Dijken
breken door in 'Het wassende water9
'Klasgenoten' terug in de schoolbanken
Ruim zestig popsterren
naar Los-Vastspektakel
NCRV legt laatste hand aan tv-serie
ZATERDAG 27 JULI 1985
RAOIO-TV-KUNST
PAGINA 25
5 door
Dick Versteeg
-• Koos Postema praat met bekende Nederlanders
BERGAMBACHT (GPD) - Uit
het door de late zon ruim
schoots bedeelde weiland
kruipt de onmiskenbare geur
van ouderwets boerenland
krachtig omhoog. Op de
plaats waar het vee duidelijk
zichtbare sporen heeft nagela
ten, huist een feestend gezel
schap, keuvelend aan lange
tafels. De borden zijn gevuld
met runderlapjes, spinazie en
gebakken aardappelen. Al
lang veel te koud om nog van
te genieten. In de glazen staan
laagjes rode en witte wijn.
Veel te warm inmiddels. Van
af het smalle, door sloten om
geven landweggetje kijken
omwonenden nieuwsgierig
toe. Een sjofel geklede man,
verderop in het weiland, na
dert met de tred van een dron
kaard. Als hij bij de feestgan
gers is aangeland, klampt hij
zich vast aan één van hen en
slaakt enkele rauwe kreten.
Na het langzaam verstommen van
de conversatie roept hij hevig kwij
lend kommer en kwel af over het
gezelschap. De dijken zullen door
breken en iedereen zal verzuipen.
Enkele seconden later mag de
kwijlende dronkaard weer gewoon
voor Joost Prinsen spelen en blij
ken de feestende disgenoten een
mengeling van beroepsacteurs en
amateurfiguranten. Het dorpje
Bergambacht in de Lopikerwaard
verkeert in de laatste dagen van
een klein Hollywoodstatus. Een
door de NCRV-televisie ingehuur
de filmploeg is er bezig met de af
ronding van een grootscheeps dra
maproject, dat vanaf begin vol
gend jaar onder de titel 'Het was
sende water' in acht afleveringen
op het scherm zal worden ge
bracht.
Al vanaf medio oktober vorig
jaar wordt gewerkt aan de procLuk-
tie van de serie die de roman 'Het
wassende water' van Herman de
Man als basis meekreeg. Het scena
rio is geschreven door Peter van
Gestel die het verhaal een eigen in
terpretatie meegaf. Plaats van han
deling is een puur Hollands land
schap in de directe nabijheid van
de grote rivieren, polders en dijken
Hoofdrolspelers in 'Het wassende
en het verhaal speelt zich af in het
eerste decennium van deze eeuw
in en om de grote hoeve 'Waters-
noodt'.
In een sfeertekening waarop de
bewaakster van het script, Ella
Weisbrod, het NCRV-personeel via
een intern geschrift onlangs trak
teerde, wordt het uitgangspunt van
de serie als volgt beschreven: „Het
vlakke land, de lange dijken, de
dreiging van het water, en de norse
en sterk aan hun religie gebonden
boeren en boerinnen". Hoewel die
streek nergens in de serie met na
me wordt genoemd, speelt het oor
spronkelijke verhaal zich af in de
nog altijd schilderachtig ogende
Lopikerwaard, het land tussen IJs-
selstein en Gouda, langs de oevers
van de Lek. In dat zelfde gebied is
het grootste deel van de opnamen
voor de NCRV-serie gedraaid. Hoe
wel de boerderij waar alles om
draait in de roman pal achter een
rivierdijk was gesitueerd, hebben
de makers van de film een dergelij
ke lokatie niet kunnen vinden.
Door gebruikmaking van drie ver
r'; v.l.n.r. Sjoerd Pleijsier,
schillende boerderijen en het
royaal opentrekken van de truken-
doos, worden de televisiekijkers
straks niettemin geconfronteerd
met een lokatie die sterke gelijke
nissen vertoont met die in de ro-
Watersnood
Omdat de dreiging van waters
nood een belangrijke rol speelt in
het verhaal hoopte de filmploeg tij
dens de winter op het in dat jaarge
tijde doorgaans veelvuldig voorko
mende omstandigheid van hoog
water. Uitgerekend deze winter
bleef dat verschijnsel hardnekkig
uit. Een in het script opgenomen
dijkdoorbraak moest daardoor
noodgedwongen in de vooral door
de James Bond-films befaamd ge
worden Londense Pinewoodstu-
dio's worden vastgelegd. De eerste
draaidagen van de produktie speel
den zich af in Dordrecht waar eerst
enkele weken achtereen werd ge
werkt aan de aanpassing van stra
ten en gevels. Deze operatie stond
rbois, Thorn Hoffman en Lia Bolte.
(foto ANP)
onder leiding van NOS-decorman
Freek Biesiot, die overigens ook
verantwoordelijk was voor de aan
kleding van de overige lokaties. De
serie bestaat voor 95 procent uit
filmopnamen. Het restant werd in
de Hilversumse NOS-studio's door
televisiecamera's geregistreerd.
Ontberingen
Vooral tijdens de opnamen in de
Lopikerwaard waren de ontberin
gen die het opnameteam en de ac
teurs en actrices moesten door
staan, niet gering. Ella Weisbrod
meldde het thuisfront: „De polder
dus. Na een natte zomer kwam een
vochtige herfst. Door de zuigende
klei baanden wij ons dagenlang
een verwoestend pad over de wei
landen. De spatten zaten tot ver bo
ven het kruis. Alles wat viel was
reddeloos verloren. Toch raakten
wij gehecht aan de vruchtbare
lucht van Bergambacht, en aan
rust. Alhoewel rust? Juist op
mooie windstille dagen zijn vlieg
tuigen minutenlang hinderlijk
Bruiloftsscène uit 'Het wassende
hoorbaar. Film-editor Liek Bouma
informeerde later beleefd of wij in
New York hadden staan filmen.
Het lawaai op de achtergrond is on
voorstelbaar en drijft geluidsman
Pjotr van Dijk soms tot wanhoop".
„We staan buiten te werken van
negen uur 's avonds totdat het licht
begint te worden over de rivier.-
Het woord 'ontberingen' dringt
zich onweerstaanbaar op. En daar
bij de vraag: waarvoor, voor wie
doen we het? Is het hobbyisme?
Want door een zo lange produktie
dreigen we volledig vervreemd te
raken van ons eigen achterland,
dat onder zware druk staat. Deze
produktie dient een succes te wor
den. Dat is de opdracht. Wie zei
ooit dat kijkcijfers geen rol spelen?
En daar zijn de financiële beper
kingen. Moeiten mogen niet ge
spaard worden - kosten wel. Met
minimale middelen moet het
hoogst mogelijke resultaat worden
bereikt".
In de plomp
Ella Weisbrod liet in haar intern
een NCRV-serie, i
geschrift aan het NCRV-personeel
verder weten te vermoeden dat
weinigen van de acteurs zich heb
ben gerealiseerd wat er bij deze
produktie van hen verwacht zou
worden. „Bijna iedereen kwam
vroeg of laat in de plomp terecht.
En zelfs met beschermende kle
ding onder de kostuums kan het
koud zijn in het water in april.
Sommigen krijgen les in het men
nen van paarden en het keren van
karren op smalle dijken. Anderen
leren melken. Een paar van de
hoofdrolspelers moet zich de kunst
van het baggeren eigen maken".
„Op 19 april valt de duizendste
klap. Dat betekent dat we duizends
'shots' gemaakt hebben. Dat Rob
van der Drift duizend keer 'Camera
klaar' heeft gezegd, dat Pjotr van
Dijk duizend keer de band heeft
gestart en dat regisseur Bram van
Erkel duizend keer 'Actie' heeft ge
roepen. De duizendste klap wordt
gevierd met een bekertje goedkope
champagne. Er wordt druk gewed
inter zal worden uitgezonden.
(foto anp)
wat het nummer van de allerlaatste
klap zal zijn".
Aldus Ella Weisbrod een tijdje
geleden. Die laatste klap zal over
een dikke week vallen. Daarna
volgt het veel tijd opslokkende
montagekarwei. Uit 35 kilometer
film moeten acht delen van elk een
uur worden samengesteld. De kos
ten van de produktie zullen uitko
men tussen 2,5 en 3 miljoen gul
den, een slordige 3,5 ton per uitzen
ding derhalve. Bij de NCRV wordt
er rekening mee gehouden dat een
deel van de kosten terug zal
vloeien door verkoop van de serie
aan buitenlandse televisiestations.
Daartoe worden ook afzonderlijke
geluidsbanden gemaakt. In 'Het
wassende water' spelen onder an
deren: Kitty Courbois, Thorn Hoff
man, Sjoerd Pleijsier, Nelia Boon
stoppel, Lia Bolte, Will van Kralin
gen, Guusje Eybers, Hans Veer
man, Pieter Lutz, Joost Prinsen en
Hans Dagelet. De eerste aflevering
van de serie staat geprogrammeerd
op dinsdag 7 januari.
(foto gpd) Billy Preston.
(foto anp) Herman Brood.
10 augustus in de Kuip
(GPD) - „Een uniek gebeuren", zo noemt de NCRV
het drie uur durende popconcert dat op zaterdag 10
augustus in het Feyenoordstadion zal worden gehou
den. Het 'Lós Vast Kuipspektakel' moet geschiedenis
maken als gratis toegankelijk popevenement.
Tussen 12.00 uur en 15.00 uur op die bewuste zater
dagmiddag - de zendtijd van het Hilversum-3-pro-
gramma Los Vast - zullen ruim 60, voornamelijk Ne
derlandse popsterren optreden in de Kuip. De NCRV-
radio zendt deze drie uur rechtstreeks uit; op tv volgt
's avonds een samenvatting (Nederland-2, 19.35 uur).
De presentator van NCRV's goedbeluisterde pop
show 'Los Vast', Jan Rietman, maakte deze week in
Rotterdam het vrijwel definitieve programma bekend.
Onder de buitenlandse sterren staan nu, naast Chris
Rea, ook geprogrammeerd: de Duitse rock&roll-groep
Nena, de Amerikaanse soulzanger Billy Preston en
het Britse trio The Fine Young Cannibals.
De hoofdmoot wordt gevormd door Nederlandse ar
tiesten - zo is de Los -Vastformule nu eenmaal. De
lange lijst met zowel groepen als solo-artiesten bevat
namen, uiteenlopend van George Kooymans (Golden
Earring) tot Frank en Mirella.
Een greep uit de overige binnenlandse attracties:
Dennie Christian, De Dijk, BZN, Vitesse, Bonnie St.
Claire, André Hazes, Danny de Munk, Koos Alberts,
enkele leden van het voormalige Doe Maar, twee le
den van Het Goede Doel, Powerplay, Herman Brood,
Rob de Nijs, The Shorts en Lee Towers.
Dat er in de drie uur Kuip-spektakel zeer uiteenlo
pende genres de revu zullen passeren, is volgens Riet
man geen bezwaar. „Dat is altijd zo in Los Vast, en het
blijkt te kunnen". Los Vast gaat wekelijks het land in
met gratis popshows die rechtstreek op de radio wor
den uitgezonden en het meestal zeer jonge publiek
komt daar altijd in grote getalen op af.
Jan Rietman zal de show in het voetbalstadion pre
senteren, nu en dan een praatje maken met de arties
ten, en hij zal ook meespelen, achter de piano in het
huisorkest: de Los Vast Band.
Maar Rietman is ook organisator. Over het ontstaan
van het Kuip-idee zegt hij: „Lee Towers en ik hadden
allebei een paar keer Ahoy' gedaan. Toen hebben we
tegen elkaar gezegd: als je Ahoy' hebt gedaan, wat
moetje dan daarna? Toen zei hij: weetje wat jongen,
we moeten volgend jaar de Kuip doen".
„Maar ik heb daar wel meteen bij gezegd: als we de
Kuip doen, dan moeten wel alle neuzen dezelfde kant
op. Alleen als iedereen op volle kracht ja zegt, heb ik
er een heleboel slapeloze nachten voor over om dit te
organiseren".
Rietman spant zich dezer dagen ook in om een aan
tal, wat hij noemt, 'superbands' op het podium te krij
gen. Dat zijn combinaties van artiesten die voor de
gelegenheid met elkaar muziek maken, een verschijn
sel dat na Band Aid en Live Aid kennelijk weer hip is.
Ook de buitenlanders Billy Preston en Chris Rea
hebben hun medewerking aan een dergelijke jam-ses
sie al toegezegd. De ruim 60 artiesten moeten op 10
augustus in drie uur allemaal aan bod komen door
slechts enkele nummers te spelen en vooral door veel
samen te doen.
Bij de NCRV zijn inmiddels 25.000 aanvragen voor
gratis kaartjes binnen. In totaal zullen er 45.000 verge
ven worden. Op de begroting van het Kuipspektakel
staat volgens Rietman een bedrag van 4 a 4,5 ton, maar
daar zijn de reiskosten van buitenlandse artiesten en
de NOS-faciliteiten niet bij inbegrepen. De Neder
landse artiesten krijgen overigens geen honorarium,
maar een .opgehoogde' onkostenvergoeding. Finan
cieel wordt dit evenement echter vooral gedragen
door een groot aantal sponsors en door de medewer
king van Sportclub Feyenoord.
De Nederlandse Spoorwegen zullen op 10 augustus
extra treinen bij de halte Feyenoord laten stoppen.
Jan Rietman: „Hoeveel mensen er ook komen kij
ken, voorop blijft staan dat we dit voor het publiek
doen. Wij zijn er voor hen, en niet andersom. En Los
Vast blijft natuurlijk ook heel gewoon doen. De week
erna staan we gewoon weer in Burgh-Haamstede".
HILVERSUM (GPD) - „In dit pro
gramma wordt niet gezoend. Ge
huild wordt er ook al niet, maar
wel gelachen..." Voor de hand lig-
_2nde vergelijkingen met andere
tft-programma's, waarin ook be
kende Nederlanders voorkomen,
wijst Koos Postema af. Zyn nieu
we praatshow die vanaf vanavond
zesmaal gaat proefdraaien, is niet
bedoeld om die ene beroemdheid
nog eens extra te bejubelen.
Niet de persoon staat centraal,
rtfiaar het verleden. Vijf bekende
iftannen en één vrouw hebben vijf-
21
door
Henk Linse
maal een lagere schoolklas en een
gymnasiumklas uit hun eigen
jeugd aangewezen. De VARA heeft
die klassen zoveel mogelijk bij el
kaar gezocht en in een tot schoollo
kaal omgebouwde televisiestudio
werd met die groepen leeftijdgeno
ten het programma 'Klasgenoten'
gemaakt - oud-onderwijzer Koos
Postema is gespreksleider.
Postema: „We lopen niet het hele
léven na van onze gast. Het pro
gramma gaat veel meer over de tijd
waarin die klas een klas was. Ze
sphetsen met hun twintigen een
tjjdsbeeld - je krijgt een idee hoe in
die tijd onderwijzers waren, hoe
rfioeders waren en hoe mensen ver
anderd zijn".
Dé jongste gast in 'Klasgenoten'
is een 22-jarige voetballer en de
oudste een bejaard oud-politicus,
waardoor al een grote mate van va
riatie ontstaat. Zes keer wordt er
over een andere tijd gepraat. Maar
Mgasten zijn ook uit zeer uiteenlo
pende milieu's afkomstig: van de
ïcomiek uit een straatarm Rotter
dams huisgezin tot aan het rijke
luiszoontje dat in een auto met
.'Chauffeur naar school werd ge
bracht. Van de schrijver die naar
een streng gereformeerde lagere
school ging en de vakbondsvoor
zitter die door zijn nu hoogbejaar
de godsdienstonderwijzer nog
Jsteeds onkerkelijkheid wordt ver
béten tot het meisje op de meisjes
school en het jochie uit een Am
sterdamse volksbuurt.
Maar deze programmaformule
J piedt meer. De hoofdgast heeft zijn
j of haar bekendheid te danken aan
.een succesvolle loopbaan. Naast
hem in die klas zit echter van alles:
andere min of meer geslaagde klas-
I genoten, minder geslaagden - hoe-
wel uit die groep nog wel eens ge-
weigerd werd om aan liet program-
J ma mee te werken - en vooral veel
j gewone mensen waarmee nog
J maar eens onderstreept wordt dat
ook bijvoorbeeld de filmster van
vlees en bloed is. Deze veelkleurig
heid is met name bereikt door de
gasten een klas te laten kiezen, van
lang genoeg geleden, toen er nog
niet .geselecteerd' was.
Dat die selectie niet altijd even
rechtvaardig verliep illustreert de
scene in 'Klasgenoten', waarbij een
bepaalde jongen door iedereen als
„de knapste van de klas" wordt
aangewezen. Na de lagere school
ging-ie naar de ulo. Postema:
„Waaróm niet naar de hbs?" De
man: „Die was er niet in de buurt -
je buurt ging je niet uit".
Toch komt Postema tot de con
clusie dat de meeste goeie' leerlin
gen het in het leven wel gered heb
ben. Maar gelukkig laat het pro
gramma ook zien dat een man die
vroeger als jochie tot zijn grote
schaamte .luizenkop' werd ge
noemd en iemand die als kind
nooit een gebakje van dichtbij ge
zien had, wel degelijk dik tevre*
den, welvarende en gelukkige
mensen zijn geworden.
Wie de afleveringen met elkaar
vergelijkt, krijgt bovendien een in
druk van het verschil in moraal, en
de verschillende opvattingen over
de inrichting van het leven tussen
de generaties en godsdiensten die
in de schoolbanken van Koos ver
tegenwoordigd zijn. Postema: „De
ouderen zijn zonder uitzondering
getrouwd en niet gescheiden, met
kinderen en wonen vaak nog in
hun geboorteplaats. Maar bij de
leeftijdgenoten van onze 22-jarige
voetballer bijvoorbeeld was dat
niet zo en werd er over die dingen
ook heel anders gedacht".
Verder kan de kijker smakelijke
scène's verwachten bij de confron
tatie tussen gast en klasgenoten.
Wie herkent wie en wat is er van al
die mensen geworden? Terugden
ken aan de eigen lagere schooltijd
is natuurlijk ook onvermijdelijk. In
de schoolklasstudio staan dezelfde
banken, hangt diezelfde plaat met
Noormannen die Dorestad verove
ren en staat er ook een heuse (ex)
onderwijzer voor het krijtbord.
Klasgenoten was een program-
ma-idee van Jef Rademakers en is
in opdracht van de VARA door het
bedrijf Belbo-productions van Ben
Eikerbout gemaakt. Voor de zes af
leveringen zijn vanaf maart zes ver
schillende producer-regisseurs in
gezet om de zaak op tijd rond te
krijgen. De namen van de bekende
Nederlanders wilde de VARA het
liefst tot aan de uitzending geheim
houden, maar het laat zich raden
dat op één van de komende zes za
terdagen onder anderen Wim Kok,
Maarten 't Hart en André van Duin
terug in de schoolbanken zullen
gaan.
De makers van het programma
zijn bereid om „nog veel meer afle
veringen te maken", aldus Poste
ma en als het programma aanslaat
zal de VARA daartoe in een vol
gend seizoen ongetwijfeld op
dracht toe geven.
Klasgenoten wordt vanaf van
daag op zes opeenvolgende zater
dagavonden uitgezonden, steeds
via Nederland 1 om 21.10 uur.
