'Niet veel zeggen, dan loopt het vanzelf
Leidse diakonie: ais verspieders de stad verkennen
Koster Koolhaas (Marekerkhoudt ermee op
ZATERDAG 22 JUNI 1985
GEESTELIJK LEVEN
PAGINA 11
LEIDEN Wat in kostersver-
halen steevast ter sprake
komt is, dat de kerken in
tegenstelling vaak tot nu -
vroeger zo vol waren. 'Lek
ker' vol.
Daarin klinkt dan altijd
een toon van weemoed door,
want in een soepel verloop
van drukke diensten lag in
niet geringe mate des kosters
eer. En van die 'eer' is niet zo
veel meer over. Om kosten te
besparen moeten kosters hun
plaats zelfs afstaan aan vrij
willigers.
Ook koster G. Koolhaas (63)
van de Marekerk, die eind deze
maand na ruim veertig jaar ker
kelijke dienst zijn post verlaat,
heeft zo zijn mooie herinnerin
gen.
"Al toen ik twaalf jaar was,
hielp ik m'n vader met stoelen
sjouwen in het Javalokaal. Hij
was daar vrijwilliger. Dat lo
kaal was de gymzaal van de
school Medusastraat, kerkelijk de
voorloper van de Kooikapel, nu
Bethlehemkerk. Zaterdags moes
ten de stoelen worden klaargezet
en na de dienst moest alles weer
worden opgeruimd".
Orgeltrapper,
Zelf is koster Koolhaas nu 42
jaar geleden als vrijwilliger be
gonnen in de Hooglandse kerk.
"Dat was onder koster Ranse
laar. De Hooglandse had haast
altijd volle diensten, ook al om
dat ze om half 11 begonnen. Wie
de dienst van 10 uur in een van
de andere kerken niet haalde,
kon altijd nog daarheen. Per
dienst waren er buiten het koster-
spaar zeker tien vrijwilligers no
dig om alle plaatsenvakken te be
mannen. Daar was vaak ook de
galerij onder het orgel bij. Die
ging open als het beneden vol
liep. Ze stonden al bij de deur te
wachten. Vooral jongelui wilden
daar graag zitten. Dat vroeg na
tuurlijk weieens extra toezicht".
"Je mocht in die tijdje fiets ge
woon in het koor van de kerk zet
ten. Bossen fietsen stonden daar
tegen de pilaren. Maar wat wil
je, er kwamen zelfs mensen die op
de Hooglandse Kerkgracht woon
den met de fiets naar de kerk.
Dat kon je zien aan de naam
plaatjes die ze aan hun fiets had
den".
In de oorlog is het Koolhaas
meermalen overkomen, dat hij
werd ingeschakeld bij het orgel-
trappen omdat er geen stroom
"Je moest dat wel met z'n twee
ën doen, want het was zwaar
werk, en als de een niet verder
kon, dan moest de ander het on
middellijk overnemen om het ge
luid niet te laten wegzakken".
Samenstelling
van deze pagina:
S. J. de Groot
Organist van de Hooglandse
kerk was toen Feike Asma, dit
jaar overleden. Aan hem en zijn
wekelijkse bespelingen bewaart
oud-vrijwilliger Koolhaas de bes
te herinneringen. "Heel jammer
dat hij er niet meer is".
Drie diensten
Met zelfstandig kosteren begon
Koolhaas in 1959, toen de aula
van de Dr. Van Voorthuijsen-
school aan de Marnixstraat in
Noord, als voorloper van de Ko-
ningskerk, in gebruik werd geno
men. Dat was geen kerkelijk ge
bouw en dus was Koolhaas daar
geen koster maar 'sleutelbewaar
der'. Net als bij zijn vader in het
Javalokaal moest hij zaterdags
de aula gereedmaken voor de
dienst van zondagmorgen en na
gebruik in schoolse staat terug
brengen.
Een mooi moment was de ope
ning van de Koningskerk aan de
Willem de Zwijgerlaan in 1962.
Ds. Ottevanger had er de eerste
steen voor gelegd en ds. Schoon-
heim leidde de openingsdienst.
Door allerlei oorzaken - zoals
onvoldoende inzicht in de behoef
te aan kerkelijke accommodatie
op lange termijn en de toenemen
de onkerkelijkheid moest deze
kerk al na dertien jaar oktober
'75) worden afgestoten. Ze is nu
rouwcentrum. Koolhaas werd
van zijn kosterschap ontheven,
maar kon door onvoorziene om
standigheden nog in hetzelfde
jaar (december '75) in de Mare
kerk beginnen. Daar is hij dus
bijna tien jaar geweest.
Geen eenvoudige functie, want
de Marekerk is nog de enige
waar zondags twee diensten zijn,
en in de tijd dat de Radioge
meente van dominee Toornvliet
er nog bijeenkwam eens per
maand zelfs drie. "Dan nam ik
m'n boterham mee voor tussen de
twee avonddiensten".
Koolhaas herinnert zich een
kerstzangdienst van ds. Toorn
vliet met meer dan 1100 mensen.
Dat bezorgde hem een vermaning
van de brandweer, die uit veilig
heidsoogpunt zo'n 900 bezoekers
in deze ruimte wel genoeg vond.
Tegenwoordig zitten er 's mor
gens gemiddeld een kleine 300.
Plezierig
Over kosters wordt wel geschre
ven als mensen die een maximum
aan geduld, tact, diplomatie en
aanpassingsvermogen moeten
hebben om de vele bazen en baas
jes in de kerk enigszins de baas te
blijven. De 'dorpelwachter' in 's
Heren huis is in sommiger ogen
overal goed voor. In enkele geval
len mag dat zo zijn, maar Kool
haas heeft dat nooit zo ervaren.
"Ik ben iemand die niet veel
zegt. En dan loopt het vanzelf.
Dat is tenminste mijn ervaring.
Je moet niet op ieder slakkie zout
leggen. Hoe ik dit zo lang heb
kunnen doen? Ik vond het werk
gewoon plezierig en leuk. Na
tuurlijk ook dankzij m'n vrouw,
die me altijd geweldig heeft bij-
Koster Koolhaas
gestaan. Als je hdar niet mee
hebt, kan je er beter niet aan be
ginnen. Je moet soms meer doen
dan normaal van iemand kan
worden verwacht. Maar er zijn
grenzen, en dat moeten degenen
met wie je te maken hebt wél van
je weten".
Koolhaas voelde zijn functie in
de Marekerk toch iets anders aan
dan vroeger in de Koningskerk.
"In een grote kerk beschouwen
ze je meer als dé koster. Het gaat
er wat officiëler. Er is wat meer
afstand. De Koningskerk had
zo'n 250 zitplaatsen. Dat was veel
intiemer. Daar had ik vaak het
gevoel, op een familiefeest te zijn.
Je moest van alles en nog wat re
gelen, maar nam er ook zelf aan
deel, voelde je er meer bij betrok
ken".
Na de sluiting van deze kerk
bleef Koolhaas wonen in de flat
ernaast, zodat hij bij zijn af
scheid van de Marekerk (met het
grote kostershuis aan de Mare)
niet hoeft te verhuizen.
Rook
Wat hem de laatste tien jaar
wel hoofdbrekens heeft gekost,
was de kerkverwarming.
"Daar heb ik zowat de hele pe
riode mee getobd. Vaak ging ik
zaterdagsavonds laat nog naar
de kerk om te zien of de verwar
ming 't nog wel deed. Als er rook
uit de pijp kwam, zat 't wel goed.
Maar dat was nog geen garantie
dat de kerk de volgende morgen
op temperatuur zou zijn, want 's
nachts kon er altijd nog wat mis
gaan. Dat was dan jammer. M'n
nachtrust heb ik er nooit aan op
geofferd".
De verwarmingsproblemen
zijn inmiddels verholpen. Wat nu
met enige herstelwerkzaamhe
den in en aan de kerk - nog ex
tra zorg vraagt is het schoonhou
den voor het zondagse gebruik.
"Je weet soms niét waar je moet
beginnen".
Maar 30 juni komt er voor het
kosterspaar Koolhaas ook aan
die zorg een eind. Op die zondag
wordt er in en na de kerkdienst
afscheid van hen genomen.
De opvolger kan hier nog niet
worden genoemd, omdat de kerk
voogdij eind volgende maand
nog een slotgesprek met hem moet
hebben.
Hervormde Kerk: beroepen te
Moordrecht (deelgemeente) kandi
daat C. van Duijn Bergambacht, te
Oudega (Fr., Wymbritseradeel)
kandidaat J. Wassenaar Utrecht;
aangenomen naar Drachten (deel
werk) J. Hofstra aldaar; bedankt
voor Lienden L. W. C. Ruijgrok
Bruchem-Kerkwijk; toegelaten tot
de evangeliebediening en beroep
baar C. J. van Herk Groningen, P.
Molenaar Huizen, A. J. Plaisier
Zeist, G. H. J. Gerelings Leider
dorp, mevrouw G. M. Speelman
Amsterdam, A. E. de Bruijn
Utrecht, mevrouw K. P. Klos
Vlaardingen, G. J. Smit Zeist en W.
Smit Zeist.
Gereformeerde Kerken: beroe
pen te Maassluis H. van Veen Wou
denberg; aangenomen naar Zoeter-
meer J. W. van der Linden Den
Haag-Escamp, naar Wijnjewoude
(Fr.) voor evangelisatie in de clas
sis Drachten J. Schonewelle Ny-
ensleek (Dr.), naar Ede L. Pleijsant
Aalten.
Gereformeerde Gemeenten: be
roepen o.a. te Benthuizen en Kat
wijk aan Zee kandidaat A. J. Gunst
Kapelle.
Zoeterwoude. Morgen qm half
3 is er weer een (gratis) 'Dorpskerk
middag' in de hervormde kerk van
Zoeterwoude-dorp, ditmaal met
medewerking van het Baroken-
semble Voorschoten en Trudy van
der Wulp, fagot. Het programma
vermeldt o.a. werken van Henry
Purcell, Antonio Vivaldi en Wil
liam Boyce.
Jehovah's Getuigen. Op 29 en
30 juni - het volgende weekeinde
dus - houden Jehovah's Getuigen
uit de Leidse regio in de congres-
hal te Bennekom de halfjaarlijkse
kringvergadering. Doel van deze
vergadering is, de deelnemers te
helpen "om standvastig te blijven
in hun geloof, gedrag en evangeli
satiewerk". De heer G. van Eyk uit
Leiden zal spreken over: "Aan Je
hovah's maatstaven van reinheid
en moraliteit vasthouden".
Ambtsdragers nog vreemd tegenover nieuwe ontwikkeling
LEIDEN - Het aantal men
sen dat een beroep doet op
persoonlijke aandacht en
zorg stijgt.
Dat meldt het deze week ver
schenen jaarverslag van de her
vormde diakonie in Leiden. In
sommige gevallen kon hulp gebo
den worden, zoveel mogelijk in
overleg met de wijkdiakenen, in ie
der geval met de hulpinstanties
waarmee al een relatie bestond.
Het gaat dikwijls om zeer inge
wikkelde problemen van mensen
die bij tal van instanties zijn uitge
praat en toch hulp nodig hebben.
"Gezien de ontwikkelingen in de
samenleving, waar werkloosheid
en uitkeringskortingen, echtschei
ding en psychische problemen aan
de orde van de dag zijn, is het te
verwachten, dat deze hulp steeds
meer onze aandacht zal vragen", zo
rapporteert de diakonale predikant
A. Dronkers.
De diakonie wil méér zijn dan de
behoeder van wat uit vroeger jaren
is overgebleven, zegt voorzitter F.
H. van der Velde in een 'woord
vooraf by dit eerste diakonale
jaarverslag. "Ze meldt zich weer
present op terreinen waar anderen
het vaak laten afweten". Ook richt
ze zich op problemen buiten de ei
gen gemeente, het eigen land en de
eigen kerk. Voor de diakonie is
weer gaan gelden: "de akker is de
wereld".
De kerk moet een open oog heb
ben voor de medemens in proble
men. "Samen met anderen",
schrijft diakonie-voorzitter Van
der Velde, "hebben wij naar oplos
singen gezocht, zonder stichtelijk
heden vooraf, maar wel stichtend
door de daad zelf'. "De diakonie is
van de kerk een werktuig, een
functie".
Nog onzeker
Op de vraag of het werk van de
diakonale predikant (sinds 1981)
hecht samenspel tussen de
centrale diakonie en de wijkdiaka-
nen heeft opgeleverd, geeft het ver
slag geen onverdeeld positief ant
woord.
"Wijkdiakenen voelen zich nog
onzeker over hun werk binnen de
wijk. Er is zeker ook sprake van af
stand tussen de centrale diakonie
en de wijkdiakenen". De schrijver
van het jaarverslag betreurt dat.
Maar er valt toch meer te zeggen.
"De diakonie heeft nadrukkelijk
gekozen voor een verkenning van
de samenleving. Als verspieders
hebben wij de stad verkend, en we
zijn inderdaad terechtgekomen op
plaatsen waar mensen in grote
moeilijkheden zitten, waar een
blijk van belangstelling van kerke
lijke kant allang niet meer werd
verwacht, maar wel op prijs wordt
gesteld".
Het verslag noemt dat "het begin
van een proces waarbij de kerk
door middel van de diakonie part
ner werd en wordt in een groten
deels geseculariseerde samenle
ving". "Een partnerschap dat niet
tot stand komt dankzij mooie be
doelingen en adviezen, maar door
zelf betrokken te raken bij allerlei
problemen waarvoor ook in Lei
den oplossingen moeten komen".
Lange adem
Dat is een moeizame, tijdroven
de opstelling, "waaraan we met el
kaar binnen de diakonie moeten
wennen". "Diakenen zijn door
gaans niet voor dit soort taken aan
geworven". De verslagschrijver
heeft er begrip voor, dat met enige
bevreemding naar deze nieuwe
ontwikkeling wordt gekeken en tal
van ambtsdragers niet staan te
dringen om zich erbij te laten be
trekken. "Dat is een zaak van lange
adem".
Het verslag besluit met de sug
gestie om bij nieuwe taken mensen
te zoeken met een deskundigheid
die voor een specifieke opdracht
nodig is.
Het jaaroverzicht bevat verder
informatie over het bureau Maat
schappelijk Werk, het Inloophuis,
het Wegloophuis, de opvang van
mensen met een drugsverleden,
het vluchtelingenwerk, de taak
groep Migranten, de werkgroep
Arbeid, initiatieven ten behoeve
van de minima, het Werelddiako-
naat, de diakonaten in de Leidse
wijken, de diakonale stichtingen
en het landelijke overleg van dia
konale predikanten.
Dit eerste jaarverslag is een goed
initiatief. Zonder degelijke infor
matie kan er geen waardering
groeien voor de sociale verant
woordelijkheid van de kerk in deze
tijd. De kerkleden hebben er ook
recht op.
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds.
Bouhuys, 11.45 studentenekklesia;
Marekerk 10 ds. Van Niel, Rijnsburg, 5
ds. Van Sliedregt, Katwijk aan Zee;
Maranathak. (L. Morsweg) 10 ds. Kra-
Oecumenische geloofsgemeenschap De
Regenboog (Merenwijk) 9.30 ds. Horten-
sius, 11.15 ds. Hortensius en pastoor
Van Well;
Bethlehemk. (Driftstr.) zie Petrakerk;
Bevrijdmgsk. (Montgomerystr.) 10 ds.
Rietveld;
Vredesk. (Burggravenl.) 10 ds. Nauta,
ha;
Waalse kerk (tijdelijk Rapenburg 6)
10.30 ds. Ribs;
jeugdkapel Vredeskerk 10; jeugdkapel
Bevrijdingskerk 10.
Wijk 'Stevenshof zie na geref. kerk.
Acad. Ziekenhuis 9 rk. dienst, 10.15
mevr. ds. v. Beinum;
Diakonessenhuis 10.30 ds v. 't Hof;
Endegeest zie Oegstgeest.
Geref. Kerk Vredeskerk zie herv. gem.;
Petrak. (Surinamestr.) 10 ds. Panne-
koek, gez. dienst;
Oude Vest 10 ds. Koolstra;
Maranathak. zie herv. gem.;
Bevrijdingsk. 10 ds. Rietveld, 5 ds.
Koolstra;
bejaardenhuis Groenhoven 10 ds. G. Lo
cher;
Merenwijk zie herv. gem.
Wijk Stevenshof, gebouwtje 'Dijkhof
(Rijndijk) 10 ds. Jansen.
Geref. K. Vryg. (Herengr.) 10 en 5 ds.
Houtman.
Chr. Geref. K. (Steenschuur) 9.30 en 5
ds. Franken, Zeist, in morgendienst
avondmaal met gehoorgestoorden.
Geref. Gem. (N. Rijn) 10 en 4.30 ds.
Boogaard.
Geref. Gem. in Ned. (Bethl.kerk
Driftstr.) 11.30 en 5.30.
Evang.-Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgr.)
10.15 ds. Mostert.
Doopsgez.-Remonstr. Gem. (Lokhorstk.
Pieterskerkstr.) 10 ds. W. Veen, Rijs
wijk.
Baptistengem. (O. Rijn 3) 10 ds. Bos
veld.
Evang. Gemeenschap (Middelstegr. 3)
10 br. Dikkes.
Evang. gem. Merenwijk (Flevoweg 5)
7.45 nam. avondmaal.
Zendingswerk Middernachtsroep (Zoe-
terw.singel 21) 5 hr. C. Roos.
Evangeliecentrum (Zijlsingel 2) zo. 10
hr. Zijlstra, wo. 8 ds. v. Twillert.
Pinkstergem. (O. Vest 13) 10 hr. Eiker
bout.
Leger des Heils (hoek Vestestr./Groe-
nesteeg) 10 en 7.
Nieuw-Apost. Kerk (H. Rijnd. 24): 9.30
Zevendedag-adventisten (Ontmoetings-
kerk Voorschoten) elke zat. 9.45 bijbel
studie, 10.45 predikdienst.
Christelijke Wetenschap (Steensch. 6)
10.30.
Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen der L. Da
gen (Brahmsl.) 9.30,10.30 en 11.20.
Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel) zo. 10.
Rooms-Kath. K. Haagweg zat. 7, zo. 9 en
10.45;
Herensingel zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Rijndijk (Leiden-V.schoten) zat. 7, zo.
9.30 en 11.30;
Steenschuur zat. 7. zo. 8.30, 10, 11.30, 6
en 7 (lof);
Boshuizerkade zat. 7, zo. 10 (miv 18 aug.
weer 9.30 en 11);
Lammenschansweg zat. 7, zo. 9 en 10.30;
Haarl.straat zat. 7, zo. 9.30, 10.45 en
12.15;
Merenwijk zie herv. gem.;
H. Rijndijk (zie Zoeterwoude).
Raad van Kerken: di. 7 tot 7.30 oecum.
avondgebed in oud-kath. k. Zoeterw
.singel (laatste keer voor de vakantie).
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 10
ds. v. Driel, ha, 7 ds. Moll, Alphen.
Geref. Kerk 10 ds. Gesink, Noordwijk,
6.30 ds. Wilschut.
Chr. Geref. Kerk 9.30 leesd., 2.30 ds.
Roos, Utrecht.
Rk Kerk zat. 7, zo. 10.30.
ds. Bouw, Loosdrecht;
Kruiskerk 9.30 dr. Broeijer, Utrecht;
Opstandingskerk 9.30 ds. v.d. Heiden,
6.30 ds. De Graaf, H.woude; Nabij 9.30
ds. Bogers;
G. Herderkerk 10 ds. Nieuwenhuis, 6.30
ds. Mulder;
De Bron 9.30 ds. Taselaar, 10.15 ds. Moll,
5 ds. Hamoen, 's Gravenzande, met do
ven, 6.30 ds. Taselaar;
Ashram (Marsdiep) 10 ds. Mulder;
Oudshoomse kerk 10 ds. Ter Bals, mmv
cantorij;
Sionskerk (Planetensingel) 9.30 kand.
Lammers, Scherpenzeel, 6.30 ds. Ou-
wendijk.
Geref. Kerk Mar.kerk 9.30 ds. Wüschut,
6.30 ds. Verdoom;
Salv.kerk 9.30 ds. R. de Vries, 6.30 ds.
Gesink, Noordwijk.
Geref. K. Vrijg. (aula chr. techn. school)
9.30 en 5 ds. Room.
Ned. Geref. Kerk (school Willemstr.)
9.30 ds. M. de Jong, ha, 4.30 br. Klein
geld.
Chr. Geref. Kerk 9.30 leesd., 2 ds. Beek
huis.
Oud-Geref. Gem. (Hooftstr. 240) 9.30 en
4.
Baptgem. (Molenwerfstr. 1) 10 ds.
Koekkoek, 6.30 ds. Koekkoek en zende
ling Sj. Verkerk.
Bapt.gem. Noord (school Kalkovenw.
62) 10 br. Van Gemeren.
Volle-evang.gem. ('De Ark', Pr. Hen-
drikstr. 54) 10 hr. C. de Groot.
Pinkstergem. (school Batenstein 16) 10.
Leger des H. (Com. de Vlamingstr.) 10
en 6.30.
Remonstr. Kring (Van Mandersloostr.
36) 10 dr. Meijering.
Rk Kerk: Bonifaciusk. zat. 7, zo. 9.45 en
11.30;
De Bron zat. 7, zo. 9 en 11.30.
BENTHUIZEN: Herv. Gem. 9.30 kand.
Van Duin, 6 ds. De Jong, Zoetermeer.
Geref./Herv. Gem. (dorpshuis 'De Tas')
10 ds. Assies, Zoetermeer.
Geref. Gem. 9.30 en 6 leesdienst do. 27
juni 7.30 ds. Moerkerken.
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 9.30 en 6.30 ds. Wieman. ha;
Salv.kerk 9.30 en 6.30 ds. v.d. Broeck,
ha;
Bethl.kerk 9.30 en 6.30 ds. v.d. Hoef, ha.
Geref. Kerk 9.30 ds. Elderman, 6.30 ds.
v.d. Berg.
Geref. K. Vrijg. (Ichthusk.) 9.30 en 4.30
ds. Mouissie.
Geref. Gem. (Stationsweg 17) 10 en 6.30
ds. Bac.
Evang.-Luth. Gem. 10.30 ds. Wester
beek van Eerten, Reeuwijk.
BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk 9.30
dr. Haitsma, 6.30 ds. Vlasblom;
De Stek 9.30 ds. Moet, Woerden.
Geref. Kerk 9.30 ds v. 't Hoff, 5 ds. v.d.
Geref. Kerk 9.30 ds. Bol, Werkendam,
bevestiging ds. P. Huisman, 7 ds. Huis
man, intrede.
Rk Kerk: dorp zat 7, zo. 9.30 en 11.30;
Anker zat. 7, zo. 8.45 en 11.15;
Rijndijk zat 7, zo. 10.
HILLEGOM: Herv. Gem. 10 ds. Kris
pijn, 7 ds. Rootmensen, Ouderkerk a.d.
Amstel.
Geref. Kerk 10 ds. v. Loenen, Leider
dorp.
Chr. Geref. Kerk 10 en 5 ds. Biesma, ha.
Rk Kerk: Mart. zat. 7, zo. 9 en 11;
Jozefk. zat. 7, zo. 10 en 11.30.
HOOGMADE: Herv. Gem. 10 ds. T. de
Nie, O.geest.
Rk Kerk zat. 7, zo. 10.
Rk Kerk zat. 7.
Ontm.kerk 10 kand. Stam, Barendrechf
6.30 prof. dr. v.d. Beek.
Herv. Gem. 'De Rank' (P. Groen-colle-
ge) zie Katwijk aan Zee.
Geref. Kerk 9.30 en 6.30 ds. v. Breevoort,
ha.
Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11.15.
O. Kerk 10 ds. Schuurman, ha, 6 ds.
Pniëlk. 9.30 ds. Hovius, ha, 6 ds. Schuur
man, ha;
aula Bestevaer-mavo (Rijnsoever) 10 ds
Driebergen;
Overduin 2.15 ds. v.d. Beid; 'De Hoek
steen' (Burgersdijkstraat) Pfarrer Wat
tjes, Duitse dienst.
Herv. Gem. 'De Rank' (aula P. Groen
college Pr. Frederikdreef 15) 9.30 i
ds. De Mey-Meulendij k. Leiden.
Geref. Kerk Vr.kerk 9.30 en 5 ds. Koster,
ha;
Triumfatork. 9.30 en 5 ds. v.d. Horst, ha.
Geref. K. Vryg. 9.30 en 5.30 leesdienst.
Ned. Geref. K. 11 en 7 ds. Janse (in Vre
deskerk).
Chr. Geref. K. 10 en 5 ds. Slagboom.
Vrije Chr. Geref. Gem. (Unizaal) 10 en 5
ds. A. de Reuver.
Geref. Gem. (Remisestr.) 10 en 5.
Geref. Gem. in Ned. (Louwestr.) 10 en 5.
Volle-evang.gem. ('Tripodia') 9.45.
Onafh. baptistengem. (Ambachtsweg 2)
10 ds. J. A. Visser.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. 10 dr. Bade, 7 ds. Boswijk, Lisse.
Geref. Kerk 10 ds. Lapré, 7 zie herv.
gem.
LEIDERDORP: Herv. Gem. en Geref.
Kerk Dorpsk. 10 en 6.30 ds. v.d. Born;
Hoofdstr. 10 ds. Doesburg;
Scheppingsk. 9 en 10.30 ds. Stegeman.
Leythenrode 10 ds. W. de Leeuw.
Elis.ziekenhuis 9.30 hoogmis, 10.45
mevr. ds. E. Visser, ha.
Baptgem. (wijkgeb. Zylkw.) 10 br. J.
v.d. Zeeuw.
Rk Kerk zat. 7, zo. 10 en 11.30.
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 9.30 ds. Klein
Kranenburg, ha.
Geref. Kerk 9.30 ds. v.d. Kooi, 7 ds.
Broer.
Rk Kerk zat. 7, zo. 7.30, 9.30 en 11.15.
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 en 7
ds. 't Hooft, ha;
Pauluskerk 10 ds. v. Roon, Katwijk.
Geref. Kerk 10 ds. Boswijk, 7 dr. Bade,
Koudekerk.
Geref. K. Vryg. 8.45 en 4.30 ds. De Put-
Ned. Geref. Kerk 10 gecombineerde
dienst in Heemstede (Petrakerk), beves
tiging kand. A. W. Vos door ds. v.d.
Brink, R.dam, 7 intrede ds. Vos in Pau
luskerk aan Ruishornlaan Lisse.
Chr. Geref. Kerk 10 ds. v. Dyken, 7 ds.
Otter, IJmuiden.
Geref. Gem. 10 en 4 leesdienst, wo. 26
juni 7.30 ds. A. W. den Boer van Sioux
Center (Ver. Staten).
Evangeliegemeente (Vivaldistr. 69) 9.45
hr. E. Schuurman.
Rk Kerk: Agathakerk zat. 7, zo. 10 en
11.30;
Poelpolder zat. 7, zo.
Mariakerk zat. 7, zo. 8.30,10 en 11.45;
Engelbew. zat. 7, zo. 9.30 en 11.
NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 ds.
Kielder, Vianen, 6.30 ds. v.d. Heuvel,
Harmeien.
Geref. Kerk 9.30 en 5 ds. Nooteboom.
Chr. Geref. Kerk 9.30 en 6.30.
Remonstr. Gem. 10 ds. Knoppers jr.
Evang. gem. (Kruispunt, Kennedylaan
33) 9.30.
Rk Kerk zat. 7, zo. 9 en 10.45.
NIEUWVEEN: Herv. Gem. 9.30 ds. Ver-
welius, Veenendaal, 6.30 kand. Middel
koop, Dordrecht
Geref. Kerk 9.30 kand. mevr. Falken-
burg, Leiden, 7 ds. Dronkert, Gouda.
Rk Kerk zat 7, zo. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30 en 7
ds. Ten Voorde, ha.
Geref. Kerk 9.30 en 6.30 ds. Rang.
Chr. Geref. Kerk 9.30 leesd., 3 ds. v. Sor-
ge, Rijnsburg.
Rk Kerk zat. 7,
10.
NOORDEN: Herv. Gem. 9.30 en 7 ds.
Geuze.
Geref. Kerk (W. Verlaat) 9.30 ds. Warner,
Utrecht, 7 ds. Brederveld, Hilversum.
NOORDWIJK: Herv. Gem. Grote of St.
Jeroensk. (Binnen) 10 ds. De Gelder,
Lisse, 5 kand. C. van Duin;
Hoofdstr. (Zee) 10 ds. Keuning, 7 ds. El-
gersma;
De Rank (Golfbaan) 10 kand. H. Klink;
Sole Mio 9 ds. Keuning.
Geref. Kerk Buurtkerk (Hoofdstr.)lO ds.
Kuiper;
Vinkenl. (Binnen) 10 ds. Elgersma, ha, 7
ds. Kèuning, ha;
Stichtingskerk 11 ds. Slofstra.
Ned. Prot. Bond (aula O.Zeew.) 10 mevr.
ds. Siccama, Rysenhout.
Rk Kerk Zee zat. 7, zo. 10.30 (in juli en
aug. 7 nam. Duitse dienst);
Binnen zat. 7, zo. 8,10 en 11.30.
NOORDWIJKERHOUT: Dorpsk. 10
mevr. ds. v.d. Mey;
De Zilk 10 ds. Hemmes, O.geest.
Rk Kerk Victork. zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Jozefk. zat. 7, zo. 9 en 10.30;
De Zilk zat. 7, zo. 10 en 11.30.
OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene of
Will.kerk 10 dr. A. v.d. Beid;
Pauluskerk 10 drs. G. Schwencke;
Gemeentecentrum (Lijtw.) 10.30 ds.
Stenfert Kroese, Bilthoven, 7 ds. Veen-
Geref. Kerk 10 ds. T. de Boer. Hoofd
dorp.
Geref. Kerk Vryg. (aula Dr. Schilder
school) 10.30 ds. De Putter, 4.30 lees
dienst.
Ned. Geref. Kerk (Gem.centrum) 8.45 en
4 ds. De Lange.
Van Wyckerslooth 4 ds. v. Achterberg.
Endegeest 10 ds. Friederich.
Volle-evangeliegem. (Gem.centrum) 4.
Rk Kerk Will.kerk zat. 7, zo. 9 en 10.30.
OUD-ADE: Rk Kerk zat 7, zo. 8.30 en
OUDE EN NIEUWE WETERING:
Herv. Gem. 9.30 ds. De Korte, mmv
kerkkoor, 6.30 ds. v. Dalen, Den Haag,
jeugddienst.
Geref. K. 9.30 ds. Broer, 6.30 zie herv.
ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk
Mar. Pres. zat. 7, zo. 9 en 11;
Petrus-B. zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
Chr. Geref. K. 9.30 leesd., 2.15 ds. Bouw.
Bethelkerk 9.30 ds. Smaling; 'De Vliet-
stede' 3 ds. Smaling, ha. Camping 'Ko
ningshof 10 kap. Bergsma van L. des
Heils.
Geref. Kerk Petrak. 9.30 ds. Ribberink,
7 ds. Damsma;
Imm.kerk 9 en 10.30 ds. Cziria, 5 ds.
Hassefras, Maasdijk, jeugddienst;
Mar.kerk 9.30 ds. Snel, 5 ds. Ribberink.
Zie ook herv. gem.
Geref. Kerk Vrijg. 10 en 5.15 ds. Glas.
Chr. Geref. K. 9.30 en 5 ds. v. Sorge.
Evang. Christengem. (aula mavo) 10 br.
J. van Duin, Noordwijk.
Rk Kerk zat 7, zo. 10.30.
RIJPWETERING: Rk Kerk zat 7, zo. 9
SASSENHEIM: Herv. Gem. 9 en 10.30
ds. v.d. Meer, Apeldoorn, 7 ds. Germans,
mmv 'De Lofstem'.
Geref. Kerk 9.30 ds. Baas.
Chr. Geref. K. 10 ds. Aamoudse, 7 ds.
Velema, Gouda.
Ned. Prot. Bond (Jul.laan 17) 10.30
mevr. Driessen, Leiden.
Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11.
ds. Buikema.
Rk Kerk Aardam zat. 7, zo. 9 en 12;
kerk Langeraar zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
VALKENBURG: Herv. Gem. 10 ds.
Vermeulen, 6.30 ds. Zevenbergen, Den
Haag;
Geref. Kerk 9.30 en 6.30 ds. De Raadt,
Doesburg.
Geref. K. Vryg. 9.30 en 4 ds. Heida.
VOORHOUT: Herv. Gem. 10 ds. v.d.
Lee, Noordwyk.
Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11.
VOORSCHOTEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 10 dr. A. de Kuiper;
De Ontmoeting (Noordhofland) 9.30 ds.
v.d. Schoot;
Hulp en Heil (Schakenbosch) 10 dr. Ver-
heule, ha.
Herv. evang. op geref. grondslag (Lucas-
college, Beeth.laan) 9.30 drs. Camme-
raat, Leersum, 4.30 ds. v. Kooten, Delft.
Geref. Kerk 9.30 ds. De Zeeuw, 7 dr.
Meijers, Leiden.
Geref. K. Vryg. (Bachlaan) 10.15 en 4.30
ds. Boxman.
Aulagemeenschap Noordhofland 10.30
agapè-viering.
Rk Kerk Laur.kerk zat 7, zo. 11.30;
M. Godskerk. zat. 7, zo. 10.
Kerk van Engeland (British, school in
The Netherlands, J. v. Hooflaan 3) 10.15
anglicaanse dienst.
WADDINXVEEN: Herv. Gem. Brugk.
9.30 kand. Markup, 5 ds. J. Kooien, IJs-
selstein;
Hoeksteen 9.30 ds. v. Willigen, Veenen
daal, 6.30 ds. Goossen;
Bethelk. 9.30 ds. Goossen, 5 ds. Maas
land;
Imm.kerk 9.30 en 7 ds. Hulst, ha.
Geref. Kerk Kruisk. 9.30 ds. Verdoorn, 5
ds. Winter, Den Haag;
Ontm.kerk 10 ds. Roggeveen,'Ede.
WASSENAAR: Herv. Gem. Dorpsk. 10
ds. Steenstra, 4.30 ds. De Jong, Leiden,
7 muziekdienst;
Kievietk. 10 ds. Villerius uit Sommervil-
le (Ver.Staten);
Messiask. 10 ds. v. Waasbergen;
Dorpscentrum 9.30 ds. Wolters.
Geref. Kerk Zijllaan 10 dr. Rietveld,
Zoetermeer, 7 ds. Wolthuis, Monster;
Zuid (Bloemcamplaan) 10 ds, De Zwart,
V.schoten.
Ned. Prot Bond (Kerkdam) 10.30 ds.
Werner.
WOUBRUGGE: Herv. Gem. 9.30 en 6.30
ds. Koelewijn, ha.
Geref. Kerk 9.30 en 6.30 ds. Aalders, ha.
ZEVENHOVEN: Herv. Gem. 9.30 hr. J.
de Haan.
Geref. Kerk 9.30 hr. M. de Bruin, Drie
bergen, 7 ds. Cziria, Rynsburg.
ZOETERWOUDE: Herv. Gem. 10 ds.
Wolthaus.
Rk Kerk St. Jan zat. 7.30, zo. 9.30;
Chr. Dienaark. zat. 7, zo. 10;
Meerburgkerk H. Ryndyk zat. 7, zo. 9.30
en 11.
scheid kinderen kinderkerk, 6.30 ds.
Heymans, Alphen.
Geref. Kerk 9.30 zie herv. gem., 6.30 ds.
Moet, Woerden.
Remonstr. Gem. geen dienst.
