Burgeroorlog
in Z.-Afrika
Voedselbank Europj
als Marshall-plan
voor Derde Wereld
Informatiecentrum voor toeristen en pelgrims in Assisi
Achtergrond
Noodtoestand: olie op het vuur
Achtergrond
PAGINA 4
MAANDAG 22 JULI 198
Toch heeft dit gecoördineerde
politie- en legeroptreden niet
kunnen verhinderen, dat de on
lusten, met name in de Vaal-drie-
hoek en in de Oost Kaap zijn
doorgegaan. Hoewel moorden
nooit goedgepraat kunnen wor
den, wezen de veelvuldige voor
vallen van brandstichting, en het
stenigen en in het openbaar ver
branden van personen die ver
dacht werden van 'collaboratie'
met het blanke gezag (zwarte ge
meenteraadsleden, burgemees
ters, politieagenten en 'infor
mers') er al op, dat de inwoners
van de zwarte woonwijken een
voor henzelf adequaat en ge
rechtvaardigd antwoord hadden
gevonden op de 'officiële' strate
gie.
JOHANNESBURG - Er
is weinig fantasie voor no
dig om de zaterdag in
Zuid-Afrika ingestelde
noodtoestand te zien als
een directe aanval op de
brede anti-apartheidsbe
weging in Zuid-Afrika zelf
en op het Verenigd Demo
cratisch Front, het UDF,
in het bijzonder.
Daarmee dringen zich
de parallellen op met de
situatie in 1960. Ook toen
was er sprake van grote
onrust in het land, vooral
nadat zowel het African
National Congress, het
ANC, en het Pan Africa-
nist Congress, het PAC,
tot actieve campagnes van
burgerlijke ongehoor
zaamheid waren overge
gaan.
door
Ruud de Wit
Zo'n actie leidde op 21 maart
1960 tot een bloedbad, waarbij 69
mensen door politiekogels om
het leven kwamen tijdens een
vreedzame demonstratie tegen
de gehate 'pasjeswetten'. De
blanke minderheidsregering rea
geerde op de onlusten, die daar
na overal in de zwarte woonwij
ken uitbraken, niet met het op
heffen van de pasjeswetgeving,
doch met het uitroepen van de
noodtoestand op 30 maart van
dat jaar en het verbieden van zo
wel het ANC en het PAC.
In de vijf maanden, dat deze
noodtoestand van kracht was,
werden 11.297 zwarten, 90 Azia
ten, 36 kleurlingen en 98 blanken
gearresteerd. En met dit mond
en actiedood maken van de bre
de oppositie, kon het bewind in
de jaren daarna de apartheid ver
der versterken.
Jaren zestig
Maar de jaren zestig zijn de ja
ren tachtig niet, en het moet dan
ook worden betwijfeld, of het
uitroepen van de noodtoestand,
inclusief de beteugeling van de
'vrije' pers, nog het geijkte mid
del is om de ernstige onlusten in
de zwarte woonwijken definitief
de kop in te drukken.
Juist de laatste weken riepen
anti-apartheidskringen in Zuid-
Afrika steeds weer op tot de vol
ledige terugtrekking van leger en
politie uit de zwarte woonwijken
om op die manier een einde te
maken aan de spiraal van ge
weld. Maar in plaats daarvan
heeft de Zuidafrikaanse regering
besloten de aanwezigheid van de
veiligheidstroepen uit te breiden
en een stevigere 'wettelijke' ba
sis te geven.
Maar dat wijst er tegelijk op.
dat de tot nu gehanteerde strate
gie van leger en politie om de on
lusten in de zwarte woonwijken
onder controle te krijgen, is mis
lukt.
Nog geen week geleden ver
klaarde een woordvoeder van de
politie, dat deze strategie erop
gericht was om met behulp van
informanten en zwarte politie
agenten te weten te komen, wie
de aanstichters van de onlusten
waren. Deze werden er dan uit
gehaald - hoe werd er niet bij ge
zegd! - en op die manier zouden
de onlusten verminderd zijn.
Het UDF verklaarde overi
gens, dat zij sterke aanwijzingen
had, dat het leger en de politie
met 'doodseskaders' werkten en
dat is, voor wie bereid is dat te
geloven, slechts een kleine stap
verder dan hetgeen de woord
voerder van de politie over haar
strategie kwijt wilde.
Maatregelen
De maatregelen die staatspre
sident P.W. Botha zaterdag af
kondigde, maatregelen die voort
vloeien uit het uitroepen van de
noodtoestand, kunnen in twee
categorieën worden verdeeld.
Tot de eerste categorie behoren
de maatregelen, die direct van
kracht zijn geworden in de 36
magistraatsgebieden, waar de
noodtoestand is uitgeroepen.
Zij geven aan elk lid van de
veiligheidstroepen, - d.w.z. poli
tie, leger, spoorwegpolitie en ge
vangeniswezen de bevoegd
heid om een persoon van wie
wordt aangenomen dat hij of zij
een gevaar is voor 'iemands le
ven en bezit, of voor de openbare
orde', te bevelen zich onmiddel
lijk van de plaats te verwijderen.
Als aan dit bevel geen gehoor
wordt gegeven, mag geweld wor
den gebruikt. De veiligheidstroe
pen mogen eveneens iederee
zonder een aanhoudingsbevel ar
resteren, als zij van mening zijn,
dat dat in het belang is voor de
ordehandhaving. En zo'n per
soon kan worden vastgehouden
voor 14 dagen of langer, wanneer
de minister van justitie dat be
slist.
Verder mag de minister van
wet en orde aan iedereen, die
vanwege de noodwetsmaatrege
len is aangehouden, voorwaar
den opleggen bij zijn vrijlating.
Personen die zijn aangehouden,
hebben geen recht om bezoek te
ontvangen zonder toestemming
van de minister. Ook heeft nie
mand recht op informatie over
een persoon die is aangehouden.
De veiligheidstroepen hebben
verder een onbeperkte macht om
personen te fouilleren en gebou
wen. huizen, auto's of andere
voertuigen te doorzoeken, zon
der dat een hogere instantie
daarvoor vantevoren toestem
ming heeft gegeven. Tenslotte is
het publiek verplicht iemand aan
te houden, die er op de een of an
dere manier in is geslaagd om
aan zijn arrestatie te ontkomen.
Tot de tweede categorie van
maatregelen, die ad hoe kunnen
worden afgekondigd, behoren
onder meer: afsluiting van be
paalde gebieden en de controle
over al het verkeer binnen zo'n
afgesloten gebied; het recht om
winkels, bedrijven en openbare
gelegenheden te sluiten; het in
stellen van een avondklok; de
volledige controle over het verza
melen en verspreiden van
nieuws over de genoemde 'wet
telijke' beperkingen en 'elke an
dere maatregel, die volgens de
hoofdcommissaris van politie
noodzakelijk wordt geacht'.
Het wordt verder een strafbaar
feit om zonder toestemming van
de autoriteiten de identiteit van
gearresteerde personen te ont
hullen, terwijl het ook verboden
is plakkaten te verwijderen
waarop de bovengenoemde
maatregelen zijn afgedrukt. De
maximumstraf op het overtre
den van de maatregelen die
voortvloeien uit de noodtoe
stand, is een boete van 20.000
rand, circa 35.000 gulden, of 10
jaar gevangenisstraf.
Om te voorkomen dat de
noodtoestand leidt tot juridische
procedures is het niet toegestaan
om een proces te beginnen tegen
iemand, - staat, minister, of lid
van de veiligheidstroepen -, die
optreedt in het kader van de
noodtoestand.
Wie de verschillende maatre
gelen op een rijtje zet, kan niet
anders concluderen dan dat de
Zuidafrikaanse regering in de 36
magistraatsgebieden nagenoeg
alle macht over het individu naar
zich toe heeft getrokken. Daar
naast wordt het onmogelijk de
politie of het leger nog langer
verantwoordelijk te stellen voor
het geweld in de zwarte woon
wijken en de talrijke doden, die
daarbij onder de zwarte bevol
king zijn gevallen.
Toch kan uit verschillende ju
ridische en politieke kringen ver
nomen worden dat de maatrege
len die nu in de wetgeving rond
de noodtoestand zijn afgekon
digd, de facto reeds van kracht
waren. Vele voorvallen bewijzen
dat.
Het afgelopen jaar hebben het
leger en politie enige keren zwar
te woonwijken van de buitenwe
reld afgesloten in periodes van
onrust. Incidenten in Uitenhage/
Langa, Sebokeng, KwaThema en
Duduza, om een aantal woonwij
ken te noemen, hebben aange
toond, dat de politie en het leger
in Zuid-Afrika ook zonder een
noodtoestands-wetgeving kun
nen opereren met dezelfde be
voegdheden die ze nu hebben ge
kregen.
Ook de onbeperkte bevoegd
heid om mensen voor verhoor
aan te houden is niet nieuw. Sec
tie 29 van de interne veiligheids
wet regelde reeds de aanhouding
van personen voor een periode
van maximaal 6 maanden, zon
der dat er een aanklacht tegen
hen hoefde worden ingediend.
De veiligheidspolitie was even
min verplicht de identiteit en de
reden van de aanhouding in de
publiciteit te brengen. Het groot
ste verschil met de oude situatie
en de nieuwe, is gelegen in de
massaliteit. Was de bevoegdheid
om sectie 29 toe te passen in het
verleden slechts weggelegd voor
leden van de veiligheidspolitie,
nu is deze bevoegdheid uitge
breid tot alle leden van de veilig
heidsmacht. Dus niet alleen tot
de circa 40.000 politieagenten,
maar ook tot het hele leger - in
clusief dienstplichtigen -, de
spoorwegpolitie en het gevange-
Reacties
De eerste reacties in Zuid-Afri
ka op het uitroepen van de
noodtoestand wijzen dan ook op
vallend in de richting van 'een
onmacht van de regering-Botha
om gestalte te geven aan haar
eerder dit jaar aangekondigde
vergroting van politieke rechten
voor de overgrote meerderheid
van de bevolking, de zwarten'.
De blanke oppositieleider van
de PFP, Van Zijl Slabbert, vroeg
zich letterlijk af: „Regering, wat
in hemelsnaam ben je aan het
doen? Wat een half jaar geleden
nog 'het nieuwe tijdperk van on
derhandeling en consensus'
werd genoemd, lijkt steeds meer
te leiden naar een situatie van be
legering. Deze regering blijkt
noch over de bereidheid, noch
over het talent, noch over de
plannen te beschikken om een
effectieve onderhandelingspoli-
tiek tot stand te brengen", aldus
Van Zijl Slabbert.
Ook het bedrijfsleven heeft ne
gatief gereageerd op het uitroe
pen van de noodtoestand. De
verwachting in die kringen is,
dat de toch al zwakke Zuidafri
kaanse munt, de rand, nog ver
der zal zakken en dat de roep om
desinvestering in het buitenland
versterkt zal opklinken, zodra de
verschillende aangekondigde
maatregelen daar zijn geanaly
seerd.
Michael Weir, president van de
Associatie van Kamers van
Koophandel, en John Wilson,
president van de Federatie van
Industriekamers, riepen in een
gemeenschappelijke verklaring
op „tot werkelijke onderhande
lingen over de politieke en in
dustriële relaties in Zuid-Afrika
en een terugkeren naar realiteits
zin en stabiliteit in de zwarte
woonsteden".
Ook de voorzitter van het Afri
kaans Handelsinstituut, Donald
Masson, benadrukte dat veilig
heidsmaatregelen alleen niet vol
doende zijn: „Een wezenlijk aan
tal hervormingen, die de aspira
ties van de zwarte bevolking
dekt en de overduidelijke klach
ten van die kant wegneemt, zijn
noodzakelijk bij toekomstige on
derhandelingen".
Een bekende jurist, professor
John Dugard van de Witwaters-
rand-universiteit, sinds kort
eveneens juridisch adviseur van
bisschop Desmond Tutu, voor
spelde een terugkeer naar de har
de lijn, zoals die ruim tien jaar
geleden gold onder wijlen John
Vorster en sprak als zijn vrees
uit, dat de noodtoestand gevolgd
zal worden door massa-arresta
ties en het verbieden van bepaal
de organisaties.
Dominee Beyers Naudé, secre
taris van de Zuidafrikaanse Raad
van Kerken, sprak zich ook in
die richting uit. Hij noemde de
mogelijkheid van perscensuur,
die opgesloten ligt in het uitroe
pen van de noodtoestand, zijn
eerste grote bezorgheid. „Maar
dit zal het wantrouwen van de
rest van de wereld alleen maar
bevestigen in de opvatting, dat er
hier werkelijk verschrikkelijke
dingen aan de hand zijn".
Beyers Naudé wilde niet voor
uitlopen op mogelijke maatrege
len tegen de Zuidafrikaanse
Raad van Kerken of het UDF:
„Maar welke stappen ze ook te
gen ons zullen ondernemen, we
zullen onze strijdbaarheid niet
verliezen en zeker onze stand
punten piet veranderen". Vol
gens de strijdbare dominee had
de zwarte bevolking de drasti
sche maatregelen, die nu van
kracht zijn geworden, reeds lan
ge tijd verwacht, maar „uiteinde
lijk verandert er niet zoveel in
haar situatie, aangezien de maat
regelen slechts een bevestiging
zijn van hetgeen waar zij al zo
lange tijd onder lijdt".
Hij riep de wereld op in te grij
pen in Zuid-Afrika, voordat het
te laat is en het land in vlammen
opgaat. Zijn collega Boesak zat
er in elk geval niet ver naast, toen
hij onlangs verklaarde, dat Zuid-
Afrika in een staat van burger
oorlog verkeerde. Of het uitroe
pen van de noodtoestand daar
het juiste middel tegen is, zullen
de komende maanden moeten
uitwijzen, maar redenen voor
twijfel zijn hier op hun plaats.
Met twee plannen en de hartelijke
steun van de Tweede Kamer op
zak vertrok minister Schoo (ont
wikkelingssamenwerking) korte
tijd geleden naar Europa'. Ten eer
ste wilde ze proberen om samen
met haar Europese collega's uit de
EG-voedseloverschotten zes tot ze
ven miljoen ton graan extra voor
Afrika te krijgen, de hoeveelheid
door
Sjaak Smakman
die volgens de VN-voedselorgani-
satie (FAO) nodig is om dit jaar de
ergste nood te lenigen. Van dat
plan is sindsdien weinig meer ver
nomen: hopeloos gestrand in de
Brusselse (landbouw)bureaucratie.
Het tweede plan was ambitieu
zer: het oprichten van een Europe
se voedselbank, die snel en doel
matig kan inspelen op noodsitua
ties in de wereld. De geestelijke va
der van het plan is voorzitter
Schelhaas van het Produktschap
voor Zuivel. Hij lanceerde het een
poosje geleden in het blad Aspec
ten, waarna het politiek werd opge
pikt. Het VVDrkamerlid Den Ou
den-Dekkers diende er een paar
maanden geleden een motie over
in, die met grote eenstemmigheid
werd begroet, ook door haar partij
genote minister Schoo.
Schelhaas gaat ervan uit dat ze
ker de eerse twintig jaar voedsel
hulp een noodzakelijk onderdeel
blijft van het ontwikkelingsbeleid.
Opvoering van de voedselproduk-
tie is, zo stelt ook hij, weliswaar de
enige afdoende mogelijkheid om
de honger te bestrijden, maar op de
korte en middellange termijn blijft
voedselhulp nodig om honderden
miljoenen mensen van de honger
dood te redden.
Het hoofdbezwaar tegen voed
selhulp is dat het opvoering van de
eigen produktie remt. Regeringen
in ontwikkelingslanden houden de
voedselprijzen vaak kuntmatig
laag met als neveneffect dat de ei
gen boerenbevolking niet meer
produceert dan voor de eigen be
hoefte nodig is. De voedselhulp
stelt ze in staat om dat beleid voort
te zetten.
Voedselhulp en bevordering van
de eigen produktie hoeven elkaar
niet altijd uit te sluiten, vindt
Schelhaas, al erkent ook hij dat
ook zijn plan dit dilemma blijft be
staan. Maar, vindt hij, om het pro
bleem zoveel mogelijk te omzeilen
kan voedsel heel gericht worden
gegeven. Hij noemt als voorbeel
den de voedsel- voor- werkprojec
ten van het Wereldvoedselpro
gramma (WFP) - waarbij arbei
ders hun loon in natura krijgen uit
betaald - schoolvoedselprogram-
ma's en hulp aan gezondheidscen
tra. Nu gaat nog zo'n 60 procent als
'algemene voedselhulp' naar de
ontwikkelingslanden.
Efficiënt
Zijn plan voor een voedselbank
richt zich voornamelijk op de prak
tische uitvoering. De EG-hulp is
vooral berucht om zijn traagheid.
Tussen het moment van toeken
ning van hulp en het moment
waarop deze in de haven arriveert
ligt veel tijd: graantransport duurt
gemiddeld 224 dagen, melkpoeder
doet bijna 13 maanden over de
tocht, en de lijdensweg van de bo-
terolie telt maar liefst 447 dagen.
Een ander EG-cijfer: nog geen 40
procent van de hulp die in 1983
werd toegekend, arriveerde ook in
dat jaar ter plekke.
Een onafhankelijke voedselbank
kan, aldus Schelhaas, sneller en ef
fectiever inspelen op noodsituaties
omdt er minder coördinatie tussen
de tien (straks twaalf) lidstaten no
dig is, de expertise uit de verschil
lende landen kan worden gebun
deld én er met een veel kleinere
staf kan worden gewerkt. Dat
werkt weer kostenbesparend, zo
dat er minder geld verloren gaat
aan overheadkosten (populair ge
zegd: aan de strijkstok blijft han
gen). Die voedselbank moet boven
dien meer voedsel ter beschikking
krijgen. Naast de huidige EG-voed-
selhulp (ongeveer 1,3 miljard gul
den) moet de bank als eerste stap
één procent van de Europese land-
bouwproduktie onder zijn hoede
krijgen.
Dat kost ongeveer 900 miljoen
gulden, maar slechts 450 miljoen
wanneer deze uit de ruimschoots
voorradige overschotten wordt ge
haald. Op termijn moet dat percen
tage tot vijf worden opgevoerd,
vindt hij. Dat stelt de bank ook in
'staat om op strategische plaatsen
noodvoorraden aan te leggen. Het
extra geld moet in de eerste plaats
komen van de Gemeenschap, maai
daarnaast kunnen de lidstaten nog
afzonderlijk lid worden van de
bank door middel van een finan
ciële bijdragen.
Koppeling
De hulp kunnen ontwikkelings
landen direct bij de voedselbank
aanvragen. Noodhulp kan zonder
voorwaarden worden gegeven,
maar hulp op langere termijn kan
de voedselbank koppelen aan sti
mulering van de eigen produktie.
Hetzij door de eigen boeren (met
het uitgespaarde geld) hogere prij
zen voor hun produkten te geven,
hetzij door het Europese voedsel
op de inlandse markt te verkopen
en het geld te gebruiken voor land
bouwprojecten, aldus Schelhaas.
Zodoende kan het plan. vindt hij,
werken als het Marshall-plan waar
mee de VS er na de Tweede We
reldoorlog Europa bovenop hiel
pen.
Het plan van Schelhaas biedt
wellicht ook een oplossing voor
een van de grootste problemen bij
de EG-hulp: het transport. Tot aan
de havens gaat het allemaal wel,
maar het verdere vervoer stuit al
tijd weer op grote problemen. De
massale voedselstroom van de af
gelopen maanden naar Afrika
heeft dat weer eens bewezen. Bij
gebrek aan transportmiddelen
blijft veel voedsel aan de kust lig
gen. Van de paar honderd miljoen
gulden die het Live-Aidconcert op
bracht zijn bijvoorbeeld dan ook
direct zestig vrachtwagens ge
kocht om transport van het voed
sel te verzekeren.
In de EG is dat aspect altijd sterk
verwaarloosd: bij voedselhulp
werd/wordt het transport gegund
aan de laagste inschrijver, waarbij
op factoren als betrouwbaarheid
en snelheid niet wordt gelet. Met
name Engeland voelt er niet veel
voor dit systeem, waaraan minister
Schoo zich naar eigen zeggen
groen en geel ergert, aan te pakken
omdat het extra geld kost. En de
EG kent nog altijd het vetorecht
voor elk van de afzonderlijke lid
staten. Een autonome voedselbank
hoeft niet eindeloos naar compro
missen over dit soort dingen te zoe
ken.
Of het plan het ook haalt is ech
ter een tweede. In Nederland heeft
het weliswaar brede politieke
steun gekregen, in Europese krin
gen is er heel wat gematigder op
gereageerd. Volgens woordvoerder
Wildenburg van Ontwikkelingssa
menwerking wordt het plan mo
menteel 'technisch uitgewerkt' bij
de Europese Commssie. Hoewel er
voor de EG een aantrekkelijke
kant aan zit - een deel van de voed-
seloverschotten kan op die manier
netjes worden weggewerkt - blij
ken de Europese molens ook nu
langzaam te malen. Voor eind au
gustus, wanneer de 'Brusselse zo
mer' ten einde loopt, verwacht hij
geen schot in de zaak. FAO-direc-
teur Maurice Williams zei kort ge
leden dat 'het onvermogen om de
rijke landen te doordringen van de
noodzaak om meer hulp te bieden
de grootste mislukking is van de
jaren zeventig is'. De vraag blijft of
dat anno 1985 anders is.
De 'Nederlandse Franciscaan
se Samenwerking' heeft in de
Italiaanse stad Assisi, in samen
werking met de organisatie van
Franciscanen in het Duitse taal
gebied, een informatiecentrum'
geopend. Dit in verband met de
grote belangstelling voor de ge
boorteplaats van Franciscus van
Assisi bij toeristen en pelgrims
uit Nederland.
Het centrum staat onder lei
ding van drie franciscanessen,
onder wie de Nederlandse
Dymphna Preijde. Zij houden
rondleidingen en halen daarbij
teksten aan uit franciscaanse
bronnen. Ook geven zij inlichtin
gen over de franciscaanse bewe
ging in het Nederlandse en Duit
se taalgebied. Ten minste een
maal per dag is er een gebeds
dienst in beide talen.
Het informatiecentrum is tot
31 augustus open. De 'Neder
landse Franciscaanse Samen
werking' wil volgend jaar het he
le toeristenseizoen in Assisi pre
sent zijn.
Hongerstaking.De Raad voor
de Zending en de commissie We-
relddiakonaat van de Hervormde
Kerk en de commissie Zending
en Werelddiakonaat van de Gere
formeerde Kerken zullen alle
predikanten vragen, voorbede te
doen voor vrede in Nicaragua.
Paul en Nel van der Harst en
Ineke Bakker, die voor deze ker
kelijke organen in Nicaragua
werken, vragen in een telexbe
richt ook om steun voor de actie
van de Nicaraguaanse minister
van buitenlandse zaken, Miguel
d'Escoto, een rooms-katholiek
priester die sinds 8 juli in een
kerk in Managua in hongersta
king is. "Met dit profetische ge
baar wil de priester aangeven,
dat alle diplomatieke en juridi
sche middelen om de vrede na
derbij te brengen zijn uitgeput",
schrijven de Van der Harsten en
Ineke Bakker. "Zijn vasten is
een noodkreet, geboren uit een
oorlogssituatie waaruit geen ver
lossing mogelijk lijkt".
De secretaris van de Raad van
Kerken in Nederland, ds. W. R.
van der Zee, heeft de Nationale
raad van Christelijke Kerken in
de Verenigde Staten gevraagd, te
protesteren tegen de agressie en
onmenselijkheid tegenover Ni
caragua. "Pater d'Escoto is ziin
vasten begonnen als een teken
voor vrede en de verdediging
van het leven en tegen elke vorm
van terrorisme", schrijft Van der
Zee. d'Escoto zond een bood
schap aan de Nederlandse Raad
van Kerken waarin hij van zijn
actie mededeling doet.
Orgeldag.De culturele raau1
van Noord-Holland houdt in sa
menwerking met de stichting
'Vrienden van de Grote Kerk
Haarlem' op zaterdag 3 augustus
een 'doorlopende excursie' naar
vier belangrijke orgels in Haar
lem, te weten van de oude Sint
Bavo, de Waalse kerk aan het Be
gijnhof, de doopsgezinde kerk
aan de Frankestraat en de Nieu
we Kerk aan het Nieuwe Kerk
plein.
Het orgel in de Bavo dateert
van 1738, in de Waalse kerk van
1808, in de doopsgezinde kerk
van 1968 (een orgel van Ahrend
en Brunzema) en in de Nieuwe
Kerk van 1791. Het laatste is pas
gerestaureerd. Om 11, 12, 1, 2 en
3 uur zijn er bespelingen van een
half uur. Om 3 uur wordt ook het
orgel bespeeld van de rooms-ka-
tholieke Bavokerk aan de Leid-
sevaart. De organisten zijn Klaas
Bolt, Kees Rosenhart, Jacques
van Oortmerssen en Hans van
Nieuwkoop. In de kerk aan de
Leidsevaart Michael Hedley.
Edict van Nantes.Op 12 en 13
oktober wordt in Parijs op groot
scheepse wijze herdacht dat 300
jaar geleden (1685) het Edict van
Nantes werd opgeheven. Deze
opheffing verklaarde de Franse
protestanten vogelvrij, met als
gevolg dat velen de wijk namen
naar het buitenland.
De officiële herdenking ge
beurt in het Unesco-gebouw in
tegenwoordigheid van de Franse
president. Er staat ook een oecu
menische kerkdienst op het pro
gramma, georganiseerd door de
in 1913 opgerichte protestantse
federatie.
Papier.Aartsbisschop John
Vikström van de Finse lutherse
kerk is een bezoek van vijf dagen
begonnen aan de zusterkerk in
Letland, met haar 300.000 leden
de grootste lutherse kerk in de
Sovjet-Unie. Hij heeft een gift
van 40 ton papier bij zich voor
een nieuwe oplage bijbels in het
Lets.
Hervormde Kerk:aangeno-
men naar Franeker-Herbayum P.
de Ruiter Leeuwarden-Huizum-
.Gereformeerde Kerken: beroe
pen te Andijk J. Ritsema Bellen;
aangenomen de benoeming tot
ziekenhuispredikant in Apel
doorn G. A. Westerveld aldaar,
naar Sint Jansklooster Th. Kor-
teweg Tzum.
Gereformeerde
Kerken Vrijgemaakt: aangeno
men naar Driebergen kandidaat
J. Ophoff Bedum.
Het geweld in Zuid-Afrika eist dagelijks meer slachtoffers. Zaterdag werd Fort Calata ten grave gedra
gen. Calata was een zwarte leider in Cradock, die samen met drie anderen op mysterieuze wijze werd
vermoord. De kist is bedekt met de vlag van het verboden ANC, het African National Congress (foto ap»
