Middenschool zonder
'zachte sector-saus'
Naar een wereld
zonder wouden?
Weinig pastorale interesse voor milieuvriendelijke auto
Achtergrond
Achtergrond
WOENSDAG 24 JULI 1985
PAGINA 11
- Basisonderwijs:
duur: zeven of acht jaar
nieuwe leergebieden: Engels
toets in het laatste jaar.
Het kleuter- en lager onderwijs zijn bij elkaar gevoegd. Getracht
wordt het zittenblijven af te schaffen. Speciale aandacht voor kinde
ren uit etnische minderheden en kinderen met leermoeilijkheden.
- Voortgezet basisonderwijs/middenschool:
duur: drie jaar. Het eindexamen in het derde jaar levert een diploma
op. Daarnaast geeft een getuigschrift van de school bindende advie
zen voor vervolgopleidingen.
leergebieden: Nederlands, wiskunde, natuur, mens en maatschappij,
techniek, verzorging, informatica, moderde vreemde talen, kunstzin
nige vorming, lichamelijke oefening.
eerste jaar: heterogene groepen: leerlingen van verschillende ni-
veau's krijgen hetzelfde onderwijs.
tweede jaar: heterogene groepen: leerlingen van verschillende ni-
veau's kunnen binnen één groep op twee niveau's les krijgen. Toets
ter bepaling van het niveau van de school.
derde jaar: keuzevakken. De leerlingengroepen worden in twee ni
veau's gesplitst. Eindtoets ter bepaling van het niveau van de leer
ling.
- Vervolgonderwijs, primair beroepsonderwijs:
duur: onbekend
toelating: diploma vbao
inrichting in vier sectoren:
1. economie, commercie, administratie en bestuur;
2. techniek;
3. maatschappelijke dienstverlening en gezondheidszorg;
4. landbouw;
leidt op tot 'beginnend beroepsbeoefenaar' (leerlingwezen)
toets: centraal examen en schoolbeoordeling
- Vervolgonderwijs, secundair beroepsonderwijs:
duur: nog onbekend
toelating: diploma primair beroepsonderwijs
inrichting: vier sectoren
de scholen worden bij voorkeur gekoppeld aan het primair beroeps
onderwijs
toets: centraal examen, schoolbeoordeling
leidt op tot 'zelfstandig beroepsbeoefenaar'
- Vervolgonderwijs: voorbereidend hoger onderwijs:
duur: drie jaar
toelating: diploma vbao en positief advies in getuigschrift. Zonder
dat positieve advies alleen na toelatingsexamen. In de experimentele
fase worden leerlingen met drie jaar havo of vwo en mavo-gediplo
meerden eveneens toegelaten.
niveau's: alle vakken kunnen op twee niveau's worden gevolgd
leidt op tot toelating hoger beroepsonderwijs en universitair onder
wijs
eerste jaar: selecterend jaar. Elf vakgebieden,
tweede jaar: acht (examen-)vakken. Verplicht zijn: Nederlands, Wis
kunde A of B, één moderne taal, één natuurwetenschappelijk vak,
één maatschappijwetenschappelijk vak en voor het gymnasium La
tijn en Grieks.
DEN HAAG - Na vele ja-
ren van strijd en overleg is
er eindelijk een besluit ge
nomen over de toekomst
van het middelbaar onder
wijs. Vanaf 1 augustus
1986 mag er op ruime
schaal worden geëxperi
menteerd met de midden.-
school, tenzij de Tweede
Kamer de plannen daar
toe tegenhoudt.... en dat
Ujkt niet waarschijnlijk.
doör
Ben Rogmans
Minister Deetman (onderwijs en
wetenschappen) heeft vorige
week vrijdag zijn 'ontwikke
lingswet voortgezet onderwijs'
veilig door het kabinet geloosd.
Zowel de PvdA als de WD zul
len de komende dagen felle kri
tiek uiten op de plannen van de
voortvarende bewindsman, maar
uiteindelijk in ruil voor wat bij
stellingen akkoord gaan.
De komende vijf jaar zal een
nieuwe vorm voor het voortgezet
onderwijs worden "'ontwikkeld'.
Tussentijds volgen verscheidene
evaluaties van de resultaten. Wie
de onderwijswereld kent, weet
dat nieuwe ontwikkelingen niet
snel meer zullen verdwijnen.
De nieuwe onderwijsvorm is
een op het eerste gezicht vreem
de combinatie van het socialisti
sche ideaal 'gelijkheid voor allen,
spreiding van macht, kennis en
inkomen', en het christen-demo
cratische streven naar een gelij
ke ontwikkeling van 'de gaven
van hand, hoofd en hart'.
De liberalen nemen een bijzon
dere positie in: zij hechten sterk
aan een goede beroepsopleiding,
aandacht voor hoogbegaafden en
individuele ontplooiing. Hoewel
de meeste WD'ers fel gekant
zijn tegen alles wat naar midden
school riekt, zullen ook zij moe
ten toegeven dat de vervulling
van hun wensen in het door
Deetman voorgestelde middel
baar onderwijs waarschijnlijker
is dan in het huidige mammoet-
onderwijs.
Zachte sector
Het belangrijkste kenmerk van
Deetmans middenschool is dat
de keuze voor één van de ver
schillende vormen yan voortge
zet onderwijs op latere leeftijd
plaats vindt dan nu het geval is.
Iedereen is het erover eens dat
het huidige systeem als grote na
deel heeft dat kinderen op 12-ja-
rige leeftijd een keuze moeten
maken die de rest van hun leven
bepaalt
Met de vieijarige midden
school wilde oud-minister Van
Kemenade (PvdA) die keuze uit
stellen tot het zestiende levens
jaar. De inrichting van de mid-
denschool was gebaseerd op de
in de jaren zeventig binnen de
PvdA sterk levende ideeën van
•gelijkheid voor allen' en 'sprei
ding van macht, kennis en inko
men'. De omstandigheden heb
ben zich inmiddels ingrijpend
gewijzigd en de invloed van de
'zachte sector' op het onderwijs
beleid is sterk tanende.
De WD daarentegen heeft
nooit verder willen gaan dan het
met één jaar verlengen van de
brugklas. Het nu door Deetman
voorgestelde systeem zit precies
tussen de idealen van VVD en
Van alle gedoopte christenen
mag inderdaad worden ver
wacht, dat zij een priesterlijke
functie vervullen, zei Roach,
maar het 'essentïele werk' zal
niet gebeuren zonder het pries
terschap van gewijde mensen.
"De speciale identiteit van pries
ter geeft ons geen bijzonder pri
vilege, maar maakt wel duidelijk
wie wij zijn, wie wij vertegen
woordigen en wat onze zending
is. De identiteit van de priester is
ook niet oppervlakkig. Het is
geen identiteit waarover je
slechts een deel van de dag be
schikt".
Oost-Timor. Op een vergade
ring van de 'Christelijke confe-
'rentie van Azië' in de Zuidkore-
aanse hoofdstad Seoel deelden
Indonesische afgevaardigden
mee, dat zij de komende vijfjaar
niet aan de besluitvorming bin
nen de conferentie zullen deelne
men. Een van hen trok zich terug
als kandidaat voor een plaats in
het algemeen bestuur.
De Indonesische kerken rea
geerden daarmee op kritiek op
PvdA in. Om de aversie van de
liberalen tegen de middenschool
enigszins te temperen, heeft
Deetman bovendien bepaald dat
scholen voor 'voorbereidend ho
ger onderwijs' indien gewenst al
le vakken alléén op het hoogste
niveau mogen geven. Waarmee
de toekomst van de elitaire en op
prestaties gerichte gymnasia ver
zekerd lijkt.
Beroepsonderwijs
Een heikel punt in de verande
ringen in het middelbaar onder-
wijs is de toekomst van het lager
beroepsonderwijs. De lbo-scho-
len hebben de afgelopen jaren
erg hun best gedaan om hun ima
go te verbeteren. Ze zijn daar
goeddeels in geslaagd en leveren
in steeds meer sectoren de vak
lieden af waaraan het bedrijfsle
ven zo'n behoefte heeft.
De problemen uit het verleden
spelen het lbo echter nog parten.
Met name het verschijnsel van
de vele tienduizenden jongeren
die elk jaar weer het onderwijs
zonder diploma verlaten, heeft
geleid tot invoering van het sterk
op persoonlijke vorming gerich
te kort middelbaar beroepson
derwijs (kmbo).
De grote vraag is nu of de lbo-
scholen in de toekomst het pri
mair beroepsonderwijs mogen
gaan verzorgen. De strijd tussen
lbo, mbo en kmbo is in vele
plaatsen nu al ontbrand. In de
voorstellen van minister Deet
man is de toekomstige inrichting
van dat beroepsonderwijs
slechts in vage termen omschre
ven. Hij vertelt niet welke scho
len van nu in de toekomst de op
leidingen zullen verzorgen.
Evenmin is duidelijk hoeveel
jaar het door de minister voorge
stelde primair en secundair be
roepsonderwijs zullen gaan du
ren. Daarover zal de komende
maanden in de onderwijsprovin-
cie een flink robbertje gevochten
worden.
Sluitstuk
De indiening van het wetsont-
het beleid van Indonesië ten aan
zien van Oost-Timor. Andere af
gevaardigden hadden die kritiek
geuit zonder dat dit punt op de
agenda stond. Indonesië ziet de
vroegere Portugese kolonie
Oost-Timor als eigen grondge
bied.
Besparing
Het hervormde synodebe-
stuur heeft alle colleges van
kerkvoogden een brochure ge
stuurd over energiebesparing in
kerkelijke gebouwen. Deze
handreiking is het resultaat van
een besluit uit 1983 om in het ka
der van de maatschappelijke dis
cussie over het energiebeleid
ook in kerkelijke gebouwen tot
effectieve energiebesparing te
komen.
Bij gelijkblijvende of zelfs te
ruglopende inkomsten zijn de
zeer sterk gestegen energiekos
ten voor kerkelijke bestuurders
een zorgwekkende zaak, schrijft
het synodebestuur bij deze bro
chure. Energiebesparing bete
kent kostenbesparing. "Maar
voor de christelijke gemeente be
werp voor het voortgezet onder
wijs is het sluitstuk van de perio
de van Deetman als minister van
onderwijs. In een paar jaar tijd is
de wat stijve, maar daardoor niet
minder voortvarende oud-CHU-
man erin geslaagd om het hele
onderwijs op z'n kop te zetten.
Aan zijn staatssecretaris Van
Leijenhorst (eveneens oud-
CHU'er) liet hy de afronding van
de operatie basisschool over.
Zelf 'regelde' hij de operaties
schaalvergroting, taakverdeling
en concentratie in het hoger be
roepsonderwijs en de operatie
taakverdeling en concentratie in
het universitair onderwijs.
De operatie herschikking en
fusie in het voortgezet onderwijs
liet hij aan de andere staatssecre
taris Ginjaar-Maas over. Bleef
over het middelbaar onderwijs,
waarvan de toekomst nu duide
lijk is.
In de periode Deetman zijn
zeer ingrijpende bezuinigingen
uitgevoerd op de onderwijsbe
groting. De klassen zijn vergroot.
De salarissen van leerkrachten
behoorlijk gedaald. In opdracht
van minister Ruding (financiën)
slaagde hij erin enkele miljarden
guldens te bezuinigen. Een
nieuw stelsel van studiebeurzen
is in bespreking. Diverse werk
gelegenheidsplannen zijn uitge
voerd. De cursus- en collegegel
den zijn drastisch verhoogd. Het
bestuur van de universiteiten is
totaal veranderd.
Bovendien besteedden Deet
man en zijn staatssecretarissen
aandacht aan de emancipatie,
het wegwerken van de achter
standen van minderheden, het
informatica-stimuleringsplan, de
pabo's, de eindexamens, het vol
wassenenonderwijs en de open
universiteit. Het behoeft overi
gens geen betoog dat al deze
plannen op fel verzet stuitten in
het onderwijsveld. We hoeven
maar te denken aan de stakingen
van leerkrachten in 1983 en de
massale studentendemonstraties
van dit jaar.
tekent het méér. ue grondstoffen
zijn immers niet onuitputtelijk.
Er moet worden nagedacht over
verantwoord rentmeesterschap
over aardse goederen, zodat er
voldoende perspectief blijft voor
komende generaties".
De redactiecommissie (waarin
een verwarmingsadviseur van de
Vereniging van Kerkvoogdijen)
geeft concrete adviezen voor be
sparing. Daarbij wordt onder
scheid gemaakt tussen grote en
kleine monumentale kerken en
moderne kerken.
(Belangstellenden kunnen bij
het bureau van de Vereniging
van Kerkvoogdijen, postbus 176,
3300 AD Dordrecht, de brochure
aanvragen).
Vredesdag. De werkgroep
'Vredesvraagstukken' van de
Stichting Nederlandse Vrouwe
lijke Religieuzen heeft een 'na
tionale vredesdag van en voor
vrouwelijke religieuzen' uitge
schreven, op zaterdag 21 septem
ber in Den Bosch. Dan zullen
tussen 10 en 4 uur allerlei activi
teiten en inleidingen worden ge
presenteerd "die te maken heb
Ivoorkust schrijft dit jaar geschie
denis. De eens rijk beboste, onaf
hankelijke staat op het Afrikaanse
continent, heeft vanaf heden, mid
den 1985, geen oerbos meer. Al het
tropische regenwoud is gekapt
door houthandelaren en platge
brand voor de landbouw. Enorme
massa's tropisch hardhout zijn ver
kocht en weggesleept. Een milieu
ramp van de eerste orde, waarvoor
internationaal echter niet de min
ste belangstelling bestaat.
In een angstwekkend tempo van
meer dan vierduizend vierkante ki
lometer per jaar, hebben tractor en
motorzaag voorgoed een einde ge
maakt aan een van de belangrijkste
middelen van bestaan van dezé
Franstalige republiek. Met enig
verstandig beheer had het woud
tot in lengte van jaren kunnen blij
ven „produceren". Wat nu rest is
een dorre savannevlakte, met al
leen in de kuststrook bij de Atlanti
sche Oceaan nog wat bos.
Meer dan de helft van al het Afri
kaanse regenwoud is te vinden in
de Kongo. Daar voltrekt zich een
soortgelijk drama. De regering in
Brazzaville heeft besloten tweeder
de van het regenwoud op zijn
grondgebied te laten kappen.
Ook elders in de wereld, in lan
den in Zuid- en Midden-Amerika
en in Zuidoost-Azië, worden de
oerbossen massaal opengelegd en
grotendeels verwoest. De vernieti
ging van de tropische regenwou
den op aarde voltrekt zich volgens
een studie van de Verenigde Naties
met een snelheid van 120.000 m2
per minuut, een oppervlakte van
ongeveer 25 voetbalvelden. Dat is
globaal 57.000 km2 per jaar. De
Amerikaanse Academie van We
tenschappen schat dit cijfer nog
veel hoger: in totaal zou elk jaar
meer dan 200.000 km2 regenwoud
worden veiwoest of onherstelbaar
aangetast: een gebied zo groot als
Engeland, Schotland .en Wales sa-
Een studie uit 1981 van de Voed
sel- en Landbouworganisatie
(FAO) van de VN houdt het erop
dat tegen het einde van deze eeuw
- over vijftien jaar dus al onge
veer een vjjfde van het nog reste
rende regenwoud op aarde zal zijn
vernietigd. Al het regenwoud dat
als toegankelijk voor mens en ma
chine wordt beschouwd, is dan
verdwenen door de handel in hard
hout, de jacht op bodemschatten
(goud, ijzererts) en het zoeken naar
landbouwgronden.
Amazone-woud
Catherine Caufield, een Ameri
kaanse journaliste die in Londen
woont, medewerkster van New
Scientist, International Herald Tri
bune en The Guardian, schreef
over dit onderwerp een boek: In
The Rainforest. Weinig opwekken
de, maar fascinerende lectuur over
de uit milieu-oogpunt rijkste, oud
ste en meest bedreigde gebieden
op aarde, het tropisch oerbos. Cau
field beschrijft minutieus de ver
nietigende gevolgen van ontbos
sing: oude culturen worden van de
aardbodem geveegd, het land loopt
onherstelbare schade op, het kli
maat wordt verstoord, unieke plan
ten en dieren sterven uit.
Zo bracht Caufield een bezoek
aan Tucurui, een droomstad met
tennisbanen, supermarkten, air-
conditionede kantoren en luxe-ho
tels in het hart van het Braziliaanse
Amazonewoud. De stad werd in
1979 uit de grond gestampt om er
de (beter betaalde) arbeiders aan
de grootste stuwdam van Brazilië
in onder te brengen. De Tucurui-
dam is het grootste bouwproject
ooit in een tropisch woud onderno
men. Het wordt qua grootte de
vierde dam in de wereld en is onge
veer vergelijkbaar met de beroem
de Aswan-dam in de Nijl. Dertien
honderd vierkante kilometer
maagdelijk regenwoud zullen ver
dwijnen in het reusachtige stuw
meer dat zal onstaan als de danri
volgend jaar wordt gesloten.
Slechts een kleine onderhouds
ploeg van de Braziliaanse elektrici
teitsmaatschappij Eletronorte
blijft in het oerwoud achter. Tucu
rui wordt dan een „spookstad".
Regenwouden zijn natuurlijk
niet onbewoond. Waar de omstan
digheden dat toelaten, leven vaak
(kleine groepen) mensen. Zo ook in
dit gebied. De wijze waarop is en
ben met het vredesvisioen".
(Opgave bij de werkgroep is nu
al mogelijk: Carmelweg 1, 6564
AH Heilige Landstichting. Wie
zich aanmeldt, krijgt bijtijds na
dere gegevens over plaats, tijd,
programma en route).
Op vrijdag 27 september om
8 uur 's avonds wordt in de Bos
sche Sint Jan een oecumenische
vredesviering gehouden onder
de titel 'Vrede en alle goeds'. De
viering zal speciaal gericht zijn
op hedendaagse vormen van
geestelijke en geweldloze weer
baarheid. Er komen ook af
gevaardigden van Oosteuropese
vredesgroepen en van Dwaze
Moeders uit Argentinië en Gua
temala naar Den Bosch.
(Contactadres: Missiecentrum,
Halve Maanstraat 7,5211W Den
Bosch, telefoon 076-132785).
Hervormde Kerk: beroepen
door de synode tot legerpredi-
kant kandidaat mevrouw M. A.
Bezemer Leiden; aangenomen
naar Babyloniënbroek (N.-Br.)
kandidaat M. J. Middelkoop Dor
drecht, naar Landsmeer (deel-
door
Kees Klaasse
wordt omgesprongen met de be
langen van de oorspronkelijke in
diaanse bewoners van het woud
dat in het toekomstige stuwmeer
zal verdwijnen, is ten hemel
schreiend en overigens illustratief
voor hoe dat elders ter wereld in
soortgelijke omstandigheden ge
beurt.
Verantwoord
De Tucurui-dam in de Amazone
krijgt een produktiecapaciteit van
ongeveer achtduizend megaWatt
(vergelijkbaar met zes kerncentra
les a la Three Mile Island). Brazi-
lië's ambitieuze energieplannen
houden daar allerminst mee op.
Tucurui is de eerste van een serie
van achttien grote stuwdammen in
de Amazone en haar zijrivieren.
Sommige zullen twee keer zo groot
worden als de Tucurui. Daarnaast
staan er nog vele tientallen kleine
re dammen op stapel. Enorme de
len van het regenwoud gaan zo in
de nabije toekomst verloren. Sa
men met houtkap, mijnbouw en
kolonisatie zullen deze stuwmeren
en de aanleg ervan Brazilië tegen
de eeuwwisseling hebben beroofd
van acht procent van zijn bossen.
Voor beter begrip: dat is ongeveer
zes keer de oppervlakte van Neder
land. Duizenden indianen en nog
veel meer andere Brazilianen zul
len hun land verliezen en daarmee
hun middelen van bestaan.
Een woordvoerder van Eletro
norte vertelde Catherine Caufield
dat in de Amazone elke stuwdam
economisch verantwoord is; „voor
al al je in aanmerking neemt dat
land hier niets kost. De enige prijs
is die van het milieu...".
Caufield rekent in haar boek
over de regenwouden af met de
wijdverbreide mythe, als zouden
de tropische bossen voorzien in
een belangrijk deel van de beschik
bare zuurstof op aarde. Ze worden
om die reden vaak de „groene
long" van deze planeet genoemd.
De wetenschap heeft naar Cau-
fields overtuiging afdoende aange
toond dat volwassen wouden net
zoveel zuurstof produceren (door
fotosynthese) als ze verbruiken (bij
de verrotting van organisch mate
riaal).
Serieuzer is, volgens haar bron
nen, het verband dat wordt gelegd
tussen ontbossing, de hoeveelheid
kooldioxyde (C02) in de atmosfeer
en het klimaat op aarde. Het op
grote schaal afbranden van tropi
sche wouden zou heel geleidelijk
de temperatuur op aarde doen stij
gen en zelfs het poolijs kunnen
doen smelten. Als dat waar is, kan
de verwoesting van de regenwou
den er tenslotte toe leiden dat Sibe
rië in plaats van Kansas de streek
wordt met de grootste graanpro-
duktie ter wereld, terwijl wereld
steden als Londen en New York
vijf meter onder water komen te
staan", aldus de schrijfster.
Zij wijst er in haar boek op dat de
geleerden het allerminst eens zijn
over dit „broeikaseffect". Maar het
probleem is dat, tegen de tijd dat
we met de gevolgen worden gecon
fronteerd, we twintig jaar te laat
zullen zijn om er nog iets aan te
veranderen.
Catherine Caufield: In the rain
forest. Uitgeverij Wm. Heine-
mann, Londen 1985. Prijs f 55,75.
werk) kandidaat J. Doelman
Utrecht; bedankt voor Harlingen
J. Folkertsma Leeuwarden-Hui-
Gereformeerde Kerken: aan
genomen naar Harderwijk K. T.
Vaatstra Ridderkerk.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: aangenomen naar
Drachten (voor zendingsdienst)
kandidaat E. L. van 't Foort
Steenwijk; bedankt voor Zuid-
wolde-Ruinerwold (Dr.) J. Lui
ten Alkmaar.
Christelijke Gereformeerde
Kerken: beroepen te Oud-Vosse-
meer-Tholen L.W. van der Meij
Zaamslag.
Vakkenpakketten met examens op de hoogste niveaus
Koop meer milieuvriendelijke
auto's met katalysator. Winfried
Hohlfeld, milieudeskundige van
de protestantse kerk in het noor
delijke Elbegebied (Bondsrepu
bliek), riep predikanten en ker
kelijke medewerkers in Noord-
Duitsland gisteren daartoe op.
Hij deelde het persbureau
Evangelische Presse Dienst mee,
dat de evangelische kerk in dat
gebied predikanten en kerkelij
ke medewerkers de mogelijk
heid geeft een gunstige lening af
te sluiten bij de aankoop van een
auto met katalysator. Daarmee is
deze kerk de enige binnen de
Evangelische Kerk van Duits
land die de aankoop van milieu
vriendelijke auto's stimuleert.
Tot nu toe hebben maar drie
predikanten en medewerkers la
ten weten, zo'n auto te willen ko
pen. Hohlfeld vindt dat veel te
weinig op een totaal van meer
dan 1300 predikanten in Noord-
Duitsland. "Juist geestelijken
moeten de bijbelse opdracht om
de schepping in stand te houden
in praktijk brengen", zei Hohl
feld. "Zij mogen er niet in berus
ten, dat de verkoop van milieu
vriendelijke auto's in West-
Duitsland nu al afneemt".
Priester. Het verlies van ge
voel voor de betekenis van de
priesterwijding zou weieens een
belangrijke oorzaak kunnen zijn
van het moeizame verloop van
het pausbezoek aan Nederland.
Dat verkondigde aartsbisschop
John Roach van St. Paul en Min
neapolis in de Amerikaanse staat
Minnesota bij een eucharistievie
ring met priesterwijdingen.
Kardinaal Willebrands had
Roach een paar jaar geleden ge
zegd, dat de Nederlandse gelovi
gen hun respect voor het bijzon
dere karakter van de priesterwij
ding hadden verloren, zo onthul
de de Amerikaanse aartsbis
schop - die van 1980 tot 1983
voorzitter van de Amerikaanse
bisschoppenconferentie was -
in zijn toespraak. Volgens Wille
brands zou dat verlies het gevolg
zijn van het 'romantiseren' van
het 'priesterschap van alle gelo
vigen'.
bepaalde onderwijsvorm tot het zestiende
(foto ANP)
Met een vierjarige middenschool wordt de keuze
levensjaar uitgesteld.
