Volwasseneneducatie
steeds belangrijker
'Ontwikkeling in
wereld is hoopvol'
Brinkman schrapt korting
op de hulp dicht bij huis
Suriname en Antillen
zorgenkind kabinet
'Stuwmeer' verdwijnt
bij ontwikkelingshulp
Van den Broek optimistisch
DE
MILJOENENNOTA
Kabinet vaag
over meedoen
Star Wars
Ook verdere vermindering vissersvloot
Braks: grens landbouw bereikt
Brinkman wil
gaan praten
met de jeugd
'Belangstelling voor
cultuur moet groter'
Vergrijzing
slaat toe
Klachtenbureau voor in landbouw
ongewenste intimiteit
DINSDAG 17 SEPTEMBER 1985
BINNENLAND
PAGINA 9
DEN HAAG (ANP) - De toestand
in Suriname is nog niet wezenlijk
verbeterd. Minister Van den Broek
en staatssecretaris van Eekelen
blijven daarom aandringen op con
crete stappen ter herstel van de de
mocratie. Essentieel is daarbij
meer rechtszekerheid en 'althans
enige vorm van volksraadpleging
op korte termijn'.
In hun streven naar normalise
ring van betrekkingen voelen de
bewindslieden zich gesteund door
de contacten met landen als Brazi
lië, Colombia en Venezuela, die be
reid zijn om bij het Surinaamse be
wind aan te dringen op herstel van
de rechtsstaat.
Minister De Koning (Antilliaanse
zaken) stelt in de Miljoenennota
dat financiële zelfstandigheid uit-
gangspunt blijft voor het beleid ten
aanzien van de Nederlandse Antil
len. Daarom wil hij de Nederlandse
bijdrage aan het solidariteitsfonds
zo klein mogelijk houden. Neder
land is dan ook niet bereid de zoge
naamde 'overige kosten' (voor de
Landsdiensten op de eilanden) te
betalen. Slechts in de overgangssi
tuatie, die is ontstaan door het uit
treden van Aruba, is ons land be
reid tijdelijk in deze kosten een bij
drage te geven voor twee of drie
jaar.
Voor de hulp aan de Antillen en
Aruba is volgend jaar een bedrag
beschikbaar van 268,6 miljoen gul
den. Daarvan krijgen de Antillen
driekwart, Aruba een kwart.
Lago
De sluiting van de Lago-
raffinaderij op Aruba betekent vol
gens De Koning een abrupte ver
andering in de economische struc
tuur en een ernstige aantasting van
het levenspeil van dè bevolking.
Op Curasao dreigt hetzelfde te ge
beuren en 'ook in andere sectoren
op dit eiland is de situatie zorge
lijk'. De bewindsman wil een te
grote alhankelijkheid van het toe
risme vermijden. Hij acht kosten
verlaging noodzakelijk voor een
betere concurrentiepositie, hoewel
dit een 'pijnlijk proces van sane
ring' betekent.
DEN HAAG (GPD) Het onderwijs aan volwassenen wordt in de toekomst een van de
belangrijkste beleidsterreinen van het ministerie van onderwijs en wetenschappen. Door
de ontwikkeling van de technologie en de grote veranderingen in vrijwel alle beroepen,
veroudert het onderwijs snel. Bijscholing van volwassenen is daarom meer dan ooit
nodig.
Dat schrijven minister Deetman en
zijn staatssecretarissen Van Leïj-
enhorst en Ginjaar-Maas in de be
groting voor 1986. Die bedraagt
met een bedrag van ruim 26,5 mil
jard gulden een half miljard meer
dan vorig jaar.
Volgens Deetman her
leeft in het bedrijfsleven de ten- derwijsbegroting is de aandacht
Onderwijs
en Wetenschappen
dens om grote bedragen i
bijscholing van werknemers te
de kwaliteit van hét onder
wijs. Er moet weer rust komen
besteden. Het onderwijs moet zich de 'pedagogische provincie', zodat
daarop instellen: het middelbaar er, na de jaren waarin opeenvol-
en hoger beroepsonderwijs en de gende ministers het hele onderwijs
universiteiten zullen in overleg op z'n kop zetten, weer gewerkt
met het bedrijfsleven cursussen kan worden. In plaats van eindelo-
gaan verzorgen. Allerlei regelingen ze plannenmakerij zal het ministe-
die dat moeilijk of onmogelijk r
ken worden op de helling gezet.
Een tweede rode draad in de oi
rie zich de komende tien, vijftien
jaar vooral met kwaliteitsbewa
king bezighouden: de opleidingen
moeten mensen afleveren waar
naar op de arbeidsmarkt vraag is.
Peiling
Daarom zal het periodieke pei-
lingsonderzoek naar het onder
wijsniveau, dat nu al op de basis
scholen wordt uitgevoerd, moge
lijk ook in het voortgezet onder
wijs een plaats krijgen.
Volgend jaar hoopt de
minister een nota uit te brengen
over de wijze waarop scholen
voortdurend hun eigen kwaliteit
kunnen toetsen.
In 1986 wordt opnieuw gestreefd
naar vergroting van het aantal leer
lingenplaatsen tot 50.000. De groei
daarvan in het afgelopen jaar was
twintig procent en volgens minis
ter Deetman 'licht teleurstellend'.
Volgend jaar nemen overheidsin
stellingen 5700 leerlingen in dienst
en afgelopen maand is de korte en
sterk praktijkgerichte computer
cursus voor schoolverlaters begon
nen, waaraan jaarlijks 5000 jonge
ren kunnen meedoen.
De werkgelegenheid in het on
derwijs neemt door de daling van
het aantal leerlingen verder af.
Deetman wil de gevolgen van die
daling zoveel mogelijk beperken.
Het werkgelegenheidsproject in
het onderwijs wordt gestaakt en
het geld dat tot nu toe in dat pro
ject is gestoken, zal worden be
steed aan arbeidstijdverkorting.
De mogelijkheid om met 59 jaar
vervroegd uit te treden, blijft be
staan. Daardoor kan het aantal ar
beidsplaatsen in het onderwijs met
bijna 6000 toenemen.
Schoo krijgt half miljoen meer
Ontwikkelings
samenwerking
DEN HAAG (GPD/ANP) Het ka
binet-Lübbers geeft in 1986 voor
het eerst in de geschiedenis
werkelijk 1,5 procent van het netto
nationaal inkomen aan ontwikke
lingssamenwerking, volgens mi
nister Schoo. In het verleden werd
die 1,5 procent alleen op papier ge
haald. Veel geld werd wel gereser
veerd, maar kon door verschillen
de oorzaken niet worden uitgege
ven. In de afgelopen jaren ont
stond daardoor een 'stuwmeer' van
2,3 miljard gulden.
Dit stuwmeer is de afgelopen ja
ren een bron van onenigheid ge
weest tussen Ontwikkelingssa
menwerking en Financiën. Dit jaar
is een oplossing gevonden: het
stuwmeer verdwijnt in ruil voor
een tien jaar durende 'extra' dona
tie van Financiën aan Ontwikke
lingssamenwerking van 255 mil
joen.
Schoo krijgt, inclusief dat extra
kwart miljard, het komende jaar
5132,3 miljoen gulden te besteden,
een half miljard meer dan vorig
jaar. Dat andere kwart miljard
vloeit voort uit de nieuwe, hogere
inschatting van het nationaal inko
men door het Centraal Planbureau.
Schoo gaf zichzelf en het kabinet
op voorhand een schouderklopje.
"Ik mag eraan herinneren dat on
danks de moeilijke economische
omstandigheden, het kabinet de
afgelopen vier jaar liefst 800 mil
joen extra heeft uitgegeven aan
ontwikkelingshulp".
Programmalanden
Voor de tien programmalanden,
Buitenlandse Zaken
DEN HAAG (ANP - Minister
Van den Broek en staatssecreta
ris Van Eekelen zijn optimisti
scher gestemd over de interna
tionale ontwikkelingen dan ze in
lange tijd zijn geweest. Ze signa
leren 'hoopgevende ontwikkelin
gen' als een hervatting van een
'reële Oost-Westdialoog', de Eu
ropese samenwerking komt na
een impasse weer op gang, de
aandacht voor mensenrechten
neemt in steeds meer landen toe,
en in het Midden-Oosten zoeken
gematigde krachten naar wegen
om het vredesproces een nieuwe
impuls te geven.
Anderzijds worden de r
rechten nog altijd grootscheeps
geschonden, is het op verschei
dene plaatsen in de wereld oor
log en zijn de economische pro
blemen van de armste landen,
met name in Afrika, nog groter
geworden.
Juist omdat Nederlands moge
lijkheden beperkt zijn, is Euro
pese en Westerse samenwerking
geboden. Daarbij moet Neder
land 'zijn stem duidelijk laten
klinken, wil het gehoord wor
den'. "Maar de nadruk zal meer
moeten liggen op het overtuigen
dan het getuigen", aldus de bei
de bewindslieden.
EG
Nederland bekleedt het eerste
halljaar van 1986 het voorzitter
schap van de Europese Gemeen
schap, waarmee 'het niet zo
slecht gaat als soms wel eens
wordt verondersteld', aldus Van
Eekelen en Van den Broek. Ne
derland zal straks voorrang ge
ven aan zaken die rechtstreeks
de Europese burger ten goede
komen, zoals het gemakkelijker
passeren van landsgrenzen, on
derlinge erkenning van diplo
ma's, consumentenbescherming
en samenwerking bij de bestrij
ding van milieuverontreiniging.
De bewindslieden willen zich
ook sterk maken voor een inter
nationaal verbod op proeven met
kernwapens. Het KNMI heeft
Van den Broek: kritiek op
beleid in Nicaragua (foto anp»
deelgenomen aan een experi
ment waarbij 79 seismische sta
tions in 38 landen samenwerkten
bij het ontdekken van kernwa
penproeven. Overwogen wordt
een seismisch station in een der
de-wereldland te financieren, om
het probleem van het tekort aan
stations rond of ten zuiden van
r te verminderen.
Nicaragua
Voor het beleid van de VS in
Centraal Amerika hebben de be
windslieden geen goed woord
over. Ook Nederland maakt zich
steeds meer zorgen over het de
mocratisch gehalte van de Sandi-
nistische regering in Nicaragua,
maar 'begrip voor de Amerikaan
se veiligheidsbelangen laat zich
niet zonder meer vertalen in het
onderschrijven van het Ameri
kaanse beleid'. De teleurstelling
over de richting van de Sandinis
ten 'mag geen vrijbrief vormen
voor een beleid dat in laatste in
stantie dreigt neer te komen op
een aantasting van het recht op
zelfbeschikking'.
De wetenschap dat de EG zich
interesseert voor het lot van La-
tijns-Amerika. kan 'een positieve
invloed uitoefenen in een we
relddeel waar in het verleden de
Verenigde Staten hun belangen
te vaak en te lichtvaardig aan mi
litaire regimes hebben toever
trouwd'.
DEN HAAG (GPD) - Het ant
woord op de vraag in hoeverre Ne
derlandse bedrijven kunnen profi
teren van technologische samen
werking met de VS, is doorslagge
vend voor Nederlandse deelname
aan het omstreden Star-Warspro-
ject. De Tweede Kamer krijgt bin
nenkort een brief over de kabinets
plannen ten aanzien van SDI.
Eind maart nodigden de VS de
NAVO-partners uit om mee te
doen. Een aantal van hen, Canada,
Noorwegen en Frankrijk, heeft af
wijzend gereageerd. Nederland
moet de Amerikanen nog antwoor
den.
De SDI-paragrafen in de begro
tingen van Defensie en Buiten
landse Zaken geven niet aan hoe
dat antwoord concreet zal luiden.
Volgens minister De Ruiter (defen
sie) hebben de VS geen 'vastom
lijnde ideeën' over de Nederlandse
deelneming. De Ruiter conclu
deert dat er maar een geringe kans
is dat Nederlandse bedrijven een
groot SDI-project in de wacht sle
pen.
Zeer goed ingelichte Haagse
bronnen voorspellen dat het kabi
net de Amerikanen niet voor het
hoofd zal stoten met een bruuske
afwijzing. Gepoogd zal worden
met de landen van de Westeurope-
se Unie tot een gecoördineerd ant
woord te komen. Overigens meent
zowel De Ruiter als Van den
Broek (buitenlandse zaken) dat te
gen onderzoek op zichzelf geen be-
Opvallend is de geringe aan
dacht die wordt gegeven aan het
Europese 'alternatief voor SDI:
het Franse Eureka-plan. In de de
fensiebegroting wordt het niet ge
noemd. Buitenlandse Zaken meldt
slechts, dat aan Eureka groot be
lang wordt gehecht en projectvoor
stellen worden voorbereid.
iwmeer 'ingeleverd' voor extra geld
waarop de hulp zich in het bijzon
der concentreert, wordt in 1986 152
miljoen gulden extra uitgetrokken.
Voor de regioprogramma's Sahel
en Zuidelijk Afrika is dat elk 13
mihoen gulden. Bij haar toelich
ting stelde Schoo dat zij tijdens het
Nederlandse EG-voorzitterschap
in de eerste helft van 1986 de struc
tuur van de voedselproduktie en
Het streven van de minister de
ontwikkelingssamenwerking een
zo breed mogelijk maatschappelijk
draagvlak te verschaffen heeft zij
vertaald in extra geld voor onder
meer de vrijwilligers (7 miljoen) en
voor de medefinancieringsorgani
saties.
DEN HAAG (ANP) - De Neder
landse landbouw en visserij heb
ben hun grenzen van de groei be
reikt. In een aantal sectoren is er
zelfs sprake van overschrijding
daarvan, hetgeen grote risico's met
zich meebrengt. Oplossingen op
korte termijn zijn 'dwingend gebo
den', oordeelt minister Braks in
zijn begroting voor 1986. De over-
produktie in de landbouw kan niet
langer meer met overheidsgeld
worden gesubsidieerd, vindt
Braks. Ook de belasting van milieu
en natuur heeft zijn grens bereikt.
Bij noodzakelijke wijzigingen in
het landbouwbeleid van de EG wil
Braks als uitgangspunten hanteren
Landbouw
en Visserij
dat de produktie zich meer op de
markt moet richten, het produktie-
proces bij de tijd moet blijven en
de productiekosten lager worden.
Voor de visserij geldt hetzelfde
als voor de landbouw. De komende
jaren moet de vloot verder inkrim
pen om een 'structureel gezonde'
visserij mogelijk te maken. Ook de
instandhouding en verbetering
DEN HAAG (ANP) - Minister
Brinkman en zijn staatssecretaris
Van der Reijden willen bij de be
zuiniging van ruim honderd mil
joen gulden het komende jaar de
eerste-lijnszorg (huisartsen, maat
schappelijk werk, gezinszorg) niet
aantasten. De bewindslieden van
WVC hebben bereikt dat de voor
ziene ombuiging van 145 miljoen
op de gezinszorg niet doorgaat.
Daar staat tegenover dat het
kruiswerk en de RIAGG's (regio
nale instituten voor ambulante
DEN HAAG (GPD) - Minister
Brinkman wil het komende
jaar ontmoetingen organiseren
met groepen jongeren en met
hen napraten over het interna
tionale jongerenjaar 1985. De
jeugd van nu vormt het maat
schappelijk en economisch
draagvlak van de toekomst en
Brinkman wil dit draagvlak
versterken. Zeker ook gezien
de voorspelde vergrijzing.
Volgens Brinkman moet het
jeugdbeleid zich ook richten op
de ouders en op voorzieningen
die dichtbij de ouders staan, zo
als consultatiebureaus, scholen
en buurthuizen die problemen
in een vroeg stadium kunnen
onderkennen en verhelpen.
De minister wil bijzondere
aandacht voor de positie van
meisjes. Zowel in het onderwijs
als op de arbeidsmarkt hebben
ze minder kansen, vindt hij.
geestelijke gezondheidszorg) niet
met de beoogde vier, maar slechts
met twee procent zullen groeien.
De kosten voor de bejaardenoor
den tonen vanaf 1987 een financië
le meevaller van circa negentig
miljoen gulden, omdat volgens een
financieringsopzet de be-
DEN HAAG (GPD) - Niet alleen
musea, toneelgroep en orkesten,
maar ook de omroepen moeten ac
tief de belangstelling van het pu
bliek voor kunst en cultuur aan
wakkeren. De omroepen kunnen
de nieuwsgierigheid prikkelen
door de aandacht op het 'kunstaan
bod' te vestigen, zegt minister
Brinkman.
De Raad van Beheer van de NOS
heeft inmiddels geïrriteerd gerea
geerd op die aanbeveling. NOS-
commissaris Beugels heeft ver
klaard dat radio en televisie best
willen bijdragen aan spreiding van
kunst en cultuur, maar daar moet
dan wel een financiële vergoeding
tegenover staan. Nu bezuinigt
Brinkman op de omroepen maar
vraagt ze tegelijkertijd om meer
cultuur te brengen.
De bewindsman heeft overigens
opnieuw kans gezien de kunst te
vrijwaren van bezuinigingen. Wel
iswaar wordt er in 1986 een bedrag
van 24,5 miljoen gulden minder
aan kunst uitgegeven, maar die
vermindering is gevonden in de
personele sfeer (doorwerking 4-
procentsoperatie ambtenarensala
rissen).
Voor incidentele toneelproduk-
ties is de komende jaren minder
geld, omdat een deel van dat geld
gebruikt zal moeten worden voor
wachtgeldregelingen van afge
vloeide werknemers bij het opge
heven toneelgezelschap Proloog
Zorgwekkend noemt de be
windsman het nog steeds da
lende bioscoopbezoek en de gevol
gen daarvan voor de financiering
van Nederlandse films. Ook in dit
verband wijst de minister erop dat
de omroep meer aan de produktie
van films zou moeten bijdragen.
Wel signaleert hij een 'verheugen
de toename' van het artistieke peil
van de film. De overheid zal ter sti
mulering aanzienlijk meer geld
voor films vrijmaken. Er zal een
speciaal exportbureau komen dat
de Nederlandse film in het buiten
land extra onder de aandacht zal
brengen.
jaardenoorden moeten uitkomen
met een gegeven budget en niet
langer de werkelijke kosten kun
nen declareren.
Voor knelpunten in de kinderop
vang wordt eenmalig 8,8 miljoen
gulden gereserveerd en voor vrij
willigerswerk drie miljoen. Vijf
miljoen komt beschikbaar voor in
voering van het leenrecht bij de
openbare bibliotheken. Voortzet-
ting van lopende projecten voor
werkloze jongeren (tien miljoen)
bleek niet mogelijk.
Anderhalf miljoen gulden komt
beschikbaar voor het alcoholmati-
gingsbeleid. Projecten en experi
menten van 'gemeenten om de
(kleine) criminaliteit tegen te gaan
vergen 45. De boekenmarkt blijft
kwetsbaar. De minister overweegt
daarom een wettelijke vaste boe
kenprijs en intensivering van sa
menwerking tussen bibliothèken
en de boekenbranche om de lees
cultuur te bevorderen.
Staatssecretaris Van der Reijden
gaat het komende jaar bekijken of
de btw-heffing in sportkantines en
de afspraken over vergoedingen
aan vrijwilligers in die sector de
concurrentievervalsing ten opzich
te van de gevestigde horecasector
teniet hebben gedaan.
Ziekenfonds
Van der Reijden gaat er voorals
nog van uit dat zijn plannen om het
vrijwillig ziekenfonds en de bejaar
denverzekering op te heffen, op 1
januari kunnen doorgaan. De be
windsman hoopt de politieke
schermutselingen over deze over
gang, waarbij 800.000 verzekerden
betrokken zijn, nog ruim op tijd in
zijn voordeel te kunnen beslissen.
Volgens de plannen van Van der
Reijden gaan de bejaarden naar het
verplichte ziekenfonds en moeten
de vrijwillig ziekenfondsverzeker
den (kleine zelfstandigen e.d.) zich
I bij particuliere maatschappijen
verzekeren.
van het milieu en de natuur stellen
hun grenzen aan de produktie van
land- en tuinbouw. Toch is er geen
sprake van een tegengesteld be
lang. Braks: "De kwaliteit van bo
dem, water en lucht is immers een
factor van betekenis voor de agari-
sche produktie en daarom mede
bepalend voor een rendabele be
drijfsvoering, nu en later".
Bos
Net als dit jaar wordt ook in 1986
onderzoek gedaan naar de gezond
heid van het Nederlandse bos.
Voor de verwerving van gronden
in het kader van natuur- en land
schapsbescherming is op de begro
ting twaalf miljoen gulden opgeno
men. Daarnaast wordt ook volgend
jaar uit de verkoop van Domein
gronden negentien miljoen gulden
beschikbaar gesteld voor de aan
koop van grond voor reservaten.
Bovendien is er volgend jaar voor
het eerst geld beschikbaar voor de
uitbreiding van het bosareaal,
waarbij de aanleg van nieuwe bos
sen in de Randstad voorrang heeft.
Uitgangspunt is dat de bossen zo
wel een economische als recreatie
ve functie moeten hebben.
De instandhouding van natuur
terreinen geeft volgens Braks
steeds meer problemen. Vaak zijn
het factoren van buiten die de ge
bieden bedreigen met als gevolgen
onder andere verdroging en ver-
grassing. Braks noemt het ver
heugend dat ook bij boeren zelf de
belangstelling voor het instand
houden van het specifieke zoals
houtwallen en houtkades begint te
herleven.
DEN HAAG (GPD) - Er komt een bureau waar vrouwen kunnen klagen
over ongewenste intimiteiten op het werk. De stichting 'handen thuis'
tcrijgt hiervoor driejaar lang subsidie. Verder komt op het ministerie van
WVC bij wijze van experiment een vertrouwenspersoon, waar vrouwen
met klachten over ongewenste intimiteiten terecht kunnen. Staatssecre
taris Kappeyne van de Coppello (emancipatie) wil dat in de toekomst op
alle departementen zulke vertrouwenslieden komen.
Dat zegt ze in de voortgangsnota over bestrijding van seksueel geweld
tegen vrouwen en meisjes. De komende tijd krijgt een aantal nieuwe
punten de aandacht, zoals de mogelijke verbanden tussen verschillende
vormen van seksueel geweld zoals prostitutie en incest-ervaring op vroe
gere leeftijd, de discussie over de wijze waarop het beste ingegrepen kan
worden (hulpverlening, politie of strafrecht) en de positie van de daders.
Ook krijgen de gemeenten een grotere rol bijvoorbeeld in het aanpakken
van voor vrouwen onveilige plaatsen
Dit jaar is samen met Binnenlandse Zaken een project gefinancierd
voor de training van politiemensen in de opvang van slachtoffers van
zedendelicten. Dit jaar zal er ook aandacht worden besteed aan de beeld
vorming over homoseksualiteit binnen de politiekorpsen.
DEN HAAG (GPD) - De gemiddel
de leeftijd van boeren en tuinders
neemt nog steeds toe. Over enige
tijd kan dat gemakkelijk leiden tot
een versnelde daling van het aantal
bedrijven, aldus minister Braks bg
zijn begroting.
Het afgelopen jaar was dat nog
niet zo. Toen daalde het aantal be
drijven met 0,6 procent Dat wordt
de komende jaren anders, ver
wacht Braks. Heel wat melkvee
houders zullen dan de pijp aan
Maarten geven. De superheffing
heeft daar volgens de bewindsman
geen doorslaggevende invloed op.
De bedrijfsopvolging bij de ge
zondere kleine melkveebedrijven
zal extra aandacht vragen. Ook de
continuïteit van grotere bedrijven
verdient extra aandacht omdat
vooral hier de financierbaarheid en
de kwaliteit van het management
de knelpunten zijn.
