'Mensen, laat toch 'ns een keer iets van jezelf zien' PODIUMBUK KA-theater brengt expressieve 'Mishima' Picasso Museum geopend W erkmanprijs voor graficus Gerd Arntz Abstracten bij Burcht Verpakte Pont Neuf 's avonds het mooist DINSDAG 24 SEPTEMBER 1985 RAOIO-TV-KUNST PAGINA 19 LEIDEN - Toneel voor volwasse nenkindertheater, dans en een solo-optreden van Peter Faber. Men kan er deze week voor te recht in het LAK-theater en in de Leidse Schouwburg. Sander en Ko Wat het kindertheater betreft, Sander en Ko, bekend van hun mimestukjes in Sesamstraat, doen zondagmiddag het LAK aan met 'De schrijver en het be wegend papier', een 'visueel spektakel met veel mime, bewe ging en kleur'. Elementen die veelzeggender zijn dan de taal, zo vindt het duo dat elkaar bij het mimegezelschap van Rob van Reijn heeft ontmoet. Ruim twee jaar geleden begonnen Gonny Sanders (41) en Hans Langeree (29) voor zichzelf en zetten hun loopbaan zelfstandig voort op de al eerder ingeslagen mime-weg, onder de paraplu van de Stich ting Sanders en Ko. De stichting begon voortvarend; een zelf ver vaardigde video-trailer met kor te mime-schetjes viel in de smaak bij de redactie van het tv-pro- gramma 'Sesamstraat'. Er wer den 31 scènes opgenomen, die zich in in het afgelopen seizoen geregeld voor de ogen van het jongste kijkersvolkje ontrolden. 'De invloed van het massame dium werkt automatisch door op je theaterprogramma', zo reali seerde Hans zich toen hij de volg orde van de activiteiten van de pas geboren stichting uitstippel de. Het betrof overigens een her nieuwde kennismaking met 'Se samstraat', want in de tijd dat Redactie Pieter C. Rosier zx7 nog bij Rob van Reijnpanto mime-gezelschap werkten, had den ze al stukjes voor het kleuter programma gemaakt. 'Maar', zo zeggen ze in een interview, 'dat waren niet onze eigen ideeën, maar de ideeën van de regisseur'. De eigen ideeën vormen de ba sis voor hun eerste, goed ontvan gen theaterproduktie 'De schrij ver en het bewegend papier'. De vorm die het tweetal voor de theatervoorstelling heeft gekozen - gebaseerd op de dingen die zij in Sesamstraat doen, maar dan meer uitgewerkt - kan niet voor honderd procent tot de mime worden gerekend, al was het al leen maar omdat er wat gespro ken woord in voorkomt. 'We heb ben het ooit de term 'moderne pantomime' gegeven; bij panto mime heb je niets in je handen maar wij gebruiken van alles', verklaart Hans. Het verhaal voor 'De schrijver en het bewegend papier' is een beetje ontleend aan de werkelijk heid, zo legt hij uit. 'Ik speel er een schrijver in met om me heen een heleboel proppen papier. Mis- luke ideeën dus. En daaruit is hèt idee ontstaan'. Die proppen spe len een belangrijke rol in de voor stelling. Zo heeft Gonny een kos tuum aan waar allerlei proppen aan zijn genaaid, zodat ze op een gegeven ogenblik als een levens grote prop uit de proppenhoop te voorschijn kan komen om de schrijver aan inspiratie te hel pen. De voorstelling is geschikt voor kinderen van vier tot elf jaar. R.E.M. Rapid-Eye-Movement is de titel van een als multimedia-produk- tie aangekondigde voorstelling van Ron Bunzl, Jan Burkhardt (dans) en José-Luis Greco (ihu- ziek) vrijdag- en zaterdagavond in het LAK. Een staalkaart van de post-modeme dans, zo noemt het drietal deze produktie, waar in 'absolute dans, mime-dans, be weging in environment en per- formance-achtige dans elkaar af wisselen'. Door de harmonische manier, waarop de episodes in elkaar ziten en op elkaar aan sluiten, heeft het geheel een klaas- ieke allure, maar speelsheid en humor ontbreken daarbij niet', aldus de programmatoelichting. Bewegings-, klank- en lichtcon- structies moeten de indruk geven dat de dansers oriëntatiepunten zoeken in de omgeving. Dat is be doeld met de titel 'Rapid-Eye-Mo- vement'. M ishima Het KA-theater komt woens dag- en donderdagavond naar het LAK met een eigen visie op het leven van de Japanse schrij ver, dramaturg en acteur M ishi- ma. Het gaat in deze produktie niet zo zeer om de levensloop van deze Japanse kunstenaar als wel om zijn levensfilosofie en de strijd die hij voor zijn ideeën en idealen moest voeren. Mishima's karakter en levensstijl bevatten tal van tegenstellingen. Zo was er aan de ene kant een grote behoef te aan liefde en aan de andere kant een volstrekte afwijzing daarvan op momenten dat hij er mee te maken kreeg. Daarbij had M ishima een grote bewondering voor de kracht en de fysieke schoonheid van de man en wees hij de superioriteit van het intel lect af. Elders op deze pagina een interview met Cor Poelman, op richter en produktieleider van het in financiële nood verkerende KA-theater. Kitty Janssen Met 'Veel succes mevrouw' haalt de Leidse Schouwburg don derdagavond een 'voorpremière' in huis. Een stuk met Kitty Jans sen en André van den Heuvel, een van de vele Nederlandse toneel- paren die er geen genoeg van krijgen om samen in vrije pro dukties te staan en er stad en land mee af te reizen. De titel van het stuk en de namen van de be langrijkste spelers verraden al een beetje de aard van deze pro duktie. Een blijspel dus, geschre ven door zekere Ted Willis, met als thema een actrice in het mid delpunt van de mannelijke be langstelling en derhalve zodanig in de moeilijkheden gerakend dat butler en vriend des huizes haar uit de penarie moeten zien te helpen. Puur amusementsto neel waarmee Kitty Janssen na een jaartje weggeweest terug keert op het grote podium. Aan deze pretproduktie werken be halve Kitty en André mee de doorgaans voor het komediespel geknipte Allard van der Scheer, de allesdoener Dolf de Vries en de nog wat minder bekende Erik Koningsberger. Peter Faber Peter Faber, vroeger vooral be kend als Werkteater-acteur en la ter naam makend door zijn aan deel in Nederlandse filmproduk- ties, doet het nu alweer geruime tijd. solo. 'Wilde Vaart' is zijn vijfde zelf verzonnen theaterpro gramma, waarmee hij vrijdag en zaterdagavond op de planken van de Leidse Schouwburg staat. Muzikaal gesteund door 'één- mansorkest' Rob Boonzajer pro beert Peter Faber ook in dit eigen programnma zijn veelzijdigheid als podiumkunstenaar aan te to nen. Bevruchting en geboorte staan centraal in deze bijzondere solo-klucht. Toverlei Theater Toverlei geeft vrijdag avond nog één voorstelling van het door Eric Schneider geschre ven toneelstuk 'Theodoor 'n Total Loss'. De voorstelling is in Impe riums Microtheater aan de Oude Vest. Het stuk wordt gespeeld door vier vrouwen, t.w. Els Kik kert, Saskia van Iterson, Atie La- man en Marieke van Piere. LEIDEN - Het KA-theater staat morgen en overmorgen weer in het LAK met zijn nieuwste pro duktie, 'Mishima'. Al jarenlang is deze Amsterdamse groep een vaste bespeler van het zoge naamde kleine-theater-circuit, zowel met jeugdvoorstellingen als produkties voor volwasse nen. Als erkenning voor haar werk kreeg de groep in 1982 een driejarige ontwikkelingssubsidie van WVC, maar bij de laatste subsidieronde is de groep min of meer tussen de wal en het schip terecht gekomen. Na 'Mishima' komt er voorlopig geen volwas- senenproduktie meer. Reden om met Cor Poelman te praten, op richter, tot voor kort acteur en nu produktieleider van het KA- theater. Wat zijn nu precies de proble men voor het KA-theater? "De Raad voor de Kunst heeft over lons een prachtig advies ge schreven aan de minister, maar het bedrag dat ze er achter heb ben gezet is ontoereikend. In het verleden was dat ook wel altijd zo, maar dan namen we daar maar genoegen mee en beknib belden we op de salarissen of de produktiekosten, of speelden we een geplande produktie met één acteur minder. Maar deze keer hebben we gezegd: we doen het niet meer. Weer repeteren zonder salaris, weer iemand minder voor een voorstelling. We be staan al dertien jaar en we heb ben altijd leuke adviezen gehad. We gaan niet weer beknibbelen. Als we niet de vereiste kwaliteit in huis kunnen halen, aan spe lers, aan technici," dan doen we het niet. De kwaliteit van met na me het jeugdtheater is de laatste jaren enorm gestegen. Ik heb geen zin om straks een derde rangs groep te worden. Dus heb ben we besloten 'Viva la Muerte', een voorstelling op basis van de gelijknamige film van Fernando Arrabal, uit te stellen en dit sei zoen alleen de jeugdvoorstelling 'Alice' in een nieuwe versie door te spelen. Dan maar minder pro dukties, dus minder voorstellin gen, dus minder inkomsten. Het zij zo". Samen met Gian Paolo Pippa, zowel acteur als regisseur van 'Mishima', vorm jij sinds de op richting van het KA-theater de vaste kern. Vertel eens iets over jullie beginperiode. "In 1972 zijn we begonnen met de repetities voor ons eerste stuk gebaseerd op 'L'école des bouf- fons' (De Narrenschool) van Mi chel de Ghelderode. Gian Paolo was kort daarvoor uit Italië naar Nederland gekomen. 'Van huis uit' is hij architect, maar in Vene tië heeft hij veel bij het universi teitstheater gespeeld en met na me ook met een Commedia del- lArte groep. Zelf heb ik een bal- letpedagogische opleiding. Naast het KA heb ik jarenlang een balletstudio gehad waar ik lessen gaf. Daarmee financier den we onze produkties. IN 1977 dreigden we failliet te gaan en toen hebben we als een soort vro lijk afscheid de kindervoorstel ling 'Pinokkio' gemaakt. Dat werd een succes. We hebben er twee seizoenen mee gespeeld. Sindsdien spelen we eik jaar een volwassenenproduktie en een jeugdvoorstelling". Het begrip 'KA'staat, zoals jul lie schrijven, in de Egyptische mythologie voor alle krachten in jezelf die, zonder dat je het weet, medebepalend zijn voor je han delen. In hoeverre is de keuze voor deze naam uitgangspunt voor jullie werkwijze en filosofie? "Wij zijn geen theoretici. Je moet ons niet al te zeer vastpin nen op die naam. We hebben de naam 'KA' gekozen, omdat we proberen elke keer weer nieuwe dingen in onszelf aan te boren, nieuwe elementen in onszelf te ontdekken waarvan we het be staan niet kenden. We willen werken vanuit datgene wat bij ie der van ons onbewust, onder de oppervlakte, aanwezig is. Daar om hebben we in het begin van een repetitie-periode ook nooit al een volledig uitgewerkt regie- concept. De inbreng van de spe lers is dus erg belangrijk en be palend voor de voorstelling. Daarom blijven de spelers altijd herkenbaar aan de eigen per soonlijke speelstijl". Dat persoonlijke is ook duide lijk terug te vinden in jullie keu ze voor bepaalde schrijvers: Ar- taud ('De Monnik', 'Heliogaba- lus'), Genet ('Rose', 'Dagboek van de dief), Mishima en Arrabal. "Ja, onze voorstellingen zijn gebaseerd op een heel persoon lijke fascinatie voor het werk van deze schrijvers. Het is heel sub jectief wat we doen. Het is ons nooit te doen geweest om de so ciale of politieke boodschap. De drijfveer voor ons om theater te maken was de noodzaak tot zelf expressie. We wilden en willen nog steeds theater maken over onderwerpen die dicht bij huis liggen. Zoals d,e katholieke kerk: hoe die zich indringt in de levens van de mensen, tot op de dag van vandaag. Ik ben zelf katholiek geweest en nog steeds niet vrij van een aantal frustraties die dat met zich mee heeft gebracht. In 'Dagboek van de dief zit een scè ne waarin een levensgrote Ma donna haar eigen kind laat val len. Zo laat de kerk haar eigen kinderen vallen. En nog steeds, juist bij deze paus die als het de homoseksualiteit betreft zijn ei gen kinderen wel mooi laat bar sten. Er zit heel veel van onszelf Voor 'Mishima' heeft Gian Pa olo behalve van biografisch ma teriaal ook gebruik gemaakt van Mishima's autobiografische ro man 'Bekentenissen van een ge maskerde'. Een schitterend boek! Toen ik het voor het eerst las, in de trein, begon ik gewoon te janken. Heel aangrijpend. Er staan dingen in alsof ze tegen mij gezegd worden, alsof ze over mij gaan". Jullie nemen een vrij uitzon derlijke positie in binnen het Ne derlandse theater. Voel je ver- Gian Paolo Pippa en Ulrike Penchert in 'Mishima' (foto Clemens i wantschap met bepaalde groe pen of theatermakers? "Weinig. Ik geloof inderdaad dat we een uitzonderlijke plaats innemen. De stijl die we ontwik keld hebben is heel eigen. Door heel bot diezelfde stijl vol te hou den en steeds maar te perfectio neren hebben we een eigen ge zicht gekregen. We zetten ons af tegen dat afschuwelijke intellec tualisme en dat verbale theater dat gemaakt werd en wordt. Mensen die niet weten dat hun lijf ook wat te vertellen heeft. Sommige mensen stuit onze ex pressiviteit tegen de borst, maar ik vind het prachtig. Ik ben vier iaar geleden afgehaakt bij de Ne derlandse mime. Het gaat alle maal zo op elkaar lijken. Meestal gaan de voorstellingen over niks. Ik begrijp er geen hol van. Het is ook allemaal zo koel. Elke keer als ik er zit is het alsof er op het toneel een ijskast wordt openge zet. En dan denk ik: mensen, laat toch eens een keer iets van jezelf MARC VAN DER VELDEN PARIJS (AP) - De 'Panfluit', het schilderij dat op de foto door presi dent Mitterrand van Frankrijk van dichtbij ivordt bekeken, is één van de achthonderd werken van Pablo Picasso die vanaf heden zijn ondergebracht in het Picasso Mu seum. Dit museum, gehuisvest in het uit de zeventiende eeuw date rende Hotel Sale aan de rechteroe ver van de Seine, is vanaf komenfe zaterdag voor het publiek toegan kelijk. De meer dan tweehonderd schil derijen, honderdvijftig beeldhouw werken en keramische produkten zijn voor het grootste deeel in het bezit van de Franse staat gekomen doordat de erfgenamen er de voor keur aan gaven ze aan de regering te schenken in plaats van er succes sierechten over te betalen. Het museum bevat ook werken die in Picasso's bezit waren, zoals van Matisse, Braque, Balthus, Cf- zanne, Renoir en Dégas. (foto ad AMSTERDAM (ANP) - De H.N. Werkmanprijs 1985 is toegekend aan de graficus Gerd Arntz. Dit heeft het bestuur van de Stichting Fonds voor de Kunst in Amster dam, die deze prijs beschikbaar stelt, meegedeeld. De adviescommissie, die de voordracht voor de prijs heeft ge daan, wil met de toekenning het gehele oeuvre van de graficus be kronen. Dat oeuvre omvat niet al leen het gebonden, in opdracht vervaardigde werk, zoals de beeld statistiek en haar symbolen, maar ook vrije grafiek. Tussen beide genres bestaat volgens de advies commissie een onlosmakelijk ver band in mentaliteit en intensie. Naar de mening van de advies commissie heeft Arntz een halve eeuw lang een consequente en hel dere lijn doorgetrokken, los van modeverschijnselen. Zijn kritisch en politiek engagement ontplooi den zich in zijn houtsneden voor het eerst in de jaren van de .Keulse progressieven'. Dat werk heeft zijn werk steeds geschraagd, ook toen hij als emi grant uit nazi-Duitsland naar Ne derland was gekomen, aldus de ad viescommissie, die bestond uit Bert Bakker, Gert Dumbar en Kees Nieuwenhuijzen. De prijs, waaraan een bedrag van 10.000 gulden is verbonden, wordt op 15 november in Paradiso in Am sterdam uitgereikt. Gerard Verdijk: Schilderijen van Gerard Verdijk in Galerie De Burcht, Burgsteeg 14. Tol 30 september. Geopend: wo. t/m zo. LEIDEN - "De schilderkunst heeft een schaduw, te weten de twijfel aan de schilderkunst. Maar die twijfel kan zich niet an ders uiten dan in schilderkunst. Er is een schilderkunst die zeer direct op de fundamentele gege venheden van het schilderen in gaat om op die manier, zoals in de filosofie, ook de twijfel posi tief te formuleren. Die schilder kunst, ook die van Gerard Ver dijk, is zelden spectaculair. Ze is eerder terughoudend, discreet - omdat dat nu eenmaal haar ma nier van spreken is". Aldus Rudi Fuchs van het Van Abbemu- seum in Eindhoven over de kun stenaar Gerard Verdijk (geb. 1934), die eerder dit jaar in Fuchs' museum exposeerde en nu recent werk toont in de Burcht-galerie. Zes nogal grote doeken kunt u nu van hem bekijken: abstracte, oningelijste en titelloze creaties. Voorbeeld van Verdijks 'beweeglijke' abstracte werk De werf is in uiteenlopende voor al zachte, kleuren schetsmatig en zeer 'beweeglijk' opgebracht. Hier en daar steken opvallende, onder andere driehoekige, vor men de kop op. Het meest in het oog springend is wel de trans parantie van veel verfstreken, die boeiende diepte-effecten op levert. Zoals wel vaker bij dit soort abstracte kunst het geval is, lig gen aan Verdijks werk allerlei bespiegelende, religieus getinte overwegingen ten grondslag. Zo vormen Zen-boeddhistische tek sten een belangrijke inspiratie bron voor hem. Het beweeglijke, stromende waardoor Verdijks kunst gekenmerkt wordt heeft te maken met zijn 'dynamische' op vatting van de werkelijkheid: hij gelooft niet in absolute zekerhe den of onveranderlijke situaties. Philip Peters formuleert het in de catalogus die de expositie in het Van Abbemuseum begeleid de als volgt: "De vorm is gevon den in een niet-vorm waarover alleen gezegd kan worden dat 'al les stroomt'. "Met dat "alles stroomt" verwijst Peters indirect naar het gedachtengoed van de nogal mysterieuze natuurfilosoof en metafysicus Herakleitos uit het oude Griekenland. Voor wie dit soort zaken in het achterhoofd houdt, en de werken rustig en langdurig beschouwt, zal deze in eerste instantie tame lijk saai en eigenlijk ook wat le lijk overkomende kunst zeker gaan spreken. Verdijk borduurt voort op hetgeen inmiddels al weer zo'n 75 jaar geleden door Kandinsky en Mondriaan in gang werd gezet. Een groot nieuw licht kan Verdijk, kunst historisch gezien, bezwaarlijk ge noemd worden. Aandacht ver dient hij in elk geval wel. ANTOON ERFTEMEIJER PARIJS (GPD) - De Pont Neuf is de oudste brug van Parijs en hij is tot eind volgende week verpakt in veertigduizend vierkante meter zandkleurige kunststof en omwik keld met elfduizend meter touw. De Bulgaars-Amerikaanse kunste naar Christo heeft dat allemaal zelf bedacht en hij noemt het kunst. Waaraan hij meteen toevoegt: Kunst is nutteloos". door Rudolph Bakker De meeste Parijzenaars die het afgelopen weekeinde al bij duizenT den kwamen toestromen, vonden dat het meer op een circus leek. Ze struikelden manhaftig over de met zandkleurige kunststof bedekte stoepen, en een enkeling die nog niet wist dat Christo echt helemaal uit eigen zak de twee miljoen dol lar voor het inpakken heeft be taald, barstte nog plichtmatig los in de klassieke tirade over de ver spilling van 'ons belastinggeld'. De vijftigjarige Christo is langza merhand uitgegroeid tot de opzien barendste inpakker van de wereld, al deugt het woord inpakken aan geen kant. Wat ingepakt wordt, kan worden meegenomen, en dat kan nooit met de valleien, eilan den, bomen en fonteinen die Chris to in de afgelopen jaren al over de aardbol in de gekste stoffen gewik keld heeft. Als over veertien dagen de Pont Neuf weer wordt uitgepakt, zonder dat iemand hem intussen heeft meegenomen, wordt het zandkleu- Twee weken lang ziet de Pont Neuf in Parijs er zo uit. Tot aan de lantaarnpalen toe stevig ingepakt. rige omhulsel teruggebracht naar de Bondsrepubliek, waar het on der de ogen van een deurwaarder zal worden verbrand. Of dat ook nog deel van de happening uit maakt, vertelt Christo er niet bij. Niet alleen zal het stinken, maar het is ook zonde, want van al die stof hadden broeken of jassen kun nen worden gemaakt voor snobs, clochards en slachtoffers van ram pen. Over wat 'met al dat geld beter had kunnen worden gedaan', valt heel wat uit de monden van de voorbij schuifelende kijkers op te tekenen. Terwijl de Fransman de belasting ontduikt bij het leven en allerminst sociaal voelend is, werd nu ineens gevonden dat de twee miljoen dollar beter bestemd ware voor hoge doelen als sociale wo ningbouw, honger en de strijd te gen vreselijke ziektes. De Franse pers heeft buitenge woon veel aandacht aan het leven en werken van Christo besteed, de maker van de zinloze kunst. Mis schien komt dat doordat zijn vrouw Francaise is en dochter van een Franse generaal. Jeanne-Clau de is overal en alles tegelijk. Op nieuwe inpakkerijen kan wor den ingeschreven en voor je dure inschrijfgeld heb je dan recht op een aantal werktekeningen van de meester. Vooral rijke Amerikanen betalen 18.000 dollar voor zo'n technische tekening, waarvan de techniek overigens niet door Chris to zelf, maar door ingenieurs ont worpen is. Van de Pont Neuf heeft Christo meer dan vierhonderd werktekeningen gemaakt. Het vreemde aan de ingepakte brug is, dat hij in het avondlijk duister meer indruk maakt dan in het felle zonlicht van deze verlate zomer. Beschenen door de straat lantarens en voorbijgaande boten, komen de duizend plooien van de zandkleurige stof tot leven. Over dag ontstaat eerder de indruk van een doodstil staande, vermoeide olifant. En het is ontegenzeggelijk •waar, dat het aanbrengen van de verpakking, een operatie die is uit gevoerd door vijfenzestig alpinis ten, opzienbarender was dan het uiteindelijke resultaat. In ons eigen museum Kröller- Müller is op het ogenbik te zien hoe Christo in 1980 voor de kust van Florida een aantal eilanden met opgewekt roze had omringd. Daarbij vergeleken valt de Pont Neuf wel een beetje saai uit. De verklaring hiervoor is dat Christo als iedere echte kunstenaar zijn ontwikkeling doormaakt, en dat het ontwerp voor de ingepakte Pont Neuf al uit 1975 stamt. Dat is zyn zogenaamde vroege periode. En die was wat aan de saaie kant Monumentale gebouwen ontko men niet aan hetzelfde lot Als de plannen van de architect eindelijk door de mallemolen van de admi nistratie zyn gegaan, zijn ze meest al al weer tien jaar op de ontwikke ling ten achter. Als de brug over twee weken weer is uitgepakt, gaat Christo naar Japan om er duizenden reuze parasollen te plaatsen. En dan laat de gedachte hem maar niet los dat hy zo nodig in Berlijn de Rijksdag in moet pakken.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 19