Meer geld voor monumenten
'Het odium van huisjesmelkers
Parkeerterrein bij sportpark Leidse Hout onzeker
Restauratie boerderij op hoogste punt
Lichten bij
Noordeinde
voorlopig
knipperend
Man in de
val gelokt
Wethouder: restauratieplannen versneld uitvoeren
Wedstrijd reddend zwemmen
Raadsleden: eerst andere mogelijkheden onderzoeken
De Eensgezindheid vecht tegen verhes onafhankelijkheid
ONDER D/\K
PAGINA 4
LEIDEN
DONDERDAG 26 SEPTEMBER 1985
Burgerlijke Stand
LEIDEN - De verkeerslichten op
het kruispunt Noordeinde/B ree
straat/Kort Rapenburg worden
voorlopig op knipperen gezet om
te bekijken of dat een aanvaardba
re oplossing is voor verkeersover
last in het Noordeinde.
Bewoners en winkeliers van het
Noordeinde hebben de gemeente
onlangs in een brief geschreven
dat het leefklimaat in hun straat
onhoudbaar is geworden door de
stank en het lawaai van wachtende
auto's. De slechte doorstroming
van het verkeer zou ook tot levens
gevaarlijke verkeersituaties leiden
doordat automobilisten veelvuldig
door rood licht zouden rijden. De
briefschrijvers deden de gemeente
een aantal suggesties aan de hand
om deze vervelende situatie op te
lossen.
De gemeente heeft deze week de
verkeerslichten, voor onbepaalde
tijd, op knipperen gezet zodat het
autoverkeer sneller zal kunnen
doorstromen. Bekeken zal worden
of dat een positieve uitwerking
heeft op het leefklimaat in het
Noordeinde en niet tot gevaarlijke
verkeerssituaties leidt op het
kruispunt. De kwestie zal ook nog
aan de orde komen in een vergade
ring van de raadscommissie voor
ruimtelijke ordening en verkeer.
LEIDEN - Twee onbekenden heb
ben vannacht de portemonnee van
een 28-jarige man met geweld ge
stolen. De man was na barbezoek
naar molen De Valk gelopen in de
hoop daar in de omgeving homo
seksueel contact te leggen. Twee
mannen van ongeveer dertig jaar
spraken hem aan en met hen ging
hij per taxi naar de Kraaienhorst.
In het trappenhuis van de flat
rolde de man nog een shaggie en
op dat moment werd hij door de
één vastgegrepen, terwijl de ander
hem hardhandig de portemonnee
ontfutselde. Daarin zat onder meer
75 gulden en een bankpasje.
LEIDEN - Wethouder Peters hees
gistermiddag in de Leidse Hout de
vlag omdat de restauratie van de
boerderij er op het hoogste punt is
aangekomen. "Leiden heeft de laat
ste jaren alleen maar problemen
gehad met de restauratie van boer
derijen. Dit is de enige waar geen
gelazer, geen gedonder mee is ge
weest", zei Peters tol de verzamelde
genodigden.
Een tegenstribbelende vlag ging
vervolgens in top, waar een gebrek
aan wind het dundoek weinig fier
deed wapperen. "Het slaan van een
eerste paal is toch veel spectacu
lairder voor bestuurders", had de
wethouder tevoren al opgemerkt.
De uit de achttiende eeuw date
rende boerderij in de Leidse Hout
was vroeger een jachthuis. Later
zijn er stukken aangebouwd zodat
het pand als boerderij dienst kon
doen. In 1980 is de voorbereiding
voor de restauratie begonnen, een
moeizaam proces. De boerderij was
inmiddels enigszins vervallen ge
raakt. Zo stortte in de jaren vijftig
de bijbehorende stal in.
Na de restauratie zullen drie wo
ningen onder het dak van de monu
mentale boerderij beschikbaar
zijn. Het is de bedoeling dat twee
van de oorspronkelijke bewoon
sters weer in de boerderij trekken
en een schoolbioloog. Onzeker is
nog of inderdaad een aedeelte van
de bebouwing en het terrein kun
nen worden ingericht voor milieu-
educatieve doeleinden.
De restauratie, die iets meer dan
een miljoen gulden kost. moet nog
dit jaar worden voltooid. Voor de
uitvoering van het werk heeft de
gemeente een beroep gedaan op de
zogenaamde 'terugploegregeling'.
Deze voorziet in de inschakeling
van langdurig werklozen, in dit ge
val op de bouwplaats.
De boerderij in de Leidse Hout, die in de steigers staat.
LEIDEN - Voor de restau
ratie van De Lakenhal, de
Stadstimmerwerf, Het Pes-
thuys en de Wittepoortska-
zerne moet volgend jaar (ex
tra) geld beschikbaar ko
men. Wethouder Peters zei
gistermiddag bij de boerde
rij in de Leidse Hout dat de
gemeente van plan is in
1986 extra geld in monu
menten te stoppen. "Er
staan nog veel grote monu
menten leeg", sprak hij, met
enige spijt.
In een toelichting stelde Peters dat
hij bij de behandeling van de ge
meentebegroting voor 1986 door
de gemeenteraad van plan is met
voorstellen van die strekking te ko
men. De restauratieplannen van de
vier genoemde panden zouden
daarmee in een kleine stroomver
snelling terecht komen. Zo was het
opknappen van De Lakenhal aan
de Oude Singel pas voor 1988 ge
pland.
De Lakenhal heeft al enige jaren
te lijden onder achterstallig onder
houd, als gevolg van het feit dat
verwacht werd dat dit museum zou
worden gerestaureerd. In 1983,
toen de gemeente er vanuit ging
dat de restauratie in 1988 zou
plaats hebben, is 50.000 gulden be
steed aan de gedeeltelijke vernieu
wing van het dak en nieuwe dakgo
ten. Ook werd twee ton uitgegeven
voor de vervanging van de stalen
ramen aan de Papevleugel. Als de
gemeente voldoende geld kan vin
den zou de restauratie twee jaar
sneller kunnen beginnen dan ver
wacht.
Ook op Peters' velanglijstje staat
het Pesthuys, het voormalige le
germuseum aan de Plesmanlaan,
waarin expositieruimte van de
Reinwardtacademie en een Gra
fisch Museum moeten worden ge
vestigd. De dienst gemeentewer
ken is tijdelijk in een deel gehuis
vest. Er komen bovendien twee ex
positieruimtes voor de musea van
mineralogie en geologie en natuur
lijke historie.
De Witte Poortkazerne, vlak
naast de Zeevaartschool aan het
Noordeinde, die inmiddels is ge
restaureerd en in gebruik is geno
men door de Stichting Burger
schapskunde, heeft in in de loop
van de tijd jaren leeg gestaan. De
kazerne is de afgelopen jaren voor
de huisvesting van allerhande acti
viteiten gebruikt. Onder meer het
JAC heeft er nu onderdak.
Over de restauratie van de Stads
timmerwerf aan het Galgewater
wordt ook al jaren gesproken. De
dienst civiele werken, die er mo
menteel is gevestigd, gaat verhui
zen naar het industriegebied De
Waard. Dit is noodzakelijk omdat
in de omgeving van het gebouw
(de vroegere Mortspoortkazerne)
woningen zijn gebouwd en er voor
de dienst te weinig ruimte over
bluft.
echtg. van J.W. Faas; E. Wagemans
(1905) vrl.; J.C. Wortman (1941) vrl.
echtg. van H.A. Duivenvoorde; M.D.
Riedijk (1946) man; J van Zon (1947)
man; J. van der Heijde (1914) man; S.
Pelt (1897) vrl. geh. gew. met S. van den
Burg; I Seijn (1910) vrl. geh. gew. met
F.W. Briars; M. Bosch (1937) man; A.C.J.
van den Bosch (1920) man; J.W.M. Ste
ger (1956) man; R. Morra (1941) man; I.Z.
Szabó (1940) vrl. echtg. van I.J. Dobro-
nyi.
LEIDEN - Ook in het bieden van eerste hulp aan drenkelingen kan men
wedstrijden houden. Zulke wedstrijden worden komende zaterdag 's
middags tussen half twee en half vijf gehouden in het Vijfmeibad aan de
Boshuizerlaan. Ieder die is geïnteresseerd in reddingswerk is welkom.
Elf Zuidhollandse reddingsploegen doen mee aan de wedstrijden, die
zijn georganiseerd door de Leidse Reddings Brigade. De activiteiten heb
ben het trainen en opvoeren van de actiesnelheid van bewakingsploegen
tot doel.
In Nederland zijn gemiddeld maar liefst vijftienhonderd drenkelingen
per jaar. Snelheid is bij de redding van de slachtoffers erg belangrijk.
Bij de demonstratie wordt getoond hoe een 'ongeval' moet worden
behandeld, om de drenkeling een kans op overleven te bieden. De red
dingsploegen voeren opdrachten uit die zij zaterdag pas te horen krijgen.
Dan wordt ook duidelijkheid verschaft over de 'toedracht' van het gefin
geerde ongeval.
Leden van de Eerste Leidse EHBO- en lotusbrigade fungeren als 'de
slachtoffers'.
LEIDEN
Overleden: A.M. Putker (1910) vrl. geh-
.gew. met J.H. Luijnenburg; J. Span
jaard (1913) man; M.E1 Barghouti (1940)
man; C. Teljeur (1916) vrl. geh.gew. met
S. Sip; J. Wessel (1912) vrl. geh.gew. met
G. de Bock; H. Zuidijk (1914) man; T.
Eikelboom (1904) man; A.H.A. Hoogka
mer (1952) man; J.D. Kempen (1923)
man; D. Verboon (1907) man; G.A.F.
Huber (1930) man; J.B. van der Klaauw
(1903) man; M.A. Roobol (1958) vrl; C.
Selier (1906) man; E.J. Velthuijzen
(1899) man; J. van Houten (1906) vrl.
De vlag is in top gehesen en op een bankje luisteren de bewoners van de
boerderij in de Leidse Hout naar wethouder Peters. (foto Wim Dijkman)
Gehuwd: A. Demoed en M. Kuijt; P.G.
Brock en A.A.M.A. Roeien; A.A. Ver
boon en M. Siera; J.T. Boot en C.B. Kok-
kedee; W. Smittenaar en J.H. Heems
kerk; R.A. de Goede en J.M. van Heij-
ningen; J. Vos en C.G. Bestelink; A G.
Mooijman en I.L. van Welzenis; P.J.
Hunck en C.J. Zandvliet; H. Abbink en
A. van de Velde.
LEIDEN - De aanleg van een parkeerter
rein op het voormalige sportveld van de
korfbalvereniging Pernix, in het sport
park Leidse Hout, is nog lang niet zeker.
Nagegaan wordt of een aanbod van de
Christelijke Scholengemeenschap Vis
ser 't Hooft, om het parkeerterrein van
de school aan de Kagerstraat beschik
baar te stellen, als alternatief kan dienen
voor het oorspronkelijke plan.
Het aanleggen van een parkeerterrein,
voor circa tachtig auto's, moet volgens
de gemeente een oplossing bieden voor
het parkeerprobleem in de Raadsheren-
buurt tijdens grote sportevenementen.
De in- en uitrit van het terrein zou aan de
Houtlaan komen te liggen. Eén en ander
is opgenomen in het ontwerp-bestem-
mingsplan voor de Raadsherenbuurt.
Een meerderheid in de raadscommis
sie voor ruimtelijke ordening en verkeer
is er echter nog niet van overtuigd dat de
aanleg van het parkeerterrein de enige
oplossing is voor het opheffen van de
parkeerchaos in de wijk. Dit bleek gis
teravond tijdens de behandeling van be
zwaarschriften die omwonenden tegen
de gemeentelijke plannen hebben inge
diend.
De bezwaarmakers menen onder meer
dat het aan te leggen parkeerterrein het
aanzien van de Leidse Hout zal beder
ven en dat rond de in- en uitrit aan de
Houtlaan gevaarlijke verkeerssituaties
zullen ontstaan. De softbalvereniging
'Volle Bak' is gekant tegen de aanleg van
het parkeerterrein omdat haar uitbrei
dingsmogelijkheden in de toekomst zou
worden ontnomen.
Eén van de bezwaarmakers gaf aan dat
verschillende alternatieven voorhanden
zijn maar onvoldoende door de gemeen
te zijn onderzocht. Zo zou gebruik ge
maakt kunnen worden van het UVS- en
Lugdunumterrein in de Kikkerpolder,
van het parkeerterrein van Visser 't
Hooft en desnoods zou een paar maal
per jaar, tijdens evenementen, wel ge
parkeerd kunnen worden op een groen
Pernixterrein. Een woordvoerder van de
scholengemeenschap Visser 't Hooft
bood gisteravond aan het privéterrein
van de school aan de Kagerstraat, ge
schikt voor ongeveer veertig auto's, be
schikbaar te stellen.
Leden van de raadscommissie zeiden
alle voor- en nadelen afwegend nog geen
keuze te kunnen maken. Zij willen van
wethouder Peters meer informatie over
de de feitelijke parkeeroverlast en over
de mogelijke alternatieven. Eikerbout
(PvdA) zei welwillend te staan tegenover
het aanbod van Visser 't Hooft. Volgens
Bakker (WD) is onvoldoende aange
toond dat andere oplossingen niet moge
lijk zijn. Hoekema (D'66) zei geen par
keerterrein te willen maar vroeg om af
doende maatregelen tegen de parkee
roverlast in de Anthony Duycklaan. Het
CDA bleek gisteravond verdeeld over de
mogelijke aanleg van het parkeerterrein.
Wethouder Peters (ruimtelijke orde
ning en verkeer) meent dat de parkee
roverlast in de wijk alleen te bestrijden
is door de straten vol te zetten met paal
tjes of door een regelmatige politiecon
trole. De politie beschikt, volgens de
wethouder, echter over onvoldoende
mankracht. Alles afwegende is de aanleg
van een parkeerterrein het beste, meent
Peters.
De wethouder zegde evenwel toe het
alternatief van Visser 't Hooft te zullen
bekijken. Hij wees er op dat dit terrein
nu ook al toegankelijk is, maar niet
wordt gebruikt omdat het te ver lopen is
naar het sportpark. Eikerbout noemde
het een rare zaak dat mensen die gaan
sporten te beroerd zijn een paar minuten
te lopen. Peters zegde verder toe ver-
keerbelemmerende maatregelen voor de
Anthony Ducklaan te zullen onderzoe
ken.
De gemeenteraad moet de knoop uit
eindelijk doorhakken in de raadsverga
dering van 28 oktober, zo besloot de
commissie gisteravond. Andere bezwa
ren tegen onderdelen van het bestem
mingsplan voor de Raadsherenbuurt,
waaronder bezwaren tegen de bouw van
een kantoor op de hoek Rijnsburgerweg/
Paulus Buysstraat, werden gisteravond
door de commissie ongegrond ver
klaard. Wel zal men zich nog nader bera
den over het wegprofiel dat de versmal
de Paulus Buysstraat zal krijgen na de
bouw van het kantoor.
door Raymond Peil
de woningbouwbesturen werd
het odium opgedrukt dat zij in
hun beleid hadden gefaald en
werden op één lijn gesteld met
de categorie van huisjesmel
kers".
Actievoerder
In deze tijd komen bewoners
comités, niet alleen uit de gelede
ren van de huurders van De
Eensgezindheid, als paddestoe
len uit de grond. De voorman
van het comité dat in deze ver
eniging in actie komt is al vrij
spoedig geen onbekende: W.C.
Nagtegaal, nog immer - vanaf
1964 - voorzitter van de woning
bouwvereniging. "Maar", consta
teert het bestuur in die tijd, "vrij
spoedig blijkt dat de vermeende
tegenstander een waardevolle
medewerker is".
Na deze jaren bouwt De Eens
gezindheid, afgezien van dertig
woningen aan de Waardstraat,
weinig meer. Alle energie is no
dig voor renovaties, die overi-
de financiële gezondheid van de
woningbouwverenigingen. Ook
andere Leidse corporaties heb
ben hieronder te lijden.
Splijtzwam
Bij De Eensgezindheid wordt
uit deze geldnood echter de con
clusie getrokken dat het perso
neelsbestand moet inkrimpen,
een kwestie die de ledenvergade
ring in twee vrijwel gelijke delen
splijt. Dit hangt samen met de
mogelijke toetreding tot de CTW
(Centrale Technische Dienst
voor Woningbouwverenigingen),
wat mede wordt gestimuleerd
door de gemeente. Daarbij han
teert het gemeentebestuur het
motto 'geen ontslagen bij toetre
ding tot de CTW'.
De CTW, die ook in het fusie
proces een geheel onverwachte
splijtzwam blijkt, is voor De
Eensgezindheid te duur, vindt
uiteindelijk de meerderheid van
de leden. De vereniging mag drie
werknemers ontslaan. Een uit-
Hel bestuur van De Eensgezindheid bij het zeventigjarig jubileum, met (v.l.n.r.) W. Smits, N. Nievaart,
E.R.I. Verschoor-Glasbergen (penningmeester), W.C. Nagtegaal (voorzitter), M.C.I.M. Duynstee (secreta
ris), P. Bakker en A. van Heijningen.
1960. Alle huren van woningen
van acht gulden of meer per
week moeten op last van het rijk
twintig procent omhoog. Voor
woningen met een huurwaarde
van minder dan acht gulden per
week (2500 in Leiden) bepaalt
het advies van de huurcommis-
sie of de verhoging billijk is. Zo
niet dan moeten de verenigingen
huur terugbetalen aan de bewo-
"Is het niet erg onbillijk dat dat
bewoners die op eigen kosten
hun woning hebben verbeterd
en goed onderhouden als belo
ning daarvoor een hogere huur
prijs moeten betalen dan andere
huurders die niet de minste zorg
aan hun woningen hebben be
steed?", vraagt het bestuur zich,
overigens vergeefs, af. "De huur-
commissie werd ingeschakeld
als een soort woninginspecteur,
gens niet allemaal even soepel
verlopen. Zowel in De Kooi als in
de Zeeheldenbuurt duikt een
aantal bewoners in de loopgra
ven, omdat zij menen te weinig
inspraak te hebben gehad zij de
renovaties.
Beroering tot gevolg heelt ook
het feit dat De Eensgezindheid
enkele jaren geleden tegen een
fors tekort in het onderhouds-
fonds aanloopt. Niets bijzonders:
de rijksregelingen voor renovatie
en groot onderhoud monden on
vermijdelijk uit in aanslagen op
spraak van de kantonrechter be
krachtigt dit besluit. En De
Eensgezindheid blijft buiten de
CTW, ook straks, na de fusie met
De Eendracht, de Leidse Wo
ningstichting en Werkmanswo
ningen.
'Onderdak' is een serie die de ge
schiedenis belicht van de sociale
woningbouw in Leiden en van de
Leidse woningbouwverenigingen.
Hun namen zullen door voorgeno
men fusies waarschijnlijk spoedig
tot het verleden behoren. Dit is het
tiende artikel uit deze serie.
De crisis en de Tweede Wereldoorlog dompelen De Eensgezindheid
in dezelfde misère als de andere bewoners van 'Corporatieland',
zoals het wereldje van de woningbouwverenigingen in volkhuis-
vestingskringen nogal eens wordt aangeduid. In de jaren vijftig
breidt de vereniging zich echter vrij voorspoedig uit, waarna ook
voor haar de klok 'renovatie' begint te luiden.
Delend in de financiële voetangels en klemmen, die het rijk het
laatste decennium heeft opgeworpen, lijkt voor De Eensgezindheid
'lest best' niet van toepassing. Als de schijnwerpers hun licht ver
plaatsen naar het fusie-gebeuren, wordt het echter een probleem
van (door vieren) gedeelde smart is een kwart smart. De vier fusie
partners kunnen bovendien met een redelijk schone lei beginnen.
Het vergaat De Eensgezindheid
in de crisisjaren en de Tweede
Wereldoorlog weinig anders dan
de overige woningbouwvereni
gingen. Na 1934 krijgen zij voor
lopig geen kans om meer wonin
gen te bouwen. De overheid stelt
geen geld beschikbaar. De parti
culiere bouwers hadden het leeu-
wedeel van de bouwmarkt in
handen.
In de oorlog moet het onder
houd tot het allernoodzakelijkste
worden beperkt. Vooral in de
hongerwinter is er een nijpend
gebrek aan voedsel en brandstof
fen, zodat alles wat brandbaar
was wordt opgestookt. Als de
oorlog is beëindigd blijkt echter
dat de bewoners van De Eensge
zindheid veel waarde hebben ge
hecht aan hun woningen, zodat
de schade erg meevalt. Toch
heeft het herstel en onderhoud
van de woningen het bestuur wel
hoofdbrekens bezorgd.
"Na de oorlog 1940-1945 wor
den de woningbouwverenigin-
gen onder curatele gesteld", al
dus beschrijft secretaris Van der
Laan de naoorlogse regerings
maatregelen ter bestrijding van
de woningnood. Een beperking
van de zelfstandigheid die De
Eensgezindheid absoluut niet
zint. "Het blijkt wel heel duide
lijk dat de besturen van de wo
ningbouwcorporaties hun oor
spronkelijke zelfstandigheid zijn
kwijtgeraakt", constateert hij,
zich nog net onthoudend van uit
roeptekens achter deze stelling.
Erger vindt de vereniging het feit
dat door bezuinigingsvoorschrif
ten de toestand van de woningen
er niet beter op wordt.
Oudgedienden
Na de oorlog treedt voorzitter
K. Wassenaar af, die vanaf 1923
de leiding van de vereniging had.
B. de Klerk Wolters volgt hem op
en blijft achttien jaar voorzitter.
Andere bestuursleden die blijk
geven van een uitzonderlijk lan
ge adem zijn A.J. Schoneveld,
die van 1921 tot 1961 zitting heeft
in het bestuur, waarvan 38 jaar
als secretaris. Penningmeester
en administrateur W.G. van Kat
wijk houdt het vanaf 1928 tot na
1965 uit. Secretaris Joh. van der
Laan treedt in 1978 af, na sinds
1951 in het bestuur te hebben ge
zeten. In 1966 neemt W. Veerman
afscheid, na vanaf 1937 actief te
zijn geweest op het gebied volks
huisvesting, in de christelijke
vakbeweging en als voorzitter
van de Raad van Commissaris
sen van De Eensgezindheid.
Ondanks het rijksbeleid heeft
De Eensgezindheid tussen 1954
en 1965 flink wat kunnen bou
wen. Het woningbezit groeit van
889 woningen naar 1300 wonin
gen. Het Haagwegkwartier, de
Meerburgpolder (samen met De
Eendracht) volgen, Zuid-West
en de Montgomerystraat, waar
voor het eerst centrale antenne
wordt aangelegd. In het jubi
leumjaar telt De Eensgezindheid
1279 woningen.
Beroering in de vereniging
brengt de door het rijk vastge
stelde huurverhoging (huurhar-
monisatie) van twintig procent in
