Wijziging hoek
steen apartheid
Privé gaat op tourneej
Overgelopen KGB'er 'grote vangst'
Mitterrands gang naar Mururoa
Advies: vervang pasjeswetten
Kapitein die zwarten
dumpte 10 jaar cel in
VS blijven
weg bij
proces Hof
Dorp in Peru verdwenen
Doe mee
ases&z0
met Privé
VRIJDAG 13 SEPTEMBER 1985
BUITENLAND
PAGINA 7
JOHANNESBURG (AP) - De Zuidafrikaanse regering heeft gisteren laten weten dat de
pasjeswetten, waardoor zwarten in blanke gebieden beperkt worden in hun bewegings
vrijheid, mogelijk worden afgeschaft. De pasjeswetten worden met de thuislandenpoli-
tiek als twee belangrijke pijlers van ap&rtheid gezien.
De mededeling van de regering
volgt op een advies van de com
missie voor grondwetszaken van
de presidentiële raad. In een rap
port van de commissie wérd ge
zegd dat de wetten 'zoals ze nu
worden toegepast worden, discri
minerend zijn en in strijd met de
elementaire rechten van de mens.'
De leden van de commissie zijn
door president Botha zelf be
noemd.
In het advies van de presidentië
le commissie wordt gezegd dat de
pasjeswetten moeten worden ver
vangen door een urbanisatieplan
om de stroom van mensen naar de
grote steden tegen te gaan. Zuid-
Afrika's oplossing hiervoor was
om blanken toe te staan zich te ves
tigen waar ze wilden terwijl zwar
ten aan zware beperkingen werden
onderworpen.
Volgens de commissie moet ook
meer geld worden besteed aan de
ontwikkeling van de zwarte woon
wijken en toestemming worden ge
geven voor officieuze zwarte ne
derzettingen aan de rand van grote
steden.
De zwarten zouden zelf betrok
ken moeten worden bij de ontwik
keling van hun woonwijken, aldus
het rapport. De regering heeft ech
ter nog steeds moeite om zwarte
leiders over te halen mee te werken
aan dergelijke plannen.
De regeringen van de Verenigde
ATHENE (AFP/DPA) - De recht
bank in Athene heeft gisteren de
kapitein Antonis Plytzanopoulos
veroordeeld tot 10 jaar en 10 maan
den gevangenisstraf. Hij werd
schuldig bevonden aan het over
boord zetten van 11 Afrikaanse
verstekelingen voor de kust van
Somalië. De blinde verstekelingen
werden overboord gezet in een ge
bied waar veel haaien voorkomen.
In zijn verdediging had de kapitein
aangevoerd dat "haaien toch geen
zwarten eten".
Het is niet bekend wat het lot is
geweest van de verstekelingen.
Een onderzoek van het internatio
nale Rode Kruis heeft niets opgele
verd. Dat gegeven vormde tfbor de
rechtbank de reden om de kapitein
tot een lagere straf te veroordelen
dan het openbaar ministerie had
geëist. De andere bemanningsle
den werden veroordeeld tot gevan
genisstraffen die varieerden van 6
tot 44 maanden.
Staten en Groot-Brittannië hebben
onmiddellijk positief gereageerd
op de aankondiging van de Zuid
afrikaanse president Botha dat de
pasjeswetten misschien in de toe
komst zullen worden afgeschaft.
Rellen
De Zuidafrikaanse politie heeft
gisteren drie zwarten doodgescho
ten in de buurt van Kaapstad en 10
zwarte scholieren en een blanke
onderwijzeres verwond bij Johan
nesburg. De politie deelde mee dat
drie zwarten om het leven kwamen
in de zwarte woonwijk Guguletu
bij Kaapstad, toen de politie scho
ten afvuurde op een menigte van
ongeveer 100 zwarten, die een weg
gebarricadeerd hadden met bran
dende autobanden.
In Soweto, het grootste zwarte
ghetto van Zuid-Afrika bij Johan
nesburg, schoot de politie op een
groep betogende scholieren. Drie
meisjes, zeven jongens en een
blanke onderwijzeres liepen schot
wonden op. Het was volgens een
politiewoordvoerder onduidelijk
hoe de lerares in de vuurlinie te
recht was gekomen. Bewoners van
de wijk Pimville zeiden dat de poli
tie op een gegeven moment in het
wilde weg om zich heen schoot.
De Zuidafrikaanse regering
heeft de verkoop van het Ameri
kaanse blad Newsweek van deze
week verboden. Verslaggever Ray
Wilkinson van Newsweek kreeg
het bevel om het land te verlaten.
Het verhaal dat hij had geschreven
zou volgens de regering 'het ge
weld op straat' bevorderen.
Acht leden van de Groenenfrac-
tie van de Westduitse Bondsdag
hebben gisteren een tweedaagse
protestactie in de Westduitse am
bassade in Pretoria beëindigd.
Aanleiding tot hun actie was de
weigering van de Westduitse rege
ring om harde economische sanc
ties af te kondigen tegen Zuid-Afri-
PARIJS - In Frankrijk lopen 58
kinderen met het Aids-virus rond
en daarvan zijn er 'enige tientallen'
gewoon op school of in een crèche.
Deze mededeling van het hoofd
van de afdeling immunologie van
het beroemde Paryse kinderzie
kenhuis Necker zaaide aanvanke
lijk enige paniek. Ze leidde echter
door
Rudolph Bakker
niet tot angstpsychoses en mani
festaties zoals die zich deze dagen
op Amerikaanse scholen hebben
voorgedaan.
Professor Griscelli verklaarde te
genover de pers en in TV-inter-
views dat kinderen met het Aids-
virus geen enkel gevaar voor ande
re kinderen opleveren. Tenslotte
wordt het alleen overgebracht door
DEN HAAG (AP) - Nicaragua
heeft gisteren tegenover het inter
nationale gerechtshof in Den Haag
verklaard dat de Verenigde Staten
een verbod van het hof op verdere
hulp aan de anti-Sandinistische re
bellen 'op flagrante wijze heeft ge
negeerd.'
De door Nicaragua aangespan-
nen rechtszaak tegen de Ameri
kaanse regering op beschuldiging
van betrokkenheid bij sabotage-ac-
ties in Nicaragua, werd gisteren na
een reces van tien maanden voort
gezet met een reeks hoorzittingen.
De Amerikaanse regering boycot
het proces, en heeft aangekondigd
de uitspraken van het hof naast
zich neer te zullen leggen. Het
Amerikaanse argument daarbij is
dat de Sandinisten het proces
slechts willen misbruiken als een
'propaganda-forum.' De Sandinis
ten hebben echter aangekondigd
met bewijsmateriaal en getuigen te
zullen komen om hun beweringen
te staven dat de VS de tegen hen
gerichte agressie daadwerkelijk
steunt.
Voorafgaand aan het proces gaf
Nicaragua een getuigenverklaring
vrij, waarin een voormalige contra
leider verklaart dat de CIA direct
betrokken is bij de oorlog tegen de
Sandinistische regering.
In een getuigenverklaring van de
voormalige rebellenleider Edgar
Chamorro zegt deze dat hij in 1981
een ontmoeting heeft gehad met
CIA-agenten, die hem vertelden
dat zij spraken uit naam van de
president van de Verenigde Staten
die 'de Sandinisten weg wilde heb
ben'.
In Frankrijk
50 kinderen
met Aids-virus
seksueel contact en bloedtransfu
sie. Sinds 1 augustus wordt in
Frankrijk het bloed van donors
voor de transfusie op het virus ge
controleerd. Bij ouders opgeko
men angst dat de ziekte via speek
sel zou kunnen worden overge
bracht, wordt door de experts met
klem bestreden.
Kinderen kunnen een Aids-virus
alleen oplopen in de baarmoeder
en - tot voor kort en nu niet meer -
door bloedtransfusie. We kennen
geen enkel kind, aldus professor
Griscelli, dat het virus op een ande
re manier zou hebben gekregen.
Deze constatering stelt Franse va
ders en moeders wellicht gerust.
Wat niet wegneemt dat ze achteraf
tot de conclusie komen dat hun
kinderen min of meer als proefko
nijnen zijn gebruikt om te zien wat
er zou gebeuren als ze met kinde
ren met het Aids-virus samen zijn.
Bij een opinie-onderzoek is ko
men vast te staan dat 35 procent
van de ouders ervoor zouden zor
gen dat hun kind geen contact zou
hebben met een Aids-dragend
kind. Van de ondervraagden
meent 26 procent dat er voor hun
kinderen geen gevaar voor besmet
ting zou bestaan. Professor Gris
celli goot nog wat olie op de golven
door erop te wijzen dat voor kinde
ren op school het gevaar veel gro
ter is om met het hepatitus-virus te
worden besmet dan met Aids. Een
argument even weinig doeltref
fend als dat waarbij wordt gecon
stateerd dat de automobiel gevaar
lijker is dan het vliegtuig.
Het internationale Hof van Justitie is gisteren in het Haagse vredespa
leis begonnen met de behandeling van de strafklacht van Nicaragua te
gen de VS. De Amerikaan tafel bleef leeg. (foto anp>
Omstreden reis moet Franse autoriteit bevestigen
PARIJS - Het bliksembezoek van
president Mitterrand aan de Muru-
roa-atol is door de politieke vrien
den van het socialistische staats
hoofd evengoed als door zijn te
genstanders met instemming be
groet. Andere geluiden komen uit
Australië en Nieuw-Zeeland. De
premiers van die landen hebben de
aanwezigheid van het Franse
staatshoofd in het eilandenrijk van
de Stille Zuidzee als provocatie af
geschilderd.
door
Rudolph Bakker
Niemand twijfelt over de aard
van de politieke manoeuvre van de
president. Hij komt duidelijk ma
ken dat Frankrijk in de Stille Zuid
zee territoriale rechten heeft. En
dat zijn land rustig zal doorgaan
met het doen van atoomproeven
op de Mururoa-atol, alle protesten
uit omringende gebieden ten spijt.
Deze reis per Concorde over een
afstand van 20.000 kilometer was
niet nodig geweest als de Franse
geheime dienst niet betrokken was
geweest bij de aanslag op de Rain
bow Warrior in de haven van het
Nieuwzeelandse Auckland in juli
van dit jaar.
De Franse regering heeft gepro
beerd te verhinderen dat de Rain
bow Warrior van de internationale
milieu-organisatie Greenpeace als
middelpunt van een protestvloot
naar Mururoa zou opstomen om de
bevolking op de omringende eilan
den tegen de atoomproeven in het
geweer te roepen. Met deze actie
zouden de proeven niet alleen wor
den gehinderd, maar de Franse re
gering zou er zelfs toe gedwongen
kunnen worden ze te beëindigen.
De Gaulle
De aanwezigheid van de Franse
president op Mururoa is nu juist
bedoeld als een onderstreping van
de rol die Frankrijk zich in dit
Oost-West-conflict al sinds presi
dent De Gaulle had toebedacht:
die van een onafhankelijke, met
een eigen atoomwapen' uitgeruste
bemiddelaar. President De Gaulle
was voor Mitterrand het eerste en
laatste Franse staatshoofd dat voet
op de Mururoa-atol zette. De Gaul
le volgde er het ontploffen van een
atoombom, proeven die sindsdien
al lang niet meer in de lucht, maar
onder de grond worden gedaan.
Een provocatie in de ogen van de
Australiërs en de Nieuwzeelanders
is ongetwijfeld ook Mitterrands
initiatief tot het oprichten van een
'comité voor de coördinatie van de
Zuidelijke Pacific', waarin Franse
ambassadeurs en gezaghebbers
van overzeese gebieden in dit deel
van de wereld zitting hebben. Dit
'comité' is onder meer het ant
woord op het 'Forum van de
Zuidelijke Pacific', waaraan der
tien landen deelnemen onder lei
ding van Australië en Nieuw-Zee-
land. Pogingen van het bestuur
van de Franse Polynesische Archi
pel, en van de onafhankelijkheids
beweging FLNKS op Nieuw-Cale-
donië, om als toeschouwers aan dit
forum deel te nemen, zijn afge
ketst. Een aantal deelnemende on
afhankelijke regeringen zou achter
de schermen het niet helemaal met
de pacifistische koers van dit fo
rum eens zijn.
Vastberaden
Zowel naar buiten toe als naar
binnen dient de reis van de Franse
president het bewijs te leveren van
Frankrijks internationale kracht
en vastberadenheid. In '83 was Mit
terrand onverwacht in Beiroet na
de terroristenaanslag waarbij een
aantal Franse soldaten het leven
liet. Het jaar daarop ontmoette Mit
terrand op het eiland Kreta de Li
bische machthebber Gaddafi, om
een eind te maken aan de machts
strijd in Tsjaad. En afgelopen ja
nuari was hij in de Nieuwcaledoni-
sche hoofdstad Noumea om er dui
delijk te maken dat - ondanks een
zekere mate van onafhankelijkheid
voor dit Franse eilandenrijk over
zee - Frankrijks aanwezigheid er
niet in twijfel moest worden ge
trokken. Deze onverwachte verto
ningen van macht spraken de
Fransen op korte termijn wel aan.
Wat niet wegnam dat de Franse
troepen zich later uit Beiroet terug
trokken, Gaddafi ermee doorging
zijn troepen in Tsjaad te infiltreren
en de strategische positie van
Nieuw-Caledonië niet volledig be
wijsbaar is.
Geen kritiek
Op korte termijn zal de reis van
de Franse president naar Mururoa
in Frankrijk door niemand - behal
ve door de snel in belang afnemen
de communisten - worden bekriti
seerd. Het enige werkelijke protest
komt uit de ecologenhoek, die in
Frankrijk echter elke politieke be
tekenis verloren heeft. Het dagblad
Le Monde noemde kortgeleden het
meest zorgwekkend van de aan
slag op de Rainbow Warrior het
uitblijven van enige noemenswaar
dige reactie vanuit de Franse be
volking. Frankrijk is het enige land
in West-Europa - aldus het blad -
dat een autonome internationale
rol wil blijven spelen op basis van
zijn atoommacht. Bovendien
wordt deze rol er door bijna alle po
litieke stromingen gesteund. Hier
door heeft de staat - aldus Le Mon
de - een aanzienlijke autoriteit ver
kregen, een autoriteit die ze in lan
den als de Bondsrepubliek, Italië
en Nederland verloren heeft.
Zijn reis naar de Mururoa-atol zal
de socialistische partij van de pre
sident dan ook bij de komende par
lementsverkiezingen in maart al
leen te staan komen op het verlies
van de ecologenstemmen. Pacifis
ten en ecologen vormen in dit land
echter een nietig groepje roepen
den in de woestijn.
LIMA (Rtr.) - Een afgelegen In
diaans dorp in de Peruaanse An
des waar in 1983 acht verslagge
vers werden vermoord, is tot de
grond afgebroken en de 500 in
woners zijn verdwenen.
De politie die op zoek was naar
de oud-burgemeester van Uchu-
ruccay, 50 km van Ayacucho,
trof deze week nog slechts enke
le muren aan waar de kerk, de
school en het dorpskantoor ston
den, zo verluidde. Er was geen
teken van de veelal ongeletterde
inwoners, die zijn beschuldigd
van het stenigen, neersteken en
doden van acht journalisten in
januari 1983. Ze hadden de ver
slaggevers aangezien voor guer
rillastrijders van de maoïstische
beweging Sendero Luminoso
(Lichtend Pad). De Indianen
hebben zich kennelijk elders ge
vestigd.
'Afrika doet te
weinig aan Aids'
LOESAKA (IPS) - De Wereld Ge
zondheids Organisatie (WHO) is
verontrust over de houding van
Afrikaanse regeringen ten aanzien
van Aids. Dat heeft Gottlieb Mone-
kosso, directeur van de WHO voor
Afrika, gezegd ter gelegenheid van
een regionale conferentie van de
organisatie, die woensdag in de
Zambiaanse hoofdstad Loesaka is
begonnen.
Afrikaanse regeringen hebben
tot nu toe gevallen van de besmet
telijke ziekte, waarvoor nog geen
geneesmiddelen zijn ontdekt, niet
gerapporteerd. De gezondheidsor
ganisatie had de regeringen om
aantallen van bekende Aids-pa-
tiënten gevraagd. Afrika, met na
me Zaire, wordt door deskundigen
een belangrijke brandhaard van de
ziekte genoemd. Volgens Mone-
kosso kan de negatieve houding
van Afrikaanse regeringen de po
gingen van de WHO om de epide
mie onder controle te krijgen on
dermijnen.
De WHO ontwikkelt op het ogen
blik apparatuur waarmee onder
zoekers kunnen vaststellen of pa
tiënten drager van Aids zijn, aldus
Monekosso. Voorts komt er een
programma dat moet voorkomen
dat mensen na een bloedtransfusie
besmet raken.
Dodencijfer van
treinramp nu 49
VISEU (AP) - Uitgeputte brand
weerlieden hebben gisteren uit de
verwrongen en gesmolten wrak
stukken van twee personentreinen
nog meer lijken geborgen, waar
door het officiële dodencijfer van
de botsing van woensdag is geste
gen tot zeker 49. Het was de ergste
treinramp in Portugal sinds in 1965
80 mensen omkwamen bij een der
gelijk ongeluk in Custoias bij Op
orto.
Volgens functionarissen belast
met de reddingswerkzaamheden
zijn tot nog toe 17 lijken geïdentifi
ceerd, allen Portugezen, en kan het
dodental nog stijgen, omdat een
aantal gewonden in levensgevaar
verkeert. Zeker 81 gewonden zijn
naar ziekenhuizen in grote steden
als Oporto en Lissabon vervoerd,
van wie de meesten met ernstige
brandwonden.
Functionarissen wisten nog
steeds niet zeker hoeveel passa
giers aan boord waren van de twee
treinen - de ene een sneltrein met
honderden gastarbeiders op weg
naar Frankrijk, en de andere een
lokale trein.
De sneltrein, bestaande uit ge
wone wagons, zeven slaapwagons,
een restauratiewagen en een goe
derenwagon, was op weg van de
kustplaats Oporto naar Hendaye in
Frankrijk. De trein had vertraging
opgelopen en volgens eerdere be
richten zou de machinist niet heb
ben gewacht tot de lokale trein op
een zijspoor was gereden. Maar een
onderzoeksteam van de Portugese
spoorwegen zei nog niet zeker te
weten wat de oorzaak van het on
geluk was.
ADVERTENTIE
„n;„L„ PR1VP.1X
Winston's unieke PRIVE-
collectie in ons mode-
theater. En de mooiste
bruidsjurken ter wereld.
Presentatie Mariette
Bruggeman.
TV-PRIVE nu in hel
theater. De altijd
verrassende PRIVÉ
TALKSHOW met HENK
VAN DER MEYDEN en
PHILIP SCHELTENS.
Win die prachtige Ford
Cabriolet!
Nederlands meest
succesvolle
hitster
George Baker 1 tj
in ons Privé- Jp
theater!
Leer de trucs van de
Hollywoodsterren! Make-
up-demonstraties. Laat u
zelf behandelen!
De Privé Idee Show komt ook bij u in de buurt:
maandag 16 september.
Leiden: Stadsgehoorzaal, Breestraal 60.
Ontdek uw talent
tijdens een professionele
screentest en win een tv- of
filmrol!
Tal van nieuwe
ideeën die elke vrouw
interesseren. Kijk! Proef!
Geniet! en Bewonder!
LONDEN - Met het overlopen van
Oleg Gordievsky, hoofd van de
Russische geheime dienst KGB in
Londen, gisteren gevolgd door de
uitwijzing van 25 personeelsleden
van de Russische ambassade in
Londen, heeft de Britse veilig
heidsdienst een grote vangst ge
daan. Nu al wordt gesproken over
Britse Alliantie
De alliantie van de Britse sociaal
democraten SDP en Liberalen
doen het goed in de enquêtes te
genover hun concurrenten in de
Britse politiek, de Conservatieven
en Labour. Uit een enquête in op
dracht van het Engelse dagblad
The Guardian blijkt dat 35 procent
van de kiezers op de Alliantie zou
stemmen. Labour kreeg 34 procent
en de Conservatieven 30 procent.
De kleinere partijen zouden 1 pro
cent van de stemmen krijgen.
het belangrijkste succes van enige
westerse geheime dienst sinds ja
ren.
Dat is niet voor niets. Een woord
voerder van de Russische ambas
sade sprak weliswaar van een "on
gerechtvaardigde uitwijzing",
maar aangenomen wordt dat Gor
dievsky over een zeer uitgebreide
kennis beschikt, niet alleen over
het werk van de KGB in Engeland
alleen, maar in nog een groot aan
tal andere landen.
Illegaal
Gordievsky werd in 1938 gebo
ren, en sloot zich in 1962 aan by de
KGB. Na een opleiding die een jaar
duurde, was hij de volgende tien
jaar actief als geheim agent, zowel
in als buiten de Sowjet-Unie. Hij
was in het bijzonder belast met de
zorg voor door de KBG illegaal in
het buitenland gestationeerde
agenten.
Vanaf 1973 had hij bij de KGB
een bureaubaan, en hij moet, zo
menen Britse specialisten op het
gebied van spionage, vooral in die
tyd een zeer omvangrijke kennis
de wereldwijde activiteiten
de Russische geheime dienst
hebben opgedaan.
Vanaf het eind van de jaren '70
was Gordievsky in Scandinavië
werkzaam, tot hij in 1982 in Lon
den werd geplaatst. Net voor zyn
overlopen werd Gordievsky, de
nummer zes van de Russische am
bassade in de Britse hoofdstad, ge
promoveerd tot hoofd van de KGB
in Londen.
Gordievsky zal de komende
maanden uitgebreid en tot in alle
details worden uitgevraagd. Het is
wel zeker dat dat niet alleen een
Yri Vasilyevich Jezhov,
de 25 uitgewezen spionnen, (foto api
kwestie zal zyn van de Britse ge
heime diensten, maar ook van de
CIA en mogelyk ook de Zweedse
vergelijkbare dienst.
Nieuw bestaan
Gordievsky zal de komende tijd
wonen in een zogenaamd „safe
house", waarvan de Britse contras
pionagedienst, MI6, er her en der
door het land verspreid een aantal
heeft. Hij zal een salaris krijgen
overeenkomstig zijn rang: als hij in
de KGB kolonel was, krijgt hy het
salaris (en de pensioenrechten) van
een Britse kolonel. Als hy dat zou
willen, zou MI6 hem een nieuwe
identiteit kunnen geven om hem in
staat te stellen een heel nieuw be
staan op te bouwen.
Met het overlopen van Gordievs
ky is nu het Russische geheime
netwerk in Engeland in elk geval
voor het moment kapot. Dat het
om een uitgebreid netwerk gaat,
werd enkele maanden geleden dui
delijk toen een andere Russische
overloper, een majoor in de militai
re inlichtingendienst van de Sow-
jets, de GRU, tijdens een radio-in
terview een tipje van de sluier op
lichtte.
Volgens hem zyn er op elk gege
ven moment minstens veertig Rus
sische spionnen in Engeland werk
zaam. Die zyn niet alleen op de
Russische ambassade te vinden,
maar ook op de handelsmissie van
de Sowjets in het Noordlondense
Highgate, bij de nationale lucht
vaartmaatschappij Aeroflot, de
Russische toeristendienst Intou-
rist en onder journalisten.
De overloper, die de schuilnaam
Victor Suvarov gebruikte, zei dat
met name de handelsmissie als
„één enorm bolwerk" van de GRU
moet worden gezien. In elke Euro
pese hoofdstad, aldus Suvarov,
zyn wel 12 tot 15 GRU-agenten te
vinden.
Bladluizen
Soms worden de agenten van
GRU of KGB in Engeland ontdekt
Vanaf 1981 werden als gevolg daar
van in totaal tien Russen uitgewe
zen. Maar de spectaculairste uitwij
zing vond plaats in 1971, toen de
toenmalige minister van buiten
landse zaken Lord Home 105 Rus
sen op het vliegtuig liet zetten.
Dat kon hy doen na informatie
van Oleg Lyalin, een majoor van de
KGB, die, net als Gordievsky nu,
overliep. Lord Home is altijd nogal
filpsofisch geweest over dit soort
uitwijzingen. In een interview zei
de nu 81-jarige politicus begin dit
jaar: „Russische spionnen uitwij
zen is zoiets als bladluizen bestrij
den. Van tijd tot tijd moet de spuit
bus erop".
