VS: limiet
Salt-2 nabij
Oudere wil
niet aan de
kant staan
Vier dagen Kirchentag met 150.000 deelnemers
Achtergrond
Seniorenbeurs vestigt aandacht op 50-plussers
DONDERDAG 6 JUNI 1985
PAGINA 17
Reportage
I
door
Henk Kolb
WASHINGTON - Fanfares en
champagne wachten ongetwijfeld
de USS Alaska: een gloednieuwe
kernonderzeeër, bewapend met
Trident-raketten, die in de tweede
helft van dit jaar gaat proefvaren in
volle zee. De Alaska is een produkt
van Reagans herbewapeningspro
gramma, dat de VS rechtstreeks in
conflict brengt met de eisen van
een nooit geratificeerd, van vele
kanten vermaledijd en door som
migen geprezen verdrag. Salt II
speelt niettemin in de verhoudin
gen tussen de supermachten een
belangrijke rol, het probeerde stra
tegische bewapening te beperken
via gelimiteerde groei van de arse
nalen.
De Alaska zal in verband met de
bepalingen waaraan zowel de Sow-
jet-Unie als de Verenigde Staten
zich min of meer onverplicht uit
politieke noodzaak beloofden te
houden, als eerste slachtoffer een
Amerikaanse kernduikboot ma
ken. Een Poseidon, die moet wor
den ontmanteld omdat de 24 inter
continentale raketten van de Alas
ka het Amerikaanse totaal net (14)
boven het totaal van 1200 zou bren
gen dat Salt II toestaat. En daar be
gint de discussie in de Amerikaan
se regering, die voornamelijk
draait om de vraag of het Salt II
overboord moet worden gezet, ten
offer aan het opstapelen van steeds
meer vernietigingskracht.
Terzelfdertijd komt het ogenblik
naderbij, dat de proeven met wa
pens voor Reagans 'Star Wars'-pro-
gramma, dat in de ruimte een ver
dediging tegen vijandelijke raket
ten moet stationneren, zullen lei
den tot een schending van het
ABM-verdrag. De Sowjet-Unie en
de VS hebben elkaar een lokale
verdediging tegen vijandelijke ra
ketten toegestaan, maar hebben
voornamelijk de wederzijdse gega
randeerde afschrikking als strate
gisch concept bevorderd door we
derzijdse kwetsbaarheid te institu
tionaliseren.
Al zeer geruime tijd betoogt de
Amerikaanse regering, dat de Rus
sen zich noch aan de Salt II-af-
spraak, noch aan het ABM-verdrag
lijken te houden. En zij probeert de
indruk te wekken dat het tenslotte
in het belang van de Amerikaanse
en westelijke veiligheid onvermij
delijk wordt dat ook de VS klim
men naar een nieuw plateau van
niet meer gebreidelde inspannin
gen.
NAVO-bondgenoten
Reagan en Weinberger hebben
de wind niet mee. Een ruime meer
derheid van NAVO bondgenoten
wil dat de VS de Salt-afspraken na
leeft. In het Congres bestaat ruime
weerstand tegen de ideeën die de
regering blijkt te ontwikkelen.
Twee vooraanstaande Republi
keinse senatoren en twee invloed
rijke Democraten hebben Reagan
schriftelijk meegedeeld dat het
verlaten van de Salt-bepalingen
een schaduw zou werpen over de
wapen-onderhandelingen in Genè-
ve, ernstige schade zou toebrengen
aan Amerikaanse buitenlandse be
langen en het einde zou betekenen
van de beperkingen die de super
machten zich wat betreft de opstel
ling van nieuwe wapens hebben
opgelegd.
De looptijd van de Salt-bepalin
gen eindigt op 31 december. De se
natoren stellen vast dat de Sowjets
de limieten die het vaststelt niet
hebben overschreden en waar
schuwen Reagan dat de VS dat ook
niet moeten doen, om de Russen
een vrijbrief te onthouden bij de
opstelling van nieuwe wapens,
waarover zij op korte termijn kun
nen beschikken.
Intussen betogen Reagans func
tionarissen, dat de Russische over
tredingen van de verdragen, die zij
in twee rapporten aan het Congres
met veel misbaar zeggen te hebben
vastgesteld, voldoende reden zijn
voor Amerikaanse terughouding
bij het voldoen aan zijn verplich
tingen. De officiële trefwoorden
zijn 'flexibiliteit' en, in het licht
van de Russische inspanningen,
'dubbele standaard', maar staatsse
cretaris van defensie Richard N.
Perle, een intelligente houwdegen,
die pragmatisme alleen maar naar
rechts kan uitleggen, heeft het
Congres reeds voorgehouden dat
handhaven van de Salt-limieten de
Russen zal weerhouden van onder
handelingen over vergaande ver
mindering van het kernwapenbe
stand.
De mannen van de harde lijn bin
nen de regering-Reagan, voor wie
ook topconferenties overbodige
gebeurtenissen zijn, die alleen
maar nieuwe hinderpalen zetten
op de weg naar onbetwiste Ameri
kaanse overmacht, willen Salt II
voorgoed verwijzen naar een ach
terhaald verleden.
Carter
Dit klemt temeer omdat Reagan
volgende week rapport zal uitbren
gen aan het Congres over de mili
taire gevolgen van het naleven van
de afspraken die destijds onder
verantwoordelijkheid van presi
dent Carter tot stand zijn gekomen.
Reagan heeft die in beginsel steeds
verworpen, omdat zij de bewape
ning niet verminderden en niet
toereikend konden worden geveri
fieerd.
Tegen de tijd dat de onderzeeër
Alaska het zeegat kiest, zal de
Amerikaanse regering betogen dat
het gegeven de Russische houding
beter is een Poseidon voorlopig uit
de vaart te nemen, zonder de lan-
ceerbuizen te slopen, zoals de af
spraken voorschrijven. Intussen
moet dan nog een formeel ant
woord worden bedacht of de vraag
of 'proefvaarten' moeten worden
gerekend onder in dienst stelling.
Indien Reagan en Gorbatsjov el
kaar tijdens een top ontmoeten
waaraan enige overeenstemming
over wapens niet mag ontbreken,
zou een nieuwe afspraak over
voortgezette naleving van de Salt-
afspraken reeds als belangrijk re
sultaat kunnen worden gepresen
teerd. Weliswaar is er dan niets ver
anderd, maar in het schimmenspel
van de Amerikaans-Russische rela
ties waarmee zoveel bondgenoot
schappelijk belang is gemoeid,
krijgt dat al snel het geruststellend
karakter van wederzijdse conces-
De stemming in het Amerikaan
se Congres heeft zich tegen Rea
gans bewapeningsplannen ge
keerd, omdat er geen geld is. Er
kan geen twijfel aan bestaan dat de
VS nu beter bewapend zijn en be
ter bemand met soldaten van een
betere kwaliteit dan toen Reagan
aan het bewind kwam. Indien de
financiën gaan ontbreken om dat
verbeterde apparaat goed te onder
houden, zou tenslotte kunnen blij
ken dat die Amerikaanse macht
toch een papieren tijger is, zeggen
militaire deskundigen somber.
Daaraan is dan wel een investering
te pas gekomen van
1.007.900.000.000 dollars.
Minister Brinkman van (WVC) zal volgende week in de
Amsterdamse RAI de zogenaamde Beurs voor Senioren
openen. Bij deze groots opgezette beurs voor 50-plussers
gaat het er om een beeld te schetsen van hoe de ouder
wordende mens denkt, woont, leeft en actief kan blijven.
Van 10 tot en met 14 juni presenteren niet alleen vele
bedrijven een keur aan op ouderen afgestemde produk-
ten, dagelijks vinden ook allerlei evenementen (onder
meer modeshows, optredens koren en orkesten) en de
monstraties onder meer gymnastiek voor ouderen, ou
de ambachten en creatieve handvaardigheid) plaats.
Op de openingsdag wordt een symposium gehouden on
der het motto Ouderenbeleid 2000'. De beurs is mede
bedoeld om bij te dragen aan de emancipatie van oude
ren.
ter van de stichting Beurs voor
Senioren, benadrukte gisteren
dat het vijfdaags gebeuren in de
RAI niet moet worden be
schouwd als een verkapte huis
houdbeurs. "De Beurs voor Se
nioren laat zien hoe de ouder
wordende mens zijn leven zinvol
kan inrichten, maar de beurs is
ook bedoeld om jongere genera
ties het echte gezicht van oude
ren van tegenwoordig te laten
zien, van mensen die actief en
strijdbaar in het leven staan,
mensen die zo lang mogelijk zelf
standig willen blijven wonen en
zelfstandig hun leven willen blij
ven bepalen".
"De overschakeling van een
werkende naar een niet-
werkende positie is niet eenvou
dig. Sociale contacten vervallen,
de waardering van anderen voor
de prestatie vervalt, de relatie tot
gezin, familie en kennissen wij
zigt zich. Aan al die veranderin
gen wordt op de beurs aandacht
besteed".
De heer Graper somde daar
naast een aantal materiële zaken
op die op de beurs aandacht zul
len krijgen. "Gezonde voeding,
orthopedische en audiovisuele
hulpmiddelen, boeken, tijd
schriften, muziekinstrumenten,
voedings- en genotmiddelen,
verzamelingen van prenten,
munten, postzegels en niet te
vergeten kleding. Ten aanzien
van dat laatste ligt er een taak en
een markt open voor de kleding
industrie die zich nu nog voorna
melijk richt op jongere mensen".
Alleen aow
Namens de Ouderenbonden
vestigde de heer K.J. Kuiper gis
teren de aandacht op de zwakke
financiële positie van veel oude
ren. "Verreweg het grootste deel
van de huishoudens van ouderen
heeft een laag inkomen. Onge
veer 350.000 huishoudens heb
ben alleen aow of daarboven een
zeer klein bedrag aan nevenin
komsten, bijvoorbeeld rente op
spaarrekening. Doordat ener
zijds de verhoging van de aow-
uitkering de afgelopen jaren is
uitgebleven maar anderzijds de
prijzen wel zijn gestegen is bo
vendien een koopkrachtdaling
opgetreden".
"De financiële positie van de
ouderen in onze samenleving is
mede van invloed op hun moge
lijkheden om te kunnen blijven
functioneren. Het ontbreken van
financiële mogelijkheden voor
het onderhouden van ruime so
ciale contacten doet de vereenza
ming toenemen. Het is onzin om
mensen boven de 65 jaar op deze
wijze uit te rangeren. Iedere ou
dere moet als hij dat wil volop
kunnen blijven meedraaien in de
maatschappij. Daarom moet er
naast de voordeelpas voor 65-ja-
rigen ook een pas voor 60-jarigen
^worden ingevoerd".
De heer Kuiper deed een drin
gend beroep op ouderen zich be
schikbaar te stellen voor functies
in bestuurlijke organen maar
riep daarnaast politieke partijen
op meer plaatsen in te ruimen
voor ouderen. "In de vier grote
steden die samen 180 gemeente
raadszetels hebben zitten maar
drie boven 65-jarigen in de raad.
De Tweede Kamer telt sinds au
gustus vorig jaar maar één lid
vanaf 65 jaar, te weten Joop den
Uyl. Maar de huidige kiesgerech
tigden vanaf 65 jaar zijn samen
wel goed voor 24 Kamerzetels en
als je gaat rekenen vanaf 60 jaar
zijn ze zelfs goed voor 33 Kamer
zetels".
"Ouderen vormen een niet te
onderschatten groep. Het is drin
gend noodzakelijk dat de over
heid zich gaat bezinnen op een
ouderenbeleid met als hoofdta
ken de emancipatie van ouderen,
maatschappelijke problemen die
samenhangen met de toeneming
van het aantal boven 65-jarigen
en de woon-, zorg- en andere
voorzieningen waar ouderen be
lang bij hebben. Vooral activitei
ten, gericht op de emancipatie
van ouderen, dienen een tegen
wicht te vormen tegen de uitslui-
tings- en wegschuiftendenzen in
de samenleving, waardoor oude
ren aan de kant komen te staan
en vaak in de knel raken".
"Ouderen zijn in een kwetsbare
positie beland. In de afgelopen
jaren is het aantal ouderen sterk
gegroeid maar de aandacht voor
deze groepering heeft daar geen
gelijke tred mee gehouden. Een
aparte staatssecretaris voor ou-
derenzaken zou daarom geen
overbodige zaak zijn. Per slot
van rekening is er ook een staats
secretaris van emancipatiezaken
gekomen om iets te doen aan de
achtergestelde positie van vrou
wen in de maatschappij".
Dat betoogde de Groningse
hoogleraar prof. dr. W.J.A. van
den Heuvel gisteren in Amster
dam tijdens een bijeenkomst ter
voorbereiding op de Beurs voor
Senioren die volgende week (van
10 tot en met 14 juni) in de RAI
wordt gehouden. Tijdens deze
beurs voor vijftig plussers zullen
voorlichting en demonstraties
worden gegeven en produkten
worden getoond op gebieden
van wonen en leven, voeding en
kleding, sociale en medische
zorg, actieve en passieve recrea
tie, veiligheid en beveiliging en
geld- en betalingsverkeer.
door
Bert Paauw
Onder het motto 'Ouderenbe
leid 2000' wordt op de eerste dag
van de beurs een symposium ge
houden waaraan politici van de
grote politieke partijen en des
kundigen die dagelijks in aanra
king komen met problemen van
ouderen aan het woord zullen
komen. De eerder genoemde
professor Van den Heuvel, voor
zitter van het.symposium, stipte
de toegenomen aandacht van po
litici voor ouderen aan. Hij vroeg
zich daarbij af of er sprake is van
korte termijn politiek. "Nu is er
veel interesse voor ouderen.
Hebben de verkiezingen daar
iets mee te maken? Het is toch
op z'n minst opvallend dat er vol
gend jaar voor het eerst na een
periode van forse bezuinigingen
weer een beetje groei bij verzor
gingstehuizen voor ouderen
wordt toegestaan. Is die beleids
ombuiging het gevolg van een
veranderde visie of spelen ande
re overwegingen een rol?"
De vertegenwoordiging van
ouderen in bestuurlijke organen
als de Ziekenfondsraad ei^de So
ciaal Economische Raad - beter
gezegd het ontbreken van oude
ren in dergelijke organen - zal
eveneens op het symposium aan
de orde komen. Prof. Van den
Heuvel: "Waarom mogen men
sen die een groot gedeelte van
hun leven op eigen benen heb
ben gestaan, die gedurende vele
jaren zelfstandig transacties heb
ben afgesloten, die een gezin
hebben gesticht en kinderen
hebben opgevoed, waarom mo
gen zij op een gegeven moment
plotseling niet meer zelf beslis
sen maar moeten ze afwachten
wat anderen over hen beslis-
Vanuit dat oogpunt zette Van
den Heuvel vraagtekens bij rege
lingen als 'verplicht met pen
sioen gaan' en 'verplicht ver
vroegd uittreden'. "Als de huidi
ge ontwikkelingen doorzetten
dan moeten mensen steeds vroe
ger uit het arbeidsproces stap
pen. Er moet meer worden nage
dacht over de mogelijkheden
van een flexibele pensionering,
uitgaande van wat ouderen zelf
als wenselijk zien".
Prof. Van den Heuvel merkte
voorts op.dat tijdens het sympo
sium zeker ook zal worden ge
sproken over de betaalbaarheid
van de oudedagsvoorzieningen.
De toenemende vergrijzing van
de Nederlandse bevolking heeft
bij veel mensen het idee doen
postvatten dat die voorzieningen
in de toekomst onbetaalbaar zul
len worden. Volgens prof. Van
den Heuvel wordt dan gemaks
halve vergeten dat straks in an
dere sectoren van de maatschap
pij - bijvoorbeeld het onderwijs -
minder geld omgaat door het te
ruglopende aantal jongeren. Dat
geld zou dan voor ouderen be
stemd kunnen worden.
Zelfstandig
De heer G.W. Graper, voorzit
Bewegingsactiviteiten als gymnastiek, sport, spel- en dansvormen komen ruimschoots aan bod tijdens de
beurs voor senioren. (pr-foto)
Met 75 kerkdiensten volgens
precies dezelfde liturgie is gister
avond in Düsseldorf de 21ste
(tweejaarlijkse) Duitse Evangeli
sche Kirchentag geopend. Vier
dagen lang, tot en met zondag,
houden de deelnemers zich bezig
met het thema 'De aarde is des
Heren', dat wordt uitgewerkt in
allerlei theologische en politieke
onderwerpen en presentaties.
Met zo'n 2300 programma-onder
delen en de grote belangstelling
van jongeren is deze gebeurtenis
een belangrijke impuls voor het
Duitse protestantisme.
Er hadden zich officieel
123.515 mensen voor deelneming
aan de Kirchentag aangemeld,
maar daar komen per dag nog
wel enkele tienduizenden bij.
Bijna 70 procent van de deelne
mers is jonger dan 30 jaar, een
derde deel is nog geen 18 en 55
procent zyn vrouwen. Uit Neder
land doen 250 mensen alle dagen
mee en uit de DDR (Oost-Duits-
land) 50. Twaalf mensen uit de
DDR zijn bij de voorbereiding
van het programma betrokken
geweest.
In zijn openingsrede ging Kir-
chentag-voorzitter Wolfgang Hu-
ber, hoogleraar theologie in Hei
delberg, in op het politieke ka
rakter van deze dagen. "Daarin
komt het op de wereld gericht
zijn van christenen tot uitdruk
king". "De Kirchentag brengt
onrust in de kerk, wil voorhoede
zijn en ruimte geven aan experi
menten".
De mens moet zich omkeren.
Weg van zucht naar bezit, eer en
macht. "Bedreiging van de vrede
en een verdeling van de wereld
in rijk en arm duren nog altijd
voort". Massavernietigingswa
pens, tot in de ruimte toe, noem
de Huber "een gigantische po
ging van de mens om zich van
God te ontdoen en in plaats daar
van op eigen kracht te vertrou-
De vroegere burgemeester van
West-Berlijn Heinrich Albertz
riep de bezoekers op, het thema
'De aarde is des Heren' moedig
in praktijk te brengen. "Het mot
to is een belofte tot bevrijding
van de mensen. Het laat zien, dat
de Reagans. Gorbatsjovs en Ho-,
neckers slechts dwergen zijn".
De CDU-politicus Albrecht
Martin, parlementsvoorzitter in
de deelstaat Rijnland-Palts,
waarschuwde om politieke pro
gramma's als 'eisen van God' te
presenteren. "Juist daardoor
wordt God tot afgod gemaakt".
De bezoekers van deze dagen
komen bijeen in de openlucht, in
hallen van het congresgebouw
en in kerken van Düsseldorf, de
hoofdstad van Noordrijnland-
Westfalen. Alle programma's be
ginnen met bijbelstudie. Tot de
belangrijkste gespreksthema's
behoren de verhouding tussen
kerk en staat, de Duitse grond
wet en de grenzen van de demo
cratie, het milieu en Zuid-Afrika.
De Duitse vredesbeweging heeft
een eigen programma, maar
krijgt voor het eerst enige mede
werking van de leiding van de
Kirchentag, die de zaterdag te
houden demonstratie heeft opge
nomen in het officiële program-
Bij de opening was ook kardi
naal Josef Höffner uit Keulen na
mens de Westduitse bisschop
penconferentie. Hy sprak in zijn
begroetingswoord van 'broeder
lijke verbondenheid' tussen de
twee grote kerken in dit land. Er
nemen ook veel rooms-katholie-
ken aan de Kirchentag deel. Vol
gens de kardinaal wijst dat erop,
"dat wij elkaar zo dicht genaderd
zijn als sinds de Reformatie niet
het geval is geweest". Maar,
voegde Höffner eraan toe, "een
heid is een geschenk van God en
kan niet alleen door menselijk
handelen tot stand worden ge
bracht".
Premier Helmut Kohl heeft la
ten weten, niet naar de Kirchen
tag te kunnen komen. Zondag
moet hij de Chinese minister
president ontvangen.
Homocongres
Van vrijdag tot en met zon
dag wordt in het Internationaal
Zeemanshuis in Antwerpen het
derde congres gehouden van het
'Europees forum van christelijke
homogroepen'. Motto van het
congres: 'Tot vrijheid geroepen'.
Er worden 60 deelnemers ver
wacht uit 8 landen: België,
Frankrijk, West-Duitsland, Zwit
serland, Italië, Groot-Brittannië,
Noorwegen en Nederland. Zij
vertegenwoordigen 21 homo
groepen, waarvan de meeste oe
cumenisch zijn samengesteld.
Uit Nederland zijn 7 groepen
present, waaronder de werk
groep 'Geloof en levensbeschou
wing' van de homobeweging
COC, het werkverband van pro
testantse homosexuele theolo
gen, het werkverband van
rooms-katholieke homofiele pas
toraal werkenden en de homo
groepen van de Katholieke Theo
logische Hogeschool Amsterdam
en het Katholiek Onderwijzers-
vakverbond.
Het Europese forum werd in
1983 in Straatsburg opgericht.
Op het tweede congres, vorig
jaar in Amsterdam, gaven ook de
voorzitters van de hervormde en
gereformeerde synodes van hun
belangstelling blijk. De rooms-
katholieke bisschoppen reageer
den toen niet op de uitnodiging.
De kerkleidingen in België zijn
van het derde congres op de
hoogte gesteld. Bisschop Heu-
schen van Hasselt kan niet ko
men (wegens andere verplichtin
gen), maar vroeg wel om een ver
slag van het congres. Een soort
gelijke reactie kreeg de congres-
leiding van ds. H. van Tilburg,
voorzitter van het district Ant-
werpen-Brabant-Limburg van
de Verenigde Protestantse Kerk.
Quakers. Een Engelse rech
ter heeft in hoger beroep be
paald, dat de Quakers (Genoot
schap der Vrienden) in Engeland
alsnog een kleine 3000 pond aan
loonbelasting moeten betalen.
Zij hadden dat ingehouden van
de loonbelasting van 33 mede
werkers die niet via de belastin
gen wilden meebetalen aan de
defensie.
In juli zullen de Quakers be
slissen wat hun te doen staat. Ze
kunnen in beroep gaan bij het
hooggerechtshof, de rechterlijke
beslissing gehoorzamen of het
bevel negeren.
