Tegen de iepeziekte
is nog steeds geen
enkel kruid gewassen
Fundamentalisme zorgt
voor onrust in Egypte
Wereld - zendingsconferentie wellicht in China
Reportage
ümmmt,
Staatsbosbeheer maakt zich zorgen over de iep
PAGINA 10
DONDERDAG 1 AUGUSTUS 1985
ÏTFTIG KM
tiMtm... r
Minister Braks (land
bouw) nam onlangs een
opmerkelijk besluit. De
iepeziekte zal niet meer
landelijk worden bestre
den, maar worden beperkt
tot een deel van Neder
land. De bestrijding zal
wel intensiever worden
aangepakt.
De strijd tegen de iepes-
pintkever - de veroorzaker
van de boomziekte - zal in
de kustprovincies (behal
ve West-Voorne, Goeree
en de Kop van Schou
wen), de IJsselmeerpol-
ders en westelijk Utrecht
met kracht ter hand wor
den genomen. Ook steden
met veel iepen komen
hiervoor nog in aanmer
king.
Dat de keus op de kust
gebieden en steden is ge
vallen, is niet zo verwon
derlijk. De iep is goed be
stand tegen zeewind en
luchtverontreiniging.
Maar wat gebeurt er met
de rest van Nederland?
Een gesprek met ir. F.C.
Prillevitz, directeur
Staatsbosbeheer en ir.
T.A.M. van Keulen, in
specteur landschaps
bouw.
door
Jan Westerlaken
Staatsbosbeheer maakt zich
zorgen. Zeker de laatste jaren.
Bomen zijn ineens vatbaar voor
de een of andere ziekte en ver
dwijnen. Directeur Prillevitz
zegt het zo: "Het benauwt me
wel eens als ik om me heen kijk.
Wat ik zie is een eentonig beeld
van het landschap. Maar", voegt
hij er gelijk aan toe, "ik bekijk
dat landschap wel met de ogen
van een kenner".
De gemiddelde Nederlander
heeft het nauwelijks in de gaten.
Hij ziet de boom, maar om wat
voor soort het gaat weet hij niet.
Luister naar landschapsdeskun-
dige Van Keulen: "Wij zijn al blij
als de mensen een beuk van een
eik weten te onderscheiden.
Staatsbosbeheer doet er alles aan
om een zo gevarieerd mogelijke
beplanting aan te brengen. He
laas wordt het de laatste jaren
moeilijk om geschikte soorten te
vinden. Langs de kust hebben
we met twee essentiële soorten
te maken: de iep en de meidoorn.
Maar beide worden bedreigd: de
iep door de iepespintkever, de
meidoorn door bacterievuur.
Omdat ze helemaal in het beeld
van die omgeving thuis horen,
moeten we er alles aan doen om
te voorkomen dat er te weinig
overblijven".
De iepeziekte. Vooral de vel
diep is er bevatteüjk voor. Verre
weg de meeste iepen die in Ne
derland zijn aangeplant zijn vel
diepen. Ongeveer twee miljoen.
Omdat de veldiep een zwakke
soort is - vroeg of laat sneuvelt
hij - heeft Staatsbosbeheer beslo
ten deze struik niet meer te plan
ten. Uitsluitend voor de laaniep
zal er nog een plaatsje worden in
geruimd.
Desolaat
De vraag waarom slechts in
een deel van het land de iepe
ziekte intensief zal worden be
streden, laat zich niet zo moeilijk
beantwoorden: er is geen geld.
Wanneer Staatsbosbeheer het
hele land zou moeten blijven na
lopen, dan heeft het tussen de
zes en zeven miljoen gulden no
dig om zijn werk naar behoren te
kunnen uitvoeren. Maar er is niet
meer dan 4,5 miljoen gulden be
schikbaar. Dus zat er voor
Staatsbosbeheer niets anders op
dan een keuze te maken. En die
keuze is op de kustprovincies en
de steden gevallen.
Directeur Prillevitz: "Dat zijn
de plekken waar de meeste iepen
voorkomen. Want de iep is uit
stekend bestand tegen zeewind
en luchtverontreiniging. De
boom in de steden beschermen
is van belang voor het stads
beeld. Neem nu eens de grachten
in Amsterdam? Als de iepen daar
zouden verdwijnen is dat toch
geen gezicht?"
Nederland is overigens niet het
eerste land dat besluit om op be
perkte schaal de iepeziekte te be
strijden. Amerika. Engeland en
Frankrijk zijn zelfs nog een stap
je verder gegaan. In deze landen
doet men helemaal niets meer
aan de bestrijding van de iepes
pintkever.
Directeur Prillevitz: "Dat is be
paald geen leuk gezicht. Je ziet
er veel dode iepen. Wat de gevol
gen voor ons land zullen zijn? Ik
denk dat de iep een onbelangrij
ke functie in het landschap zal
krijgen. Er zullen landschappen -
waar veel aangetaste iepen staan
- komen die een desolate indruk
maken. We kunnen na een jaar
wél een vergelijking maken door
de resultaten van het gebied
waar intensieve bestrijding heeft
plaats gehad te zetten naast die
van het landschap waar niets aan
de bestrijding is gedaan".
Opruimen
Al jaren wordt er gezocht naai
een middel waarmee de iepes
pintkever - die vooral tijdens een
warme zomer veel slachtoffers
maakt door een schimmel over te
brengen die de houtvaten ver
stopt - met succes kan worden
bestreden. Maar nog altijd zijn de
onderzoekers er niet in geslaagd
iets te vinden dat de opmars van
het insect en de overgebrachte
schimmel stopt.
Directeur Prillevitz: "Het eni
ge dat wij doen is opruimen. Ver
der is er geen enkel kruid tegen
de iepeziekte gewassen. Met het
opruimen van zieke bomen voor
kom je dat het aantal broedplaat
sen wordt uitgebreid. Het zoeken
naar het juiste bestrijdingsmid
del is een lijdensweg. Pas nog
dacht een Spaanse onderzoeker
iets te hebben ontdekt. Of het
wat is? Ik weet het niet. Op dit
moment onderzoekt men of dit
middel effectief is. Maar het blijft
een trieste zaak. Zolang zoeken
en dan nog altijd geringe resulta
ten. Het enige afdoende middel
is de aangetaste bomen vernieti
gen".
Van Keulen voegt eraan toe:
"Men heeft - met financiële steun
van de Navo - een bacterie weten
te isoleren die de schimmel aan
tast die de iepespintkever over
brengt. De iepen worden met de
ze bacterie geïnjecteerd. Beke
ken wordt of op deze manier de
resistentie van de iep wellicht
kan worden verhoogd. De eerste
resultaten zijn in elk geval be
moedigend. Alleen, de boom
moet niet al te zeer zijn aange
tast. Want dan heeft zo n injectie
in het geheel geen zin meer".
Over de kosten hiervan zegt di
recteur Prillevitz: "Ja, die zijn
behoorlijk hoog. Ik geloof dat
een behandeling per boom op
rond de duizend gulden neer
komt. Je komt dan een beetje te
recht in de sfeer van de boomchi
rurg. Maar wat doe je als je er
gens op een dorpspleintje zo'n
dertig fraaie iepen hebt staan die
je koste wat het kost wilt be
schermen? Daar heb je toch wel
wat geld voor over om het sfeer
tje te handhaven? Ik weet dat er
gemeenten zijn die deze kosten
zelf voor hun rekening hebben
genomen".
Brandhout
Jaarlijks worden er tussen de
honderdduizend en honderdvijf
tigduizend iepen omver gehaald.
Wat komt daarvoor terug nu het
besluit is genomen om de vel
diep in de ban te doen?
Prillevitz: "Dat is nog een
vraag waarop we het antwoord
even schuldig moeten blijven.
Een ding staat als een paal boven
water: wat ervoor terugkomt
moet ecologisch verantwoord
zijn. We zijn daarmee op dit mo
ment aan het experimenteren.
Maar om nu precies te zeggen die
en die bomen komen in de plaats
van de gerooide iepen. nee. dat
kunnen we op dit moment niet".
Staatsbosbeheer nam tot nu
toe de kosten voor het bestrijden
van de iepeziekte voor zijn reke
ning. Is het de bedoeling dat de
lagere overheid daar in het ver
volg voor opdraait?
"We gaan dat bekijken", zegt
Prillevitz. "Binnen de bebouwde
kom namen gemeenten die kos
ten al voor hun rekening behalve
als er geld gemoeid was voor het
bestrijden van de iepeziekte op
partikuliere grond. Of we alle
verantwoordelijkheid in de
schoenen moeten schuiven van
de beheerder? Er zullen toch
kosten blijven die wij moeten
dekken".
Meer dan honderdduizend ie
pen worden er per jaar gerooid.
Wat wordt er met het hout ge
daan?
Van Keulen: "Gaat het om gro
te iepen - ik denk dan aan bomen
die tussen de tachtig en honderd-
vijftig jaar oud zijn - die voor fi
neerhout kunnen worden aange
wend? Die bomen leveren aan
zaaghout rond de zesduizend
gulden op. Anders gezegd: zo'n
driehonderd gulden per kubieke
meter. Praten we over brand
hout. dan brengt een kubieke
meter niet meer dan honderd
gulden op".
Verbranden
Van Keulen: "Je kunt de ge
rooide bomen beter ter plekke
verbranden. Neem alleen de kos
ten van het bewerken van het
hout en de loonkosten: ze zijn
veel hoger dan de opbrengst als
je de bomen als brandhout ver
koopt. Soms moet je er wel een
politieagent als waakhond naast
zetten want de liefhebbers halen
het onder je handen weg".
Controle door de Algemene Inspectiedienst op de aanwezigheid van ongeschild iepehout.
CAIRO - In Egypte is het islami
tisch fundamentalisme het ge
sprek van de dag. Een aantal vra
gen houdt de Egyptenaren in het
bijzonder bezig. Vormt het funda
mentalisme een werkelijke bedrei
ging voor het verwereldlijkte poli
tieke stelsel van Egypte? Heeft
president Moebarak de schijnbare
opleving van godsdienstige emo
ties ten onrechte opgevat als een
bedreiging voor de binnenlandse
veiligheid? Gaat het werkelijk om
een terugkeer naar religieuze waar
den of zijn de uiterlijke verschij
ningsvormen veeleer de navolging
van soortgelijke fenomenen in
minder stabiele gebieden in het
Midden-Oosten?
De oorzaak van alle discussie is
het optreden van een kleine geeste
lijke, sjeik Hafez Salama. De onge
veer 70-jarige sjeik, die getooid is
met een wit baardje en een fez,
trekt met zijn donderspeeches in
de el-Noor moskee iedere dag zo'n
5000 aanhangers. Het onderwerp is
elke dag hetzelfde: de sjeik legt aan
zijn gehoor uit waarom Egypte de
sjaria moet invoeren, de 1300 jaar
oude gedragscode van de islam.
Onlangs maakte een medewer
ker van de sjeik bekend dat Sala
ma was gearresteerd en werd on
dervraagd over vermeende subver
sieve documenten die de veilig
heidspolitie in beslag had geno
men in zijn kantoor in de moskee.
Hoewel volgens kranteberichten al
honderden volgelingen van de
sjeik zijn opgepakt voor ondervra
ging, is dit de eerste keer dat er te
gen de sjeik zelf is opgetreden.
Het machtsvertoon en de juridi
sche maatregelen van de regering
hebben Salama er voorlopig van
weerhouden zijn fundamentalisti
sche bijeenkomsten te verplaatsen
naar de straten van Caïro. Met zijn
kruistocht heeft hij echter al wel
bereikt dat ook de Egyptische pers
zich uitgebreid met het fundamen
talisme is gaan bezighouden.
In uitvoerige hoofdartikelen
wordt erop gehamerd dat de sjaria
de belangrijkste basis is van de
Egyptische grondwet, maar aan de
andere kanlf wordt er gewaar
schuwd voor extremisme en gods
dienst-twisten. 88 procent van de
Egyptenaren is moslim, de mees
ten van hen zijn soennieten.
Overdreven
Regaie Atteya is de advocaat van
24 moslims die terecht hebben ge
staan wegens de moord op presi
dent Anwar Sadat op 6 oktober
1981. Vijf van hen zijn geëxecu
teerd. 'Naar mijn mening heeft de
regering overdreven gereageerd,
maar de reden daarvoor ligt voor
de hand,' aldus Atteya. 'De rege
ring wil geen herhaling van 6 okto
ber 1981'.
In de zomer van 1981 had het
godsdienstig fanatisme dergelijke
vormen aangenomen, dat Sadat,
zelf een vroom moslim, honderden
godsdienstige en politieke tegen
standers liet arresteren. Zijn moor
denaars verklaarden naderhand
dat ze hem hadden omgebracht
omdat hij zich had afgekeerd van
de islam.
Zijn opvolger Hosni Moebarak
zwoer bij zijn aantreden dat Egyp
te 'een eiland van rust en stabili
teit' in het Midden-Oosten zou blij
ven en tot nu toe heeft hij nog niet
te maken gehad met grote gods
dienstige acties. De regering wekt
de indruk dat ze nog steeds haar
houding ten aanzien van het het
fundamentalisme niet heeft be
paald.
Moebarak, die meestal sober is in
zijn woordkeusl liet zich in een toe
spraak in juni plotseling in onge
meen felle bewoordingen uit over
de fundamentalisten. Hij waar
schuwde de 'extremisten' die pro
beren het zelfvertrouwen van de
bevolking te ondermijnen, dat 'de
wet dergelijke onzin niet zal toe
staan'. 'Ik waarschuw, ik waar
schuw en ik waarschuw nog eèns
dat de regering iedere stroming die
uit onwetendheid of arrogantie
denkt dat ze met geweld haar
denkbeelden, haar grillen en haar
inhalige ambities aan het volk kan
opleggen, geen ogenblik daartoe
de gelegenheid zal geven'.
De dag daarna liet Ahmed Rush-
dy, de minister van binnenlandse
zaken, zich in een toespraak voor
politiechefs in soortgelijke be
woordingen uit. Daarbij bestem
pelde hij 'pogingen om meningen
en geloofsovertuigingen met ge
weld op te leggen en aan te zetten
tot onrust' als 'een vorm van terro
risme die net zo gevaarlijk is als het
gebruik van bommen of geweren'.
Noodwetten
Twee weken later verklaarde
premier Kamal Hassan Aly echter
in een interview in een duidelijke
poging om de ernst van de dreiging
te vergoeilijken, dat extremisme
geen nieuw verschijnsel is, en dat
'we het niet belangrijker moeten
maken dan het is'.
Hij zei te hopen de problemen
door dialoog te kunnen oplossen.
'Extremisme betekent dat men
zich isoleert van de samenleving in
naam van de godsdienst', aldus de
premier.
De regering leek echter niet van
zins meteen de dialoog toe te pas
sen. Twee dagen na het interview
met Aly werd Salama opgepakt, en
leek de regering opnieuw haar toe-
door
William Mann
AP
vlucht te nemen tot haar machts
vertoon van de maand juni. Toen
deed Salama voor het eerst van
zich spreken door zijn voornemen
een mars te houden naar de ambts
woning van president Moebarak.
Die mars werd verboden op grond
van de noodwetten die van kracht
werden na de moord op Sadat, en
de moskee van Salama werd om
singeld door 2000 man oproerpoli
tie. Er gebeurde niets.
Eerder deze maand legde minis
ter van binnenlandse zaken Rush-
dy vermeende godsdienstfanaten
een nieuwe beperking op. Hij vaar
digde een verbod uit om stickers
op de autoruiten te plakken. De
maatregel was duidelijk bedoeld
tegen de foto's van paus Sjenoeda
III, de leider van de ruim 5 miljoen
Koptische christenen, en tegen is
lamitische leuzen waarmee de ge
lovigen hun voertuig tooiden.
De regering heeft ook de 'Wet Ji-
han' door het parlement gedrukt.
Volgens deze wet, die is genoemd
naar de weduwe van president Sa
dat, krijgen vrouwen het recht een
eis tot echtscheiding in te dienen
als hun man er op grond van isla
mitisch recht meerdere vrouwen
op na wenst te houden. De wet was
eerder door een gerechtshof ver
worpen omdat Sadat de wet had af
gekondigd zonder dat die door het
parlement was goedgekeurd. De
fundamentalisten hebben de wet
veroordeeld als niet-islamitisch.
De advocaten van de regering en
Salama zijn inmiddels verwikkeld
in een juridisch steekspel over het
recht van de sjeik om demonstra
ties te houden en de gebedsdien
sten bij de el-Noor moskee worden
iedere vrijdag bijgewoond door
een paar honderd man oproerpoli
tie.
De kans bestaat dat de Wereld
raad van Kerken in 1988 een we
reld-zendingsconferentie zal
houden in de volksrepubliek
China. De directeur van de afde
ling 'Zending en evangelisatie',
de Amerikaan Eugene Stoc-
kwell, zal nog dit jaar naar China
reizen om over de plannen te pra
ten met de Chinese Raad van
Kerken. "We hebben hoop dat
het tot een werkelijke uitnodi
ging zal komen", zei hij.
De Wereldraad heeft in China
vier lid-kerken, waarmee vele ja
ren geen rechtstreeks contact
mogelijk was. Onder druk van
het regime zijn deze kerken in de
jaren 50 verenigd in een 'patriot
tisch' samenwerkingsorgaan, dat
de laatste tijd naar buiten treedt
als de Chinese Raad van Kerken.
Pas de laatste jaren zijn er weer
regelmatig bezoeken tussen ker
ken uit China en andere delen
van de wereld. Tot nu toe is er
nooit een Chinese delegatie ge
weest bij een internationale bij
eenkomst van de Wereldraad. De
Chinese baptistenkerk was deze
zomer wel bij de algemene verga
dering van de Baptisten-wereld-
alliantie.
De laatste wereld-zendings
conferentie was in 1980 in Mel
bourne. Naast China is ook Bra
zilië kandidaat om deze keer als
gastland op te treden, maar - vol
gens Eugene Stockwell - ver
dient China de voorkeur. "Het
zou de eerste zendingsconferen
tie in een socialistisch land zijn".
Naast de zendingsconferentie
heeft de Wereldraad van Kerken
nog vijf andere grote internatio
nale samenkomsten op het pro
gramma vóór de volgende alge
mene vergadering (in 1991). De
belangrijkste zijn die over 'geloof
en kerkorde' (waar de overeen
stemming over doop, avondmaal
en ambt ter sprake komt) en die
over 'vrede, gerechtigheid en het
behoud van de schepping', waar
voor Duitse kerken hebben voor
gesteld er een 'vredesconcilie'
van te maken.
President Alfonsin van Ar
gentinië heeft gisteren op de
jaarvergadering van het Centraal
Comité (algemeen bestuur) van
de Wereldraad van Kerken een
krachtig pleidooi gehouden voor
rechtvaardiger economische ver
houdingen in de wereld en voor
meer respect voor de menselijke
waardigheid. "Gerechtigheid en
vrede zijn alleen mogelijk in een
democratie zoals die op het ogen
blik in Argentinië weer wordt
opgebouwd", zei hij. "Ons stre
ven blijft echter zwak zolang wij
gebukt gaan onder het juk van
hoogst onrechtvaardige econo
mische betrekkingen".
Alfonsin hekelde het Westen,
"dat de landen van de Derde We
reld niet toestaat voldoende ge
bruik te maken van nieuwe tech
nische ontwikkelingen". "De gi
gantische buitenlandse schuld
van veel ontwikkelingslanden is
weliswaar in eerste instantie de
schuld van autoritaire regimes,
maar werd mogelijk gemaakt
door een verwerpelijk econo
misch systeem". De Argentijnse
president prees de Wereldraad
voor zijn initiatieven inzake de
verhouding tussen arme en rijke
landen. "Deze Wereldraad staat
naast ons in onze strijd".
Overleden. Dr. Eugene Car
son Blake, oud-secretaris-gene
raal van de Wereldraad van Ker
ken, is in zijn woonplaats Stam
ford in de Amerikaanse staat
Connecticut overleden. Hij werd
78 jaar. Blake volgde in 1966 dr.
W. A. Visser 't Hooft op, die be
gin vorige maand overleed. Zes
jaar is hij secretaris-generaal ge
weest.
Blake was in Amerika een van
de eerste blanke kerkleiders die
meededen aan geweldloze de
monstraties tegen de rassendis
criminatie.
Inmenging. De rooms-katho-
lieke bisschoppen van Nicaragua
hebben de Braziliaanse bis
schoppenconferentie gevraagd,
te verhinderen dat Braziliaanse
bisschoppen zich bemoeien met
kerkelijke aangelegenheden in
Nicaragua.
Hun verzoek is een reactie op
de steun die 23 Braziliaanse bis
schoppen hebben betuigd aan de
minister van buitenlandse zaken
van Nicaragua, Miguel d'Escoto,
die in hongerstaking is gegaan.
De Nicaraguaanse bisschoppen
hebben de persoonlijke actie van
d'Escoto tegen het Amerikaanse
beleid inzake hun land afge
keurd. In hun brief zeggen zij, de
situatie van hun kerk en land be
ter te kennen dan de Braziliaanse
bisschoppen "omdat zij samenle
ven met hun verontruste of
hoopvol gestemde medegelovi
gen".
Volgens de Nicaraguaanse bis
schoppen kunnen inmengingen
ernstige gevolgen hebben 'voor
de toch al zo lijdende kerk van
Nicaragua'. Zij vragen hun Brazi
liaanse collega's, het gezag van
de lokale bisschoppen te respec
teren.
Een woordvoerder van de Bra
ziliaanse bisschoppen noemde
de houding van het Nicaraguaan
se episcopaat 'over het algemeen
ongelukkig', "omdat geen reke
ning wordt gehouden met de
goede kanten van de Vastenac
tie".
Restauratie. De voorgevel
van de Sint Pieter in Rome
wordt gerestaureerd. De slijtage
van eeuwen en de vervuiling van
de atmosfeer hebben dat nodig
gemaakt. Er vallen af en toe klei
ne stukjes steen uit de gevel. Ook
de dertien beelden op het front
(bijna 6 meter hoog) zijn bescha
digd. Dat komt door het roesten
en uitzetten van de ijzeren steu
nen.
Over de werkelijke kosten
heeft het Vaticaan niets meege
deeld, maar die zullen zeker
hoog zijn. Wat het Vaticaan hier
van niet kan betalen, wordt be
kostigd door een liefdadige orga
nisatie van rooms-katholieke
mannen in de Verenigde Staten,
'Knights of Columbus' geheten,
die al meer geld in de Sint Pieter
heeft gestoken. De organisatie
werd in 1882 opgericht 'voor
dienstverlening aan de kerk'.
Belasting. De Quakers in En
geland zullen nu toch het geld
betalen dat van de loonbelasting
van medewerkers op het hoofd
kantoor in Londen was ingehou
den wegens bezwaren tegen de
Britse defensie. Reden is, dat een
poging om bij het Hogerhuis in
beroep te gaan tegen een rechter
lijke beslissing is mislukt. In juni
bepaalde de rechter, dat de Qua
kers alsnog de ingehouden loon
belasting moesten betalen.
Zij overwegen nu, het vraag
stuk van de belastingweigering
aanhangig te maken bij de Euro
pese commissie voor de rechten
van de mens.
Hervormde Kerk: beroepen
te Nieuwleusen (Ov.) S. Ypma
Oosthem-Abbega-Folsgare (Fr.);
aangenomen naar Tange-Alte-
veer (Gr.) kandidaat J. L. Schreu-
ders Groenekan, de benoeming
tot pastoraal medewerker te
Vriescheloo (Gr.) R. Koopmans
Utrecht; bedankt voor Klooster
ter Apel (buitengewone wijkge-
meente) kandidaat L. Hoekstra
Loosdrecht.
