'De Zeedijk leeg, dat is uriiek' Nieuwe politiewet Turkije is bijna blanco volmacht Amsterdamse aanpak van drugshandel op straat succesvol Achtergrond Meeste jongere kerkverlaters hebben niets verlaten.... WOENSDAG 17 JULI 1985 PAGINA 11 Inspecteur Rob van Velsen, coördinator van het politieoptre den rond de bestrijding van de harddrugs-handel, houdt vrien delijk maar beslist een slag om de arm. Natuurlijk, de gerichte aanpak van de straathandel rond de Zeedijk durft hij wel geslaagd te noemen. Maar om nu meteen de vermindering van de auto-in braken en berovingen voor de volle honderd procent daaraan toe te schrijven, nee liever niet. Terwijl het buiten plenst van de regen zegt hij: "Onderschat ook de invloed van het weer niet. Zo veel mooie dagen hebben we nog niet gehad en dus is de grote drukte ook uitgebleven. Dat heeft zijn invloed op het gebeu ren". Over een week of wat moet het eerste rapport over de poli tionele schoonmaakaktie klaar zijn. En Van Velsen wil nog niet al bij voorbaat zijn kruit ver schieten. Als de fotograaf halverwege de Zeedijk een foto maakt, komt er een man uit een van de cafés. "Die Zeedijk helemaal leeg. Dat heb ik de laatste vijfjaar niet meer gezien. Dat is echt iets unieks". Het is een dag voor de start van de sloop van de kop van de Zeedijk. Amsterdams oudste en beruchtste wijk staat aan de vooravond van een grote opknapbeurt. Met bijna achthonderd arrestaties in nog geen zeven weken is de wijk schoongeveegd. De straathandel in harddrugs heeft een veiliger heenkomen gezocht en burgemeester Van Thijn van Amsterdam is voorlopig tevreden. Een terugblik. door Huub Klompenhouwer Op 6 mei kreeg de hoofdstad een speciaal team om een eind te maken aan de drugsoverlast in het centrum. De Zeedijk was toen al jaren geen lokaal pro bleem meer, maar een internatio naal drugscentrum. Het verkan kerde de goede naam van Am sterdam door alle kleine crimina liteit die dat met zich meebrengt: het openbreken van auto's, bero vingen en zakkenrollerij; diefstal en heling. Amsterdam was niet veilig meer. Een Duits reisbu reau organiseerde zelfs een kri- minal-safari, waarbij doorgaans waarschijnlijk brave oosterbu ren zo lam als oeletoeters in groepjes de ogen uit hun hoofd keken op de Wallen en schoor voetend een blik wierpen op de Zeedijk. Sodom en Gomorra als toeristische trekpleister. Het jaar 1984 was nog een re cordjaar met 67 heroïnedoden, waarvan het merendeel ook al uit de Bondsrepubliek. Niet gewend aan onversneden, zuivere heroï ne maakten zij een enkele reis. Burgemeester Van Thijn ging eind vorig jaar onder grote druk over tot een samenscholingsver bod rond de Zeedijk. Maar hij realiseerde zich ook dat met een louter op het verdrijven van de junks en de handel gericht be leid, het imago van de hoofdstad nog niet verbeterde. Al wat lan ger werkte bestuurlijk Amster dam aan een herstelplan voor de Zeedijk. Op nog geen honderd meter van het Centraal Station moest het Zwarte Gat, zoals de kop van de Zeedijk wel werd ge noemd, worden aangepakt. Rug- gegraat van dat plan vormt de bouw van een luxe hotel. Dat herstelplan werd de direc te aanleiding voor het huidige politiebeleid- rond de Zeedijk. Met bijna honderd man, van wie twintig al waren gespecialiseerd in de bestrijding van de straat handel in drugs, pakte de politie het karwei aan. Van 's morgens half tien tot middernacht hielden ze iedere verdachte voetganger of automobilist op de Zeedijk aan. Samenscholingen van meer dan vier mensen werden verbo den en het regende aanhoudin gen. Maar het leverde resultaat op. Voor de Zeedijk dan, want de drugshandel verplaatste zich naar de Korte Nieuwendijk, de Indische Buurt en de Pijp (Al- bert Cuypstraat en omgeving). De Nieuwmarktbewoners klaag den meer en meer over de over De Amsterdamse Zeedijk, het voormalig centrum van de straathandel i Station. De rust is teruggekeerd. last door gebruikers. Blauw neonlicht bleek de remedie, om dat junks daardoor hun aderen niet meer konden zien. Het spe ciale politieteam kreeg uitbrei ding met 25 man, en ook in de 'nieuwe' heroïnewijken kwamen schoonmaakacties. Imago Rob van Velsen: "Het was wyd en zijd bekend dat je maar hon derd meter van het Centraal Sta tion hoefde te zijn om aan je ver dovende middelen te komen. Dat imago is niet meer aanwezig. dat toch pleiten voor een interge meentelijke samenwerking op dit punt. Wordt u wel eens om advies gevraagd? Van Velsen: "Nauwelijks. Ik denk ook dat het niet zo erg no dig is. De bestrijding van de straathandel is een zaak die van lokatie tot lokatie verschilt. Om te kunnen optreden moet je eerst door en door het gebied kennen. Toen we merkten dat vanuit de Zeedijk de overlast zich verplaat ste naar de Korte Nieuwendijk, hebben we heel voorzichtig eerst die buurt goed in kaart gebracht. Pas toen zijn we met acties be gonnen". - Weer even terug naar de Zee dijk: het geregeld optreden door een vaste ploeg aan politiemen sen, heeft dat geleid tot een soort acceptatie van de kant van de dealers en gebruikers? "Ik weet waar je op doelt. Het bureau Warmoesstraat heeft de naam een nogal gewelddadig bu reau te zijn. Maar dat wil ik wel even ontzenuwen. Er is geen po litiedistrict in Nederland waar zoveel politiemensen werken. En als je de cijfers bekijkt: tussen 6 mei en 17 juni van dit jaar wer den er op dit bureau 1300 arresta ties verricht. En als je op dat aan tal dan de keren afzet waarbij er geweld gebruikt is, dan is dat echt te verwaarlozen. Op de Zee dijk zien we dat de junks en dea lers nu weten waar ze aan toe zijn. Dat ze geen spatsies hoeven te maken". Behalve dat door het politieop treden de prijs van de straathan del flink opgeschroefd is, van 25 gulden naar 40 tot 50 gulden per shot, heeft het nieuwe beleid ook tot gevolg dat tot nu toe het aan tal drugsdoden in de hoofdstad sterk achterblijft bij verleden jaar. Al zal daarbij ook de betere voorlichting - zelfs in Duitsland - over het gebruik en de gevaren van de heroïne, een ról spelen. Brood Tot vorige week heeft het team sinds 6 mei 773 aanhoudingen verricht, waaronder 25 handela ren. Het justitiebeleid, dat zo waar een keer parallel loopt met het gemeentelijk beleid, voorziet erin dat er extra cellen vrijgehou den worden voor de arrestanten. De straffen zijn ook al forser ge worden. Van.Velsen: "Van de 25 handelaren hebben we tot nu toe niemand nog teruggezien in de scene". Bij alle succes met het consistente beleid van Van Thijn behoudt inspecteur Van Velsen ook een gezonde dosis scepsis. Met de bestrijding van de straat handel is het drugsprobleem niet opgelost. Wat omslachtig pleit hij daarmee voor het min of meer verplicht afkicken. Op de opmer king dat hij zich daarmee op glad Staphorst-ijs begeeft reageert hij: "Daar staat dan wel tegen over dat een betrekkelijk kleine groep uit onze samenleving mo menteel de rechtsorde volledig frustreert. Tenminste, in Amster- dam. Gevoelens van onveilig heid en angst bij de bevolking vormen de andere kant van de weegschaal. Nu bestaat het ver plicht afkicken nog niet. Maar er gebeurt dus ook niks. Terug in de maatschappij vervallen ze weer in hun oude routine. Wat denk je van de overbelasting voor het korps in Amsterdam, door het formeren van een team van 125 man politie? Hier aan het bureau is er amper tijd om nog een hap brood te nemen. Onder het eten wordt zelfs nog de admi nistratieve rompslomp afge werkt".' Politiecoördinator Van Vel sen: 'Amsterdam is zijn drugs imago kwijt' (foto GPD) Die Duitsers bijvoorbeeld, kwa men eerst met hun auto naar Amsterdam. Later lieten ze hun auto buiten Amsterdam, vooral Monnickendam was populair, om dan met openbaar vervoer naar Amsterdam te komen voor hun drugs. Dat werd dan in Duitsland versneden met troep en zo konden ze grove winst ma ken. Die jongens zie je hier nu niet meer. Eigenlijk zijn het voornamelijk nog de van ouds her verslaafde Surinamers die blijven komen. Maar we hebben aanwijzingen dat die elders in de stad geweerd worden". Politievoorlichter Klaas Wil ting beaamt dat. Hij wijst op een recente schietpartij bij een ge bruikersruimte in de Indische Buurt. Twee verslaafden werden daar geweerd, waarop ze de be heerder van het pand in de buik schoten. Van Velsen: "We heb ben wel aanwijzingen dat er aan hun elders in Amsterdam niet verkocht wordt. Het zou kunnen dat ze geweerd worden omdat ze door hun aanwezigheid teveel de aandacht van de politie op een bepaald pand vestigen. Ik weet het nog niet". - Betekent deze situatie dat de ze junks op de Zeedijk min of meer gedoogd worden? Van Velsen: "Beslist niet. We gedogen helemaal niets. Dat is de lijn die we uitgezet hebben. We hebben in het verleden ge merkt dat er geen eenduidig op treden mogelijk is als je er geen goede afspraken over maakt. De politieman die hier werkt moet weten waar hij aan toe is. De junk en de handelaar ook. Daar om ook hebben we een project team ingesteld. Ieder lid van het team weet precies wat de richt lijn is". - Zo intensief bezig zijn op de Zeedijk en omgeving. Heeft dat niet het gevaar in zich dat een politieman voortaan in iedere Surinamer een potentiële drugs gebruiker ziet? "Ik denk het juist niet. Sterker nog, ik heb zelfs de indruk dat de Surinaamse gemeenschap in zijn j totaliteit wel blij is met ons op treden. Je leert hier de drugscri- 'minelen met naam en toenaam kennen. Dan krijg je ook door dat het om een heel klein percen tage gaat." Effect De aanpak van de projectgroep heeft ook een effect op de andere steden in het land. Onlangs klaagde de hoofdinspecteur van politie in Groningen over de overlast in deze studentenstad, de derde stad in Nederland qua omvang van de drugshandel. Het verschijnsel doet zich voor dat de kleine handelaren en gebrui kers die voorheen naar Amster dam gingen, nu meer en meer in hun eigen woonplaats actief wor den. Van Velsen: "Toen we net be gonnen hielden we gelijktijdig een actie op de Zeedijk en in de Bijlmermeer bij het winkelcen trum Ganzenhoef. Onder de ar restanten waren vrij veel lieden van buiten Amsterdam. Uit Gro ningen, Zaanstad, Beverwijk, Heerlen, Haarlem, Lelystad en Dronten, en Delft, om maar een paar steden te noemen. Die ko men we nu op de Zeedijk nauwe lijks meer tegen." - Als er dan uit die steden ge- De Korte Nieuwendijk, een van de straten waarnaar de straathandel klaagd wordt over situaties die zich verplaatste. Ook daar treedt het 125 man sterke anti-drugstea uit de hand dreigen te lopen, zou op. (fotoGPD) ISTANBOEL - De Turkse presi dent Kenan Evren heeft niet ge talmd: daags na het Suikerfeest, dat op de vastenmaand Ramadan volgt, zette hij zijn handtekening de sterk aangevochten 'wet op de bevoegdheden van de politie', die na vijf stormachtige dagen in het parlement vlak voor dat feest door een onvolledige regeringsmeerder heid was aangenomen. Enkele perscommentatoren had den nog de hoop uitgesproken dat het staatshoofd de wet voor herzie ning naar het parlement zou terug sturen, maar de ex-generaal teken de het stuk juist met een haast die totale bijval verried. De liberalen in het land hebben nu nog hun hoop gevestigd op het constitutio nele hof, waaraan de oppositionele Populistische Partij de wet als on grondwettig heeft voorgelegd. Praktisch de hele Turkse pers heeft beduchtheid of zelfs zeker heid uitgesproken dat deze wet Turkije naar een politiestaat zal voeren. En een politiestaat, dat was nu juist iets wat Turkije na de mili taire staatsgreep van 1980 nog niet mocht worden genoemd. Er heer ste niet die sfeer van controle en afluisteren; die alomtegenwoordig heid van een almachtig apparaat die zoveel dictaturen in oost en west kenmerkt. Zeker, je werd wel eens gescha duwd, ook als journalist, maar dat gebeurde zo onhandig of openlijk dat het niet echt griezelig was. Ei genlijk kon je beter spreken van soldatenstaat, een staat waar de militairen het voor het zeggen had den. Een vaste reactie van het regi me op folteraantijgingen was, dat de politie in Turkije nu eenmaal wat primitief was en onvoldoende opgeleid, hetgeen soms weieens uit de hand liep. Dat ook in militai re kampementen en gevangenis sen vaak zeer bruut werd opgetre den, werd veel nadrukkelijker ont kend. Maar de Turkse generaals hadden natuurlijk wel gelijk met hun betoog dat mishandeling op politiebureaus in Turkije 'niets nieuws' was en ook voor hun staatsgreep voorkwam. Koude douche De nieuwe wet, die de bevoegd heden van de politie kolossaal uit breidt, komt als een koude douche. Vooral omdat er nog geen tekenen zijn dat er veel is gedaan aan die verheffing en modernisering van de politiemacht.De regering-Ozal stelt dat de wet noodzakelijk nu de staat van beleg geleidelijk in het hele land wordt opgeheven. Zij is nu nog slechts van kracht in 23 van de 67 provincies. Het streven is dat de staat van beleg volgend jaar overal verdwijnt, misschien met uitzondering van enkele zuidooste lijke provincies waar een soort Koerdische guerrillastrijd woedt Maar voor de uitgebreide militai re bevoegdheden komen uitgebrei de politionele bevoegdheden in de plaats, die tallozen rillingen bezor gen. De politie mag tot aanhouding overgaan van een ieder die 'immo rele gedragingen lijkt aan te moe digen' of 'die zich gedraagt strijdig met de publieke moraal en traditio nele goede manieren'. Ook 'zware verdenking' van een geplande mis daad kan aanhouding rechtvaardi gen, en 'agressiviteit' of 'dronken schap'. Commentatoren hebben al opge merkt dat het in heel wat districten v,an Turkije 'tegen de traditie' is om gearmd op straat te lopen. En dat de politie zulke paren nu dus kan aanhouden. In de laatste da gen van de vastenmaand heeft de burgemeester van een dorp bij Adana een man laten beboeten om dat hij overdag een sigaret rookte in het openbaar. "Voor Ramadan begon had ik toch al een oproep ge daan om de goede zeden in acht te nemen", aldus die burgemeester voor het gerecht, want hij werd op door Frans van Hasselt zijn beurt aangeklaagd wegens aantasting van het seculiere karak ter van Turkije en moest de boete intrekken. Maar met de nieuwe wet, die daags daarop in werking trad, lijkt de politie het recht te krijgen, de plaatselijke 'zeden' in bescherming te nemen en zo'n ro ker op te pakken. Zware wolken pakken zich ook samen voor de homofielen in Tur kije. Een speciale clausule mach tigt de politie dossiers van hen aan te leggen, compleet met vingeraf drukken en foto's, hetzij op grond van 'immoreel optreden', hetzij ter- wille van de openbare hygiëne. Ook hier weer een vaagheid die weinig goeds voorspelt Fundamentalisten De wet wekt de indruk dat de re gering de religieuze fundamenta listen tegemoet wil komen, die een sterke vleugel vormen in de huidi ge regering van de Moederlandpar tij. Maar dat president Evren haar zo gezwind tekende, vindt vermoe delijk meer haar rechtvaardiging in een ander pretentie van de wet: dat zij garant staat voor de voort zetting van de strijd tegen anarchie en terrorisme, ook na de opheffing van de staat van beleg. Zo kunnen lieden op verdenking van 'collec tieve samenzwering tegen de staat' voor veertien dagen in voorarrest komen zonder contact met de bui tenwereld, terwijl dat voor anderen die worden opgepakt slechts een etmaal is. En wat nog ijselijker klinkt: per sonen die reeds zijn veroordeeld voor 'terrorisme' of handel in ver dovende middelen, kunnen door de politie uit de gevangenis wor den gehaald voor hernieuwd ver hoor 'na medisch onderzoek' zoals er nog veelbetekenend bij staat. 'Een charter voor folteringen', adus de populistische oppositie. De verbeten wijze waarop al thans een vleugel van die Populis tische Partij deze wet heeft be vochten, samen met de pers (die onmiddellijk werd gestraft met een stjjging van de papierprijs van bij na 50 procent) vormt het enige lichtpunt van deze affaire. De Po pulistische Partij, ter gelegenheid van de verkiezingen van 1983 min of meer kunstmatig tot stand geko men omdat het generaalsregime inzag dat er toch ook oppositie moest zijn, had tot nu toe niet veel uitgevoerd in het parlement. Een ding is al zeker: De wet heeft het isolement van Turkije in Euro pese lichamen als de Raad van Eu ropa en de EG plotseling weer ver ergerd. De associatie-overeen komst met de EG blijft bevroren, zo heeft de voorzitter van de Euro pese Commissie Cheysson reeds verklaard nadat premier Ozal de kritiek op de wet, uitgesproken door de EG-vertegenwoordiger in Ankara, 'impertinent' had ge noemd. De huidige gereformeerdheid van de gereformeerden is, on danks de uiterlijke schijn, zon der inhoud. De niet-religiositeit van gereformeerde jongeren, hun onverschilligheid en twijfel tegenover kerk en geloof liggen in het verlengde daarvan. Tot die conclusie komt Piet van der Ploeg (25) uit Groningen in zijn doctoraalscriptie 'Het lege testament', een studie onder kerkverlaters in de stad Gronin gen, die deze week in uitgewerk te vorm als boek bij de uitgeverij Wever (Franeker) verschijnt. Sommige kerkmensen menen, dat het om een tijdelijke crisis gaat. De jeugd is nog wel gelovig, zeggen zij, maar alleen op een an dere manier. Als de kerk daarop inspeelt, komt de jeugd vanzelf wel terug. Anderen geloven daar niet zo in. Die jongeren zijn na tuurlijk nog wel religieus, stellen zij. Ze zijn op hun eigen manier bezig met allerlei levensvragen. Voor Piet van der Ploeg, die zich zelf een paar jaar geleden uit de plaatselijke gereformeerde kerk liet uitschrijven, zijn dat fa beltjes. Die jongeren houden zich niet meer bezig met de kerk en het geloof. Ze zijn volslagen a-religieus, is zijn conclusie. In een 'woord vooraf moti veert Van der Ploeg zijn onder zoek zo: "Het is allerminst voort gekomen uit zorg over de kerk verlating van jongeren en even min uit de wens om die te helpen keren. Als het ergens uit voortge komen is, dan is het uit de be langstelling van een jonge kerk- verlater voor de verhalen van an dere jonge kerkverlaters over kerk, geloof en religiositeit". De aanleiding voor zijn onder werp was een vraag van het Jeugd- en Jongerenpastoraat, een gereformeerde regionale commissie. Haar probleem is, dat de kerk de aansluiting mist vooral met zelfstandig wonende jongeren. De commissie wendde zich tot de afdeling godsdienst sociologie van de theologische faculteit in Groningen met de vraag een onderzoek le doen naar de oorzaken daarvan. Onverschillig Het nu verschenen boek is ont staan uit een aantal 'diepte-inter views' met mensen tussen 22 en 25 jaar uit alle sociale milieus. De voornaamste vragen waren: waarom keren jongeren zich van de kerk af en hoe staan zij nu te genover kerk en geloof. Verreweg de meesten laten zich uitschrijven uit onverschil ligheid of twijfel aan het 'kerkge- bonden' geloof. Er is dan geen sprake van serieuze kritiek op de kerk. Eén citaat: "Tegen de kerk op zich heb ik geen bezwaren. Maar ik heb een ander geloof. Ik heb daar niets meer te zoeken". Ander citaat: "Het is me met de paplepel ingegoten. Maar zodra ik erover ging nadenken.... Ei genlijk ben ik er altijd heenge gaan omdat het min of meer moest". Een kwart van de ondervraag den zei niet in God te geloven. Citaat: "Dingen als hogere mach ten en zo, die het leven op aarde bepalen, daar geloof ik absoluut niet in". Nog een kwart van de ondervraagden wist met die vraag nauwelijks raad. Citaat: "Nou, ik zeg niet: daar is geen God. Dat weet ik niet. Dat kan ik niet zeggen". De meesten vulden het begrip 'god' op èen heel eigen manier in. Zoals: "God is naar mijn idee ie mand die je probeert te begelei den bij het doen en laten in je le ven". Van een traditioneel ge loofsleven is geen sprake meer. Religie als zingever van het be staan speelt vrijwel geen rol on der jeugdige kerkverlaters. Vaak hoor je: "Ik leef nü en wat er van my gaat worden, waar ik nog eens terecht kom, weet ik niet". Van der Ploeg: "Voor deze jonge ren geldt het hiér en nü en samen met anderen er iets van proberen te maken. Genieten, zonder al te veel verwachtingen". Opvoeding De oorzaken van dit alles zoekt Piet van der Ploeg vooral in de opvoeding. Hij vraagt zich af, in hoeverre gereformeerde normen en waarden voorzover men daarvan kan spreken - werkelijk hebben gefunctioneerd tijdens het opgroeien. "Werd er wel ge praat over kerk en geloof? Bij de meeste ondervraagden niét. Ge zamenlijk bijbellezen en bidden kwam vaker voor, maar de jonge ren noemen dat bijna zonder uit zondering een 'nietszeggend en inhoudloos ritueel'. Kerkgang was in bijna alle gevallen een ge woonte. Slechts één van de on dervraagden had er een goed woord voor over. De anderen spraken van 'dwang', 'onzin', 'schijnheiligheid' en 'zonde van de tijd'. "Geloof en kerk waren tijdens de opvoeding geen levende za ken", is Van der Ploegs conclu sie. "Het gereformeerde was maar schijn, een verpakking, een formeel lidmaatschap, maar niets wezenlijks". Hij noemt dat een 'binnenkerkelijke secularisa tie'. Als jongeren dan in een an dere sociale omgeving gekomen en hun ouders een minder be langrijke plaats in hun leven krij gen, raken ze geheel los van de kerk. En dan nog een harde uit spraak van Van der Ploeg: "De meeste jongere kerkverlaters hebben weliswaar een formeel lidmaatschap opgezegd, maar ze hebben niets verlaten". Het woord 'kerkverlater' vindt hij in die zin dan ook niet juist. Omdat Van der Ploeg het ver velend vindt, steeds maar weer door mensen van de kerk te wor den opgezocht, ondanks zijn her haalde bevestiging dat hij niet langer geïnteresseerd is, introdu ceert hij een 'antwoordkaart'. Dat is zijn enige aanbeveling in de richting van het Jeugd- en Jongerenpastoraat. De kerk kan die kaart toesturen aan afge dwaalde leden, die dan zelf kun nen aangeven of ze nog langer contact wensen. Hervormde Kerk: beroepen te Wehl (Geld.) kandidaat me vrouw I. de Zwart Amsterdam, te Sint Annaparochie kandidaat L. Hoekstra Loosdrecht; bedankt voor Hasselt G. Kamphuis Stol wijk, voor Nunspeet E. K. Teyge- ler Scheveningen, voor Krimpen aan de IJssel J. Boogaard Nieuw- Loosdrecht. Christelijke Gere formeerde Kerken: bedankt voor Elburg D. Slagboom Kat wijk aan Zee. Modern Italiaans. Het Ita liaanse bijbelgenootschap is ge reed gekomen met de nieuwe bij belvertaling in modern Italiaans. In 1976 al voltooiden de (rooms- katholieke en protestantse) ver talers het Nieuwe Testament. Een jaar later begonnen zij met het Oude. Van het Nieuwe zijn tot nu toe drie miljoen exempla ren verkocht.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 11