'Bedrijven moeten wel collaboreren' Nunspeet opent de aanval op motorrijders Verzoening Jordanië-Syrië Zondagsrust is 'vredige gemeente' heilig WOENSDAG 18 SEPTEMBER 1985 PAGINA 19 Zuid-Afrika kan medewerking afdwingen NEW YORK (ANP) - Zuid-Afrika beschikt over een uitgebreid netwerk van wetgeving om het bedrijfsleven te dwingen tot medewerking aan de overlevingsstrategie van de blanke machthebbers. Zo wordt het bedrijfsleven, met inbegrip van de Zuidafrikaanse vestigingen van multinationale ondernemingen, ingeschakeld in de „totale strategie" van de regering-Botha. Dat is de strekking van een reeks verklaringen die gisteren werd af gelegd op een hoorzitting van de Verenigde Naties in New York over de rol van multinationals in Zuid-Afrika en Namibië. De Zuidafrikaanse regering be schikt over de wettelijke bevoegd heid om bedrijven te dwingen tot levering aan de overheid, ook aan leger een politie. De minister van defensie kan bedrijven zelfs opdra gen om bepaalde goederen in pro- duktie te nemen ten behoeve van de overheid. Oliemaatschappijen kunnen gedwongen worden tot le vering aan leger en politie, zo stel de David de Beer in zijn verklaring namens de Nederlandse werk groep Kairos en het Komitee Zuidelijk Afrika. Deze wetgeving is een belangrijk instrument voor de omzeiling van het internationa le wapenembargo tegen Pretoria. Firma's die computers produceren voor het bedrijfsleven, kunnen dus ook verplicht worden tot levering aan de staat voor militaire of poli- tie-doeleinden. Ondanks het wa penembargo houdt Zuid-Afrika zo toegang tot moderne technologie, die zowel voor militaire als civiele doelen gebruikt kan worden. Verscheidene sprekers maakten melding van de "wet op de natio nale sleutelpunten", die in 1980 werd ingevoerd en in 1985 aange scherpt. De minister van defensie is bevoegd elke plaats en elk ge bouw te bestempelen tot "natio naal sleutelpunt". Weigering van medewerking is strafbaar, evenals het doen van de mededeling dat een plaats tot "sleutelpunt" is verklaard. Bij wei gering kan de minister van rlefen- Geschenken van weduwe NSB-topman voor politie RHEDEN (GPD) - Een 36-jarige rechercheur van de Rhedense ge meentepolitie heeft de afgelopen tijd meer dan puur zakelijke con tacten onderhouden met de in Velp wonende weduwe van de voormalige NSB-topman Rost van Tonningen. De man maakte zich niet schuldig aan strafrechtelijke zaken, maar het Rhedense korps acht het beter dat hij ontheven wordt van politie-onderzoeken die met Rost van Tonningen te maken hebben. Dit werd gisteravond meege deeld door loco-burgemeester H. de Beurs van de gemeente Rheden. De contacten tussen de politieman en de weduwe varj Rost van Ton ningen kwamen aan het licht, na diefstallen uit de woning van de 70- jarige vrouw. Enkele weken gele den werd in verband met die dief- stallen een man aangehouden die volgens de politie niet alleen ge bruiksvoorwerpen, maar ook pape rassen en foto's van de weduwe had ontvreemd. Daartussen zat be halve enkele zakelijke brieven ter begeleiding van politiestukken ook een persoonlijk briefje van J. G. waarin hij Rost van Tonningen bedankte voor bloemen en een boek die zij hem had geschonken. Hij had die cadeaus gekregen tij dens een ziekteperiode. De rechercheur en Rost van Ton ningen kenden elkaar aanvanke lijk louter uit zakelijke redenen. Hij was diverse malen betrokken bij onderzoeken naar de nazisti sche praktijken van de vrouw, on der andere leidde hij het onder zoek naar de zonnewende-feesten die jaarlijks plaatsvonden bij haar Velpse villa. Volgens de politiewoordvoerder is de rechercheur erg geïnteres seerd in historie, vandaar dat hij van Rost van Tonningen het boek 'Ich war dabei' kreeg, een ge schiedschrijving over de Tweede Wereldoorlog, maar dan bekeken vanuit de nazi-optiek. De politie woordvoerder zegt ervan over tuigd te zijn dat de rechercheur geen interesse heeft in de filosofie van Rost van Tonningen. Japan verhoogt defensie-budget TOKIO (Rtr.) - Japan wil zijn de fensie-uitgaven voor het eerst na lange tijd laten stijgen tot boven één procent van zijn bruto nationa le produkt, de som van goederen en diensten die een land produ ceert. De top van defensie en financiën werd het er vannacht over eens dat de uitgaven in de periode van 1986- 90 op een peil komen gelijk aan 1,04 procent van het geraamde BNP. De VS dringen al lang aan op een grotere defensie-inspanning door Japan. sie zelf de verlangde maatregelen treffen en de kosten verhalen op de eigenaar. Namens een Canadese groep voor kerk en samenleving stelde Bonnie Green dat drie Canadese bedrijven hebben toegegeven dat ze in opdracht van de Zuidafri kaanse overheid eigen bedrijfsmi- lities hebben ingesteld. Een van deze drie bedrijven, die tot "natio naal sleutelpunt" zijn verklaard, is het Canadese alumiriiumconcern Alcan. Verscheidene leden van het pa nel, dat onder leiding van de Au stralische ex-premier Malcolm Fra- NEW YORK (ANP)- Buitenlandse bedrijven nemen slechts ongeveer vijf procent van de werkgelegen heid in Zuid-Afrika voor hun reke ning. Amerikaanse bedrijven spe len een belangrijke rol in sleutel sectoren zoals de computer-indus trie en de olievoorziening, maar zijn van weinig belang voor de werkgelegenheid. Minder dan een procent van de arbeidskrachten in Zuid-Afrika is in dienst van een Amerikaans bedrijf. Die gegevens staan in documenten die zijn opge steld voor de hoorzitting van de Verenigde Naties over de rol van multinationale ondernemingen in Zuid-Afrika en Namibië. Het argument dat terugtrekking van buitenlandse bedrijven uit Zuid-Afrika vooral zwarte Zuid afrikanen schaadt die dan hun baan verliezen, snijdt weinig hout, zo concluderen voorstanders van desinvestering op grond van deze gegevens. De 1.068 buitenlandse bedrijven die in Zuid-Afrika werk zaam zijn, hebben in totaal rond 600.000 werknemers, van wie 400.000 zwarten. Vrijwel alle Amerikaanse bedrij ven hebben meer blanken dan zwarten in dienst, zegt dr. Jean Sindab, die onderzoek verricht voor de „Free South Africa move- ment", een Amerikaanse anti apartheidsbeweging. AMSTERDAM (GPD) - Het Westduitse concern Messersch- mitt-Bölkow-Blohm (MBB) neemt de constructie en produktie van grote delen van de romp en staart stuk van de Fokker-100 voor zijn rekening. Dat is gisteren bekend gemaakt bij de ondertekening van het contract tussen Fokker en MBB. De deelname van MBB betekent in feite voortzetting van het Euro pese samenwerkingsverband dat in het begin Van de jaren '60 werd opgezet tussen Fokker, het West duitse concern MBB en de Noord- ierse vliegtuigfabriek Shorts. Toen betrof het de produktie van de F- 28, het toestel dat wordt opgevolgd door de Fokker-100. Shorts levert evenals voor de F-28 ook voor de Fokker-100 de vleugels. Duits concern helpt mee aan bouw van de Fokker-100 De eerste Fokker-100 maakt me dio 1986 zijn eerste vlucht en moet in het voorjaar 1987 worden afgele verd aan Swissair, de eerste klant voor het toestel. Daarna volgen KLM en US Air. Het contract met de Amerikaanse luchtvaartmaat schappij is vorige week officieel getekend. In juli kondigde USAir een be stelling van 20 Fokker-100's aan. Daarnaast heeft de maatschappij een optie op nog eens 20 toestellen. Met deze order heeft Fokker ook op de Amerikaanse markt voet aan de grond gekregen met het nieuwe toestel, dat ongeveer 100 zitplaat sen telt en bedoeld is voor de korte en middellange afstand. In totaal zijn er 38 toestellen van het nieuwe type verkocht en heb ben de drie eerder genoemde maat schappijen opties op nog eens 31 Fokker-100's. Ook wordt binnen kort een order verwacht van de Zweedse maatschappij SAS, die met Swissair en KLM samenwerkt in KSSU-verband. De Zweden staan op het punt hun DC-9 vloot te vervangen. ser de hoorzitting houdt, conclu deerden daarop dat multinationale ondernemingen zich dus niet neu traal kunnen opstellen ten opzich te van de Zuidafrikaanse regering. Een spreker namens de Internatio nale Kamer van Koophandel had de voorgaande dag betoogd dat multinationals zich afzijdig van po litiek houden en een politiek neu trale rol spelen in het land van ves tiging. Uit het verslag van een debat in het Zuidafrikaanse parlement is gebleken dat sinds 1980 337 niet- militaire installaties tot „nationaal sleutelpunt" zfin verklaard. Multinationals zorgen voor weinig banen in Z.-Afrika Met zo'n gering aantal werkne mers zijn Amerikaanse bedrijven nauwelijks in staat om bij te dra gen tot verbetering van de arbeids voorwaarden voor zwarte Zuidafri kanen. De Amerikaanse investe ringen z\jn vooral geconcentreerd in geavanceerde kapitaalintensie ve industrieën, waarin betrekkelijk weinig mensen werken. Het argu ment dat sancties vooral de zwar ten schaden, is volgens Sindab bo vendien schijnheilig. De bedrijven die nu hun belangen in Zuid-Afri ka afstoten vanwege de financieel- economische crisis in dat land, be kommeren zich ook niet over het verlies van werkgelegenheid. Engeland is de grootste inves teerder in Zuid-Afrika, gevolgd door de Verenigde Staten en de Bondsrepubliek Duitsland. Vol gens het Amerikaanse Congreslid Mickey Leiand is slechts een pro cent van het totaal bedrag aan di recte Amerikaanse investeringen in het buitenland ondergebracht in Zuid-Afrika. Maar die Amerikaan se investeringen betekenen voor Zuid-Afrika wel een belangrijke fi nanciële injectie en een symboli sche ondersteuning voor de Zuid- Afrikaanse regering. Leiand riep maandag op een VN-hoorzitting op tot volledige terugtrekking van Amerikaanse investeringen uit Zuid-Afrika. Politie op luchthaven wordt weer 'bewaking' DEN HAAG - De luchthaven poli tie op Schiphol zal weer gewoon haar taak terugkrijgen als bewa kingsdienst. Zij zal tevens ander uniformen krijgen om ook de uiter lijke gelijkenissen met de Rijkspo litie zoveel mogelijk weg te nemen. Dit heeft een woordvoerder van het ministerie van justitie gisteren meegedeeld. In de loop der jaren is er steeds meer gelijkenis gekomen in taken en uitmonstering van de luchtha- venpolitie, een particuliere bewa kingsdienst van de NV Luchtha ven Schiphol, en de dienst Lucht vaart van de Rijkspolitie. Er waren vooral rond de verkeerscontrole veel overlappingen. Het ligt nu in de bedoeling dat de niet voor het publiek toegankelijke terreinen onder controle blijven van de Luchthavenpolitie (zo heet de be wakingsdienst officieel), en dat de wel voor het publiek toegankelijke terreinen en wegen nog uitsluitend tot het werkterrein van de dienst Luchtvaart van de Rijkspolitie zul len behoren, aldus de woordvoer der van justitie. Het terugdringen van de lucht havenpolitie in taak en gelijkenis tot bewakingsdienst zal in fasen gebeuren. Dat wil zeggen dat ook uitmonstering, zoals het uniform, geleidelijk zal worden veranderd. De leden van de luchthavenpoli tie blijven onbezoldigd ambtenaar van de Rijkspolitie met het recht om te verbaliseren. Zij zullen ook bewapend blijven, aldus de justi- tie-woordvoerder. PETERSHAGEN - Bij een oefening in Duitsland werden gisteren de prestaties van het leger in de lucht en op het water beschouwd. Daarbij werd ook een speciaal opgebouwde 'oorlogsbruggetest. (foto dpa) Makro schat brandschade op ongeveer 20 miljoen AMSTERDAM (ANP) - De brandschade in het gisteren grotendeels door brand ver woeste Makro-complex in Dui- vendrecht bedraagt naar - voor zichtige - schatting van plaats vervangend Makro-directeur Antonides rond de twintig mil joen gulden. Hjj heeft dat gis termiddag desgevraagd meege deeld. Van het Makro-gebouw wordt in ieder geval de niet-le- vensmiddelenafdeling als to taal verloren beschouwd. De waarde van de voorraad die daar op het moment van de brand aanwezig was, is onge veer tien miljoen gulden. Ook de artikelen van de levensmid delenafdeling, die weliswaar niet door de vlammen werden verwoest maar die wel grote rook- en waterschade opliepen, zijn hoogstwaarschijnlijk on bruikbaar geworden, aldus An tonides. Op deze afdeling ston den goederen ter waarde van vier a vijf miljoen gulden. Of het complex hersteld of herbouwd kan worden is vol gens de Makro nog niet be kend. De directie van het be drijf onderzoekt momenteel de mogelijkheden de afnemers toch van goederen te blijven voorzien.» Antonides verwacht daarover in de loop van deze week nadere mededelingen te kunnen doen. Over de oorzaak van de brand kon ook van de Makro- zijde nog niets worden meege deeld. Propaganda-slag gestaakt, uitbreiding handel JEDDAH (RtrAJPI) - Jordanië en Syrië zijn overeengekomen stap pen te nemen om de wederzijdse betrekkingen, die worden gehin derd door politieke en ideologi sche geschillen, te verbeteren. Dit heeft de Saoedische kroonprins Bin Abdoelaziz gisteren verklaard, zo meldde het officiële nieuws agentschap SPA. De prins zei dat overeenstem ming werd bereikt tijdens twee rondes besprekingen van de Syri sche premier, Abdel Rauf al-Kas- sem, en de Jordaanse minister-pre sident, Zeid Al-Rifai. De regerings leiders ontmoetten elkaar maan dag en gisteren in Jeddah. „Beide zijden kwamen een aantal maatre gelen overeen die een gepaste at mosfeer zullen scheppen voor de ontwikkeling van de betrekkingen tussen beide broederlanden", haal de SPA de Saoedische prins aan. Hij gaf niet aan welke stappen zul len worden ondernomen, maar het doorgaans goedingelichte Saoedi sche blad Ash-Sharq Al-Awsat meldde dat beide zijden in princi pe besloten de propaganda-oorlog te staken, beperkingen voor het grensverkeer op te heffen en de wederzijdse handel uit te breiden. De premiers besloten in de tweede helft van oktober in Saoedi-Arabië verdere verzoeningsbesprekingen te voeren, verklaarde Abdoelaziz. BOEING - De Westduitse lucht vaartmaatschappij Lufthansa heeft bij de Amerikaanse vliegtuigfabri kant Boeing tien vliegtuigen van het type 737-300 besteld, zo is giste ren in Keulen meegedeeld. De overeenkomst is de maandag er voor in Frankfort ondertekend. De toestellen zullen in de tweede helft van volgend jaar worden geleverd. De uitkomst van het Jordaans/ Syrische overleg lijkt meer dan te voren was verwacht. De afgelopen zes jaar waren de betrekkingen tussen het pro-westerse Amman en en het pro-Russische Damascus slecht-,pe VOornaamste menings verschillen betreffen de Golfoor log, de vredespogingen in het Mid den-Oosten en de scheuring bin nen de Palestijnse bevrijdingsor ganisatie PLO. Jordanië steunt in de Golfoorlog Irak, terwijl Syrië uit rivaliteit met het Baath-bewind in Bagdad de zijde van Iran koos. Sy rië is tegenstander van de Jordaan se pogingen om met de „romp- PLO" van Jasser Arafat te streven naar besprekingen over een vre desregeling voor het Midden-Oos ten. Damascus is ook tegen het lei derschap van Arafat over de PLO en heeft de opstand gesteund van PLO-fracties die het gematigde be leid van Arafat afwijzen. Rotterdamse werf Piet Smit eindelijk uit RSV-verband ROTTERDAM (ANP) - De Rotter damse werf Piet Smit jr. (140 werk nemers), onderdeel van het in sur séance verkerende Rijn-Schelde- Verolme concern (RSV), wordt verkocht aan de Rotterdamse aan nemer MNO Vervat. De bewind voerders van RSV en Vervat heb ben overeenstemming bereikt over de aandelen-transactie, slechts de minister van economische zaken moet nog toestemming geven, om dat Piet Smit bij het begin van de surséance (februari 1983) een boe delkrediet van het departement heeft gekregen. Dit heeft bewindvoerder mr J. J. van Wessem gisteren desgevraagd meegedeeld. Piet Smit leed in 1984 nog 3,5 miljoen gulden verlies. Daarop moest het personeel met 40' man worden ingekrompen. Met de vakbonden is overeenstemming bereikt dat het gehele personeel overgaat naar Vervat, aldus be stuurder T. Berger van de Indus triebond FNV. Vervat zal volgens Berger de financiële positie van Piet Smit saneren en oude schul den aflossen, de bestaande activi teiten voortzetten en mogelijke nieuwe (containeropslag en -repa ratie) inbrengen. Piet Smit had in de ogen van de RS V-top al in de jaren zestig geslo ten moeten worden, maar is altijd in het RSV-concern overeind ge bleven. De voormalige RSV-top- man ir. A. Stikker, die op een gege ven moment met een stilzwijgend fiat van de Centrale Onderne mingsraad de mededeling tot slui ting persoonlijk aan de werfdirec- tie kwam overbrengen, deinsde ter plekke voor de sluiting en zyn con sequenties terug. Uit het onderzoek van de RSV- enquêtecommissie is gebleken dat daarmee de mogelijkheid van de RSV-top om dringend noodzakelij ke imkrimpingen in personeel ook op andere plekken door te voeren voorgoed was verkeken en mede de ondergang van de scheeps- nieuwbouwsector was ingezet. Nunspeet, een vredige gemeente in het Noordveluwse. Nou, vre dig...? Na de geruchtmakende kwestie van het topless-taboe aan de boorden aan het Veluwe- meer speelt er nu opnieuw een affaire. Ditmaal dreigen motor rijders de dupe te worden van door Dick Horst een voorgenomen aanvulling op de Algemene Politie Verorde ning (APV) in zes samenwerken de Noordveluwse recreatiege meenten. Onder het mom het 'wild crossen' met motoren op de. Veluwe tegen te gaan, willen de zes gemeenten het berijden van motoren of brommers op zondag verbieden. Als tenminste mor gen de kantonrechter in Harder wijk daar geen stokje voor steekt. Het door een politieman uitgelokte proefproces begint om kwart voor negen 's morgen^. Een tijdstip dat lijkt gekozen om niet heel motorrijdend Neder land naar Nunspeet te lokken. Overal op de Veluwe loopt het •wangedrag van illegale crossers in de natuurgebieden de spuiga ten uit. Ede, Apeldoorn, Arnhem hebben ermee te maken. Geen wonder dat de politie in Apel doorn en Ede zelf snelle cross motoren aanschafte om het kwaad ter plekke - in de natuur- te bestrijden door illegale cros sers te achtervolgen en te pak ken. Die gemeenten blijken vol doende handvatten te hebben om met de bestaande wetgeving het kwaad aan te pakken. Nun speet echter, greep het probleem aan om - nu daar ogenschijnlijk de kans lag - de APV met een extraatje uit te breiden. Op 28 maart kwam het voorstel de APV met een anti-crossartikel uit de te breiden in de raad. Een verbod voor alle motorrijders en brom fietsers op de openbare, onver harde wegen in de hele gemeen te. „Om het wild-crossen tegen te gaan", zo heette het. De stem men staakten en burgemeester H. J. Smith schorste de vergade ring voor een korte pauze. Lobby In de wandelgangen werd in tussen druk gelobbyed en na de hervatting van de raadsziting kwam het voorstel van B&W er met de kleinst mogelijke meer derheid door. Het was de SGP'er Jan Slootweg die in feite de doorslag gaf met de opmerking: „Als u de politie geen mogelijk heden geeft op te treden, kunnen we motorrijders zondags ook niet uit Elspeet weren". tn daar zit hem nou net de kneep. De zondagsrust en zon dagsheiliging zijn immers in een raad, waarop SGP en RPF een duidelijk stempel drukken, van levensbelang. Voelt u de fijne nuance? Hoezo natuurbescher ming? De 'kwestie-Elspeet', een dorpje behorend tot de gemeente Nunspeet, lag de vroede vaderen nog vers in het geheugen. Daar had namelijk de motorclub Er- melo eens voor de nódige heisa gezorgd door in de dorpskom met 'off the road'-motoren te ver schijnen voor de start van een rit De gemeente verbood dat, omdat men zich begaf „op een weg waar dat niet mocht". Maar de organi satoren pakten het meetlint en kwamen tot de ontdekking dat ze net vijf meter buiten het ver boden gebied zaten; aan de ande re kant van de straat. En toen moest het feest, tot ergernis van de gemeentebestuurders, toch doorgaan. Reden waarom boze tongen thans beweren dat het nieuwe APV-artikel nu gezien moet wor den als een persoonlijke wraak actie van de burgemeester die zijn „verlies" niet kon verkrop pen en „alles wat motor rijdt nu wel even terugpakt...". Kroon De ANWB intussen zag dat door de nieuwe politieverorde ning niet alleen de illegale cros sers worden gepakt, maar ook al le bonafide tourrijders die tij dens een ritje op de motor van de natuur willen genieten. De ANWB ging bij de Kroon in be roep om van het bewuste APV- artikel af te komen. De protest molen was overigens al eerder in beweging gezet door adjudant Van Beek, groepscommandant van de rijkspolitie in Nunspeet. Op de dag dat de nieuwe veror dening in werking trad, stapte hij op de motor, reed naar een „ver boden" onverharde weg, waar zijn collega's hem bekeurden. Waarmee de eerste aanzet werd gegeven tot het morgen dienen de proefproces. Inmiddels deed ook de KNMV een beroep op de Kroon om het raadsbesluit te vernietigen. Waarom? KNMV-woordvoerder J. van Steenbergen: „Zo'n veror dening werkt niet en is discrimi nerend voor de motorrijders. Voorbeeld? Er komen de laatste tijd steeds meer vierwiel-aange- dreven auto's (jeeps e.d.) op de zandwegen en in de natuurterrei nen. Dat is een rage aan het wor den. Maar die bestuurders wordt niets in de weg gelegd. Ook mo toren met zijspan kunnen onge stoord hun gang gaan, waar alle ander motoren, ook de normale tourmotoren, zijn verboden". „Natuurlijk moet het a-sociale gedrag van illegale den aangepakt. Maar dat kan ge noeg met de bestaande-regels en wetten. Bovendien is de naleving van het APV-artikel niet te con troleren. In het artikel zijn een paar uitzonderingen van het ver bod ingebouwd. Onder meer voor bestemmingsverkeer. Als ik door de politie word aangehou den, zeg ik onder het bestem mingsverkeer te vallen. Ik moet naar die en die boer omdat die wellicht iets voor mij te koop heeft. Dan heb ik een bestem- - ming en kan de politie afdruipen. Zoiets werkt toch niet?". Principieel „En wat te denken van zo'n rustig solexje. Die mag ook niet meer op de onverharde wegen komen... We vinden dit een prin cipiële zaak die we tot het hoog ste niveau uitvechten. Natuurbe scherming? Okay. Ik ben zelf ook een natuurliefhebber. Maar geen discriminatie van bepaalde groepen weggebruikers. Zoals de vele motorrijders die bijvoor beeld zondags recreatief door de natuur rijden. Automobilisten mogen 'dat wel, waarom zij niet?". „In de praktijk is de regeling niet te hanteren. Bovendien, het verbod geldt tot een uur na zons ondergang. Zomers blijft het nog erg lang licht nadat de zon is on dergegaan. Dus op den en 's nachts mag het alle maal wel. Het is een idiote wetge ving die zyn doel voorbijschiet en niet is te controleren. We heb ben met de gemeenten om de ta fel gezeten om een alternatieve oplossing te zoeken. Laat ze ons maar een parcours aanwijzen. Maar ze zijn er niet ontvankelijk voor. Nee, onverharde openbare wegen verbieden voor alle moto ren en brommers. Er zijn enkele uitzonderingen gemaakt voor be paalde wegen. Misschien omdat anders sommige raadsleden een eindje moeten omrijden...".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 19