Superconcert 'Live
breekt
alle records
Aid'
'Water is een middel,
vroeger was het doel'
Kerk moet voorbeeld geven met herverdeling van werk
Belangstelling voor buitenzwembad taant
MAANDAG 15 JULI 1985
DEN HAAG - De aanlooppe
riode verliep al niet zo geluk
kig: een wisselvallige mei
maand en een natte maand ju
ni, met achter dat koude regen
gordijn de mistroostige aan
blik van vrijwel lege zwemba
den. Geen hond of slechts een
fanatieke banentrekker waag
de zich binnen de hekken.
Zwembaddirecties zagen het
zomerseizoen al in het spreek
woordelijke water vallen nog
vóór het was begonnen.
Daarmee wordt ook nu, ondanks
het opgeklaarde weer, nog steeds
rekening gehouden. Volgens des
kundigen is het bezoekersaantal in
de maanden mei en juni sterk be
palend voor de totale exploitatie.
Daarbij komt - en dat is blijvend -
dat de belangstelling voor buiten
zwembaden de laatste jaren danig
is geslonken. Vandaar dat er in de
meeste baden al bij voorbaat wordt
gerekend op een respectabel finan
cieel gat. Peter van den Boom,
sportaccommodatie-adviseur bij
de Vereniging van Nederlandse
Gemeenten (VNG), formuleert het
zo: "De houding van de consument
ten opzichte van het produkt
zwembad is sterk veranderd".
Volgens de lezing van Van den
Boom is die ontwikkeling eenvou
dig te verklaren. Veel mensen vin
den de buitenbaden saai en zoeken
hun zwemrecreatie liever bij de
buitenpias, waar het watergeploe-
ter hand in hand kan gaan met de
surfsport, een zonnebad en/of een
smulpartij bij een indringend geu
rende patattent in de buurt. Vaak
ook brengen ze - 'met het hele ge
zin' - een bezoek aan Duinrell-ach-
tige ambiances la Tiki-bad, vol
waterige attracties en feestverlich
ting.
Rood
Van den Boom reist soms door
heel Nederland om zwembaddirec
ties, gemeente-ambtenaren en wet
houders van advies te voorzien. Hij
'scoort', zegt hij, altijd. Zwemba
den, althans de buitenbaden, draai
en slecht. De kosten gaan ver bo
ven de baat uit. Bijna alle zwemba
den staan rood. Jaarlijks legt de
overheid er bijna een half miljard
gulden op toe, dat is ongeveer de
helft van de totale exploitatie.
Maar, zegt Van den Boom, "overal
kan het goedkoper, al gaat dat dan
wel ten koste van de serviceverle
ning".
De meeste zwembaddirecties
hebben intussen wel ingezien dat
de 'consument' andere eisen stelt
aan 'het produkt zwembad'. Zij
hebben met Van den Boom in de
loop der jaren een duidelijke ver
schuiving waargenomen in het ge
dragspatroon van de doorsnee
zwemmer. Jarenlang hebben ze
dat lijdelijk moeten aanzien, omdat
ze met een ouderwets buitenzwem
bad zaten. De rechthoekige bak
ken uit de jaren vijftig en zestig wa
ren voornamelijk ingesteld op de
nu als saai ervaren banentrekkerij.
door
Wim Wirtz
een andere functie. "Water", zegt
Van den Boom, "is middel geworJ
den. Vroeger was water doel".
Hij vertelt van de waterlusthof in
Duinrell, waar de bedrijfsleiding
nu al bezig is met nieuwe, meer
spectaculaire, misschien ook wat
gevaarlijker attracties voor over!
vijf jaar. "Met zwemmen als zoda
nig", zegt Van den Boom, heeft dit
natuurlijk niets te maken. Maar er'
blijkt wel uit, dat je voortdurend
moet inspelen op de behoefte vanj
de consument".
Terwijl de doorsnee zwembadbe
zoeker meer en meer zijn afleiding
zocht in recreatie onder de zon en
bij voorkeur elke naar prestatie
neigende activiteit in het schone
water van het gemeentebad meed.
Volgens Van den Boom is het
aantal bezoekers in de buitenba
den sinds 1976 met zo'n 50 tot 75
procent gedaald. In de binnenba
den, waar de sport en het instruc-
tiezwemmen een voorname plaats
hebben ingenomen, was de terug
val minder, evenals in de recreatie-
baden.
Tyfus
Voorlopig zal het buitenzwem-
men nog wel een bron van zorg
blijven. Van den Boom heeft al
thans duidelijke aanwijzingen dat'
de aangeklede luxe-baden en de
badzones (zandputten, grintgaten
en wielen) nog' steeds een grotere
aantrekkingskracht op de zwem-
liefhebber uitoefenen dan het ge
middelde zwembad. Vroeger, dat
wil zeggen: zo'n twintig jaar en lan
ger geleden, was dat anders. Van
den Boom: "De mensen hadden
toen een kleedhokje nodig. Géne.
Ze vonden het ook gevaarlijk om
in het buitenwater te gaan zitten.
Bang voor tyfus, dat soort dingen.
Maar nu, nu kleden mensen zich
uit waar ze willen. Overal zwem
men ze. En over ziekten hoor je ze
haast niet meer".
Van den Boom schrijft het veran
derde zwemgedrag toe aan een gro
tere vrijheidsdrang bij*"de consu
ment'. Hij noemt in dit verband
Sporthuis Centrum die als eerste
een gat in de markt ontdekte en er
meteen werk van maakte in zijn
v akantieparken-van-de-folder, met
bubbelbaden ('whirlpools'), speel-
bakken, praatbaden, stortbaden,
ronde baden, zitbaden en ligbaden,
al of niet doorsneden door glijba
nen en fonteinen. Gewone zwem
baden volgden schoorvoetend met
één glijbaan en wat speeltuig voor
de kinders. Het zwemwater kreeg
De zon
Een normaal zwembad kan dat
niet zo makkelijk. Met een onren-
dabele exploitatie een glijbaan i
aanschaffen is riskant, omdat het
effect van zo'n attractie in de bui-
tenbaden moeilijk, zo niet onmoge
lijk valt te meten, laat staan te
voorspellen. "Gemeenten probe-
ren tegenwoordig de buitenbaden
wel aantrekkelijker te maken",
zegt Van den Boom. "Maar hoe
aantrekkelijk je zo'n bad ook
maakt, de enige attractie is de zon.
Daarom gaat de grote bulk naar
een recreatiepias".
Ondanks hun armlastige positie
zullen van de zwembaden die er i
zijn, de meeste wel blijven, zo ver- i
wacht Van den Boom. "Van alle
grote zwembaden", zegt hij, "kan
de helft worden afgestoten, vooral
het diepe. Maar dat gebeurt niet zo
gauw, omdat er ook een sociaal
rendement is. Hoe klein een ge
meente of een gemeenschap ook is,
iedereen vindt dat er een zwembad j
moet komen of moet zijn. En als
een wethouder een bad wil sluiten,
komt iedereen in het geweer, ook
al zwemt men niet. Men vindt een
zwembad kennelijk dus erg be- i
langrijk. Het aantal zwembaden j
dat in de loop der jaren gesloten is,
kun je ook op de vingers van één
hand tellen".
Volgens Van den Boom zijn er
wel maatregelen denkbaar waar
door een zwembad ("Een financië
le molensteen om de nek van wet
houders") rendabeler én aantrek
kelijker kan worden gemaakt. Hij
noemt het aanpassen van de kleed
ruimten in de buitenbaden (nu
vaak tochtgaten), het afstoten van
rechthoekige diepe baden, het aan
leggen van ronde baden, een disco
en het integreren van binnen- en
buitenbad, bijvoorbeeld door mid
del van een afneembaar dak of
door een doorlopende in- en uit
gang van het ene (binnen-) naar het
andere (buiten)bad.
Maar ook dan moet de zon wel af
en toe willen (ver)schijnen.
bubbelbaden, speelbakken, praatbaden, stortbaden, ronde baden, zitbaden e
den door glijbanen en fonteinen
Ieder die op dit ogenblik een
betaalde baan heeft van meer
dan vier dagen per week gemid
deld werkt over. De commissie
voor sociale vragen van de Raad
van Kerken in Nederland po
neert dat in een brochure, geti
teld 'Niemand zonder arbeid'.
Die brochure gaat over herwaar
dering en herverdeling van werk.
Ze is een vervolg op de brochure
'Over arbeid en inkomen' van au
gustus 1980, waarvan in één jaar
14.000 exemplaren werden ver
spreid en die veel stof tot discus
sie gaf.
De samenstellers van de nieu
we brochure vinden, dat het
werken met een uitkering uit de
sfeer van fraude moet worden
gehaald zolang de herverdeling
van betaalde beroepsarbeid on
voldoende blijft. "De opdracht
tot en het recht op deelneming
aan het arbeidsproces weegt
zwaarder dan het kwaad van
concurrentievervalsing op de ar
beidsmarkt en van zwart of grijs
werken. Arbeid is niet een voor
recht van enkelen maar een recht
en opdracht van allen. Mensen
moeten aan de samenleving kun
nen deelnemen".
Sinds de brochure van 1980 is
de werkloosheid meer dan ver
dubbeld, "zodat het vraagstuk
van de herverdeling van arbeid
nog veel klemmender is gewor
den". Een opdeling van de sa
menleving in mensen met en
zonder betaalde beroepsarbeid
is, volgens de nieuwe brochure,
in strijd met het streven naar een
rechtvaardige en houdbare sa
menleving". Daarom moet het
betaalde werk, zo nonig met wet
telijke maatregelen, worden her
verdeeld, vooral door arbeids
tijdverkorting en het omzetten
van volledige banen in deeltijd
banen.
Dat vraagt van mensen met
een volledige betaalde baan een
stap terug, ook in arbeidsinko
men. De lid-kerken van de Raad
van Kerken behoren als werkge
ver het voorbeeld te geven met
herverdeling van betaald werk.
"Op ruime schaal moeten banen
worden omgezet in deeltijdba
nen en moet arbeidstijdverkor
ting worden toegepast".
Niet alleen de betaalde arbeid,
ook andere vormen van werk, zo
als huishoudelijk werk en vrij
willigerswerk, kunnen over meer
mensen worden verspreid, zegt
de brochure. De samenstellers
achten 'sociale dienstplicht' voor
noodzakelijk werk dat anders
•niet wordt gedaan "in beginsel te
verdedigen".
In een brief aan minister
Brinkman toont het Interkerke
lijk Contact in Overheidszaken
(Cio) zich bezorgd over de hand
having van het religieuze of le
vensbeschouwelijke karakter
van bejaardenoorden.
Het Cio, waarin achttien ker
ken samenwerken, vraagt met
het oog op de democratisering
van bejaardenoorden speciale
aandacht voor die tehuizen waar
van de bestuurssamenstelling
wordt bepaald door kerkelijke of
confessioneel gebonden colle
ges. Het gaat hier met name om
protestantse instellingen van be
jaardenzorg en rooms-katholieke
klooster-bejaardenoorden met
een kerkrechtelijk bepaald be
stuur en kerkelijke leefregels.
Volgens het Cio moet de over
heid respecteren dat de zorg voor
de oudere mens als een kerkelij
ke, confessioneel gebonden ver
antwoordelijkheid wordt be
schouwd. "De overheid dient
zich in dat geval te onthouden
van voorschriften die deze fun
damentele banden zouden aan
tasten of beperken". Het Cio wil
met de minister overleggen, hoe
een regeling kan worden getrof
fen "die recht doet aan de verant
woordelijkheid van kerken op
maatschappelijk gebied".
Scheepjes. Tot 19 augustus is
in het museum 'Het Catharijne-
convent' in Utrecht de tentoon
stelling 'Scheepjes in kerken' te
zien. De tentoonstelling is tot
stand gekomen in samenwer
king met het Fries Scheepsmu-
seum in Sneek en het Veluws
Museum in Harderwijk. In deze
beide musea zal ze in het najaar
zijn te zien. Voor de tentoonstel
ling zijn vijftien scheepsmodel
len uit kerken en musea bijeen
gebracht.
De oudste kerkscheepjes zijn,
voorzover bekend, niet geschon
ken door individuele zeelieden,
die in tijd van nood de gelofte
hadden gedaan een scheepje in
een kerk te laten plaatsen, maar
door schippersgilden. Eén van
de oudste bevindt zich in het
Amsterdamse Scheepvaartmu
seum, een ander is te vinden in
de oude Bavo in Haarlem.
In de eerste eeuwen na de Re
formatie werden alleen in her
vormde kerken scheepsmodel
len opgehangen, zoals in De Rijp,
Jisp, Schermerhorn, Marken,
Maassluis en Spaarndam. Later
kwamen er veel kerkscheepjes in
plaatsen langs de Noordzeekust
en langs het oostelijke deel van
het IJsselmeer.
De modellen werden meestal
aan balken opgehangen, zodat de
op de tocht konden 'zeilen'. In de
negentiende eeuw werden ze
niet meer opgehangen maar op
een standaard gezet. Sinds 1900
zijn nog 38 scheepjes in kerken
geplaatst. Daarbij valt vooral
Urk op. Urk is met Volendam de
enige plaats waar ook in andere
kerken dan de hervormde kerk
scheepjes staan. Het enige
scheepsmodel in een rooms-ka-
tholieke kerk is te vinden in Vo
lendam. In de hervormde kerk
van Marken staan er wel vijf.
Gereformeerde Gemeenten.
De Gereformeerde Gemeenten
tellen op het ogenblik 48 dienst
doende predikanten, zo meldt
het pas verschenen jaarboek
1985. Binnenkort wordt dat 49.
Het zielental is vorig jaar met 777
gestegen en stond eind decem
ber op een kleine 90.000. Geen ei
gen predikant hebben 114 ge
meenten. Vijf predikanten zijn in
zendingsdienst en zes zijn gepen
sioneerd.
Hervormde Kerk: beroepen
te Wijk (bij Heusden) G. Kamp
huis Siolwijk; aangenomen naar
Chaam kandidaat G. Smit Zeist;
bedankt voor Ouderkerk aan de
IJssel G. S. A. de Knegt Huizen,
voor Driesum (Fr.) G. Hendriks
's Grevelduin-Capelle. Gerefor
meerde Kerken: beroepen te
Harderwijk K. Vaatstra Ridder
kerk. Gereformeerde Gemeen
ten: bedankt voor Stolwijk A.
Hofman Wijk-Aalburg.
Slechts door enkele personen
begeleid heeft de paus in het
Gran Sasso-gebergte, tachtig ki
lometer oostelijk van Rome, een
urenlange bergwandeling ge
maakt. Dat was zijn vierde uit
stapje naar hoger sferen sinds
zijn verkiezing. Het Vaticaan had
er geen enkele ruchtbaarheid
aan gegeven.
Vragenuurtje. Op 20 juli zal
Bhagwan Shree Réyneesh in zijn
eigen leefgemeenschap in de
Amerikaanse staat Oregon voor
het eerst een vragenuurtje voor
journalisten uit de hele wereld
houden. Nooit eerder gaf Bhag
wan de gelegenheid hem direct
vragen te stellen met een onmid
dellijk antwoord van zijn kant.
van Geldof voor de Nobel Vre
desprijs zal steunen.
De Nobel Vredesprijs wordt
jaarlijks toegekend door een vijf
leden tellend comité uit het
Noorse parlement. Eén van hen,
Sissel Rosenbeck, zei zondag dat
hij Geldof voor de prijs zal voor
dragen.
Langere termijn
Het geld van de actie zal vooral
worden gebruikt voor lange ter
mijn projecten als irrigatie en
vervoer. De eerdere uiterst suc
cesvolle poging van Geldof om
het leed van de hongerende Afri
kanen te verzachten, het plaatje
„Do they know it's Christmas"
werd vooral voor directe hulp
verlening gebruikt.
De stichting Band Aid wil, ten
einde het geld zo effectief moge
lijk te gebruiken, gaan samen
werken met stichtingen die al in
Ethiopië en Soedan werkzaam
zijn. Kevin Jenden zei gisteren
aan de oprichting van een con
sortium te denken.
Hij zei dat het „immoreel" zou
zijn als Band Aid, naast al die
verschillende stichtingen die al
bestaan, ook nog eens apart zou
werken. „Dat kan er toe leiden
dat in bepaalde regio's de hulp
verlening gedoubleerd wordt,
terwijl andere regio's niets krij
gen", aldus Jenden.
Bij activiste-zangeres Joan
Baez riepen de concerten herin
neringen op aan de fameuze hip
pie-happening in Woodstock, in
1969. Eén van de in Philadelphia
deelnemende artiesten, rythm
and blues-gitarist-zanger George
Thorogood, die samen met
blues-gigant Bo Didley optrad
bleef ook in die sfeer. „Het is fijn
in de stad van broederliefde te
.zijn. En daarover gaat het van
daag", zei hij.
Discipline
Maar de meeste Amerikanse
popliefhebbers zijn het erover
eens dat een vergelijking met
Woodstock mank gaat: de Ame
rikaanse jeugd van 1985 is veel
minder idealistisch maar wel
veel gedisciplineerder dan die
van de jaren zestig. Het was voor
Amerika duidelijk een spectacu
laire manifestatie die een beroep
deed op het kwadé geweten: de
overvloed in Amerika tegenover
de honger in Afrika.
Bij telefoonmaatschappij
AT&T werkte dat appel prima:
er werden 1126 directe telefoon
lijnen met telefonistes beschik
baar gesteld, die in 20 minuten
rond 20.000 telefoontjes met toe
zeggingen voor financiële bijdra
gen afwerkten.
<r Paul McCartney en Elton John tijdens de finale van het concert in Londen.
LONDEN, WASHINGTON (GPD) - De Live Aid con
certen in Londen en Philadelphia, die zaterdag een
wereldwijd publiek van naar schatting 1,5 miljard
mensen trokken, hebben volgens voorlopige ramin
gen al bijna 250 miljoen gulden opgebracht.
Daarmee is de oorspronkelijke doelstelling, 40 miljoen gul
den ten bate van de hongerende bevolking van Ethiopië en
Soedan, verre overschreden. Initiatiefnemer Bob Geldof zei
gisteren: „Al mijn dromen zijn zaterdag bewaarheid gewor
den".
De twee concerten, waaraan
door 52 van de grootste pop-ar
tiesten ter wereld werd deelge
nomen, verliepen vrijwel perfect.
Het wereldomspannende satel
liet-netwerk liet de mensheid
slechts één keer, tijdens het op
treden van de speciaal voor Live
Aid weer bijeengekomen super-
groep The Who, in de steek, en
dan nog niet langer dan enkele
minuten.
Maar voor het overige konden
de 1,5 miljard tv-kijkers van een
vlekkeloze pop-marathon van 16
uur genieten. In totaal werden
200 songs op het podium ge
bracht door artiesten als Paul
*Bob Geldof.
McCartney (voor het eerst in zes
jaar weer live te zien), David Bo
wie, Mick Jagger, Tina Turner,
Bob Dylan, Queen, Elton John
en Phil Collins.
Later
In tal van landen waren kleine
re optredens georganiseerd. Zo
kon het Westen voor het eerst
kennis nemen van de kwaliteiten
van de Russische popgroep Au
tograph. In de Sowjet-Unie zelf
werd het Live Aid concert zater
dag niet uitgezonden: daar zal op
een later tijdstip een verkorte
versie van het spektakel te zien
zijn.
Alles zat de organisatoren mee.
Niet alleen waren er nauwelijks
problemen met de zeer gecom
pliceerde techniek, ook het weer
was, op een klein regenbuitje in
Londen na, zoals dat tijdens een
groot openlucht festival moet
zijn: zonnig en warm. Te warm
zelfs, vonden velen in Londen,
waar 600 toeschouwers flauw
vielen.
Dat er veel meer geld zou bin
nenkomen dan was voorzien,
werd al spoedig duidelijk. Er was
op gerekend, dat de opbrengst in
het Wembley-stadion zelf rond
vijf miljoen gulden zou zijn,
maar in werkelijkheid ging het
om een drie keer zo hoog bedrag.
Kevin Jenden, directeur van
de organiserende Band Aid
stichting: „Op het laatst duwden
allerlei mensen Bob Geldof en
mij briefjes van 20 pond (90 gul
den) in onze zakken, en een Ame
rikaanse dame gaf me zelfs een
cheque van 5000 dollar (15.000
gulden)".
Tot de gulste gevers behoorde
de Al-Maktoems, de regerende
familie in het oliestaatje Dubai:
de familie schonk vijf miljoen
gulden.
Gratis
Alle musici, technici en de vele
duizenden andere mensen die bij
de Live Aid concerten betrokken
waren, deden dat gratis. Om die
reden zal een bijzonder groot
deel van de miljoenen die zater
dag bij elkaar werden gezongen,
naar de slachtoffers van de hon
gersnood in oost-Afrika kunnen
gaan.
In Ierland, het land waar Bob
Geldof vandaan komt, werd per
hoofd van de bevolking vijf gul
den gegeven, 15 miljoen gulden
in totaal. Daar zat één miljoen
gulden van de Ierse regering bij.
Premier FitzGerald zei gisteren
dat zijn land een kandidatuur
