Deelder waagt
zich aan het
grote theater
I»
Ik Jan
'Geen plaats voor
twee Hemelbedden'
Is dat niet die blinde met die zonnebril
Cremer'
reist te
veel
Nederbeat in Houtrust
Cabaretgala in Scheveningen
WOENSDAG 25 SEPTEMBER 1985
RADIO-TV-KUNST
PAGINA 27
SPIJKENISSE - Als op de naam Deelder twee koffie moeten worden genoteerd, wil de
mevrouw die bedient in multifunctioneel centrum De Stoep in Spijkenisse er het fijne van
weten. Deelderis dat niet zo'n dichter?", informeert ze. "Met één of met twee e's?".
"Jazeker", antwoordt de manager op de eerste vraag, een beetje trots dat de naam van
zijn beschermeling ook hier is doorgedrongen. "En met twee e's graag: Jules Deelder".
"Jules Deelder", de mevrouw van de koffie herhaalt het nadenkend. "Och ja, het is die
blinde die altijd zo'n donkere zonnebril draagt, niet waar?".
Niet waar. Of tenminste: gedeelte
lijk niet waar. De Rotterdamse
dichter Jules Deelder draagt altijd
een bril, dat is juist. Hij heeft ze
zelfs in vele vormen en kleuren.
Maar blind is hij niet, hoogstens
bijziend. Alle monturen zijn voor
zien van glazen met de sterkte min
zes.
Dat verhindert hem overigens
niet om 's lands wegen onveilig te
maken door er met snelheden van
honderdtachtig kilometer in het
uur overheen te razen, bumper-
plakkend als een iets tragere weg
gebruiker de doorgang belet. Ten
minste: als je de manager mag ge
loven. Desondanks is er op de afge
sproken tijd geen Deelder te be-,
kennen in De Stoep.
"Gaat-ie hier optreden", infor
meert de mevrouw van de koffie
verder, die nu kennelijk wil weten
wat voor vlees ze in de kuip heeft.
Dat is niet het geval, verzekert de
manager. Deelder komt hier om te
oefenen voor zijn eerste theater
programma. Pas in november
komt hij naar De Stoep voor een
optreden.
De mevrouw van de koffie vindt
dat maar overdreven: "Om gedich
ten voor te dragen, daar hoef je
toch niet voor te oefenen. Je gaat
staan en je begint".
Dat nu moet René Vallentgoed,
de Leidse manager van Deelder, te
genspreken. Want in echte
schouwburgen spelen, dat is heel
AMSTERDAM (ANP) - Het door
Rembrandt geschilderde portret
van Haesje van Cleyburg behoort
sinds gistermiddag definitief tot de
collectie van het Rijksmuseum in
Amsterdam. Aan het eind van de
feestelijke viering van het hon
derdjarig bestaan van het Rijksmu
seumgebouw in Amsterdam bood
SCHILDERIJ CUYP - Het Dor-
drechts Museum heeft 'Aanbid
ding van de Koningen', een doek
van de zeventiende eeuwse Dordt-
se meester Benjamin Gerritsz.
Cuyp (1612-1652), aangekocht. Het
is een aanwinst voor het museum,
dat al vijf Benjamin Cuyps had:
drie met religieuze onderwerpen
en twee herberginterieurs.
Het is een tot voor kort onbe
kend doek uit een particuliere
Zwitserse collectie. Het schilderij
stelt de drie koningen voor die het
kerstkind aanbidden.
GLASBOKAAL - Bij het veiling
huis Christie's in Amsterdam heeft
een glasbokaal van Aart Schou-
man een bedrag van 110.200 gul
den opgebracht. Dat is het hoogste
bedrag ooit voor een glas van
Schouman betaald.
DRUMGROEP - De Japanse
drumgroep KODO komt zes voor
stellingen geven in Nederland. De
eerste is op 29 september in de Rot
terdamse Doelen. Daarna volgen
optredens in Amsterdam (30 sep
tember), Haarlem (1 oktober),
Utrecht (2 oktober), Groningen (4
oktober) en Nijmegen (6 oktober).
door
Ariejan Korteweg
wat anders dan de scholengemeen
schappen, jongerencentra en
buurthuizen die hij de laatste jaren
met Deelder heeft aangedaan. De
belichting moet geregeld worden
en het geluid vereist aandacht. Je
kan maar niet zo op een theater-
vloer gaan staan en je verhalen
voordragen. Dit programma kan
de naam van de dichter in geheel
nieuwe kringen vestigen en bij
voorbeeld voorkomen dat hij
wordt verward met zijn voornaam
genoot Jules de Corte. Volgens
Vallentgoed valt Deelder bij een
veel breder publiek in de smaak
dan je zo zou denken. Laatst gaf hij
een optreden in Oegstgeest, veel
dames met parelsnoeren en stola's
in de zaal en die konden er geen
genoeg van krijgen.
Daar komt bij dat Vallentgoed
een actief aandeel in de produktie
heeft en ook dat vergt enige oefe
ning. Hij zal herhaaldelijk tussen
de coulissen vandaan komen om
opdrachten uit te voeren en zich
als domme August te laten gebrui
ken. Hij heeft ook tekst, zij het dat
die vooral bestaat uit een herhaald
'Ja Deelder', eenmaal afgewisseld
door een 'Nee Deelder'. Dat is als
de dichter vraagt hem op de rug te
krabben.
Vallentgoed over zijn inbreng:
voorzitter G.A. Wagner van de
Stichting Jubileumfonds Rijksmu
seum Rijksmuseum-directeur S.H.
Levie het portret aan. Dat gebeur
de in aanwezigheid van koningin
Beatrix en prins Claus alsmede een
groot aantal genodigden.
Het portret van Haesje van Cley
burg heeft tien miljoen gulden ge
kost. Om deze aanwinst voor het
museum te kunnen bemachtigen
besloot het jubileumfonds onder
meer een geldinzamelingsactie te
houden onder het publiek met ac
tieve steun van de televisie. Deze
inzameling viel evenwel groten
deels in het water vanwege het niet
doorgaan van de speciale uitzen
ding op 17 april als gevolg van een
omroepstaking die dag.
Het fonds is echter doorgegaan
met het zoeken naar mogelijkhe
den om het nog benodigde geld
voor het schilderij bij elkaar te krij
gen. Het jubileumfonds nam van
het totale bedrag zelf ruim vijf mil
joen voor zijn rekening. Het bedrag
kwam bijeen door belangrijke bij
dragen van o.a. Rijksmuseum
Stichting, Vereniging Rembrandt,
Prins Bernhardfonds, Algemene
Loterij Nederland en Stichting
Klaver Vier.
De inzamelingsactie bracht
130.000 gulden van duizenden par
ticulieren op. Het ministerie van
Welzijn, Volksgezondheid en Cul
tuur kwam met 5,8 miljoen gulden
over de brug. Daarin zit dan tevens
een bijdrage uit de aankoopmidde
len van het Rijksmuseum van drie
ton. Het ministerie verhoogde zijn
oorspronkelijk toegezegde bijdra
ge met drie miljoen gulden.
"Een show in het theater met al
leen Deelder, dat zou toch wat kaal
kunnen zijn. Ik stak al geregeld
m'n hoofd om de hoek als Deelder
ergens optrad. Dat hebben we wat
uitgewerkt. Een pispaal in een pro
gramma, dat doet het altijd. Dan
heeft het publiek iemand om de
sympathie op te richten".
'Deelder spreekt' is ook een aan
loop naar een grote theatershow,
met spelers, muziek en decor, die
volgend jaar zal worden gebracht.
Lijkbleke kop
Deelder laat inmiddels nog
steeds op zich wachten. Voor Val
lentgoed is dat niets verontrus
tends. De man wordt niet voor
niets de nachtburgemeester van
Rotterdam genoemd. De kans dat
hij zich op tijd meldt voor een af
spraak om twaalf uur 's morgens is
ongeveer even groot als datje mid
denin de woestijn een klaarover
treft.
Maar kijk eens aan, daar meldt
zich alvast het hoofd van de dich
ter, zwijgzaam, onbebrild en met
een starre blik in de ogen. Het oogt
op dit vroege uur enigszins groen
uitgeslagen. Maar wat erger is: het
onderstel is nergens te bekennen.
Het gaat hier dan ook om een gip
sen afgietsel van Deelders' hoofd,
dat hem vaak op reizen door het
land vergezelt en als gevolg daar
van veelkleurig is uitgeslagen. Het
zal in de show worden gebruikt. De
belichter die het beeld per auto
m
1 1) Into the groove - Madon-
naar Spijkenisse vervoerde, vertelt
hoe een medeweggebruiker haast
in de berm belandde bij het zien
van de lijkbleke kop op de voor
bank.
Vallentgoed vult de tijd inmid
dels moeiteloos met anecdotes:
"Vorige week ontmoette ik een ou
doom van me uit de Verenigde Sta
ten. Een echte Oranjeklant, lid ge
weest van de Irenebrigade en tij
dens de oorlog in Zeiand naar de
vrijheid gezwommen. Ik had een
zwart pak aan, met rode bretels, ro
de schoenen en rode sokken. Daar
zag ik hem al de hele tijd met een
schuin oog naar kijken. 'Opgepast
oom, ik moet zo Volk en Vaderland
gaan verkopen', zei ik, benieuwd
naar zijn reactie. Hij keek me eerst
strak aan en begon toen te lachen.
Jongen, zei hij, dat het toch veertig
jaar heeft moeten duren voor ik
hierom kon lachen".
"Dat heeft ook alles met Deelder
te maken. De tijd is rijp om de oor
log niet langer als taboe te be
schouwen. In 1946 had heel Neder
land in het verzet gezeten en had
iedereen Joden op zolder gehad.
Die mentaliteit. Deelder is geboren
in 1944. Z'n leven lang heeft hij
moeten horen: jij hebt de oorlog
niet meegemaakt. De oorlog komt
voortdurend in zijn werk terug.
Deelder maakt Jodenmoppen,
maar ook moppen over vrouwen,
mannen, invaliden, Belgen, blin
den en Jezus".
Rose schoenen
Tegen kwart voor een stapt de
2 2) I got you babe - UB 40
Chrissie Hynde
3(5) Dancing in the street - D.
Bowie en M. Jagger
4 4) Cherish - Kool and The
Gang
5(3) Tarzan boy - Baltimora
6 (7) Running up that hill -
Kate Bush
7(6) There must be an angel -
Eurythmics
8(8) Heaven must be missing
an angel - Tavares
9 (14) Glow - Rick James
10 (19) Ticket to the tropics - Ge
rard Joling
11 (15) Love is the seventh wave
- Sting
12 9) Buona sera/2 wekenloh
marie - Andre Hazes
13 (11) Een boutje/daar ben ik
niet blij mee - Andre van
Duin
14 (20) Cheri cheri lady - Mo
dern Talking
echte Deelder De Stoep binnen.
Zoals gebruikelijk geheel in het
zwart. Zijn gelaatskleur steekt op
dit vroege uur die van zijn gipsen
evenbeeld naar de kroon. Deelder
tilt niet zwaar aan de repetities. Het
grootste deel van zijn tekst kan hij
wel dromen. Die zit er na zeventien
jaren van optredens in alle uithoe
ken van het land zo ingeramd dat
hij in tweemaal drie kwartier een
duizelingwekkende hoeveelheid
woorden kan spuien.
We drinken nog meer koffie.
Dichter en manager komen te spre
ken over de wenselijkheid dat
eerstgenoemde zoals dat in shows
te doen gebruikelijk is soms van
kostuum wisselt. Deelder heeft een
roze pak in de kast hangen. Val
lentgoed beveelt daarbij dito
schoenen aan. De suggestie dat die
kunnen worden aangeschaft is te
gen het zere been van Deelder:
"Kené, je weet heel goed dat ik
nooit goedkope schoenen draag.
Daar is geen denken aan". Ook de
mogelijkheid dan maar een reeds
in zijn bezit zijnd paar rose te ver
ven krijgt geen warm onthaal. Wel
licht wordt het dan toch wit schoei
sel.
Voor de middag staat een door
loop op het programma. De op het
podium opgestelde buste ontlokt
Deelder het commentaar: "Het
lijkt wel alsof-ie Aids heeft".
Drumroffel
De dichter komt in de grote, lege
UTRECHT (GPD) - Nederland,
zelfs met Vlaanderen, is te klein
voor twee Hemelbedden. Charles
Aerts Theaterprodukties vindt dat
er één weg moet en wel die in Gent.
Manfred de Graaf en Sjoukje
Hooymaayer, hoofdrolspelers in
het Nederlandse toneelstuk van
Jan de Hartog en onlangs nog te
zien geweest in de Leidse Schouw
burg, kunnen dan ongestoord hun
gang gaan. Voor de Utrechtse
rechtbank diende gisteren een
door Aerts aangespannen kort ge
ding om te bewerkstelligen dat het
Arca-Net Theater uit Gent de voor
stelling staakt.
Mr. F. M. J. van de Loo, die na
mens Aerts optrad, wees vice-pre
sident van de rechtbank L. Schu-
man er op dat het Internationaal
Bureau voor Auteursrecht (IBOA)
uit Amersfoort aan Aerts Theater
produkties in Amsterdam het
recht had verkocht om van 1 maart
1984 tot 1 maart 1987 het vroegere
kassucces op de planken te bren
gen. Aanvankelijk stond in het
concept van het contract dat het
slechts de Nederlandse planken
betrof. Maar Aerts voegde er in een
'nota bene' een zinnetje aan toe
„dat de voorwaarden ook gelden
voor eventueel door ons te organi
seren voorstellingen in België".
IBOA-directeur Paul Beun zette
zijn handtekening onder de gewij
zigde versie. Maar zijn advocaat,
mr. P. D. Labee, meende dat door
„een dergelijk eenzijdig aange
brachte bepaling geen overeen
komst wordt geschapen". En zeker
geen exclusiviteit voor optredens
in het Nederlands taalgebied. „Via
deze misleiding probeert Aerts een
overeenkomst voor België te con
strueren", aldus de advocaat van
de gedaagde. Was dat het geval ge-
15 (16) Ik zal je nooit vergeter -
Koos Alberts
16 (12) P Machinery - Propa
ganda
17 (10) We don't need another
hero - Tina Turner
18 (13) Waarom fluister ik je
nazm nog - Benny Ney-
19 (23) Part time lover - Stevie
Wonder
20 (17) Glory days - Bruce
Springsteen
21 (29) Run away home BZN
22 (34) Sunday bloody Sunday -
U2
23 (22) More than i can bear -
Matt Bianco.
24 (30) Power of love - Huey Le
wis and The News
25 (32) You'lre only human - Bil
ly Joel
26 (38) Say i'm your number one
- Princess
27 (35) Eaten alive - Diaiia Ross
Deelder (links) en Vallentgoed
wagen zich ook aan een walsje: 'U
danst voortreffelijk...' (foto GPD)
zaal wat moeizaam op gang. Ook
de manager is nog niet helemaal in
gespeeld en de combinatie balan
ceert op het randje van de pure me
ligheid: Vallentgoed die zich er
zorgen om maakt dat Deelder nog
niet is gearriveerd. Vallentgoed die
Deelder imiteert als deze een
drumroffel weggeeft. Wellicht
komt dit in een goed gevulde
schouwburg anders over.
Maar allengs weet Deelder ook
uit de lege stoelen inspiratie te put
ten. Want hij kan vertellen, reken
maar. Overdrijving, staccato, op
eenstapeling en adjectieven, de
stijlmiddelen zijn beproefd en wor
den feilloos gehanteerd. Ook al heb
je het grootste deel van z'n gedich
ten en verhalen al heel vaak ge
hoord, ze blijven leuk. Of zoals
Deelder onder de koffie antwoord
de toen hem werd gevraagd of hij
z'n standaardrepertoire niet al te
zeer uitmelkte: "Je moet goed be
grijpen: het gaat hier om literatuur.
En literatuur is er voor de eeuwig
heid. Dat kan je blijven herhalen".
'Deelder spreekt' gaat op vrijdag
27 september in première in de
Grote Zaal van theater Zuidplein
in Rotterdam. Aanvang 20.15 uur.
Daarna wordt in twee maanden
tijd opgetreden in 35 theaters in
het land. Op woensdag 23 oktober
komt het naar de Leidse schouw
burg.
weest dan was de prijs wel wat ho
ger geweest.
Charles Aerts vertelde dat hij
slechts bij toeval had vernomen
dat de Belgen in Vlaanderen op
hun eigen wijze het Hemelbed op
voerden. Een poging om dat ook in
Hilversum en Winschoten te doen
kon hij door met een kort geding te
dreigen verijdelen. Na de magere
recensies voor de Belgen moeten
ze maar helemaal weg. „Die recen
sies schaden onze produktie",
meende Aerts. De advocaat van de
gedaagde was het daar niet mee
eens. Wees blij met die slechte kri
tieken, want dan spelen ze zichzelf
wel weg, redeneerde hij.
Hoofdrolspeler Manfred de
28 (18) Blackstar - Georgie Da-
vis
29 Let me be the one - Five
Star
30 (25) What's your name Zin-
31 (33) You're a woman - Bad
Boys Blue
32 (26) Oerend hard Normaal
33 (27) Don't mess with dr
dream - Thompson
Twins
34 (39) Munich night - Albert
West
35 (37) Don't stop the dance -
Bryan Ferry
36 (28) Money's too tight - Sim
ply Red
37 (21) All fall down - Five Star
38 Drive - The Cars
39 (31) Santa Lucia by night -
George Baker Sel.
40 (36) 5 Minutes - Mainframe
(Stichting Ned. Top 40)
AMSTERDAM (ANP) - Voor de
opera 'Ik Jan Cremer' moeten zo
snel mogelijk in Nederland en Bel
gië vaste standplaatsen voor ten
minste een halfjaar worden gevon
den. Het huidige reisschema kan in
elk geval niet worden gehand
haafd, wil er nog langer sprake zijn
van „een verantwoorde exploitatie
met behoud van kwaliteit". Dat
staat in een mede door bedrijfs
kundigen opgesteld rapport naar
aanleiding van de financiële pro
blemen rond deze produktie.
In het rapport wordt verder aan
bevolen een comité van aanbeve
ling voor deze musical/opera op te
richten. .Toonaangevende verte
genwoordigers' van het Neder
landse en Belgische culturele le
ven moeten daarin zitting nemen.
'Ik Jan Cremer' (naar het gelijk
namige boek) beleeft vrijdag in
theater Carré in Amsterdam zyn
gala-première. De opera was in en
kele plaatsen, te beginnen in Gro
ningen, al bij wijze van try-out te
zien.
De opera kost enkele miljoenen
guldens. Het ministerie van WVC
subsidieert deze produktie voor
zes ton. Minister Brinkman heeft
daar geen spijt van, zo het hij
maandag nog in antwoord op
schriftelijke vragen aan de Tweede
Kamer weten, maar hij is er aller
minst zeker van dat de opera het
einde van de geplande toernee
haalt.
De rapporteurs delen de vrees
van de minister. Zij bepleiten sterk
dat zo snel mogelijk „een aantal af
spraken in de uitvoerende sfeer
wordt herzien". Genoemd worden
in dit verband het management, de
huur van licht en geluid, merchan
dising en werving.
Het rapport stelt verder, dat van
een voortijdig einde van Ik Jan
Cremer een negatieve precedent
werking uitgaat: de kans mag in
dat geval gering worden geacht dat
het Nederlandse subsidiestelsel
„binnen afzienbare tijd nog eens
wordt ingezet voor een dergelijke
omvangrijke theaterproduktie".
De voorstellingen van 'Ik Jan
Cremer' die door de Leidse
Schouwburg op 19, 20 en 21 fe
bruari van het volgend jaar in de
Groenoordhal worden georgani
seerd, lopen volgens adjunct-direc
teur Kagie van de schouwburg
geen gevaar. Het gaat hier om vier
voorstellingen (op 21 februari zal
ook een nachtvoorstelling worden
gegeven) in een zaal met een grote
capaciteit, wat volgens hem op
weegt tegen de hoge reiskosten.
Graaf, die met Aerts was meegeko
men, vond het gelijktijdig optre
den van beide gezelschappen een
slechte zaak. „Het is voor de Bel
gen net zo slecht". En: „Zo worden
we allemaal verliezers". Doordat
IBOA de rechten óók aan een Bel
gisch gezelschap heeft verkocht
gaat vermoedelijk de door Aerts
geplande Belgisch-Nederlandse te-
levisieproduktie niet door. „Want
de Belgen zijn wel zo chauvinis
tisch dat ze nu met hun eigen ge
zelschap in zee gaan, ondanks de
grotere televisiebekendheid (Zeg
'ns AA) van de Nederlanders".
De vice-president van de
Utrechtse rechtbank doet dinsdag
1 oktober om kwart voor tien 's
morgens uitspraak.
Turkse zanger
Su overleden
ATHENE (GPD) - Turkijes be
kendste zanger, Ruhi Su, is na een
langdurige ziekte in Istanboel
overleden. Na aanvankelijk in ope
ra's te zijn opgetreden, legde hij
zich later op Turkse volksliederen
toe, waarbij hij zichzelf op de saz,
een snaarinstrument met lange
steel, begeleidde. Daarmee is hij in
Turkije legendarisch geworden.
Een verzoek, om voor therapie
naar het buitenland te gaan stuitte
sinds vorig jaar op een visumver
bod. Su was 25 jaar geleden een
van de oprichters van de Turkse ar
beiderspartij en heeft in de jaren
'60 gevangen gezeten. De laatste ja
ren was hij echter niet meer poli
tiek actief en er liep tegen hem
geen beschuldiging.
DEN HAAG - In de Haagse Houtrusthallen wordt zaterdag 12 oktober
een festival met Nederlandse popmuziek uit de jaren zestig gehouden
onder de titel 'Back to the sixties'. Tee Set, Brainbox, Q'65, Rob Hoeke's
Rhythm Blues Groep, Swinging Soul machine, Sandy Coast en Cuby
and the Blizzards met Herman Brood zullen er optreden. De organisatie
belooft dat alle groepen in hun originele bezetting spelen, wat betekent
dat Herman Brood bijvoorbeeld bij Cuby and the Blizzards achter de
piano zit en dat Jan Akkerman en Rudi de Queljoe bij Brainbox gitaar
spelen. Frans Krassenburg, de eerste zanger van de Golden Earrings,
verzorgt de presentatie.
Sinds de Haagse Beatnacht van enkele jaren geleden is de belangstel
ling voor het verleden van de Nederpop zo aangewakkerd, dat veel groe
pen uit de jaren zestig de koppen bijeen hebben gestoken en weer zijn
gaan optreden. De eerste 'Back to the sixties' werd vorig jaar gehouden in
De MaasDoort in Den Bosch.
De concerten in de Houtrusthallen beginnen om 20.00 uur en gaan door
tot minimaal 4.00 uur 's nachts.
Impresario spant kort geding aan
SCHEVENINGEN (GPD) - Het tweede nationale Cabaretgala van Sche
veningen op zondag 29 september telt een aantal grote namen in combi
natie met vertegenwoordigers van de nieuwe generatie. Jenny Arean, die
op deze avond in het Circustheater de Scheveningen Cabaret Prijs krijgt
uitgereikt, treedt zelf ook op met fragmenten uit haar programma 'Ge
scheiden vrouw op oorlogspad'.
Martine Bijl, winnares van vorig jaar, reikt haar opvolgster de trofee uit.
Op dit gala treden verder op: Adèle Bloemendaal, Joost Prinsen, Gerrie
van der Klei, het duo Frisse Jongens, het komische Belgische trio De
Nieuwe Snaar en Simone Kleinsma, Nelleke Burgt en Hans van der Wou-
de.
