'Mijn leven is een blijde gebeurtenis'
Imogen
Cooper
opent
K&O-
seizoen
Korting voor jongeren
bij aankoop van kunst
Op bezoek bij Anton Heyboer
DINSDAG 10 SEPTEMBER 1985
RADIO-TV-KUNST
De "V.O.F. (Vennootschap
onder Firma) Heyboer Ma-
LoMaJo", gevestigd in een
oude bus, loopt goed. In
Den lip, bij de boerderij
van Anton Heyboer aange
komen, worden de bezoe
kers opgevangen en door
verwezen naar een terrein-
tje aan de overkant. In ge
zelschap van een van de
vennoten klimmen met
grote regelmaat potentiële
kopers in de witgeschilder
de stadsbus barstensvol
grafiek. Op reis dus naar
Den lip.
door
Margriet Hunfeld
DEN ILP (GPD) - Na Amsterdam
(door de IJ-tunnel) komen de klei
ne plattelandweggetjes, slingerend
langs langgerekte dorpjes in een
typisch Nederlands landschap.
Rechte vaarten tussen groene,
sappige weilanden. Huizen met
bruggetjes voor de deur en koeien
in de achtertuin. Den lip. Een mooi
dorp, grauw door een regensluier
die er onvermijdelijk bij lijkt te ho
ren en, nog voor wij bij Anton Hey
boer arriveren, alvast de sfeer van
zijn werk weergeeft, werk dat ge
maakt wordt in grondkleuren en
daardoor welhaast een peinzende
neerslachtigheid ademt.
"Anton Heyboer?", zeggen men
sen op de fiets, op de vraag waar hij
in Dèn lip is te vinden: "Rij maar
gewoon rechtdoor en gebruik je
ogen; als je een heleboel ouwe
Amerikaanse auto's bij elkaar ziet
staan ben je goed".
Het klopt. Langs de weg staat
een roodachtig huis met ondoor
zichtige ramen. Op de voorgevel:
VOF Anton Heyboer. Dat laatste
wordt enige malen herhaald op
grote, oude jeeps die her en der op
het erf te vinden zijn. Het midden
van Heyboers 'estate' wordt echter
opgefleurd door twee afgetakele
autobussen, van een onbestemd
grijs, met binnenin nog de oor
spronkelijke passagiersstoelen.
Aan touwen langs de ramen han
gen etsen. Werk van Heyboer aan
wasknijpers. Achterin in de bus
een kleine tafel en, ondanks het
verval, is het zitten er comfortabel.
Joke, één van Heyboers vier
bruiden, heeft ons op verzoek van
de schilder rondgeleid. Er bestaat
van elk door Heyboer gemaakte
stuk slechts één exemplaar. Daar
om wordt op elke ets de kreet
'epreuve d'artiste' gevoegd proef
druk van de artiest. Er bestaat geen
oplage van.
Joke noemt vervolgens prijzen.
De kleinere kosten honderd gul
den, de grotere tweehonderd vijf
tig, de allergrootsten zevenhonder
denvijftig gulden.
Op de vraag waarom dit alles in
een bus wordt verhandeld en hoe
het zit met galeries en de Ameri
kaanse interesse, zegt ze snel:
"Vraag dat maar aan Anton, die
kan dat veel beter vertellen dan
ik".
Judopak
Hoewel er menig foto van Hey
boer is gepubliceerd (Vooral van
LEIDEN - De vermaarde Engel
se concertpianiste Imogen Coo
per opent op dondérdagavond 12
september het nieuwe muziek-
seizoen van K&0. Het recital dat
ze in de Kapelzaal vap K&O
geeft bestaat geheel uit composi-1
ties van Franz Schubert. Van de
ze componist worden achtereen
volgens uitgevoerd de Sonate in
a ki t. D.845, 3 Klavierstücke,
D.946 en de sonate in d gr.t.
D.850. Het recital heeft plaats in
het kader van de internationale
pianistenserie, die K&O naast ve
le andere series dit seizoen orga
niseert.
Imogen Cooper, die in het vo
rig seizoen vier Schubert-concert
in de Kapelzaal zou geven, moest
één van deze concerten wegens
ziekte afzeggen. K&O slaagde er
in om de Engelse pianiste over te
halen het afgezegde concert 'als
nog in Leiden te geven. Imogen
Cooper, die haar studie afsloot
bij de befaamde pianist Alfred
Brendel en meewerkte aan de
film 'Amadeus', wordt gerekend
tot de prominente uitvoerende
pianisten van dit moment.
v, u heb ook Anton aan de
hè', nou ja dan bracht die
dat werk van mij onmid
dellijk terug, snap je wel. Want dan
was het niet exclusief meer".
Werksters
"Ik ben daar heel blij mee, hoor.
Want ik bén dol op werksters. Ik
vind ze leuker dan mevrouwen. Ze
hebben van die dierlijke konten
hè, dat spreekt me aan. Tegen
woordig komen hier veel werk
sters, want ik heb een enorme fan
club. Het zijn allemaal vrouwen,
dus. De fans. Ze vinden me enig".
Er verschijnt nu een guitige blik
in zijn ogen (blauw) als hij ver
volgt: "Als zo'n vrouw komt dan
schieten de vonken er vanaf, een
hele regenboog mag je wel zeggen.
Meestal hang ik al tien jaar bij haar
in de kamer. Dat zegt ze me dan, en
ze weet doorgaans alles van me".
"Ik kan dan ook gerust stellen
dat ik sinds 1960 veel heb bijgedra
gen tót het geestelijk weer leefbaar
maken van Holland. Waarom Nu
ja, alleen al omdat ik al die arme
heb getracht te helpen".
Uitstraling
"Veel vrouwen gaan in deze tijd
toch kapot aan het gedrag van hun
echtgenoot. De meeste mannen
vallen nou eenmaal boven op hun
stand. Die rennen almaar achter
hun eigen problemen aan. Hebben
geen tijd meer, geen zin meer en
inspiratie meer. Als de vrouw van
zo'n man mij dan ziet dan slaakt ze
een zucht van verlichting: 'Hè, ein
delijk iemand met een geest, hoor
je haar denken".
"Ik heb een erotische uitstra
ling", vervolgt hij, "een primitief,
erotisch-seksuclc uitsraling. Zo
moet je dat zien. De meeste man
nen worden daar bijzonder pissig
om. Wat heeft hij dat ik niet heb,
vragen ze zich af. Vooral wanneer
ze weer eens iets lezen over mijn
leven met vier mooie, jonge mei
den. En die meiden die blijven hè,
dat is vooral een raadsel voor ve
len".
"Ze kunnen zo bij me weg, want
als ze hier de deur uitlopen zijn ze
één voor stuk miljonaire. Alle vier
hebben ze een aparte bankreke
ning. Daar wordt al het geld dat ik
verdien op gestort en intussen wor
den ze behoorlijk rijk. Ikzelf heb
niks. Bezit niks. Maar de meiden
wel en toch willen ze niet weg, leuk
hè".
- Wat verdient u dan met uw
kunst?
"Drie ton per jaar", zegt Heyboer
DEN HAAG (GPD) - Jongeren tus
sen 14 en 25 jaar die willen sparen
voor de aankoop van een kunst
werk, krijgen een startpremie van
vijftig gulden. Deze speciale actie
wordt de Nederlandse kunstuit
leencentra en artotheken mogelijk
gemaakt door een subsidie van het
ministerie van welzijn, volksge
zondheid en cultuur (WVC).
Volgens de Vereniging Overleg
van Artoleken (VOA) en de Federa-
i tie Kunstuitleen staan juist jonge
re?» open voor diverse kunstvor
men. Hun keuze is onbevooroor
deeld. Een gemakkelijke en goed
kope manier om met beeldende
kunst in aanraking te komen, is le-
Dat kan via artotheken en kunst
uitleencentra. Een aantal daarvan
heeft een spaarregeling waarbij
een deel van het abonnementsgeld
wordt gereserveerd als spaarte
goed dat na verloop van tijd ge
bruikt kan worden voor de aan
koop van een kunstwerk.
Om het lenen van kunst nog aan
trekkelijker te maken, verstrekken
artotheken en uitleencentra met
ingang van het nieuwe wintersei
zoen een inlegpremie van 50 gul
den aan jongeren die aan het spa
ren zijn voor een kunstwerk. De re
geling zal twee jaar duren. De actie
wordt in oktober a.s. ondersteund
met een grote publiciteitscampag-
Surinamers exposeren
AMSTERDAM - In de Nieuwe
Kerk in Amsterdam wordt tot en
met 15 september een tentoonstel
ling van werken van acht Suri
naamse kunstenaars gehouden. E.
Meijer, voormalig directeur van
het Van Goghmuseum, schreef een ting
boek over deze kunstenaars, dat
dezelfde naam draagt als de ten
toonstelling: Farawe (ver weg). De
kunstenaars zijn Armand Baag,
Frank Cretón, Eddy Goedhart,
Hans Lie, Guillaume Lo A Njoe,
Sama Parabir-Singh, Q. Jan Tel-
ttHHErwin de Vries.
Léon Orthel overleden
DEN HAAG (ANP) - De compo
nist/pianist Léon Orthel is vrijdag
in zijn woonplaats Den Haag op
tachtigjarige leeftijd overleden. De
gemeente Den Haag heeft dit
maandag bevestigd. Orthel werd
geboren in 1905 in Roosendaal. Hij
volgde in het begin van de jaren
twintig lessen voor piano, viool en
compositie aan het Koninklijk
Conservatorium in Den Haag. Ver
volgens studeerde hij nog muziek
in Berlijn.
Hij is als docent verbonden ge
weest aan het Koninklijk Conser
vatorium in Den Haag en het con
servatorium in Amsterdam. Als
pianist-solist heeft hij met vrijwel
alle Nederlandse orkesten opgetre
den. Verder componeerde hij on
der meer zes symphonieën, sona
tes voor piano, cello en viool, vele
pianowerken, liederen en ook kin-
dermuziek.
Dochter Shirley Bassey dood
LONDEN (DPA) - De 22-jarige
dochter van de Britse zangeres
Shirley Bassey is levenloos aange
troffen in de rivier Avon in de
buurt van Bristol. Samantha No-
vak was de dochter uit het eerste
huwelijk van Bassey met Kenneth
Hume. Ze droeg echter liever de
naam van Sergio Novak, Bassey's
tweede echtgenoot. Ook na de
echtscheiding bleef deze de mana
ger van zijn vroegere vrouw.
Volgens de politie vonden toeris
ten, die een boottocht maakten, za
terdag het lijk in de rivier. Saman
tha Novak kwam in de publiciteit
met het zingen van de titelsong van
een James-Bondfilm.
CABARETIER - Dc cabaretier en
pianist Hans Liberg treedt van
avond op bij Stichting Burcht aan
de Burgsteeg in Leiden. Aanvang
20.30 uur.
Anton Heyboer in zijn expositiebus.
wege zijn afwijkende levensstijl)
lijkt hij daar in het echt helemaal
niet op. Het zijn voornamelijk zijn
ogen; scherp en alert kijkend, die
het plaatje van de rare, vrijwel tan
deloze ouwe sul volkomen teniet
doen.
Deze keer ziet hij er prahtig uit in
een wijdvallend, cementkleurig ju
dopak, volgesmeerd met verfklod-
ders. Een bruine, achterovergesla
gen cowboyhoed maakt zijn
merkwsardige outfit compleet.
"Zijn jullie van een krant?",
vraagt hij stomverbaasd. "Van een
kunstredactie nog wel? Hoe is het
mogelijk. Ik lig vanaf de dag dat ik
begonnen ben (zeg maar dertig jaar
geleden) al overhoop met de Ne
derlandse kunstwereld. Ze scham- i
peren op me. Ik wordt al jaren
doodgezwegen. Omdat ik de prij
zen ondermijn, zo zeggen ze. Om
dat ik kunst verkoop op een wijze
die niet past bij het opgeschroefde
beeld dat mensen van kunst heb-|
ben".
"Vooral sinds Henk (Henk van
der Meyden, red.) over me heeft ge
schreven is het mis. Vinden ze me
'eng'. Voor die tijd hing ik in de sa
lons bij hele sjieke mensen. Maar
ja, wat gebeurde er, plotseling wist
de werkster ook wie ik was, die zei
dan tegen haar madam: 'o gut me-
openhartig. maar daarvan gaat
wel anderhalf naar de belasting,
want ik doe alles wit".
- U schijnt erg bekend te zijn in
Amerika. Zitten daar uw belang
rijkste kopers?
"Welnee, ik wordt in Amerika
niet verkocht, dat is een misvat
ting. Ik ben er redelijk bekend,
maar uitsluitend vanwege het Mu
seum of Modern Arts in New York.
Daar hangt een permanente ten
toonstelling van mijn werk. Daar
van kennen de Amerikanen mij.
Maar ze kunnen er niets van me ko
pen. Er is geen galerie die mijn
werk er aan de man brengt".
- Ik vind uw werk erg mooi. De
compositie, de kleuren, de fantasie
er van, maar het totaal doet simpel
aan. Mensen zullen snel denken:
dat kan mijn dochter van vier ook.
Er lijkt evenmin een tekentechniek
achter te zitten.
"Ik heb geen enkele opleiding
gevolgd op welk gebied dan ook.
Dat hoeft ook niet, vind.ik. Je hoeft
er gewoon niets van te weten. Al
leen het materiaal moet je kennen.
Ik maak schilderijen met grond of
gravel. Een beetje olie en plezier er
doorheen en het lukt".
Verwend
- En als ik u een tekening van
mijn jongste dochter laat zien. die
door de simpelheid ervan op werk
van u lijkt?
Heyboer. plotseling nadenkend,
ernstig: "Dat moet je hebben, ja.
dat onschuldige, het ongedwonge-
ne. 't ontvankelijke, van een jong
kind". "Maar dan ook wel even het
hele leven meemaken. Van Bagh-
wan tot de Rozenkruizers met je
meetorsen. Elke ervaring moet in
je ziel staan. Bij mij betekent dat.
dat ik als artiest ben verwend. Ik
heb in een gevangenis gezeten, in
een concentratiekamp en goddank
ook in een gekkenhuis. Vooral dat
laatste hoort er helemaal bij. Ik heb
de vijftien nooit gehaald, want toen
dat gebeurde kwam ik in een gek
kenhuis terecht. Ik ben er daarna
wel op een heel andere manier uit
gekomen. Tegenwoordig, na al die
ervaringen, kan ik zeggen: ik ben
een baby. Ik word elke dag op
nieuw geboren, ik ben altijd dezelf
de gebleven, als mens en als schil
der".
"Karei Appel, die hier is geweest
(hij is een fan van me) is er jaloers
op. 'Anton hoe flik je 't'. vroeg hij
me. En hij vond dat hijzelf volko
men verpest was: "Als ik zie hoe jij
daar lekker vies in 't nat zit te klie
deren".
"Maar ook bekende Nederlandse
artiesten komen wel hier. Vragen
me dan hoe ze kunnen leren weer
eenvoudig te worden. Kees Brusse
bijvoorbeeld. Wilde een, tijdje bij
me blijven om tot zichzelf te ko
men. Ik vertelde hem dat hy de
deuren uit zijn huis moest zagen en
de stoelen moest omdraaien. Tus
sen de vier poten moest hij vervol
gens, zittend, naar de horizon gaan
kijken. Fantastische ervaring na
tuurlijk. Heeft hij ook allemaal ge
daan. Bij hem hielp het alleen niet.
Hij is naderhand toch naar een psy
chiater gegaan".
Blijdschap
"Iemand als mij kom je niet veel
tegen", zegt Heyboer. "Ik ben een
genie. Ik wil blijdschap brengen.
Mijn leven is één grote, blijde ge
beurtenis. Dat vind je terug in mijn
werk. Ik vermaak de mensen met
mijn leven en met mijn werk. Dat
is toch leuk? Daarom zit ik hier. Op
mijn eigen erf, met allemaal mooie
auto's die nog net niet rijp zijn voor
de sloop. Ik wil die sfeer. Daar laat
ik me door inspiereren".
"De mensen moeten mijn werk
gewoon bij mij in de bus kunnen
zien en kopen. Dat maakt het stuk
ken makkelijker voor de gewone
mensen. Ik heb me altijd afgezet
tegen de wijsneuzige intellectuele
benadering van kunstenaars die,
zodra ze beroemd worden, steeds
duurder en duurder worden. Met
zo'n instelling graaft een artifct zijn
eigen graf. Ik heb me nooit aan de
prijzen voor kunst gehouden. Mijn
werk is nu duur in vergelijking met
vroeger, toen ik etsen voor vijfen
dertig gulden verkocht. Maar nog
altijd niet duur genoeg voor de ga
leries. Daarom laten ze me links
liggen
"Ikzelf heb daar maling aan. Ga
leriehoudsters zijn bordeelhoud
sters. Sloven zich gruwelijk uit.
met als grote drijfveer dat ze de
kunstenaars kunnen kussen. An
dersom mag je als kunstenaar ook
altijd aan de galeriehoudster zitten,
weet je wel".
- Behalve uw filosofieën over de
zakelijke kanten van het werk',
houdt u er eveneens vele levensfilo
sofieën op na. Neem alleen al uw
vier bruiden, uw theorieën over
seks ("...Ik ga niet met mijn vrou
wen naar bed, want anders krijg ik
babies...") en uw religieuze instel
ling. Dat alles is in uw werk terug
te vinden.
Heyboer. aanwijzend, verkla
rend: "Je komt altijd de diverse ge
bieden tegen waarmee ik bezig
ben. Rood is het gebied van de ver
leiding, groen van de onschuld. Ik
teken oorlogen, de meiden, de Ca
nadezen. de tantra's (Indiase tem
pelversierselen). de vlaggen. Ach.
het is gecompliceerd. Maar alles
heeft zijn eigen gebied, zijn eigen
betekenis. Vaak schrijf ik er iets
verklarends bij. Zo gaat dat onge
veer. Ik heb veel gelezen van de ve
le wijsgeren. Nooit de verklarende
en uitleggerige teksten eromheen,
want die snap ik niet. Nee, ik be
grijp alleen de gedachten van de
grote geesten zelf. Ik ben méér dan
de Baghwan".
Cadeautje
Intussen, terwijl hij praat, stapt
een vrouw van dik in de veertig de
bus binnen. Het blijkt Hennie uit
Zwolle te zijn. Zij heeft haar moe
der bij zich. Anton is verrukt en
vraagt Hennie te wachten in de an
dere bus, waar ook werk van hem
hangt. Joke neemt haar mee. "Wij
hebben iets", vertelt Anton, "zij is
een fan van me. Vind je haar niet
enig. Ze heeft laatst voor driehon
derd gulden werk van me gekocht.
Deed er uren over om iets uit te
zoeken en toen ontstond die band
tussen ons. Nu krijgt ze een ca
deautje van me. Een mooie prent".
Anton (voor zijn vier vrouwen
Joke, Marieke, Lotte en Maria is
het Ton') vraagt of we voldoende
weten. Verlaat ons en loopt naar de
bus. Maar even later komt hij te
rug. Er is hem nog iets te binnenge
schoten. Over al die gefrustreerde
mannen, die maar niet willen sna'p-
pen waarom alle vrouwen zo wild
van hem zijn.
Hij filosofeert nog wat over zijn
eigen ideeën met betrekking tot
het samenleven met vrouwen.
"Snap je nu", vraagt hij dan, "hoe
ik ze boei".
En vervolgens, wuivend: 'Ach,
weet je, het is allemaal veel, het is
zo ingewikkeld. Bijna niet in korte
tijd uit te leggen. Schrijf maar ge
woon wat op. Verzin maar wat. Het
maakt niet uit. Daaaag".
Ringo Starr grootvader
LONDEN (UPI) - Ringo Starr is de
eerste ex-Beatle die grootvader is
geworden. De 45-jarige drummer
zei „ontzettend blij" te zijn met de
geboorte van zijn kleindochter.
Starrs 19-jarige zoon Zak werd
vader toen zijn 25-jarige vrouw Sa
rah in het weekeinde het leven
schonk aan Tatia Jayne. Het paar
trouwde in januari.
Zak en zijn vrouw wonen in een
'cottage' op het landgoed van Rin
go Starr in de buurt van Ascot op
28 kilometer ten westen van Lon
den. Starr, die is getrouwd met de
Amerikaanse actrice Barbara
Bach, heeft ook een huis in Califor-
Zak is de z
Ringo's eerste
Expositie Lartique verlengd
HAARLEM (GPD) - De tentoon
stelling van de beroemde Franse
fotograaf Jacques Henri Lartigue
in de Vishal in Haarlem is wegens
enorme publieke belangstelling
met een week verlengd. De exposi
tie loopt nu tot en met 22 septem
ber. Zij trok al meer dan 14.000 be
zoekers.
Lartigue geeft vooral een beeld
van het mondaine leven tussen bei
de wereldoorlogen. Befaamd zijn
zijn platen van autoraces, experi
menten met vliegtuigen, badplaat
sen en Parijse stadsgezichten. De
gratis toegankelijke tentoonstel
ling is geopend van maandag tot en
met zaterdag van 11 tot 17 uur en
zondag 13 tot 17 uur.
Zuiderzeemuseum bij avond
ENKHUIZEN (ANP) - Het buiten
museum van het Zuiderzeemu
seum en sprookjeswonderland in
Enkhuizen zal gedurende drie
avonden voor het publiek worden
opengesteld: op vrijdagavond 13.
zaterdagavond 14 en zondagavond
15 september van 19.00 tot 22.30
uur. Het is een vaak door het pu
bliek geuite wens het museum en
sprookjeswonderland eens bij
duisternis te mogen bezoeken. De
bijzondere sfeer die vroeger 's
avonds in de Zuiderzeeplaatsen
hing» waar de ouderwetse straat
lantaarns de straatjes en grachtjes
verlichtten en waar de huizen
slechts spaarzaam verlicht waren,
zal zeker tot de verbeelding spre
ken, aldus de organisatie. De juist
voor kinderen zo aantrekkelijke
sprookjestuin zal met honderden
vetpotjes worden verlicht
Expositie 'Kunst tegen apartheid'
AMSTERDAM (ANP) - "Art con-
tre/against Apartheid" is het motto
van een expositie die van 11 t/m 29
september in de Nieuwe Kerk in
Amsterdam wordt gehouden. Vijf
entachtig internationaal bekende
kunstenaars schonken werk als
blijk van solidariteit met de strijd
tegen de apartheid in Zuid-Afnka.
Deze tentoonstelling waarvoor Lu-
cebert een affiche maakte, is met
steun van de Verenigde Naties sa
mengesteld. Op 27 september
wordt een concert gegeven ter ge
legenheid van het 65-jarig bestaan
van de Bond van Amsterdamse
Amateur-Muziekverenigingen.
Tenslotte zijn er op de vijf zonda
gen, die de maand september telt,
's middags orgelconcerten.
Schouten en Vroegindewey
winnaars van Prix de Rome
AMSTERDAM (ANP) - Marien Schouten is de winnares van de Prix de
Rome in de categorie vrij schilderen. Leo Vroegindewey (foto) won dezelf
de prijs in de categorie beeldhouwen. Beiden ontvangen als winnaar een
bedrag van 40.000 gulden. Dal is maandag bekend gemaakt op de Rijksa-
kademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam, die de wedstrijd rond
deze jaarlijkse aanmoedingsprijs voor jonge kunstenaars organiseert in
opdracht van het ministerie van welzijn, volksgezondheid en cultuur.
De tweede prijs voor schilderen (20.000) ging naar Berend Hoekstra. In
de categorie beeldhouwen werd geen tweede prijs toegekend, omdat et-
geen werk was van een kwaliteit om daarvoor in aanmerking te komen.
Dit jaar stond de wedstrijd voor het eerst open voor alle jonge kunste
naars van 25 tot 35 jaar (dus niet alleen studenten van de academie),
zowel Nederlanders als buitenlanders, die minimaal driejaar in ons land
hebben gewoond.
Ook het prijzengeld was met ingang van dit jaar aanzienlijk verhoogd.
De jury voor vrij schilderen bestond uit Jan Dibbets. Alexander van Gre-
venstein, Ger Latasler, Hannes Postma en Peter Slruycken. Voor vrij
beeldhouwen zag de jury er als volgt uit: Eric Claus. Maja van Hall. Paul
Hefting, David van de Kop, Carèl Visser en Auke de Vries.
De Prix de Rome bestaat dit jaar een eeuw. Ter gelegenheid daarvan is
in het gebouw van de Rijksakademie van Beeldende Kunsten een tentoon
stelling ingericht onder de titel ,100 jaar Prix de Rome', die maandagmi-
dadag is geopend door Jan Kassies. (foto: anp»
