport De Gulden Voorn hield een vis wedstrijd in de Zaan te Wormer- veer. Uitslag: 1 H. Schouten 5810 gram-17 stuks, 2 T. v.d. Meer 4870-19, 3 F. Smit 3900-244 B. Velthuijzen 3740-11, 5 M. Hoog kamer 3610-17, 6 G. Harland 2760-6, 7 W. Lardee 2140-6, 8 H. van Alphen jr. 1780-8, 9 H. van Alphen sr. 1290-5. VOP '74 viste in de Ringvaart. Uitslag: 1 R. v.d. Zeeuw 1600 gram-17 stuks, 2 A. Segijn 1840- 15.3 A. v.d. Meij 1300-16,4 J. Boot 1400-11,5 J. Heijmans 1840-9,6 F. Keereweer 1360-11, 7 H. van Ton geren 1500-10, 8 S. Kokkedee 1200-11, 9 G. Kokkedee 1240-9,10 C Meier 1000-9. Viscollege De Ruisvoorn hield de elfde wedstrijd in de Ring vaart. Uitslag: 1 Sinteur 14 75 gram-15 stuks, 2 Nieuwenburg jr. 1400-9, 3 Bergman 1000-4, 4 Van Daalen 1150-3, 5 De Roode 600-5, 6 Ciere 550-5, 7 Brouwer 350-3, 8 Riemens 275-3,9 Van Weizen 300- 2, 10 Voskuil 200-1. LEIDEN - Het voorstel van burge meester Goekoop om de sluitings tijden voor cafés in de nacht van zaterdag op zondag af te schaffen zal als het aan de WD ligt voorlo pig het laatste voorstel zijn in die richting. WD-wethouder Kuijers zei dit gisteravond in een ledenvergade ring van zijn partij. Wat de WD betreft zal, na de behandeling van het voorstel van de burgemeester in de gemeenteraad, de komende vijf jaar niets meer veranderen. "Iedereen is de discussie over de sluitingstijden dermate zat dat nu gaat om een min of meer definitie ve regeling. Daarna is het afgelo pen", aldus Kuijers. De fractie van de WD heeft ove rigeens nog niet haar standpunt bepaalt over het voorstel van Goe koop. Kuijers herinnerde er aan dat de proef met een verlenging van de sluitingstijden weinig klachten heeft opgeleverd en liet blijken dat zijn partij in principe zal blijven vasthouden aan een li beralisering van de sluitingstijden van de cafés. Omdat de kaarten nog vóór de gemeenteraadsverkiezingen van 1986 zullen zijn geschud, en om te onderstrepen dat de kwestie in de eerstvolgende jaren niet meer aan bod zal komen, besloot de leden vergadering gisteravond geen standpunt over de sluitingstijden in het verkiezingsprogramma op te Het ontwerp-programma, dat gisteravond in de ledenvergade ring werd besproken, is in grote lij nen aanvaard. De WD spreekt zich in haar verkiezingsprogram ma onder' meer uit voor de vor ming van een college van b en w op een zo breed mogelijke basis.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 4