Binnenvaartwedstrij d
met veel hindernissen
De problemen van de
kleine koffiebranderij
Overleg moet zorg voor
zwakzinnigen coördineren
Gemeente mag pand Hansenstraat slopen
blNSDAG 30 JULI 1985
I 1985U
Ruud Philipsen met in zijn han-
de Amsterdam-serie van de
JPTT waaraan hij heeft meege-
oerkt. (foto Holvast)
uEIDEN - De Leidse ontwerper
s" luud Philipsen is één van de drie
>ntwerpers die de nieuwe Amster-
ie iam-serie voor de PTT hebben ge-
naakt. Philipsen ontwierp de post
egel die betrekking heeft op de
ail-manifestatie in Amsterdam.
'I "Ongeveer een jaar geleden
kreeg ik de opdracht van de PTT",
rertelt Philipsen. "Ze wilden drie
>ostzegels hebben die een aspect
ran Amsterdam verbeelden. En zo
werd besloten om één zegel te wij-
I len aan tweehonderd jaar zee-
yaartkundig onderwijs, één aan
ïonderd jaar Rijksmuseum en één
lan Sail, het zeilgebeuren".
)"Voor die Sailzegel werd ik aan-
jezocht. Hoe mijn postzegel eruit-
det? Op de achtergrond zie je een
:eil, dat om te beginnen. En verder
ïeb ik een lijnenspel, de tuigage
ran een platbodem, ontworpen,
iet zijn onderdelen van een ldas-
liek zeilschip".
kunnen zeggen dat mijn
ichtergrondgedachte altijd is ge
veest: proberen om een relatie te
eggen tussen de essentiële dingen
an het zeilen".
Volgens Philipsen is de PIT te
vreden over zijn zegel. "Ik heb ten-
ninste geen Wachten gehoord. En
vergeet niet: ze hebben de zegel
geaccepteerd. Dat zegt genoeg: als
te mijn ontwerp niks hadden "ge
vonden, dan hadden ze wel gezegd:
dit kan niet".
jESTOORD - Wederom is de mo-
lilofoon van de Leidse politie gis
teren vijfmaal gestoord. De laatste
naai was om half vier vannacht.
)e nog onbekende stoorzender
;omt steeds een paar minuten met
nars- en blokfluitmuziek in de
ucht. Als de wagens van de politie
^bp dat moment in de Merenwijk
ijden, is de verbinding met het po-
itiebureau totaal verbroken.
LEIDEN - Langzaam druppelden
gisteren wat schepen van de bin-
nenvaartwedstrijd Brugge-Am-
sterdam de Leidse wateren binnen.
De Leidse bruggewachtster werkte
zich letterlijk in het zweet om de
eerste binnenschipper, Jan Velt
huis van de "Isis", door de Rem-
brandtbrug te loodsen. Het beloof
de aantal van dertig werd echter
niet gehaald.
"Motorpech of zij waren achter
op geraakt door het slechte weer.
Vooral in het Hollands Diep heeft
het nogal gespookt", aldus Leo
Meijer die namens de gemeente
Leiden de schippers en hun be
manning opwachtte. Daarbij
kwam dat veel schepen dachten
dat de finish bij Allemansgeest in
Voorschoten lag, het punt waar ge
stempeld moest worden.
Bovendien was op het formulier
dat de wedstrijdboten hadden ge
kregen een lijst met verkeerde tele
foonnummers van de Leidse brug-
gewachters gezet. "Een foutje van
de landelijke organisatie. Stom,
maar de meeste schippers wisten
de weg toch wel te vinden. Die
kwamen gewoon lopend hier aan
en belden toen naar de haven
dienst om de brug te openen".
Niettemin waren de meesten gis
teravond te laat om nog het Galge
water te bereiken.
Toch werd het nog gezellig in het
Leidse etablissement bij de Mors-
poort, waar de varensgezellen wer
den onthaald op een maaltijd, die
naar gelang de avond vorderde
werd weggespoeld met de voor
schippers zo onmisbare Beeren-
burger.
Burgemeester Goekoop sjouw
de, als goed gastheer, zelf met de
dienbladen rond om de 'zeelieden',
onder wie de Amsterdamse wet
houder Jan Schaefer, van hun
natje en droogje te voorzien.
Onder de zeilende binnenvaart
schepen behoort ook de "Isis", een
varend atelier, waarop acht kunste
naars de tocht van Brugge naar
Amsterdam visueel vastleggen.
Aquarellen, foto's, houtsneden en
grafieken worden tijdens de tocht
geëxposeerd en de videokunste
naar Willem van der Schalie legde
een en ander vast.
De tocht van de "Isis" is een een
malig project. Hoewel het schip
maar kort in Leiden aan de kade
ligt, had men over aandacht niét te
klagen. "De mensen die hier bin
nenliepen, hadden echt belangstel
ling voor ons werk. In veel plaat
sen was het publiek alleen geïnte
resseerd in het schip en namen ze
ons werk op de koop toe", aldus
Rini Bus die zich toelegt op aqua
relleren.
Jan Velthuis, schipper-schilder
en eigenaar van de Isis, hoopt later
in Leiden een expositie over de
tocht te kunnen inrichten. "Het
zou mooi zijn hier in De Waag nog
eens dit werk te laten zien. Nu is de
tijd te kort".
LEIDSE
LAKENFEESTEN
15 JULI T/M 3 AUGUSTUS 1985
LEIDEN - Het kan zijn dat een
dagverblijf voor oudere geestelijk
gehandicapten zijn opnamenor
men verlaagt. Het gevolg is dat een
aantal geestelijk gehandicapten
dan wel dagopvang maar geen
thuisopvang heeft, omdat een ge
zinsvervangend tehuis geen norm-
verlaging toepast.
Instellingen die de zorg van
geestelijk gehandicapten hebben
zijn tamelijk vrij in hun toelatings-
Ergernis over
muziekavond
LEIDEN - Een muziekavond van
cafés aan de Nieuwe Beestenmarkt
in het kader van de Lakenfeesten,
heeft gisteravond een stroom van
klachten bij de politie opgeleverd.
Bewoners van de Hansenstraat,
Oude Singel, Stationsplein, Ko
ningstraat meldden dat de muziek
veel te hard stond.
De café-eigenaaren die een ont
heffing tot twee uur hadden, heb
ben na enen in goed overleg met de
politie het geluidsvolume terugge
bracht en de ramen van hun bedrijf
gesloten. Daarna zijn er geen
klachten meer binnengekomen.
Aanranding
LEIDEN - Een 26-jarige vrouw uit
Zetten heeft gisteren bij de politie
aangifte gedaan van een aanran
ding. De vrouw zou zondagavond
omstreeks negen uur zijn lastig ge
vallen door twee jongens die uit'
het Luxor-theater kwamen. De
jongens in de leeftijd van 18 tot 20
jaar volgden haar, werden hand
tastelijk en uitten schunnige taal.
Om van ze af te komen, heeft de
vrouw één van de twee een biljet
van honderd gulden toegestopt,
waarna ze beiden de benen namen.
beleid. Dat heeft tot gevolg dat de
voorzieningen nogal eens niet op
elkaar aansluiten. Mede om dat te
voorkomen is voor het gebied Lei
den/Katwijk onlangs het Regionaal
Overleg Zwakzinnigenzorg opge
richt. Dit in navolging van het ge
bied Alphen en Bollenstreek, dat al
eerder een ROZ kreeg.
Edward Jonker van het Sociaal
Pedagogisch Centrum, een instel
ling waar ouders van zwakzinnige
kinderen in eerste instantie naar
worden verwezen, constateert dat
financiële regelingen het aanbod
van voorzieningen eveneens be
lemmeren. De ene instelling-krijgt
zijn geld uit de pot van de algeme
ne wet bijzondere ziektekosten,
terwijl een andere instantie van
subsidies van het ministerie van
wvc moet zien rond te komen. Dat
werkt bijvoorbeeld in de hand dat
mensen die eigenlijk geschikt zijn
voor een gezinsvervangend tehuis,
maar wèl geregeld gedragstherapie
nodig hebben, daarvoor niet bij
een internaat kunnen aankloppen.
Omdat het internaat geld krijgt
voor gedragstherapie voor interne
patiënten.
Taak
Het ROZ, dat als het aan de over
heid ligt een instituut wordt waar
de instanties 'niet omheen kun
nen', zal een belangrijke taak krij
gen om het aanbod van voorzienin
gen aan de individuele behoeften
aan te passen. De behoefte en mo
gelijkheden zullen op die manier
beter op elkaar kunnen worden af
gestemd. Jonker: "Hier in Leiden,
Katwijk en omgeving zijn veel
soorten voorzieningen. Dus is ook
het aantal stichtingen groter. Hoe
meer stichtingen hoe meer overleg
en vergaderingen nodig zijn. Orga
nisatorisch is dat een moeilijke si
tuatie".
Aan het ROZ nemen leden van
verschillende instanties deel, zoals
dagverblijven, scholen voor bui
tengewoon onderwijs, de sociale
werkvoorziening, internaten en de
federatie van ouderverenigingen.
Er zijn drie secties gevormd, te we
ten: wonen, dagbesteding en thuis-
begeleiding/vrije tijd. Het gaat er
om een platform te zijn voor over
leg en samenwerking van alle in
stanties in de regio Leiden/Katwijk
die op een of andere manier ten
dienste van verstandelijk gehandi
capten werkzaam zijn. De vraag
die tijdens het overleg permanent
centraal zal staan, is volgens Jon
ker "wordt er zorg op maat gele
verd?"
Juiste plek
Dat aan die pasklare zorg nog
wel het een en ander ontbreekt,
blijkt uit dé dagelijkse praktijk van
het Sociaal Pedagogisch Centrum.
Wanneer ouders daar komen om
advies over de juiste plek voor hun
kind, staat hun een groot aantal
mogelijkheden ter beschikking.
Maar dat wil nog niet zeggen dat
hun kind op de juiste plaats terecht
komt.
Volgens Jonker gebeurt het vaak
dat ouders hun kind op de wacht
lijst voor een gezinsvervangend te
huis laten zetten, terwijl het zeer
geschikt zou zyn voor een project
begeleid wonen. "Ouders horen
dat er weinig van dergelijke projec
ten zijn en zetten hun kind dan
maar op de wachtlijst van een ge
zinsvervangend tehuis. Zo draai je
natuurlijk in een cirkel rond. Want
dan komen er lange wachtlijsten
voor gezinsvervangende tehuizen,
waarop de overheid zegt: "Dan
moeten er meer gezinsvervangen
de tehuizen komen". Terwijl er ei
genlijk meer projecten begeleid
wonen nodig zijn. De maatschappij
heeft dus de neiging om zichzelf in
stand te houden. Het aanbod van
voorzieningen schept de behoef
te".
Terwijl het juist andersom zou
moeten zijn. Door het ROZ hoopt
men in de regio Leiden/Katwijk
daarin verandering te brengen.
LEIDEN - De gemeente mag een
pand aan de Hansenstraat slopen
om een achter het huis gelegen
binnenterrein bereikbaar te ma
ken. De Raad van State gaat met de
sloop akkoord en wijst daarmee
een beroep van buurtcomité
Groenoord daartegen af.
Het grootste bezwaar van het
buurtcomité tegen de sloop betrof
de gedwongen verhuizing van een
73-jarige bewoonster die daar grote
moeite mee heeft. "Ze is er ziek
van geworden. Als ze moet verhui
zen dan vrees ik dat de gevolgen
catastrofaal zullen zijn", zei haar
zoon bij de zitting van de hoogste
beroepsinstantie over deze zaak in
april van dit jaar.
Verder zei het buurtcomité er
bang voor te zijn dat er grote ver
vuiling zou optreden als het terrein
aan twee kanten toegankelijk
wordt gemaakt (dat is al gebeurd
aan de Haarlemmerweg). "Op een
ander terrein in de buurt is het al
een troep geworden", aldus een
woordvoerder.
De gemeente wil het terrein voor
een deel gaan gebruiken als par
keerplaats en voor een deel als
speelterrein voor kinderen. "De
buurt is gebaat bij parkeerruimte
en wij hebben gekozen voor twee
openingen omdat dat de duidelijk-
Waarom 'Het Klaverblad' de poorten sloot
LEIDEN - In het gebouw
ruikt het nog onmiskenbaar
laar koffiebonen, maar de kof
fiebranderij 'Het Klaverblad'
lan de Korevaarstraat is ver-
iwenen. Nog even en ook het
lebouw zal worden afgebroken
>m plaats te maken voor win-
lels en appartementen. Het be-
Irijf, E.P. Leidsche Koffiebran-
lerij, blijft evenwel in Leiden,
'anuit deze stad zal men de
verkoop van koffie blijven re
kten. En men blijft ook gewoon
offie leveren aan de Leidse ho
reca, als vanouds.
Izarin, één van de directeuren
ran de E.P. Leidsche Koffiebran-
lerij: "Koffie?" En weg is hij om
wee kopjes koffie te halen. Op de
schouw in zijn werkkamer staat
ien antieke klok, geflankeerd door
ren aantal pakken koffie. Als Iza-
in terugkomt gaat de telefoon. Hij
'oert een gesprek in het Duits -
'Das ist nicht wichtig" - later zal
duidelijk worden dat de directeur
vaak in het Duits moet
door
Wim Brands
"Een aantal factoren zijn bepa
lend geweest voor ons besluit om
de koffiebranderij te sluiten", ver
telt Izarin. "Om te beginnen is het
om verschillende redenen zeer
moeilijk om hier in de binnenstad
te werken. Goed, dan denk je na
tuurlijk direct: verplaats het be
drijf naar buiten de stad. Maar dat
zou een te dure investering wor
den. Voorts is het in deze tijd niet
bepaald makkelijk om een kleine
branderij - en dat waren we - draai
ende te houden".
"Kijk, een paar geleden dachten
we nog: we hoeven het grootver
bruik niet af te stoten als we een
ander bedrijf inlijven. Even voor
de duidelijkheid: grootverbruik,
dat betekent: leveren aan het
grootste ministerie tot de kleinste
strandtent. Hoe dan ook, wij heb
ben twee jaar geleden de E.P. Pro-
hama, een koffiebranderij in Dalf-
sen, overgenomen om greep te blij
ven houden op het grootverbruik.
Dat is ons dus niet gelukt. Vandaar
dat we de koffiebranderij in mei dit
jaar hebben gesloten. Het grootver
bruik hebben we vervolgens afge
stoten naar Neuteboom in Alme
lo".
"Wij richten ons nu vooral op de
verkoop van koffie, thee, oploskof-
fie en cacaoprodukten, de warme
drankensector zogezegd. In Ham
burg, Berlijn en Italië worden die
produkten voor ons gemaakt; wij
zorgen dan voor de rest. Het groot
ste deel van die produktie betreft
overigens 'private labels'. En dat
wil zoveel zeggen als: koffie maken
voor andere bedrijven".
Na een korte pauze: "Weet u wat
het is? De kleine koffiebranderijen
zullen het zeer moeilijk krijgen.
Overleven kan volgens mij alleen
als ze zich richten op een bepaald
deel van de markt. Ja, dat hadden
ze allemaal niet voorzien in de tijd
dat ze deze brander gebruikten".
In zijn handen heeft Izarin een
overblijfsel uit het verleden van de
Leidse koffiebranderij.
Pruikmaker
Mevrouw Molkenboer gaf de zil
veren koffiebrander aan haar man
toen zij vijfentwintig jaar getrouwd
waren. De geschiedschrijver van
het bedrijf, mr. A.J. Versprille, oor
deelt niet altijd even positief over
haar, maar daarover later meer. Be
zoeken wij allereerst de oprichter
van de branderij.
Jacobus van der Kreek kocht in
1769 van Jan Boekelaar een huis en
erf aan de zuidzijde van de Hoge-
woerd. Hij legde daarvoor 1250 gul
den op tafel, voor die tijd ongetwij
feld een groot bedrag. Van der
Kreek was pruikmaker van be
roep. Waarom hij opeens kruide
nier werd, kan Versprille ons niet
vertellen, maar laten we het er
maar op houden dat het maken van
pruiken ook niet alles is.
De voormalige pruikmaker moet
in elk geval een handig zakenman
zijn geweest, want toen hij stierf
liet hij een vermogen na van 28.056
gulden. Dochter Maria nam in 1800
de zaak over. Over haar weet Ver
sprille te zeggen dat zij een piente
re, jonge vrouw was. En: "Zij kreeg
het niet gemakkelijk, want het was
immers in die moeilijke Franse
tijd, toen administratief alles zo op
poten werd gezet".
De meest kleurrijke persoon iq
de geschiedenis is ongetwijfeld de
al eerder genoemde mevrouw Mol
kenboer, die een tijd later de touw
tjes in handen had. Ze was rijk en
werd daarom 'Gouden Naatje' ge
noemd. Een merkwaardige vrouw.
Ze was gul en zuinig tegelijk. Ze
schonk enorme bedragen aan de
kerk en aan de armen. Uit zuinig
heid liet ze echter de aardige, oude
trapgevel van Hogewoerd 15 ver
vangen door een smakeloze boven-
pui.
Proever
Het bedrijf groeide in de loop der
tijd gestaag, meldt Versprille. Had
men aanvankelijk één brander, la
ter werden dat er vijf. Ook het pa
tent dat men verkreeg van de Ver
enigde Oost-Indische Compagnie
zal ongetwijfeld tot de groei van de
branderij hebben bijgedragen.
In 1925 werd aan de Korevaar
straat de vernieuwde branderij in
gebruik genomen. Het kroondo
mein van de vakman, aldus Ver
sprille, die in hoger sferen belandt
als hij het werk van de proever be
schrijft: "De proever heeft een la
boratorium nodig met noorderlicht
als een kunstschilder. Hij keurt im
mers de koffie en thee behalve op
reuk en smaak ook op uiterlijk,
kleur en brand. Hij moet een grote
kennis hebben van de soorten met
hun exotische namen en weten van
klimaat en gesteldheid van de lan
den van herkomst".
Een proever moet een onfeilbare
smaak hebben. "We hebben eens
gelezen dat Engeland zijn 'testers'
D. Izarin (links) in de winkel i
zegt hij.
zo duur betaalt/Dat is te begrijpen,
want deze experts zijn alles waard.
Eén der héren firmanten van 'Het
Klaverblad' heeft deze gave en
heeft naam als zodanig in .ons land.
Deze kostbare persoonlijkheid is
zo volkomen door de charme van
koffie en thee gegrepen dat hij
vaak heel kostbare soorten op de
wereldmarkt koopt. Dat eenvoudig
niet kan laten, zoals een bibliophiel
een kostbaar oud boekwerk niet
aan een ander gunt".
Hoofdlijnen
"Het proeven van koffie is een
kunst apart", vertelt Izarin. "Je
drinkt het dus niet op, maar zuigt
het tegen het verhemelte en vervol
gens spuug je de koffie uit. Ben je
een kenner, dan weet je: deze mé
lange is goed, of: deze mélange
klopt niet helemaal".
Kan Izarin ook alle soorten on
derscheiden? "De hoofdlijnen",
antwoordt hij. "Ik weet: dit is een
Robusta en dat een Columbia. De
kennis van mijn collega is echter
veel groter. Hij kan zeggen: deze
koffie komt uit Oeganda en is ge
groeid boven de 1500 meter".
Het gesprek komt op het samen
stellen van mélanges. "Voor de
Leidse horeca doen we dat nog
steeds", vertelt Izarin. "Alleen
branden we dus niet meer. Tegen-
i Het Klaverblad die wél blijft bestaan. "Daar richten x
woordig is het zo dat er volgens on
ze specificaties wordt gebrand. De
samenstelling hebben we, met an
dere woorden, nog steeds in han
den, op papier namelijk".
"Je hebt overigens nog wel gele
genheden - cafés, restaurants - die
een eigen koffie willen. Zo leveren
wij bijvoorbeeld een bijzondere
mélange aan een restaurant aan
Wassenaar. Die mensen hebben zo
gezegd een huiskoffie".
"Het gaat om een koffie waar iets
meer 'Kenia' dan gewoonlijk in zit.
Het is een echte topkwaliteit. Maar
als ik zeg topkwaliteit moet je wel
bedenken dat je die koffie niet te
lang mag laten staan. Het is: zetten
en niet lang daarna opdrinken, dan
is-ie goddelijk. Een ochtendje laten
pruttelen en af en toe uitschenken
is funest voor deze koffie".
Italië
De toekomst van het Leidse be
drijf. "Ik denk", zegt Izarin, "dat
we er verstandig aan hebben ge
daan om de bakens te verzetten,
dus: branderij afstoten en je rich
ten op de grote verkoop".
"Concentratie moet wel, want
anders wordt overleven moeilijk.
Weetje trouwens dat de concentra
tie in het koffiewezen pas na de
oorlog op gang is gekomen? Nou
kijk, vroeger had je dus talloze
winkeltjes waarin ook koffie ge
brand werd. Die situatie tref je te
genwoordig nog veel aan in landen
als België, Duitsland en Italië. Win
kel plus branderijtje".
"Hoe dan ook, de expansie in Ne
derland is een naoorlogs feno
meen. Het zwaartepunt van een be
drijf als Douwe Egberts lag tijden
lang in Friesland. Daar kwam ver
andering in toen er sprake was van
een nieuwe tendens: de opkomst
van de ketens en de supermark
ten".
"In die tijd deden zich ook in het
koffiewezen een paar belangrijke
veranderingen voor. Zo werd het
bijvoorbeeld mogelijk om de koffie
gemalen te bewaren. De weg naar
fabrieksmatige produktie werd ge
opend. En dat proces was vérvol
gens niet meer te stoppen".
Het zal de meeste kleine brande
rijen in Nederland in de toekomst
dus wel vergaan als 'Het Klaver
blad'? "Zoals ik al zei: blijven be
staan kan volgens mij alleen dan
als ze zich richten op een bepaald
deel van de markt. Dus bijvoor
beeld: een bepaald soort koffie ma
ken, koffie die ook de aandacht
trekt door afwijkende verpakking.
Doen ze dat niet, dan ziet het er in
derdaad somber uit".
Onze koffie is inmiddels koud
geworden.
heid ten goede komt, anders wordt
het kruip-door-sluip-door", aldus
de motieven van de gemeente ver
woordt door een ambtenaar. Bij de
Hansenstraat is gekozen is voor
een onderdoorgang, waarbij alleen
het onderste deel van het pand ge
sloopt moet worden. De bejaarde
bewoonster zal een geschikte an
dere woning krijgen, zo belooft de
gemeente.
Mede daarom ging de provincie
al akkoord met dit sloopplan van
de gemeente. De Raad van State
sluit zich daarbij aan: de onder
doorgang is onvermijdelijk en de
gemeente toont zich bereidwillig
genoeg ten opzichte van de bejaar
de bewoonster.
Leidenaar Roem
wereldkampioen
modelauto-racen
LEIDEN - Leidenaar Rody Roem
is vannacht in het Japanse Tokio
wereldkampioen modelauto-racen
geworden. De 23-jarige Roem,
woonachtig in de Milanenhorst
eindigde vorige maand nog als der
de bij het Europees kampioen
schap dat in Heemstede werd ge
houden. Een andere Nederlander,
Peter Bervoets legde op de WK
vannacht beslag op die plek.
Kantonrechter
beslist later
over conflict
in dierenasiel
LEIDEN - De ontslagprocedure
tegen het beheerdersechtpaar van
het dierenasiel aan de Besjeslaan,
aangespannen door het bestuur
van het Dierenopvangcentrum van
Leiden en omgeving, is uitgesteld.
Het echtpaar Tiele zou op 7 augus
tus voor de kantonrechter moeten
verschijnen. De Dierenbescher
ming heeft het voor elkaar gekre
gen dat de zaak nu pas op 29 augus
tus dient. Woordvoerder Schouten
van de Dierenbescherming meldde
vanmorgen dat er nu meer tijd is
om een verweerschrift op te stel
len. "We hebben nu goede hoop op
een gunstige afloop. En we zijn ook
in overleg getreden met de ge
meente".
Het bestuur van het Dierenop
vangcentrum heeft de zaak onder
de rechter gebracht, omdat het ar
beidsbureau nog geen aanleiding
ziet voor ontslag. Volgens het Die
renopvangcentrum springt het
echtpaar Tiele onzorgvuldig om
met de tarieven voor de verkoop
van de dieren. Tiele zou weieens
beneden dat tarief gaan zitten als
de toekomstige eigenaar het be
drag niet kon betalen.
De Dierenbescherming heeft
verder zaterdag 3 augustus een
open dag georganiseerd. Van 10.00
uur tot 16.00 uur kan bij het diere
nasiel aan de Besjeslaan worden
aangeklopt.
Voorzieningen beter op elkaar laten aansluiten
)ntwerper uit
siden maakt
Speciale zegel
poor Sail '85
