'Groenboek kost
werkgelegenheid'
Een 'belediging'
van een edel spel
Prijs voor deelneming conferenties naar draagkracht
Reportage
EG-commissaris Andriessen is 'blanke onschuld' kwijt
Achtergrond
PAGINA 8
DINSDAG 16 JULI 1985
BRUSSEL - Toen hij zes maanden geleden Europees landbouwcommissaris werd,
was hij naar eigen zeggen 'de blanke onschuld' op landbouwgebied. Agrarisch Euro
pa denkt daar inmiddels heel anders over. Frans Andriessen heeft het voorbije half
jaar gebruikt om met de ijver van een nieuweling te werken aan een drastische
hervorming van het landbouwbeleid van de Europese Gemeenschap.
Als Andriessen zijn zin krijgt gaat binnenkort de bezem door de 25 jaar oude
gemeenschappelijke landbouwpolitiek. De noodzaak tot hervorming is groter dan
ooit. De tien miljoen Europese boeren produceren meer graan, melk en tal van
andere produkten, dan zij kunnen afzetten. De Europese opkoopregelingen en
garantieprijzen die voor die overschotten worden betaald kosten de EG miljarden.
Een probleem dat alleen maar erger wordt, wanneer de EG volgend jaar wordt
uitgebreid met Spanje en Portugal en er in een klap vijf miljoen, ook overproduce-
rende maar veelal arme boeren bü komen.
Tweederde van de hele Europese
begroting wordt opgeslokt door
de landbouwuitgaven, terwijl er
in Europa toch wel meer secto
ren zijn die het moeilijk hebben.
De EG moet echter net als de
tien/twaalf lidstaten de tering
naar de nering zetten.
door
Hans de Bruijn
In de voorbije decennia leek
voor de boeren de Europese
geldboom tot de hemel te
groeien. De landbouwprijzen ste
gen en het mede daardoor teveel
geproduceerde kon men via de
'interventie' van de EG toch wel
tegen een gegarandeerde prijs
kwijt. De boterberg, melkplas
sen en volle graanschuren waren
het gevolg. Anno 1985 worden
van de geldboom de takken ge
snoeid. De overproduktie moet
worden ingedamd. Zo kent de
melksector zijn produktiequota
en de algemeen verfoeide super
heffing op teveel geproduceerde
melk. Maar dat is niet genoeg.
Groenboek
Op voorstel van Andriessen
heeft de Europese Commissie,
het dagelijks bestuur van de EG,
afgelopen week zijn goedkeuring
gehecht aan een 'Groenboek'
waarin de CDA-politicus zijn -
in zes maanden verworven vi
sie op de toekomst van het EG-
landbouwbeleid heeft vastge
legd. Een ronduit controversieel
stuk, dat de komende maanden
de toch al niet rustige Europese
landbouwwereld danig in beroe
ring zal brengen. Ook in de com
missie zelf heeft Andriessen de
nodige weerstanden moeten
overwinnen. Er moest zelfs over
de inleiding van het 'Groenboek'
worden gestemd, een zeer uit
zonderlijke gebeurtenis in de
Andriessens ideeën komen
kortweg op het volgende neer:
de landbouwprijzen moeten de
komende jaren zoveel mogelijk
bevroren worden of zelf ver
laagd. Boeren die daardoor in fi
nanciële moeilijkheden raken,
komen in aanmerking voor inko
menssteun. Een simpele, maar
tegelijk ingrijpende benadering.
Want prijsmaatregelen zijn in de
boerenwereld net zo impopulair
als produktiequota en superhef
fingen. Drie maanden geleden
nog demonstreerden duizenden
boeren in Luxemburg juist voor
hogere prijzen.
Bovendien zal Andriessens
plan ook kunnen leiden tot ver
mindering van de agrarische
werkgelegenheid. Zijn doelstel
ling is echter 'het bieden van reë
le toekomstperspectieven aan
een zo groot mogelijke agrari
sche bevolking'.
Omweg
Produktiebeperking via prijs
verlaging en niet via produktie
beperking, het lijkt een omweg.
De vraag is dan ook waarom
prijsverlaging een betere metho
de is dan het vaststellen van pro-
duktie-quota, zoals bij melk en
suiker gebeurt. Andriessen: "Wij
willen een op de markt georiën
teerd beleid. Dat betekent dat je
zo min mogelijk moet ingrijpen
in de spontane produktiebeslis-
singen van ondernemers, die
vaak een lange termijn beslaan.
Ons prijsbeleid was in het verle
den onvoldoende marktgericht.
Dat had te maken met de nieuwe
produktietechnische ontwikke
lingen van dat moment en met
de toen schijnbaar onbegrensde
financiële mogelijkheden. Het
gevolg was een grote overpro
duktie in de verschillende secto
ren. Wat wij nu proberen te doen
is met dezelfde middelen die ont
wikkeling weer terugdraaien".
"We erkennen dat dat inko
mensproblemen kan opleveren.
Soms omdat mensen het echt he
lemaal niet meer kunnen bijbe
nen en daarom aanspraak moe
ten kunnen maken op steun.
Soms omdat mensen op termijn
gezien het wel kunnen volhou
den maar nu even door het dal
heen moeten. Dan kan je je tijde
lijke steun voorstellen, zoals dat
in het bedrijfsleven ook ge
beurt".
De eerste groep zal in de visie
van Andriessen stoppen met het
boerenbedrijf en krijgt net zo
lang steun tot zij in de sociale ze
kerheid van hun land terecht
kunnen. De tweede categorie
krijgt uit de EG-kas een tijdelijke
aanvulling op het door de lagere
prijzen gezakte inkomen.
Verkeerd
Quota zijn volgens Andriessen
het verkeerde middel. "Zij zijn
niet marktgericht, bevriezen de
bestaande toestand en sluiten
startmogelijkheden voor nieuwe
ondernemers vrijwel uit. Quota
leiden bovendien vrijwel onher
roepelijk tot volstrekte nationali
sering van het beleid. Dat staat
haaks op de gemeenschappelijke
markt die we voor landbouwpro-
.dukten proberen te bewerkstelli
gen".
"Bovendien betekenen quota
nog geen vrije prijzen. Er worden
immers altijd meer quota vastge
steld dan strikt noodzakelijk is.
Kijk maar naar de melk: de con
sumptie is zo'n 82 miljoen ton,
maar de quota zijn vastgesteld
op 98 miljoen ton. En we hebben
de grootste moeite gehad om
daar zelfs maar een miljoen van
af te halen".
Hoewel er volgens Andriessen
'heel weinig mensen zijn die qou-
ta verdedigen' blijven de be
staande suiker- en melkquota
voorlopig intact. "De melkquota
regeling (met superheffing) is in
principe voor vijf jaar afgespro
ken. We hebben er dit jaar wat
aan gesleuteld, en doen dat vol
gend jaar wellicht opnieuw. Zo
zullen wij een voorstel doen voor
een opkoopregeling voor melk
quota, om het aantal geprodu
ceerde tonnen verder terug te
brengen. We zullen over twee
jaar over de ervaringen met de
melkquota rapporteren, en dat
zal medebepalend zijn voor be
sluitvorming over toekomst van
het systeem. Ik persoonlijk ga er
niet van uit dat wij met dat sys
teem zullen blijven doorgaan.
Maar sommigen vinden dat idea
listisch".
Stringent
Hoofdelement van het Euro
pees landbouwbeleid blijft een
strakke prijspolitiek. Hoe 'strin
gent' een 'stringent prijsbeleid'
is, valt niet in algemene termen
vast te leggen, aldus Andriessen.
De melkprijs bijvoorbeeld mag
dit jaar 1,5 procent stijgen 'ter
wijl nul verdedigbaar zou zijn ge
weest'. De graanprijs zal echter
fors moeten dalen. Graan kost
dank zij de prijsgaranties in de
EG zo'n 20 procent meer dan el
ders op de wereldmarkt. De ex
portsubsidies, die het de boeren
ondanks die hoge prijs mogelijk
maakt toch te exporteren, zitten
vooral de Verenigde Staten, 's
werelds graanschuur, dwars.
Andriessen heeft oog voor die
kritiek en wil dat de graanprijs
'toenadering zoekt' tot de prijs
op de wereldmarkt. Een daling
dus van 20 procent in vier, vijf
jaar. Maar hoe realistisch is die
wens, als we zien dat West-Duits-
land de EG bijna in een crisis
stortte omdat het dit jaar 1,8 pro
cent verlaging absoluut onaan
vaardbaar vond?
Andriessen is daardoor echter
niet afgeschrikt. Het aanvanke
lijke voorstel was een verlaging
met 3,6 procent. Die 1,8 procent
was een politiek compromis, om
de Duitsers tegemoet te komen.
Alle andere negen lidstaten wa
ren het daarmee eens. Zonder de
dreiging van het Duitse veto, zou
er wellicht zelfs een grotere ver
laging uit de bus zijn gerold, ge
looft hij.
Dat nu maatregelen in de inko
menssfeer voorgesteld worden
om de harde klappen op te van
gen,. zou de discussie volgens
hem aanzienlijk moeten verge
makkelijken. Hij wijst er boven
dien op dat de boeren op de
markt als gevolg van allerlei ex
terne factoren over het algemeen
Andriessen: 'We wilen een zo groot mogelijk deel van de boeren i
reeël toekomstperspectief bieden(foto g
toch al een lagere prijs krijgen
dan die welke officieel in Brussel
wordt voorgesteld.
"Buiten de Gemeenschap
wordt veel meer waarde gehecht
aan het niet meer geven van
prijsverhogingen voor de mini
male kwaliteit van bijvoorbeeld
baktarwe dan aan die 1,8 pro
cent. Vooral de VS kijken daar
met argusogen naar. Die maken
ons tóch al de zondebok voor al
les wat er fout is in de landbouw
wereld".
Controversieel
Andriessen noemt zijn eigen
voorstellen controversieel. Hij
wacht in Brussel rustig de stor
men van kritiek af, die de boe-
renorganisaties de komende tijd
ongetwijfeld over het 'Groen
boek' zullen uitstorten. De vraag
is dan ook hoe het staat met de
maatschappelijke aanvaardbaar
heid van de Commissie-ideeën.
"De maatschappelijke aanvaard
baarheid moet natuurlijk onder
deel zijn van een langere termij n-
beleid. Maar dat is geen eenzijdig
proces. Die kan worden bevor
derd door goede voorlichting,
door contacten met de betrokke
nen, door een evenwichtig be
leid".
Andriessen wil daaróm ook dat
de komende maanden over het
'Groenboek' een soort brede
maatschappelijke discussie
wordt gevoerd. De landbouwor
ganisaties, het Europees Parle
ment en alle betrokkenen krij
gen de kans hun zegje te doen.
De meesten daarvan zijn er vol
gens Andriessen ook van over
tuigd, dat doorgaan met het hui
dige beleid ongewenst is.
Maar wat als de landbouworga
nisaties de ideeën van de Com
missie afwijzen? Andriessen: "Ik
ben niet zo pessimistisch. Maar
^iemand zal ooit de Commissie
ervan kunnen weerhouden zijn
analyse te maken en daarop een
eigen beleid te baseren".
- Confrontatie dus?
"Je moet niet uitsluiten dat be
paalde maatregelen die noodza
kelijk zijn grote weerstanden zul
len oproepen. Dat zullen we dan
in de ministerraad wel merken.
Die ministers zijn heel gevoelig
voor wat er buiten gebeurt. Maar
niet alleen daar: ik behoor ook
tot een politieke partij die in het
Europees Parlement een rol
speelt. In die zin heb ik wel dege
lijk ook een achterban om reke
ning mee te houden. Wat ik ech
ter niet begrijp is dat men mij
momenteel allerlei verwijten
naar het hpofd slingert, terwijl de
laatste 25 jaar al 60 procent van
de werkgelegenheid in de agrari
sche sector is verdwenen. En dat
was dan ten tijde van een veel
minder strak prijsbeleid".
Andriessen geeft toe dat ook
zijn voorstellen banen kunnen
gaan kosten. Hoeveel zal per sec
tor verschillen. Het beleid is ech
ter gericht op het handhaven van
een zo groot mogelijke, maar bo
venal gezonde' bedrijfstak. "In
het verleden is a - grote exo
dus weinig gedaan. Wij willen in
elk geval voorkomen dat ons be
leid tot een nieuwe uittocht leidt.
Daarom willen wij ook zoeken
naar nieuwe afzetmogelijkheden
voor landbouwprodukten. Ver
der zullen we heel serieus moe
ten zoekeh naar vervangende
werkgelegenheid in de landelij
ke sector, zoals bijvoorbeeld in
het toerisme. We hopen met die
mix van mogelijkheden de werk
gelegenheid voor een heel groot
deel te kunnen behouden, maar
helemaal zal dat niet mogelijk
zijn".
Is er bij dit beleid straks nog
plaats wor de kleine boer? And
riessen: „Ik denk het wel. Als we
een goede infrastructuur tot
stand brengen en een goede re
gionale integratie, dan kan ook
de kleine boer straks aan een re
delijke living komen".
Schaken kan óók met z'n driëen
BLEISWIJK (GPD) - "Ik heb er
eens Jan-Hein Donner, je weet wel,
die schaakgrootmeester, over ge
beld. Die werd zo kwaad, hij kroop
zowat door de telefoon. Een beledi
ging voor het edele schaakspel
noemde hij het". Smaken verschil
len, want een schaakspel datje met
zijn drieën kunt spelen kan juist
heel leuk zijn. Of het ooit zal door
breken, is vers twee. Dat hangt
voornamelijk af van de 51-jarige
Gerard Buitendorp, de man achter
het ontwerpbureau Van der Laken
in het Zuidhollandse Bleiswijk.
door
Bas Hoppel
Het is wel even wennen, behalve
de bekende witte en zwarte stuk
ken staan er ook rode pionnen, lo
pers en torens op het bord. De spel
regels zijn nagenoeg hetzelfde. De
enige afwijking is dat alle konin
ginnen op een wit veld staan.
Afin 1977 introduceerde Buiten
drop het spel, dat oorspronkelijk
bedoeld was als grap voor een re
clamebureau. "Dat bureau wilde
ons eigenlijk een onmogelijke op
dracht in de maag splitsen. Het
heeft drie maanden inspanning ge
kost, toen waren we eruit. Ze had
den er helemaal niet op gerekend
dat we ermee voor de dag zouden
komen".
De vinding is gedaan door een
van de vele freelance-medewer
kers van het Bleiswijkse bedrijf,
een zekere Thomas. Bij het ontwer
pen en het wereldwijde patent dat
erop is aangevraagd, ontdekte Bqi-
tendorp dat Thomas niet de eerste
was die een poging had gewaagd.
"Tot mijn stomme verbazing had
een Fransman al in 1900 iets soort
gelijks bedacht. Er liggen zeker
honderd patent-aanvragen. De
meest waanzinnige borden zijn
daarbij. Een Duitser die een nieuw
schaakstuk introduceert: de kardi
naal. Die zou moeten voorkomén
dat er twee tegen één spelen. Dat
soort fratsen, maar ze zijn allemaal
vastgelopen op het midden van het
bord".
Buitendorp omzeilde die klip
handig. "Je begint met drie halve
schaakborden tegen elkaar aan te
schuiven", zo legt hij uit. Dan ont
staat er in hqt centrum een pro
bleem omdat zes velden tegelijk bij
elkaar komen. Rare dingen kun
nen het gevolg zijn. Een loper op
een zwart veld zou plotseling ver
der gaan op een wit. We hebben dat
in feite heel simpel opgelost door
een soort driehoekje uit te snijden.
Zo'n vondst als ooit ook de uitvin
ding van het wiel is geweest", zegt
Buitendorp.
Opletten
Het is dubbel opletten bij dit
schaakspel. Niet alleen omdat je
van twee kanten kunt worden aan
gevallen, maar ook door de afwij-
kendé vorm van het bord en die
van de grote en dan weer kleinere
vakken. Buitendorp: "In het begin
word je een beetje dronken omdat
je om een hoekje kunt aanvallen.
Ik zeg wel eens: je moet dit spelen
als je een borrel op hebt".
Jammer genoeg is Trio Chess,
het wettig gedeponeerde handels
merk van het spel (nog) niet in de
winkel te koop. Buitendorp: "We
zijn er financieel niet sterk genoeg
voor. Om het spel betaalbaar te
houden zou je er tussen de 10.000
en 20.000 van moeten laten maken.
Als je uitgaat van een winkelprijs
van 70 tot 80 gulden en een inkoop
prijs van rond de 40 gulden loopt
dat in de honderdduizenden gul
dens. Die moeten eerst betaald
worden en dat hebben we gewoon
niet".
Als relatiegeschenk bestelde de
Kamer van Koophandel in Gouda
begin dit jaar enkele honderden
spellen. Op een vakbeurs werden
die aan zakenrelaties weggegeven.
Buitendorp: "Het was een enorm
succes. Het was zo populair dat er
een bewaker bij moest komen
staan om te voorkomen dat ze zou
den worden gepikt".
Aangemoedigd door dit succes
heeft Buitendorp geprobeerd het
spel te verkopen aan Rusland, het
schaakland bij uitstek. De Russi
sche handelsvertegenwoordiging
in ons land zag er echter helemaal
geen brood in. "Ik kreeg te horen
dat Rusland haar buiten toe wel
een schaakland is, maar dat de
meeste Russen zich suf spelen aan
domino". Een poging om door te
breken in de Verenigde Staten lijkt
meer kans van slagen te hebben.
Met een Amerikaanse importeur
zijn al contacten gelegd. Als deze
besprekingen gunstig aflopen zal
het spel ook in eigen land worden
geïntroduceerd.
"Een spel maken is absoluut een
vak". benadrukt Buitendorp.
„Maar als je me nou vraagt waar
aan een succesvol spel moet vol
doen, weet ik het niet. Er is natuur
lijk een aantal elementaire eisen:
de spelregels moeten niet te lang
en ingewikkeld, maar kort en dui
delijk zijn. Stel dat het schaakspel
nog niet was uitgevonden en dat er
nu iemand mee op de proppen
kwam. Je zou het aan de straatste
nen niet kwijt raken. Het zou afge
keurd worden. Spelregels zijn daar
veel te moeilijk voor en het spel
zou te duur zijn. Geen enkele spel-
lenfabrikant zou met zo'n nieuw
spel voor de dag durven komen".
Gerard Buitendijk (rechts) e
zen borrel op hebt'.
Bezoekers van conferenties
van het Toerustingscentrum van
de Gereformeerde Kerken in
Leusden kunnen in het komende
seizoen zelf de prijs voor hun
deelneming bepalen. Zij kunnen
kiezen uit een prijs van 19 en 24
gulden.
Dat blijkt uit het nieuwe pro
grammaboekje, waarin het Toe
rustingscentrum zijn conferen
ties in het seizoen 1985/1986 op
een rijtje zet. Een staflid zei hier
over: "Steeds vaker hoorden wij,
dat onze prijs in combinatie met
de reiskosten voor belangstellen
den een bezwaar ging vormen.
Daaraan zijn we nu iets tege
moetgekomen met een prijs voor
mensen die financieel niet zo
draagkrachtig zijn".
Er komen in het nieuwe sei
zoen weer themadagen voor ge
meenteleden, (jeugd)ouderlin-
gen, diakenen en predikanten.
Thema's zijn onder andere: eu
thanasie en pastoraat (naar aan
leiding van het synoderapport),
tweeverdieners en bijstands
vrouwen, 'pop horen en zien'
(speciaal bedoeld voor jeugdou-
derlingen) en 'speels geloven'. In
totaal heeft het Toerustingscen
trum voor het komende seizoen
een aanbod van zo'n dertig con
ferenties.
(Het programmaboekje is ver
krijgbaar in Leusden, postbus
202, 3830 AE, telefoon 033-
943244).
Splitsing. De classis Harder
wijk van de Gereformeerde Ker
ken wil, dat de 'particuliere' (pro
vinciale) synode van Gelderland
wordt gesplitst. De kerkorde
maakt splitsing mogelijk als er
binnen het ressort van een parti
culiere synode meer dan zes clas
ses zijn. Gelderland (met ruim
100.000 gereformeerde kerkle
den) heeft er zeven. Noord^Hol-
land (93.000 leden) telt ook zeven
classes en heeft twee synoden
(Oost en West).
Gezien de stimulerende, advi
serende en coördinerende taak
van de provinciale synode mag
de afstand (niet alleen geogra
fisch bedoeld) tussen de plaatse
lijke kerken en hun ressort niet
te groot zijn, zo motiveert de
classis Harderwijk haar verzoek.
Bovendien is een brede verte
genwoordiging van de kerken in
de generale synode - die wordt
gevormd uit de veertien regiona
le synoden in het land in het
algemeen belang van de kerken.
De classis Harderwijk heeft de
andere classes in Gelderland ge
vraagd, vóór de najaarsvergade
ring van de provinciale synode
op het verzoek te reageren, zodat
de zaak zo spoedig mogelijk aan
de generale synode kan worden
voorgelegd.
Lekkend dak. Een niet vak
kundig uitgevoerde gootcon
structie is er de oorzaak van, dat
het dak van de Grote Kerk in
Noordwijk-Binnen - die pas
tien jaar geleden onder toezicht
van Monumentenzorg geheel
werd gerestaureerd - op zes.
plaatsen lekt.
In plaats van een verdiepte is
een vlakke gootconstructie toe
gepast, met als gevolg dat bij re
gen en een bepaalde wind het
water zich door de scheidings
naad tussen leien en goot heen-
perst en zich in de kerk natte
plekken gaan vertonen.
De veranderingen aan deze on
deugdelijke gootconstructie zijn
begroot op f. 60.000. Om hogere
kosten in de toekomst te vermij
den, wil de kerkvoogdij zo snel
mogelijk van het probleem af.
Een architect is aangesteld om
de restauratie te begeleiden.
Hillegom. De gereformeerde
kerkeraad van Hillegom heeR
zijn predikant, ds. R. E. van der
Wal, ingaande 13 juli een verlof
periode van maximaal een jaar
verleend. Hij is in die tijd onthe
ven van al zijn ambtelijke taken.
- Ds. D. Biesma (69) hoopt op
woensdag 28 augustus afscheid
te nemen van de christelijke ge
reformeerde kerk van Hillegom
met een dienst in de hervormde
of gereformeerde kerk. Op zater
dag 31 augustus van 4 tot 6 uur is
er een afscheidsbijeenkomst in
het 'Maartenshuis'. Ds. Biesma,
aan wie met ingang van 1 sep
tember op de meest eervolle wij
ze emeritaat is verleend, gaat wo
nen in Hoogeveen.
Evangelist in Leiden. De
Hervormde Bond voor Inwendi
ge Zending op Gereformeerde
Grondslag wil in Leiden voor
een periode van drie jaar een
evangelist aanstellen, geheel
zonder kosten voor de hervorm
de gemeente. Met het bestuur
van de centrale kerkeraad is
overeengekomen, dat deze evan
gelist gaat werken in de Mare-
wijk en de wijk Kooi-Pniël.
Een benoemingscommissie
van negen personen (drie van de
bond zelf, twee van Kooi-Pniël,
twee van de Marewijk en twee
van de centrale kerkeraad) zal de
sollicitanten voor deze functie
beoordelen, waarna de centrale
kerkeraad een van hen benoemt.
Als alles vlot verloopt, zou een
aanstelling al in oktober moge
lijk zijn.
Joost Reuten (Bussum),
hoofdinspecteur bij* het onder
wijs voor volwassenen en het
vormingswerk voor jonge vol
wassenen, is benoemd tot voor
zitter van het stichtingsbestuur
.van het progressieve katholieke
weekblad 'De Bazuin', als opvol
ger van dr. J. Tans, die sinds 1967
voorzitter van het bestuur is ge
weest.
Reuten (54) was lid van de orde
der Augustijnen en werkte als
pastor in Amsterdam, maar
kwam bij de KRO-tv toen hij in
het huwelijk was getreden. Aan
het eind van de jaren 60 kreeg hij
bekendheid als een van de lei
ders van de progressieve pri cs-
tergroepering 'Septuagint'.
Waarschuwing. De rooras-
katholieke bisschoppen van Ja
pan hebben de gelovigen ge
waarschuwd voor activiteiten
van de 'Verenigingskerk' van de
Koreaan Moon. "Ook al noemt
de Verenigingskerk zich graag
christelijk, de leer van deze sekte
is geheel tegengesteld aan die
van de Rooms-Katholieke
Kerk", zeggen de bisschoppen in
hun waarschuwing.
Aartsbisschop Shirayanagi
van Tokio verklaarde, dat de be
weging van Moon geen partner is
in het oecumenische gesprek.
"In het kader van deze dialoog
onderhoudt de Japanse rooms-
katholieke Kerk een intensief
contact met de andere kerken en
ook met niet-christelijke groepe
ringen, maar daarbij hoort niet
de Verenigingskerk van Moon".
