Autoriteiten
faalden op
alle fronten
hm™
Z-Afrika-beleid
een formaliteit
Kerkelijke studie naar burgerlijke ongehoorzaamheid
Interview
Wanorde kenmerkte optreden bij HeizeJramp
DONDERDAG 27 JUNI 1985
PAGINA 15
BRUSSEL - De negen
Belgische parlementariërs
en tientallen toehoorders
vielen vorige week af en
toe bijna van hun stoel
van verbazing. Met de dag
groeide de verbijstering
over zoveel onkunde, on
macht en soms zelfs pure
onwil. Vijf dagen lang
hoorde de parlementaire
commissie die een onder
zoek instelt naar de dra
matische gebeurtenissen
op 29 mei in het Brusselse
Heizelstadion, de verant
woordelijken voor de
handhaving van de orde.
En als een ding duidelijk
werd, dan is het wel dat ze
stuk voor stuk op een vre
selijke manier hebben ge
faald.
door
Hans de Bruijn
De minister van binnenlandse
zaken, de hoofdcommissaris van
politie, de burgemeester, de be
stuurders van de Koninklijke
Belgische Voetbalbond (KBVB),
de bevelhebber van de Rijks
wacht en zijn ondergeschikten,
de commandant van de brand
weer en de leiders van de hulpor
ganisaties: ieder verscheen op
zijn beurt voor het afleggen van
een verklaring voor het drama,
dat 38 dodén en 450 gewonden
eiste.
De parlementaire
heeft naar verwachting nog zo'n
twee tot drie weken nodig voor
haar conclusies. Maar nu al is
duidelijke dat op 'Zwarte Woens
dag' zowat alles fout is gegaan
dat maar fout kon gaan. Niet
door toeval, maar door 'gewoon'
menselijk falen. De verklaringen
vormen een verbijsterend ver
slag van de manier waarop ieder
een volledig langs elkaar heen
heeft werkt, zowel bij de voorbe
reiding als bij het drama zelf.
Voorbereiding
In april en mei worden zes
werkvergaderingen gehouden
op uitnodiging van de KBVB,
maar er is geen coordinator. Ver
tegenwoordigers van de Brussel
se politie gaan kijken bij de vlek
keloos verlopen Europa-Cup II-
finale in Rotterdam. De Rijks
wacht, een militair korps dat ver
antwoordelijk is voor rellenbe-
strijding, ontbreekt daar. En in
Liverpool krijgt de politie te ho
ren dat de Liverpool-supporters
'brave jongens' zijn en dat zoveel
politie niet nodig is.
Op de laatste cöordinatie-bij-
eenkomst, de dag voor de wed
strijd, ontbreekt de Rijkswacht.
De uitnodiging is naar een ver
keerd onderdeel gestuurd. Tij
dens de vergadering wordt ge
beld, maar de Rijkswacht vindt
het niet nodig om te komen. De
brandweer ontbreekt op de eer
ste drie vergaderingen: die is niet
uitgenodigd. Nadat het Rode
Kruis brandweercommandant
Van Gompel heeft gebeld, stuurt
deze op eigen houtje een officier
naar de vergaderingen. Toch
wordt in de verslagen van de eer
ste bijeenkomsten de aanwezig
heid van de brandweer vermeld.
Het 'verslag' van de bijeenkomst
op 23 mei bijvoorbeeld noemt de
naam van officier Alain Gibson,
terwijl deze op dat moment de
bestrijding van een grote brand
leidt.
'Geen tijd'
KBVB-voorzitter Louis Wou
ters waarschuwt op vrijdag 24
mei de Bijzondere Opsporings
brigade (BOB) van de Rijks
wacht dat duizenden valse toe
gangskaarten in omloop zijn:
Een Italiaans reisbureau depo
neert er zelfs 2000 op de KBVB-
burelen. De BOB heeft echter
'geen tijd' en de Italiaan neemt
de kaarten weer mee terug naar
Milaan. Zeshonderd ervan wor
den verkocht. Zij blijken voor
vak Z, het vak waarin de doden
en gewonden vielen. De Rijks
wacht heeft later nog geprobeerd
een brede strook op de tribune
tussen de vakken Y en Z vrij te
krijgen, maar dat kon niet meer
omdat de kaartjes daarvoor al
waren verkocht.Bij noodsitua
ties geldt in Brussel een rampen
plan. Brandweer en Rode Kruis
besluiten woensdagmiddag 29
mei om 16.00 uur op eigen houtje
hun aandeel van dat plan in wer
king te stellen. Alleen daardoor
was direct na de ramp voldoende
medische hulp en opvang be
schikbaar. Tijdens de verhoren
bleek dat de Brusselse hoofd
commissaris van politie Georges
Poels niet eens wist wat dat ram
penplan inhoudt.
'Niet van dienst'
Bestuurders van de KBVB be
ginnen zich twee uur voor de
wedstrijd zorgen te maken over
eventuele incidenten, omdat zich
dan al Italianen in het eigenlijk
'neutrale' vak Z bevinden, die
bovendien door Britten vanuit
vak Y met stenen worden beko
geld. Secretaris-generaal Pierre
Roosens zoekt een uur lang naar
de commandant van het Rijks
wacht-detachement op de Heizei
om hem erop te wijzen dat tus
sen beide vakken geen Rijks
wachters stonden, maar kan de
man niet vinden. Andere officie
ren zeggen: "Ordehandhaving is
onze zaak, niet de uwe".
Om 19.00 uur, twintig minuten
half acht niet geweten te hebben
dat zich in het stadion proble
men voordeden. Hij had zijn
commandopost niet ingericht in
of bij het stadion, maar op het
hoofdkwartier in de Brusselse
binnenstad. Daar hadden zich 's
middags immers wat ongere
geldheden voorgedaan. Hij kreeg
van zijn ondergeschikten bij het
stadion geen enkele informatie
doorgespeeld. De verbindings
mannen van de BOB bevonden
zich dan ook buiten en niet in het
stadion. De majoor beschikte op
het hoofdkwartier wel over een
tv, maar die werd pas om half
acht aangezet 'om naar het
5 te kijken'.
voor de dramatische gebeurte
nissen, loopt Roosens de bevel
hebber van de Rijkswacht, gene
raal Robert Bernaert tegen het
lijf. Maar die is er slechts als toe
schouwer 'en dus niet van
dienst'. Bernaert komt even later
toch in actie, beveelt reservetroe
pen naar het stadion te komen en
gaat op zoek naar zijn verant
woordelijke officieren. Hij kan
die niet vinden en neemt zelf
maar het bevel op zich.
Foutjes
Volgens Bernaert hebben zijn
mensen 'veel kleine foutjes heb
ben gemaakt die samen de grote
fout hebben gevormd'. Zo was er
niet één duidelijke commandant
voor de algehele ordehandha
ving. omdat volgens Bernaert
minister van binnenlandse zaken
Nothomb noch de politie noch
de rijkswacht voor het hoofd wil
de stoten door een van hen de lei
ding te geven. Volgens burge
meester Brouhon was dat ook
niet nodig, 'omdat in het verle
den altijd alles goed was verlo
pen'. Gemeentepolitie en Rijks
wacht, tussen wie al sinds men
senheugenis een competentie
strijd plaatsvindt, 'verdeelden'
het stadion volgens een onge
schreven afspraak die geldt bij
alle grote manifestaties in Brus
sel. Maar verbindingsofficieren
tussen beide korpsen waren er
niet.
De commandant van de Rijks
wacht in het district Brussel, ma
joor Michel Kensier, heeft het be
vel van de eenheden op de avond
van de Cup-finale. Tot die avond
had hij zich geen enkele keer met
de voorbereidingen bemoeid.
Kensier verklaarde tot kort voor
Om 19.28 uur krijgt Kensier
een telefoontje van Bernaert die
eist dat hij naar de Heizei kwam.
Dan verneemt hij dat zich een
ramp had voltrokken. Om 19.18
uur, drie minuten voor de drama
tische gebeurtenissen begonnen,
kreeg Kensier van zijn comman
dant in het stadion nog te horen
'dat alles onder kontrole was'.
Daarom hield Kensier zijn reser
vetroepen ook buiten het sta
dion. Toen waren tussen Britten
en Italianen in de vakken Y en Z
al gevechten gaande. Een andere
Rijkswachtofficier, majoor Van
Rompaey, belde echter al om
19.15 uur met het ministerie van
binnenlandse zaken en liet we
ten 'dat het hier helemaal niet
goed gaat'. Waarom Van Rom
paey zijn eigen commandant niet
inlichtte is niet bekend. Van
Rompaey wordt deze week nog
gehoord.
Ongeloof
Minister Charles-Ferdinand
Nothomb, als bewindsman op
binnenlandse zaken politiek ver
antwoordelijk voor de ordehand
having, heeft de dramatische ge
beurtenissen geheel thuis via de
tv gevolgd.. De eerste berichten
over doden gelooft hij niet 'om
dat daarvan op de tv niets te mer
ken was'. Nothomb heeft zich
vooraf geheel niet met de organi
satie bemoeid. Hoewel de Rijks
wacht al een half uur voordien
problemen verwachtte, wordt de
minister niet ingelicht. Om 19.35
uur hoort Nothomb van een
ambtenaar via de telefoon dat er
doden zijn. Om negen uur is de
ware omvang van de ramp be
kend, maar Nothomb laat zich
pas om 22.15 uur op het crisis
centrum zien.
Kritiek
Over en weerden hebben de
verschillende partijen forse kri
tiek. Zo verwijt generaal Ber
naert de organisatoren van de
Cup-finale, de KBVB en de UE
FA, dat het Heizelstadion vol
strekt ongeschikt was voor zo'n
evenement. Maar uit het verhoor
bleek ook dat zijn Rijkswacht
het stadion geen enkele keer
heeft geïnspecteerd. Dan was
wellicht de slechte staat van de
tribunes duidelijk geworden. De
parlementaire commissie be
zocht zelf maandag het stadion,
en volksvertegenwoordigers
konden toen gemakkelijk met de
blote hand stukken beton losw
rikken. Deze week zal de com
missie enkele betrokkenen nog
maals horen, onder wie generaal
Bernaert, om enkele tegenstrij
digheden in verklaringen van
hem en de andere ordediensten
op te lossen.
De grote vraag is welke gevol
gen de uitkomsten van het on
derzoek - waarover niemand
twijfels heeft - zullen hebben. De
naam van Nothomb duikt het
meest op, ook al omdat hij regel
matig heeft geroepen dat hij en
niemand anders politiek verant
woordelijk is. Maar dat hij zal af
treden gelooft niemand.
De coalitiepolitiek in België is
zo mogelijk nog gecompliceer
der dan in Nederland. Notombs
aftreden betekent zonder meer
een politieke crisis, en een derge
lijke 'verkiezingsstunt' kan de
rooms-liberalé coalitie allerminst
gebruiken.
i 'ii—
ill' --L'S» V
JOHANNESBURG - De door de
Nederlandse regering aangekon
digde aanscherping van de EG-ge-
dragscode voor investeringen door
het Nederlandse bedrijfsleven in
Zuid-Afrika, zal in de praktijk wei
nig verschil maken met de huidige
situatie. Dat blijkt uit verschillen
de reacties in kringen van het Ne
derlandse bedrijfsleven in Zuid-
Afrika. Zo de verscherping al ge
volgen heeft, dan zullen die vooral
de zwarte arbeiders treffen. Een
strengere en consequente naleving
zou namelijk wel eens kunnen be
tekenen, dat de Nederlandse be
drijven, die in Zuid-Afrika werk
zaam zijn, zich gedwongen voelen
om personeel te ontslaan. Ook
wordt gewezen op de mogelijk
heid, dat Nederlandse bedrijven in
Zuid-Afrika hun meerderheidsaan
deel aldaar van de hand doen, ten
einde de EG-gedragscode te omzei
len.
door
Ruud de Wit
De 'Notitie Maatregelen Zuid-
Afrika', is vorige week door minis
ter Van den Broek van buitenland
se zaken aan de Kamer aangebo
den. Uit de notitie blijkt, dat de re
gering nog steeds geen been ziet in
een eenzijdig Nederlands verbod
tot investeringen in Zuid-Afrika.
Het kabinet-Lubbers blijft vast
houden aan zyn 'tweesporenbe
leid', dat enerzijds erop neer komt
dat wordt gestreefd naar meer in
ternationale druk op de Zuidafri-
kaanse regering om de apartheid te
beëindigen. En anderzijds wil de
regering proberen op een vreedza
me wijze de veranderingsproces
sen in het land zelf te bevorderen.
De nu aangeboden notitie geeft
de verschillende elementen aan,
waarmee de regering haar beleid
ten op zichte van Zuid-Afrika ver
der gestalte wil geven. Naast moge
lijke maatregelen op het terrein
van de olievoorziening van Zuid-
Afrika; de gewenste, maar volgens
de regering ook moeilijk realiseer
bare beperking van de koleninvoer
uit Zuid-Afrika en de Nederlandse
bijdragen aan de versterking van
het wapenembargo tegen Zuid-
Afrika, hecht zij vooral belang aan
de aanscherping van de E-G-ge-
dragscode.
Onvermogen
In verschillende kringen in Zuid-
Afrika wordt echter gezegd, dat
Nederland met deze aangekondig
de verscherping van de EG-ge
dragscode buiten zijn vermogen
grijpt of dat het allemaal toch wei
nig zal voorstellen. Aangezien de
meeste Nederlandse bedrijven
reeds zoveel mogelijk binnen de
nu aangegeven richtlijnen werken,
lijkt de wettelijke vastlegging van
rapportage niet meer dan een for
maliteit. Wat de uitvoering van de
richtlijnen zejf betreft, wijzen de
bedrijven op een aantal proble
men. Het belangrijkste is die van
gelijke betaling voor blank en
zwart voor gelijk werk en de uitbe
taling van een minimumloon. Wat
het eerste betreft, zeggen de bedrij
ven, dat als ze deze richtlijn inder
daad consequent gaan doorvoeren,
ze gedwongen zullen zijn talrijke
zwarte personeelsledert te ont
slaan. Of zoals een bedrijfsleider,
die anoniem wenst te blijven, zei:
'Kijk, een zwarte koffiejuffrouw
kan vaak niet meer dan dat. Een
blanke koffiejuffrouw kan meestal
veel meer. Als we die twee hetzelf
de zouden moeten betalen, dan is
voor ons de keus niet moeilijk: we
ontslaan de zwarte, omdat we het
ons economisch niet kunnen ver
oorloven haar hetzelfde te betalen
als die blanke'.
Wat het minimumloon betreft
zijn er andere problemen. In Zuid-
Afrika bestaat er geen wettelijk
verplicht minimumlooffc De Ne
derlandse bedrijven in Zuid-Afrika
moeten dan ook enigszins met de
natte vinger werken. Als norm
wordt, conform de EG-code, aan
gehouden, dat het minimumsalaris
50% hoger ligt, dat hetgeen wat mi
nimaal noodzakelijk is voor de ba
sisbehoeften van een arbeider en
zijn familie. Van de 16 bedrijven,
die over de periode juli 1982/1983
hebben gerapporteerd, kregen
3457 zwarte arbeiders een mini
mumsalaris dat boven het door de
code aangegeven niveau lag.
In de meeste overige gevallen
werd opgemerkt, dat deze perso
neelsleden slechts werden aange
houden, omdat ze anders zonder
inkomen zouden komen te zitten.
Met andere woorden, hun oplei
ding en taakvervulling was derma
te gering, dat het economisch niet
verantwoord zou zijn hen meer te
betalen.
Shell
Over andere punten van de EG-
gedragscode werd door de bedrij
ven opgemerkt, dat het soms heel
moeilijk was zich er letterlijk aan
te houden. In lang niet alle bedrij
ven zijn er vakbonden actief of
wensen de arbeiders als een collec
tief tegenover de directie op te tre
den. Een groot probleem vormt
ook de Zuidafrikaanse wet bij som
mige richtlenen. Zo wonen op het
terrein van de Rietspruit-kolen-
mijn, die voor 50% eigendom is van
Shell, de blanke en zwarte arbei
ders gescheiden, omdat de Zuid
afrikaanse wet gemengd wonen
verbiedt.
Deskundigen in Zuid-Afrika wij
zen nog op een ander aspect. Als
een Nederlands bedrijf in Zuid-
Afrika zich echt wenst te onttrek
ken aan de richtlijnen van de EG-
gedragscode, dan heeft het altijd
de mogelijkheid om zijn Neder
landse meerderheidsaandeel af te
stoten aan een bedrijf in een land
buiten de EG of aan een Zuidafri
kaans bedrijf. Dit is in het verleden
reeds een paar keer gebeurd. En
het wordt niet onmogelijk geacht,
dat dat meer zal gebeuren, nu Ne
derland dreigt met strafrechtelijke
maatregelen. Ook verwacht men in
dezelfde kringen niet, dat Neder
land alle andere EG-landen mee zal
krijgen. Frankrijk, Denemarken en
West-Duitsland zullen nog wel
voor het Nederlands initiatief te
vinden zijn, maar van de kant van
de overige landen hoeft op weinig
steun gerekend worden, en dan
wordt met name gewezen op Enge
land en Italië.
Doch ook in Zuidafrikaanse vak
bondskringen is men niet echt te-
vreden met de nu door Nederland
aangekondige verscherping van de
EG-gedragscode. De National
Union of Mineworkers, NUM,
heeft er in het verleden al op gewe
zen, dat bijvoorbeeld de Shell wel
braaf werkt volgens de richtlijnen
van de code, maar elke feitelijke
verantwoordelijkheid voor de ar
beidssituatie op de Rietspruit-ko-
lenmijn van de hand wijst, 'omdat
zij slechts zorg draagt voor de ver
koop en het transport van de ge
dolven kolen en het management
van de mijn in handen laat van de
Zuidafrikaanse partner'. En de
NUM wijst dan erop, dat de ar
beidssituatie in vele andere mij
nen, vooral op het gebied van de
verstandhouding tussen arbeiders
en management veel beter is. Op
vallend is het in dit verband, dat in
vakbondskringen wordt gezegd,
dat met name Amerikaanse bedrij
ven, die werken volgens een eigen
code, de zgn. Sullivan-code, veel
verder gaan in de behartiging van
de belangen van hun zwarte arbei
ders, dan de Nederlandse.
In radicale vakbondskringen,
bijvoorbeeld door de aan het UDF
verwante CUSA, de Council of
Unions of South Africa, wordt de
nu door de Nederlandse regering
aangekondigde aanscherping van
de EG-gedragscode ook als onvol
doende beschouwd. De CUSA
vindt, dat Nederland moet voor
gaan in een politiek van volledige
desinvestering in Zuid-Afrika en
ziet het nu geformuleerde stand
punt als een afleidingsmanoeuvre.
En de Zuidafrikaanse regering
tenslotte? Die heeft geen. enkel
probleem met het Nederlandse re
geringsinitiatief. Bij monde van
minister Chris Heunis heeft zij al
eerder gesteld dat desinvestering
of verscherping van investerings-
regels door de rest van de wereld
slechts een grotere werkloosheid
onder de zwarte bevolking zal ver
oorzaken. En als Nederlandse be
drijven in Zuid-Afrika door de Ne
derlandse regering gedwongen
worden hun zwarte personeel meer
te betalen, waarom zou de Zuid
afrikaanse regering daar proble
men mee hebben?
De rooms-katholieke bisschop
pen van Nederland hebben hun be-
leids—adviescommissie gevraagd,
een studie te maken van het ver
schijnsel 'burgerlijke ongehoor
zaamheid'. Zij willen meer inzicht
hebben in de betekenis daarvan.
De uitkomst van die studie kan
worden gebruikt als de bisschop
pen zouden reageren op mogelijke
acties van burgerlijke ongehoor
zaamheid, bijvoorbeeld na een be
sluit tot plaatsing van kernraketten
in ons land.
Bisschop Ernst van Breda deed
daarover mededelingen na een ge
sprek tussen afgevaardigden van
de bisschoppen en het Interkerke
lijk Vredesberaad (IKV). Naast bis
schop Ernst namen van kerkelijke
kant aan dat gesprek deel: bis
schop Bar van Rotterdam, hulpbis
schop De Kok van Utrecht, secre
taris-generaal Van Munster en stu
diesecretaris Schumacher. Na
mens het IKV onder anderen oud
voorzitter Ter Veer, secretaris Fa-
ber en de voorzitter van de werk
groep 'Kerken', J. ter Laak.
Bisschop Ernst verklaarde, dat
de bisschoppen het in het najaar te
houden volkspetitionnement te
gen de plaatsing van kernraketten
in Nederland een 'legitieme zaak'
achten, maar niet zullen oproepen
hieraan mee te doen. "Iedere ka
tholiek zal voor zichzelf moeten
uitmaken of hij eraan deelneemt".
De bisschoppen volgen daarmee
het standpunbt van de Raad van
Kerken.
Afsluiting seizoen. De Schola
Gregoriana Lugdunensis sluit zon
dag (30 juni) haar werkjaar af met
een gregoriaanse vesperdienst om
half 5 in de Lodewykskerk (Steen-
schuur 19) in Leiden. De bezoekers
zullen het gregoriaans kunnen vol
gen aan de hand van gereedliggen
de vouwblaadjes met Latijnse tek
sten en Nederlandse vertalingen.
Het Leidse gregoriaanse koor
(een kleine 20 leden en niet gebon
den aan een gemeente, parochie of
gezindte) bestaat twee jaar. Het
heeft nu aan zo'n vijftien diensten
meegewerkt. Versterking kan het
koor goed gebruiken.
(Wie belangstelling heeft, neme
Pelgrimstocht. Op dinsdag 16
juli wordt vanuit Noord wijk, Lei
den, Den Haag, het Westland, Delft
en Rotterdam een bedevaart ge
houden naar 'Maria's Genade-oord'
in de Belgische Ardennen, Ban-
neux-Notre Dame. Belangstellen
den in omliggende plaatsen kun
nen zich hierbij aansluiten. Het
thema van de bedevaart is: 'De zin
van het christelijk lijden'.
Contactpersoon voor Noordwijk
is mevrouw Van Houten, 01719-
16706, voor Leiden zuster Conrada,
071-893621, voor Nieuwveen me
vrouw Beun, 01723-9138, voor
Noordwy kerhout mevrouw Cap-
tein, 02523-5218, voor Hillegom
mevrouw Kanten, 02520-17894, en
voor Langeraar mevrouw Volge-
ring, 01722-2674. Zij kunnen alle
gewenste inlichtingen geven.
Torens. In Friesland proberen
de provinciale afdeling van de Ver
eniging van Kerkvoogdijen in de
Hervormde Kerk en de provinciale
kerkvoogdijcommissie zoveel mo
gelijk kerktorens onder de hoede
van de plaatselijke overheid te krij
gen. Het gaat over alle torens, dus
niet alleen die welke onder monu
mentenzorg vallen.
In een brief van beide instanties
aan de plaatselijke kerkvoogdijen
staat, dat een niet gering deel van
het kerkgeld vaak wordt besteed
aan het onderhoud van dorpsto
rens. "De uitgaven van de her
vormde gemeenten rrfoeten zoveel
mogelijk beperkt worden tot strikt
kerkelijke doeleinden, opdat gel
den beschikbaar blijven voor de in
standhouding van een goed pasto
raat".
Tot nu toe zijn ruim 370 torens
geïnventariseerd. Daarvan heeft de
overheid er 128 in eigendom en de
hervormde gemeenten een kleine
200. Van een aantal torens is het ei
gendom na de staatsregeling van
1798 nooit goed geregeld. De veel
heid van onderlinge regelingen
tussen kerk en raadhuis maakt het
niet eenvoudig om tot een unifor
me oplossing te komen.
Een typisch puntje uit zo'n on
derlinge regeling: in Bolsward,
Koudum en Workum zjjn de torens
eigendom van de overheid, maar
de kerkelijke gemeenten daar moe
ten wel betalen voor het luiden van
de klokken.'
Pauzediensten. In de Grote
Kerk van Harderwijk, met haar
unieke en fraaie muur- en gewelf
schilderingen, wordt in de periode
van 9 juli tot 13 augustus elke dins
dagmiddag van 12 uur tot half 1
een middagpauzedienst gehouden,
uitgaande van de evangelisatie
commissie van de hervormde ge
meente en de christelijke gerefor
meerde kerk. De kerk is te bezich
tigen op dinsdag-, woensdag- en
donderdagmorgen van 10 tot 12
uur en ook op dinsdag- en woens
dagmiddag van 2 uur tot half 5.
Volgende week donderdag (4 ju
li) om 8 uur begint in deze kerk ook
een zomerserie op het Batz-orgel.
Sander van Marion speelt dan on
der andere werken van J. S. Bach
en Handel. Andere concertgevers
in deze serie zijn Albert de Klerk,
Willem van Twillert, Jos van der
Kooy, Dirk Janszoon Zwart, John
Propitius en Stephen Taylor (deze
laatste op 15 augustus).
Hervormde Kerk: beroepen te
Hattem D. M. van der Linde Oude
water, te Hasselt G. Kamphuis
Stolwijk; aangenomen naar Moor
drecht kandidaat W. M. de Boer
Leiden, naar Winsum-Obergum
(Gr.) kandidaat mevrouw E. Wes-
selnk Utrecht.
Gereformeerde Kerken: aange
nomen naar Opperdoes kandidaat
H. Nagelhout ZwoUe, naar Maas
sluis H. van Veen Woudenberg.
Gereformeerde Kerken Vrijge
maakt: bedankt voor Hoogeveen
J. Kruidhof Hardenberg.
Geen visum. De Zuidafrikaan
se autoriteiten hebben kardinaal
Arns van Sao Paulo (Brazilië) op
het laatste ogenblik een inreisvi
sum geweigerd. De progressieve
aartsbisschop zou op uitnodiging
van de Zuidafrikaanse bisschop
pen een 'vredesfestival' (van 28 tot
30 juni) toespreken. Arns kon al
leen een visum krijgen als hij zou
afzien van deelneming aan deze
campagne ter beëindiging van de
dienstplicht in Zuid-Afrika.
Het vredesfestival, waarop onder
anderen Nobelprijswinnaar bis
schop Tutu en dr. Beyers Naudé
zullen spreken, is gericht tegen de
tweejarige dienstplicht voor blan
ken. Er zijn plannen, die uit te brei
den tot kleurlingen en Indiërs; zq
kregen kortgeleden beperkte poli
tieke zeggenschap. De organisato
ren van het festival zijn van oor
deel, dat de dienstplicht noodzake
lijk wordt geacht om de apartheid
in stand te houden.
Het gevolg van het absolute falen van de Belgische autoriteiten:
voetbalramp die zijn weerga in de geschiedenis nauwelijks kent.
