VS: maatregelen tegen Libanon Onafhankelijk Mozambique blijft straatarm TWEEVERDIENERS KUNNEN NOG STEEDS TERUGGAAF VOETOVERHEVELING AANVRAGEN. Economische blokkade overwogen Berufsverbote afgeschaft in Saarland Vooruitgang in overleg Afghanistan-Pakistan Gorbatsjov naar Parijs 'Indonesië terroriseert Oost-Timor' BELGEWOON 06-0543 DE BELASTINGTELEFOON. WOENSDAG 26 JUNI 1985 BUITENLAND PAGINA 7 WASHINGTON De Verenigde Staten overwegen harde maatregelen tegen Libanon als de huidige inspanningen om de gijzelingscrisis tot een oplossing te brengen niet binnen enkele dagen resultaat gaan opleveren. Dit heeft de woordvoerder van het Witte Huis gisteren gezegd. President Reagan heeft, zo verklaarde hij, slechts militaire actie uitgeslo ten om de gijzelaars te bevrijden en niet andere militaire opties. BONN - De Westduitse deelstaat Saarland heeft het zogenaamde ex- tremistenbesluit afgeschaft. Dat betekent dat bijvoorbeeld leden van de Duitse communistische partij DKP weer ambtenaar kun nen worden. Hetzelfde geldt overi- door Hans Amesz gens voor leden van de neo-fascis- tische MPD. Het extremistenbe- sluit dateert uit 1972 en is destijds als Radikalenerlass uitgevaardigd om te voorkomen dat extremisten van links of rechts in overheids dienst zouden komen. De praktijk leidde tot een gigan tische snuffelactie, waardoor hon derdduizenden jonge mensen op hun zogenaamde trouw aan de Grondwet werden onderzocht. machinist of kerkhoftuinier den. Deze zogenoemde Berufsver- bote hebben jarenlang de binnen- deelstaat de binnenlandse veiligheidsdienst. Vele prominenten ondersteunden de acties tegen de Berufsverbote. De laatste jaren is het radicalen- besluit minder streng toegepast. De automatische controle van sol licitanten voor een overheidsfunc tie werd afgeschaft. Er werd alleen gecontroleerd als er verdenking bestond. Niettemin zijn toch nog Communisten mochten geen trein- regelmatig mensen slachtoffer van het besluit. Het Saarland gaat er n principe landse politieke discussie beheerst een sollicitant naar een overheids- en zoals de minister van binnen- functie de beginselen van de vrije landse zaken van het Saarland, democratische staatsvorm is toege- Friednch Lapple opmerkte, de daan, zoals het in de Grondwet is naam van de Bondsrepubliek geformuleerd. De autoriteiten zul- Duitsland in het buitenland zeer ien pas ingrijpen als blijkt dat een veel schade berokkend. In West- ambtenaar bij de uitoefening van Duitsland ontstond een klimaat zijn werk niet meer trouw aan de i angst voor de 'snuffelaars' van Grondwet is. Tot de maatregelen die Reagan be studeert behoren het uitschakelen van het vliegveld van Beiroet en een economische blokkade van Li banon, zo liet zegsman Larry Spea- wateren, maar het is buitengewoon onwaarschijnlijk dat de VS in staat zouden zijn niet alleen de belang rijke Libanese havens te verzege len (met mijnen bijvoorbeeld) kes weten. Politieke commentato- maar ook de talloze kleine inham die bestempelden deze dreigende taal van het Witte Huis schapen lijken, onmiddellijk als 'medicijn Amerikaanse volk', dat vooral niet de indruk mag krijgen dat zijn pre- smokkelwerk ge- En zelfs al zouden de Amerika- besluiten de belangrijke sident even machteloos als destijds keers- en vervoersslagader tussen Jimmy Carter de afloop gijzeling afwacht. door Henk Kolb Speakes heeft ook laten weten dat acties tegen Syrië, Iran en Li- bië, die hij bestempelde als de vervult, Nabih Berri (tevens Liba- Beiroet en Damascus door te snij den, dan nog zal dat verdere be voorrading vanuit Syrië moeilijker maken, maar niet verhinderen. Het vliegveld van Beiroet is een belangrijker doelwit, dat met name van belang is voor de sji'itische Amalgroep onder leiding van de man die in de onderhandelingen de gijzeling een centrale rol steunpilaren van het internationale terrorisme, niet uitgesloten zijn. Reagan (die zijn vakantie op zijn Californische ranch voorlopig heeft geschrapt) staan echter wei nig middelen ter beschikking om de gijzelaars te dwingen tot vrijla ting van de in totaal 47 gevangenen die zij in en om Beiroet voorname lijk verborgen houden. Een Amerikaans smaldeel met veel vuurkracht, mariniers, tanks, vliegtuigen en helikopters uitge rust, vaart net buiten de Libanese wereld het tragische land reeds ten dode had opgeschreven. De einde loze reeks van specialisten op het gebied van het Midden-Oosten die het Amerikaanse publiek dagelijks krijgt voorgeschoteld heeft weinig vertrouwen in de mogelijkheden die de VS ten dienste staan om vrij lating van de gegijzelden af te dwingen. Israël heeft dé VS nu (per brief) volledige samenwerking aangebo den. Sommigen in Washington zeggen dan ook dat er wel degelijk kansen zijn op een spoedige en vreedzame afloop van de gijzeling, temeer omdat ook Amal-leider Berri zegt nieuwe voorstellen in die richting te willen doen. Het is dan ook niet uitgesloten dat de har dere en dreigender taal van het Witte Huis behoort bij de inspan ningen om politiek gezichtsverlies te voorkomen. Een oplossing nu zou Amerika de kans laten te zeg gen dat Reagans dreigementen de doorslag hebben gegeven. HALLETT (AP) - Bij een ontploffing van e< omgekomen, worden er twee vermist ADVERTENTIE Katwijk Heemstede - Binnenweg 114; Lelden - Haarlemmerstraat 58; Sassenheim - Hoofdstraat 253; VI aar dingen - Hoogstraat 209; Wassenaar - Langstraat 7; Voorschoten - Schoolstraat 116 Buitenland kort Sji'iten Spanje Een Spaans gerechtshof heeft gisteren twee Libanese sji'ieten tot 23 jaar gevangenisstraf veroor deeld voor een poging tot moord op een Libische diplomaat vorig jaar. De diplomaat overleefde de aanslag, en raakte slechts licht ge wond. Tijdens de kaping van het TWA-toestel in Beiroet werd de vrijlating van de twee sji'iten geëist, een eis die later werd inge trokken. nees minister van justitie). Het vliegveld is Libanons belangrijkste draaideur, maar behalve de lokale maatschappij Middle East Airlines doet geen belangrijke luchtvaart-' onderneming Beiroet nog aan. De VS stellen zich voor bondge noten en andere landen te vragen hun vluchten naar Beiroet niet te hervatten, op straffe van ontzeg ging van landingsrechten in Ame rika. Al een jaar of elf heeft Liba non voortdurend overleefd als de GENÈVE (DPA/UPI) - In de vierde ronde van indirecte onderhandelin gen hebben Afghanistan en Pakistan vooruitgang geboekt. Dit heeft Die- go Cordovez, die namens de Verenigde Naties tussen de twee landen bemiddelt, gisteren meegedeeld. De plaatsvervangend secretaris-gene raal van de VN wees er tegelijk op dat er nog moeilijke politieke beslissin gen genomen moeten worden. Op 27 augustus zetten de twee landen hun besprekingen voort. In de tussentijd zullen de ministers van buitenlandse zaken in hun hoofdste den verslag uitbrengen en „nadenken" over volgende stappen. De be sprekingen verlopen via een ingewikkelde constructie, omdat de twee landen niet direct met elkaar willen praten. Van vrijdag tot maandag heeft Cordovez nu eens met de Afghanen onder leiding van minister Shah Mohammad Dost, dan weer met de Pa- kistanen onder aanvoering van minister Sahabzada Yaqub Khan gespro ken. Op een persconferentie verklaarde de VN-bemiddelaar dat de twee par tijen amendementen hebben ingediend op een ontwerpverdrag dat Cor dovez had opgesteld. Naar zijn mening is „op enkele punten" overeen stemming bereikt. Naar Cordovez verklaarde heeft hij de vertegenwoordiger van Teheran in Genève op de hoogte gehouden van het verloop van de besprekingen. vuurwerkfabriek in het noordoosten van Oklahoma zijn 21 zijn er vijf gewond, waarvan een in een kritieke toestand verkeert. De explosie kon tot 20 kilometer in de omtrek gevoeld worden. Ramen in de omgeving braken, verschil lende auto's vlogen in brand evenals drie stukken grasland. Redders zoeken nog naar de twee vermisten, (foto ap) PARIJS (AP/Rtr) - De Russische leider Michail Gorbatsjov zal dit najaar Frankrijk bezoeken, zo heeft de Franse parlementariër Claude Estier verklaard. Volgens Estier zou de voormalige Russi sche ambassadeur Stephan Cher- wonenko dit gezegd hebben tegen Jean Louis Blanco, de stafchef van het presidentiële Elysée-paleis. Cherwonenko is momenteel met een Russische parlementaire dele gatie in Frankrijk en zal vanmid dag president Mitterrand bezoe ken. De Franse minister van buiten landse zaken Roland Dumas heeft 11 juni verklaard dat de Frans-Rus sische dialoog 'waarschijnlijk op het hoogste niveau zal doorgaan voor het eind van 1985.' Gorbatsjov heeft al een uitnodiging van Mitter rand aanvaard die deze hem in maart tijdens zijn bezoek aan Mos kou voor de begrafenis van de voormalige Sowjetleider Tsjernen- ko gedaan had. Gorbatsjov heeft sinds hij aan de macht is nog geen reizen naar het Westen gemaakt. Gorbatsjov zal mogelijk ook een rede houden in het Europees parle ment in Straatsburg. Dat meldt het Westduitse blad de Stuttgarter Zei- tung. De krant meldt dat de voorzitter van het parlement, de Fransman Pierre Pflimlin, bevestigd heeft dat de communistische afgevaardig den van plan zijn in een motie te vragen Gorbatsjov uit te nodigen. Pflimlin is volgens de Stuttgarter Zeitung van mening dat er „geen enkele kans" bestaat dat er een uit nodiging zal uitgaan naar het Kremlin, maar andere parlementa riërs denken dat het uiterst moei lijk zal worden om de Sowjet-lei- der te weigeren. De Amerikaanse president Reagan sprak de Euro parlementariërs op 8 mei toe. DEN HAAG (ANP) - Volgens Am nesty International maakt het In donesische leger op Oost-Timor ,zich sinds de invasie in december 1975 stelselmatig schuldig aan het schenden van de mensenrechten. Duizenden mensen, zowel burgers als onafhankelijkheidsstrijders, zijn willekeurig vermoord of „ver dwenen" nadat ze waren gearres teerd en gemarteld. Dit schrijft de internationale or- ken aan deze mishandelingen. Ver- ganisatie voor de mensenrechten der zijn op grote schaal mensen ge-' in een vandaag verschenen rapport deporteerd naar het eiland Atauro over het optreden van het Indone- voor de noordkust van het eiland sische leger tussen december 1975 waar erbarmelijke toestanden en december 1984. De slachtoffers heersen, zijn mensen die ervan worden ver dacht al of niet actief gemene zaak Zo schat de organisatie dat zeker te maken met het Fretilin, het Re- een derde van de bevolking van volutionair Front voor de Bevrij- Oost-Timor - ca. 200.000 mensen - ding van Oost-Timor. sinds de invasie overleden is als ge- Amnesty kent talloze gevallen volg van de strijd tussen het leger van gevangenen die met elektri- en het Fretilin. Ze stelt dat ze niet sche schokken behandeld, afge- precies op de hoogte is van de toe- tuigd of bijna de verdrinkingsdood stand, maar dat komt omdat het gestorven zijn. Sommigen bezwe- heel moeilijk is toegang te krijgen tot het eiland en de autoriteiten daarover zelf maar weinig over los laten. De officiële lijn is dat de toe stand in de voormalige Portugese provincie „normaal" is. Zo is Indonesië de laatste twee jaar weliswaar begonnen met het berechten van politieke gevange nen maar onafhankelijke waarne- -mers van buitenaf worden niet toe gelaten. Het Internationale Comité van het Rode Kruis (ICRC) heeft dan wel enige bezoeken mogen af leggen, maar pas na jaren en met de nodige beperkingen. Het ICRC werd ondanks afspraken ook be lemmerd in zijn hulpprogramma, aldus het Amnesty-rapport. Daar komt bij dat bezoekers als ze tot het eiland worden toegelaten in hun bewegingsvrijheid worden belemmerd, voortdurend in de ga ten worden gehouden of begeleid worden door tolken die zijn aange wezen door de autoriteiten en die klachten of andere negatieve feiten verzwijgen. Kunsthart Keith Castle, de Brit die van alle Britten met een kunsthart het langst overleefde, is maandag in zijn woning in Battersea op 58-jari- ge leeftijd overleden. De oorzaak van het overlijden is nog niet be kend. Castle, die zijn kunsthart had gekregen in augustus 1979, was enkele maanden geleden op nieuw geopereerd en hij leek zich daarvan goed te herstellen. Suriname In verband met een nijpend te kort aan deviezen heeft de regering van Suriname gisteren besloten de aflossingen op een lening van 50 miljoen gulden aan de Algemene Bank Nederland op te schorten. Minister van financiën Norman Kleine benadrukte bij de bekend making dat de ABN geen schade zou lijden door het besluit, omdat de Nederlandse regering een kre dietgarantie op de lening zou heb ben gegeven. Soares De Portugese premier, Mario Soares, heeft gisteren bij president Eanes officieel zijn ontslag inge diend. Na het uiteenvallen van de coalitie van Soares' Socialisten en de liberale Sociaaldemocratische partij had de premier de Portugese president al op de hoogte gebracht van het voornemen zijn ontslag in te dienen. Oorlogsmisdadiger In de VS wordt de van oorlogs misdaden verdachte immigrant Konrads Kalejs niet op borgtocht vrijgelaten. Justitie heeft besloten dat de nazimisdadiger door de im migratiedienst vastgehouden mag worden. De immigratiedienst vindt het van belang Kalejs vast te houden tot zijn uitwijzing. De 72- jarige is inmiddels een rijk man met huizen in Florida en Chicago. Hij heeft in de oorlogsjaren de SS geholpen een heel dorp in zijn ge boorteland Letland uit te moorden. MAPUTO - Op 25 juni 1975 werd de voormalige Portugese kolonie Mozambique na een langdurige en bloedige strijd onafhankelijk. Deze strijd was op de dag af 13 jaar daar voor aangevangen, toen het Frente de Libertacao de Mocambique, be ter bekend als het Frelimo, werd opgericht, als een fusie van drie reeds actief opererende nationalis tische verzetsorganisaties. Parallel met verzetsorganisaties in de toen malige overige Portugese kolonies in Afrika - die van Angola (MPLA) en Guinee-Bissau (PAIGG) - werd vanaf dat moment met succes het fascistische koloniale Portugese bewind van Salazar bestreden. door Ruud de Wit De coup van een aantal jonge of ficieren in Portugal, op 25 april 1974, die de geschiedenis is inge gaan als de 'Anjerrevolutie', bete kende ook het begin van het einde van de koloniale Portugese over heersing in Afrika. Na de onafhan kelijkheid stond het marxistisch- leninistische Frelimo, onder lei ding van president Samora Ma- chel, voor de zware taak van dit uit gebuite en verwaarloosde .stukje Zuidoost-Afrika een leefbare zelf standige staat te maken. Nu, na tien jaar, moet echter ge constateerd worden, dat Mozambi que slechts van de regen in de drup is geraakt. Gebrek aan kader, een slechte infrastructuur, droogte, ge ringe economische en industriële groei, een vijandige en machtige buur (Zuid-Afrika), en de overal aanwezige dreiging van Renamo- rebellen, hebben het land tot een van de armste landen van Afrika gemaakt en er zijn er maar weini gen in de hoofdstad Maputo, het voormalige Lourenco Marques, die met optimisme in de Afrikaanse toekomstzon durven te kijken. Sinds begin mei van dit jaar is er steeds elektriciteit geweest in Ma puto en als de kraan wordt openge draaid, hoeft men niet langer ver baasd te zijn, dat er water uit komt. Een ongekende luxe voor ieder een, zelfs voor de westerse diplo maten, die - gezien de levensom standigheden voor de inwoners van de hoofdstad toch niet echt te klagen hebben. De afgelopen ja ren ging er geen week voorbij, zon der dat de stroom uitviel, soms voor enige dagen. Aanslagen van Renamo-rebellen op de elektrici teitsleidingen die de stroom vanuit Zuid-Afrika leveren, waren hier voor verantwoordelijk. Viering is verbeterd, heeft het mis. Nog steeds wordt iedereen afgeraden 's avonds of 's nachts buiten Maputo te gaan of een reis over de weg te maken zonder legerbescherming. De belangrijkste reden voor de lu xe van stroom en water in Maputo moet dan ook op het conto van de viering van 10 jaar onafhankelijk heid geschoven worden. Immers, hoe kun je deze feestelijke gelegen heid met minstens 60 delegaties uit bevriende naties, voornamelijk uit het Oostblok en de frontlijnstaten, luister bijzetten zonder stroom of- water? Vandaar dat het leger al enige maanden wordt ingezet om de elektriciteitsmasten tussen de Zuidafrikaanse grens en Maputo te bewaken, zodat de buitenlandse gasten niet de indruk kunnen krij gen, dat het bewind van Frelimo- president Samora Machel zelfs zijn eigen hoofdstad niet langer onder controle heeft. Gelukkig voor de buitenlanders hoeven ze niet naar Beira, de twee de stad van Mozambique. Hier is, omgekeerd aan Maputo, al sinds 8 mei, dus bijna twee maanden, geen stroom meer, terwijl het water uit de kranen slechts schaars wil stro men. Daar zijn ook alle mannelijke inwoners tussen de 18 en 40 jaar van straat gehaald en onder de mi litie geroepen, teneinde de drei ging van Renamo-rebellen af te houden. Het moet gezegd worden, tien jaar onafhankelijkheid heeft Mo zambique geen vooruitgang ge bracht. Menigeen in Beira en Ma puto, de traditionele vakantieplaat sen van respectievelijk de blanke voormalige Rhodesiërs en Zuid afrikanen, die zich de situatie van voor de onafhankelijkheid kan her inneren, denkt met enige weemoed terug aan de tijd, dat de schitteren de stranden en boulevards in ieder geval de indruk gaven van wel vaart en glamour; tenminste voor hen die het konden betalen. Villa's Nu liggen de boulevards er verla ten bij, zijn de villa's van de Portu gese kolonisten en de Rhodesische en Zuidafrikaanse vakantiegan gers verlaten en bouwvallig, en kost het veel moeite om een bord eten te krijgen in een restaurant of om een hotel te vinden. Daar kan aan worden toegevoegd, dat Mapu to nog slechts de enige stad in dit immense land (circa 20 maal Ne derland) is, dat met een zekere vorm van regelmaat per vliegtuig kan worden aangedaan. Treinen rijden er amper meer in het land en door kerosine-schaarste kan het weken duren, voordat er een vlieg tuig opstijgt naar het noorden of noordoosten. En over de weg is het veel te gevaarlijk. Honderdduizend mensen trokken gisteren door de straten i ~)m tien jaar onafhankelijkheid luister bij te zetten. Wat men ook over 10 jaar Felimo- bewind kan zeggen, consequent is het wel geweest. Steeds opnieuw heeft het de strijd tegen blank ko lonialisme en overheersing in de buurlanden, solidair ondersteund. Op 3 maart 1976 sloot het, conform het sanctie-besluit van de Verenig de Naties, de grenzen met het buurland Rhodesië, hoewel het zelf daarvoor de hoogste prijs moest betalen, omdat Beira de be langrijkste aanvoerhaven was voor het Ian Smith-bewind. Ook gaf Mo zambique actieve steun aan de ZA- NU, de onafhankelijkheidsbewe ging van Robert Mugabe, tegen de blanke Rhodesiërs,' wat het land kwam te staan op menige vergel dingsactie van blanke Rhodesi sche en Zuidafrikaanse comman do's. Na de onafhankelijkheid van Zimbabwe in 1980 ging Frelimo ook door met de steun aan het ANC, de Zuidafrikaanse onafhan kelijkheidsbeweging, maar die steun leverde het land slechts mili taire en economische represailles van de kant van de Zuidafrikaners op. Het blanke minderheidsbe wind, dat tot dan toe Maputo ge bruikte als haar belangrijkste im- en exporthaven, besloot die activi teiten met Mozambique drastisch terug te brengen. In plaats daarvan bestookte het enige keren ANC- doelen in Maputo en ondersteunde en trainde het de talrijke Rhodesi sche, Portugese en zwarte 'onte vredenen', die zich in Zuid-Afrika hadden verzameld. Aldus werd de guerrilla-oorlog in Mozambique van de Renamo op gang gebracht, die tot op de dag van vandaag het land verscheurt en onbestuurbaar maakt. Droogte Tenslotte was daar de droogte, die dit land met zijn grote agrari sche potentie, vier jaar teisterde en welke meer dan 100.000 Mozambi- quanen het leven kostte.En on danks redelijke regens gedurende de maanden december-januari dreigt er volgens deskundigen over enige maanden een nieuwe ramp, wanneer de toegezegde wes terse voedselhulp tot stilstand is gekomen. Nu al wordt in kringen van westerse voedseldeskundigen een ramp in de provincies Gaza en' Tete voorspeld, welke die van vo rig jaar in een nog kwalijkere scha duw zal stellen. Wat heeft 10 jaar Frelimo-onaf- hankelijkheid dan wel bereikt, zal menigeen zich afvragen. Hoe te genstrijdig het ook moge klinken na het voorgaande, er zijn wel de gelijk belangrijke zaken gereali seerd in Mozambique, met name op het terrein van het onderwijs en de medische voorziening. Toen de Portugezen in 1975 Mozambique verlieten, bleef een zwarte bevol king achter die voor 96 procent analfabeet was. Tot 1950 volgde er geen enkele zwarte Mozambiquaan middelbaar onderwijs en in 1968 werden maar 41 leerlingen van Afrikaanse afkomst toegelaten tot het middelbaar onderwijs. Vlak voor de onafhankelijkheid waren er onder de 4500 studenten aan de universiteit in het toenmali ge Lourenco Marques niet meer dan veertig Afrikanen. Een alfabe- tisatiecampagne heeft deze situa tie, ondanks de zeer moeilijke om standigheden, aanzienlijk verbe terd en momenteel genieten de meeste Mozambiquanen een vorm van onderwijs, waarbij een belang rijke plaats is ingeruimd voor de Indrukwekkend waren ook de resultaten op het gebied van de ge zondheidszorg in de eerste jaren van de onafhankelijkheid. In de koloniale tijd was gezondheidszorg slechts weggelegd voor de Portu gese bevolking van de grote ste den. Na het vertrek van de Portu gezen in 1975 klapte de gezond heidsvoorziening echter volledig in elkaar. Door het fenomeen 'blo- tevóetendokter', een persoon die door de plaatselijke bevolking werd uitgekozen voor een zes maanden durende opleiding, waar door hij haar kon helpen de ele mentaire gezondheidsvoorziening zelf te organiseren, werd elimentai- re medische hulp tot diep in het land gebracht. Landbouw Ook het landbouw-beleid, het paradepaardje van het Frelimo-be- wind, leek een goede toekomst te hebben. Conform de richtlijnen van het Frelimo-congres werd be sloten tot een grootschalige aanpak, gestoeld op de immense landbouwgebieden, die door de Portugezen waren achtergelaten. Evenwel geringe productiviteit, gebrekkig kader, de onveiligheid en de droogte maakten van Mo zambique niet het verwachte land- bouwexport-land, maar een land dat zelfs niet aan de eigen behoef ten kon voldoen. Al met al moet worden geconclu deerd, dat van Machel's uitspraak van 1975, dat Mozambique een wel varend en onafhanklijk derde we reld-land zou worden, weinig te recht is gekomen. Aan de ene kant wordt het militair gesteund door het Oostblok en anderzijds is het steeds meer afhankelijk van wes terse financiële injecties, wat haar onafhankelijke positie niet heeft bevorderd. En economisch is Mo zambique de afgelopen tien jaar weinig verder gekomen te zijn, dan de deplorabele toestand waarin het bij de onafhankelijkheid reeds ver keerde. ADVERTENTIE Publikatie van de belastingdienst Als u nog niet bent toegekomen aan het aanvragen van een ZV teruggaaf voetoverheveling, hebt u nog tot 30 september de gelegenheid. VragenTwijfels? Bel tijdens kantooruren de gratis BelastingTeleföon. Dat kan nog tot en met 19 juli.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 7