Hoe Wassenaar een
heus villadorp werd
Alsnog protest tegen kunstgrasveld
Nacht Sc markt in antieke Voorstraat
PAGINA 2
REGIO LEIDEN
ZATERDAG 1 JUNI 1985
Agenda
Onderzoek naar een omstuimig groeiproces
Brandweer kan
'droogblussen'
in Leiderdorp
LEIDERDORP De regionale
brandweer kan flink 'repeteren':
Leiderdorps (nieuwe) burgemees
ter Bruggcman heeft gistermiddag
een regionaal oefenterrein ge
opend voor de blussers. Hel ter
rein, gelegen bij de zandwinput. P r
hoogte van de Mauritssingel. is
zo'n 1500 vierkante meter groot. De-
gemeen te Leiderdorp verhuurt het
aan de regionale brandweer, i.ij
wie zo'n 25 gemeenten uit deze
contreien zijn aangesloten. Inclu
sief de brandweer van Leiderdorp
zelf.
Ze kunnen er aardig uit de voe
ten. Allerlei attributen slaan er tot
hun beschikking. Leiderdorp vei--
huurt het terrein voor de uiterst
schappelijke prijs van één gulden
vijftig per jaar per vierkante meter.
Het was toch 'over'.
OEGSTGEEST - Het gerenoveer
de hoofdgebouw van bejaarden
centrum Hofwijck in Oegstgeest is
gistermiddag officieel heropend.
Op bovenstaande foto is een in het
oog springend deel van de renova
tie zichtbaar. Op het hoofdgebouw
is een verdieping bijgebouwd. Ook
de ruime balkons zijn nieuw.
Behalve deze vergroting van het ge
bouw, er zijn twintig kamers meer
dan voorheen, is de personeels
ruimte verbeterd, is de grote re
creatiezaal er gekomen en is het
mortuarium vergroot. De kosten
van de renovatie bedroegen veer
tien miljoen gulden.
Sinds de verhuizing van de nood
woningen aan de Irislaan in ja
nuari van dit jaar draait het be
jaardencentrum weer als vanouds,
volgens directeur N.Jonk: "De aan
passing aan het nieuwe gebouw is
vlot gelopen. Je hebt natuurlijk al-
tijd dat de één eerder went dan de
ander. Veel bewoners zijn vooral
b'ij dat ze weer bij het park zijn.
Dat park is voor hun zo belang
rijk". (foto Holvast»
Leiderdorpers stappen naar Gedeputeerde Staten
LEIDERDORP - Een aantal
Leiderdorpers blijft protes
teren tegen de komst van
een kunstgrasveld in 'De
Bloemerd'. De groep
"verontruste Leiderdor
pers" heeft bezwaar ge
maakt tegen het raadsbe
sluit, dat hockeyclub Alecto
de gelegenheid geeft zo'n
kunstgrasveld te laten aan
leggen. De groep gaat in be
roep bij Gedeputeerde Sta
ten, het bestuur van de pro
vincie Zuid-Holland.
In een brief wijzen de dames R.
Dekkers en N. Slootweg alsmede
de heren P. Hunik. F. Tesken en J.
Preenen op tegen de door burge
meester en wethouders gevolgde
procedure, die uileindelijk tol het
raadsbesluit heeft geleid. Met na
me daartegen hebben zij grote be
zwaren. "Terwijl het kunslgrasveld
op de 26ste plaats van de scorings-
lijst, een verlanglijst van dc politie
ke partijen, stond, is het met grote
snelheid door diverse commissies
gejaagd. Waarbij wij hel sterke ver
moeden hebben dat een aantal di
rect belanghebbenden hun zin
hebben doorgedrukt", aldus de
briefschrijvers.
Volgens hen hebben burgemees
ter en wethouders een aantal "als
normaal geldende spelregels" niet
in acht genomen. Zij wijzen op het
feit dat dc Sportraad als overkoe
pelend orgaan niet bij deze zaak
VOORSCHOTEN - Een sfeepjolle plaat, gisteravond geschoten in de Voorschotense Voorstraat. De antieke
straat, met enkele horeca-vestigingen en de bioscoop, stond centraal bij de gecombineerde Nacht van Voorscho-
ten/Verenigingsmarkt.
Tot nu toe werd de nacht altijd gehouden in het cultureel centrum. De opzet was echter omstreden en de animo
gering. Vervolgens werd besloten tot een combinatie met de driejaarlijkse verenigingsmarkt, waarvan de laat
ste aflevering flink tegenviel. De verenigingen regenden toen zo ongeveer van de Voorstraat. (foto Holvast»
betrokken is geweest. En: "Het
complete financiële plaatje (een
goede vergelijking met alternatie
ven. zoals het opknappen van de
grasvelden) ontbreekt. Bovendien
vrezen wij dat anderen, zoals de
minima en de overige sportclubs,
de dupe worden van deze forse in
greep in hel budget van de ge
meente Leiderdorp, die voor 1986
een tekort verwacht van 400.000
gulden".
De groep verzoekt GS dan ook
om hel raadsbesluit en dc daai'bij
behorende begrotingswijziging
niet goed te keuren. De brief aan
het provinciebestuur gaat vcige-
zeld van een aantal handtekenin
gen.
Kerkboeken
school niet
versleten.
OEGSTGEEST - De Dr. K.
Schilderschool in Oegstgeest
doet zijn reputatie van streng
gereformeerde school eer aan,
nu na zeven jaar alweer 200
nieuwe kerkboeken moeten
worden aangeschaft. Volgens
de gemeente vroeg de school
om "vervanging wegens slijta
ge". Omdat de gemeente in
1978 al het volledige kerkboe
kenbestand heeft vernieuwd,
meent men "dat in redelijkheid
niet van de gemeentelijke over
heid kan worden verlangd we
derom gelden ter beschikking
te stellen".
"Een glorieus misverstand",
noemt het hoofd van de school,
F. van Hoffen, het dat de boe
ken wegens slijtage moeten
worden vervangen. "We ge
bruiken ze wel dagelijks, maar
de boeken zijn stevig ingebon
den, ze kunnen wel tegen een
stootje. Bovendien plakken en
kaften we ze elk jaar. Nee, de
boeken moeten worden ver
vangen vanwege de nieuwe
psalm-berijming en het behoor
lijk gemoderniseerde katechis-
mus", aldus het hoofd van de
school waarop 270, voorname
lijk uit Rijnsburg afkomstige,
leerlingen zitten.
LEIDSCH m. DAGBLAD
HET GROOTSTE DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
POSTADRES
Postbus 54, 2300 AB LEIDEN
ADVERTENTIES
(behalve Sleuteltjes) ma.-vrij.
van 8.30-17.00 uur (071)144941
SLEUTELTJES
ma.-vrij. van 8.00-19.30 uur (071143545
ABONNEESERVICE
Nieuwe abonnementen, wijzigingen, beta
lingen ma.-vrij. van 8.30-17.00 uur
(071) 144941
NABEZORGING
ma.-vrij. van 18.00-19.30 uur (071) 123143
(Nabezorging na 19.30 uur)
zaterdag van
16.30-18.00 uur (071)123143
(Nabezorging na 18.00 uur)
ADMINISTRATIE
ma.-vrij. van 8.30-17.00 uur (071) 144941
REDACTIE
(071) 144941
Bij geen gehoor buiten kantooruren, raad
pleeg het telefoonboek.
250,90
345,20
131,40
65,70
89,30
22,10
30,-
ABONNEMENTEN
per jaar, aan huis bezorgd
per post (binnenland)
per halfjaar, aan huis bezorgd
per kwartaal, aan huis bezorgd
per post (binnenland)
per maand, aan huis bezorgd
per maand, per post
(maandabonnement alleen mogelijk met
automatische betaling),
losse nummers 1,00
Abonnementsgelden dienen bij vooruitbe
taling te worden voldaan. Restitutie is niet
mogelijk
Bij automatische betaling geen administra
tie- en incassokosten.
Abonnementen kunnen op elke gewenste
dag ingaan. Indien één maand voor het
verstrijken van de abonnementsperiode
geen opzegging is ontvangen wordt het
abonnement automatisch verlengd.
Betaling van abonnementen op giro
3203571 t.n.v. Damiate Holding BV te
Haarlem.
HOOFDKANTOOR
Witte Singel 1. Leiden (071)144941
REGIOKANTOREN
Julianastraat 19. 2405 CG
Alphen aan den Rijn (01720) 93961
Vuurbaakplein 11. 2221 JB Katwijk
(01718) 12383
Hoofdredacteur: drs. J.W.E. Metselaar
Adj. hoofdredacteur: R.D. Paauw
Alg. redactiechef: A. van Leeuwen
Plv. alg. redactiechef: J.M.J. Post
Commentaren: W.F.J. Wirtz.
A A. van Brussel
Stad: J. Kroon
Duin- en bollenstreek: H.I.J. Veldhuizen
Bin./Buitenl./Econ.: W.F.J. Wirtz
Sport: P j de Tombe
Feature: W.C.H Schrama
Regio Leiden: W. Hoenson-de Graaft
Kunst, radio, tv: P.C. Rosier
Geestelijk leven: S.J. de Groot
Het Leidsch Dagblad is aangesloten bij de
Gemeenschappelijke Persdienst, met ei
gen correspondenten in Bonn, Brussel, Jo
hannesburg, Tokio, Londen, Parijs. Was
hington. Rome, Madrid. Mexico-City, Tel
WASSENAAR - Het Wassenaar
van begin deze eeuw: de opmars
van stedelingen is niet meer te stui
ten. Duizenden mensen komen als
vliegen op de stroop af op, wat zij
noemen, de 'oase'. Zonder uitzon
dering op zoek naar ruimte om een
riante buitenplaats te bouwen in
een dorp met zo'n schitterende na
tuurlijke woonomgeving.
door
Fred Schoorl
Daarbij niet meer gehinderd
door vervoersproblemen. Vooral
dank zij de opening van de elektri
sche tramlijn in 1923 zyn die ver
bindingen sterk verbeterd.
De aantrekkingskracht van Was
senaar had echter ook een financië
le reden. Men woonde er goedko
per dan in de stad. Niet alleen van
wege de lagere kosten van levens
onderhoud, maar ook omdat de lo
kale belastingsfeer heel wat vrien
delijker was. Een inkomen van
10.000 gulden betekende voor een
Hagenaar een belastingtarief van
730,40 gulden, en in Wassenaar
slechts 198 gulden.
En zo werd het statige dorp in
enkele tientallen jaren omgevormd
van een overwegend agrarische ge
meenschap tot een vrij exclusieve
woongemeente voor lieden, die ge
woon in de stad zouden blijven
werken. Wassenaar werd een fo
rensenplaats - en de verbonden
heid met Den Haag zou daardoor
steeds groter worden.
Den Haag zag de gang van de de
rijke 'overloop' richting de exclu
sieve buurgemeente met lede ogen
aan. Niet voor niets weigerde de re
sidentie voortdurend om de al in
1906 voorgestelde tramverbinding
met Wassenaar toe te staan, bang
als men was om nog meer stedelin
gen te zien vertrekken. (Een te
rechte angst, zou later blijken). Al
snel kwam de grote broer met een
oplossing: Wassenaar moest maar
worden geannexeerd.
In de loop van deze eeuw is ver
schillende malen geprobeerd om
het dorp 'in te pikken'. Mevrouw
Beckers over die pogingen: "Den
Haag wilde de gemeentegrenzen
wijzigen en maakte zelfs plannen
voor de vorming van één metro
pool. Wassenaar hield de boot ech
ter af en werd daarbij gesteund
door Provinciale Staten".
Nee, Wassenaar heeft haar zelf
standigheid van meet af aan nooit
willen prijsgeven. Sterker zelfs: al
vanaf het begin van het onstuimige
groeiproces waren er tegenkrach
ten werkzaam, gericht op het hand
haven van de gemeentelijke zelf
standigheid. De Wassenaarse iden
titeit moest worden gewaarborgd.
Die houding geldt anno 1985 nog
altijd. Niet voor niets toont Wasse
naar zich uiterst afkering als het
orn de vorming van een regio
Groot-Den Haag aankomt. Wasse
naar is ook geen lid van het gewest
Den Haag.
- De stoomtram op het Wassenaarse Plein. Dit voertuig onderhield tussen 1883 en 1893 een dienst op
Voorschoten, van waaruit men met de trein -
Den Haag kon i
De door Wassenaar zo felbegeerde blauwe tram eiste zo zijn tol. Een
aanrijding met een auto in de buurt van de Narcislaan in de jaren '20.
(foto A.A.G.v.d. Kleij)
Hoe verknocht Wassenaar is aan
haar eigen unieke karakter bleek
recentelijk weer uit een gemeente
lijke publicatie. Daarin wordt de
bevolking nog eens vertelt hoe
uniek het dorp is en waarom dat zo
moet blijven. Stormen van protest
rezen er dan ook tegen de "particu
liere opmerking" van de Haagse
wethouder Van Otterloo, die be
weerde dat Wassenaar een deel van
haar grondgebied zou moeten af
staan aan de residentie, die kampt
met woningnood en extra grond
best kan gebruiken.
Exclusief
Dat Wassenaarse grond een kost
baar goed is wisten de exploitatie
maatschappijen al rond 1910. Zij
waren het die buitenplaats-terrei
nen aankochten. Beckers': "Zij ont
wikkelden de plannen voor de ver
kaveling en ontsluiting van wat la
ter de villaparken Groot Haese-
broek/Oud Wassenaar, De Kieviet,
Kievietsduin, De Paauw, Backers-
hagen en Rijksdorp zouden wor
den".
De maatschappijen probeerden
de aantrekkelijkheid van de door
hen op te leveren bouwterreinen in
de villaparken verder te verbeteren
door er wat 'extraatjes' aan toe te
voegen. Zo streefde men naar een
betere ontsluiting. Het gemeente
raadslid Wouters, zelf directeur
van een exploitatiemaatschappij,
leverde toendertijd in de raad
fraaie staaltjes gemeentepolitiek
door op alle mogelijke manieren te
trachten de raad te bewegen betere
verkeersverbindingen tot stand te
brengen.
Zijn opzet faalde. Daarom moes
ten de maatschappijen zelf een en
ander verzorgen. Voor Groot Hae-
sebroek sloot men een contract af:
een Haagse ondernemer zou een
busdienst tussen de twee buurge
meenten gaan onderhouden. Aan
vankelijk was de lijn exclusief voor
de bewoners van dit villapark. Dat
wekte echter de jalouzie op van de
buren uit 'De Kieviet', en uiteinde
lijk werd voor beide wyken een
contract opgesteld.
Ook wat de nutsvoorzieningen
betreft hadden de exploitatiemaat
schappijen weinig steun van de ge
meente te verwachten. Burge
meester Storm van 's-Gravenzande
placht, als hij verzoeken in die
richting kwamen, de gevleugelde
wóórden te spréken: "Wij hebben
toch niet gevraagd of zij hier ko
men wonen?". Waarmee de kous af
Water, elektra en verwarming
moesten derhalve door de maat
schappijen worden geleverd. Aan
grote plannen op dit gebied ont
brak het de heren niet. Zo wilde
men in de wijk Rijksdorp een sys
teem van wijkverwarming introdu
ceren. Het werd een jammerlijke
mislukking. Aangëzien de huizen
te ver uit elkaar lagen ging er te
veel warmte verloren. Bovendien
lekten de buizen aan de lopende
band. Ten einde raad stopte men
aan het begin van de jaren dertig
met deze verwarmingsmethode.
'Wassenaar 1910-1940, een histo-
risch-geografische analyse'. Zo
luidt de titel van een doctoraal
scriptie, die de Voorburgse Ch.
Beckers schreef in het kader van
haar afstudeerrichting histori
sche geografie aan de Vrije Uni
versiteit. De auteur van dit lijvige
werk tracht inzicht te verkrijgen
in het verstedelijkingsproces, zo
als dat zich voor de oorlog in Was
senaar heeft voltrokken.
Mevrouw Beckers probeerde
daarbij onder meer op te sporen
welke factoren een rol speelden
bij de snelle bevolkingsgroei en
ruimtelijke ontwikkeling van
Wassenaar na 1910.
Voor haar onderzoek werkte de
historisch-geografe in onder an
dere het Algemeen Rijksarchief
en de gemeentelijke archieven
van Den Haag, Rotterdam, Am
sterdam en Wassenaar.
Bereikbaar
Ze raakten er niet door ontmoe-
tigd. De exploitanten waagden
zich zelfs op het terrein van de cul
turele leven. Het dorp telde in die
tijd namelijk weinig uitgaansmo
gelijkheden, dus haalde men to
neelgezelschappen naar Wassenaar
om de elite de illusie van een groot
stedelijke sfeer te bieden.
Toen dan eindelijk in de jaren
twintig de elektrische tram mocht
komen ging het snel. Wassenaar
werd 'bereikbaar' als woonoord
voor de gegoede middenstanders.
De woningbouwexploitanten
speelden op dit gat in de markt in
door aanzienlijk kleinere panden
te bouwen, gelegen op bescheide
ner kavels dan de villa's die in de
voorafgaande periode waren neer
gezet.
De Wassenaarse bestuurders wa
ren aanzienlijk minder blij met de
grote trek. Men kwam in actie om
het dorp te beschermen. De zeer
beperkte bouwverordening uit
1907 werd herzien en men gaf op
dracht tot het maken van een be
stemmingsplan voor de hele ge
meente.
Aan de gonzende bouwaktivitei-
ten werd paal en perk gesteld - het
exclusieve karakter van het dorp
moest worden behouden. Bij het
woord woningwetwoningen rilde
het gemeentebestuur. "De gemid
delde belastingopbrengst zou door
de vestiging van sociaal-econo
misch lagere klassen binnen de ge
meentegrenzen wel eens flink kun
nen dalen en het exclusieve karak
ter van het villadorp aantasten",
verwoordt mevrouw Beckers de
toenmalige houding.
Pas na lang aandringen van de
Wassenaarsche Bouwvereniging
werden schop en spatel ter hand
genomen om de arbeiderswijken
Kerkehout en Oostdorp te bou
wen. Jammer voor degenen die
hun villa tegenover Kerkehout
hadden gebouwd: de marktwaarde
van hun optrekjes kelderde met-
Parallellen
De studie 'Wassenaar 1910-1940'
geeft niet alleen een beeld van de
ontwikkeling in deze jaren, ze
toont de lezer die bekend is met
het dorp interessante en frappante
parallellen met het hedendaagse
Want is er in al die jaren eigenlijk
veranderd? De wens het dorp rus
tig en groen ,te houden, de afkeer
om vast te groeien aan Leiden of
Den Haag. de aantrekkelijk lage
onroerend goed-belasting en voor
al het geringe enthousiasme voor
sociale woningbouw blijven actue
le ingrediënten in de gemeentepo
litiek.
Maar een oase - dat is Wassenaar
niet meer. Men heeft plaats inge
ruimd voor de minder bedeelden.
De aanvankelijke pogingen om de
stroom ex-stedelingen te doen ke
ren faalden. "De tijd van de grote
beurzen was voorbij", schrijft drs.
Beckers over het Wassenaar van na
1923.
In de beeldvorming van heel wat
mensen staat Wassenaar echter
nog steeds voor een dorp met fraai
gelegen landhuizen, lommerrijke
lanen, peperdure automobielen en
stuitende bluf en poenerigheid.
Vindt de onderzoekster dit imago
juist? "Nee. Het is een nogal geflat
teerd beeld. Het heeft betrekking
op het gouden randje van een in
feite doodnormaal dorp. Waarmee
ik overigens niet wil beweren dat
die toplaag onbelangrijk is".
De historisch-geografe eindigt
het gesprek met de stelling dat "De
Gouden Eeuw" voor Wassenaar
voorbij is. Echter, er is hoop voor
de Wassenaarders en hun onroe
rend goed. Naar verluidt zal een
heuse prinses het geschonden bla
zoen van 's lands rijkste dorp weer
glans kunnen geven. Oranje-bloed
dat de vorige eeuw met Prins Fre-
derik verdween. Luidt prinses
Christina een nieuwe bloeiperiode
in? Of wordt het toch een fin-de-
siècle Wassenaar?
Met dank aan drs. H. Schmal.
ZATERDAG
Leiden
Vrouwenhuis - Hooigracht 79, café
avond, 21-1 uur.
Leidse Werkgroep Homoseksualiteit -
Caeciliastraat 18. disco. 22-2 uur.
NVSH trefcentrum - Rapenburg 48. tel.
149987. open soos. vanaf 22 uur.
Filmhuis LVC - Breestraat. film '1984'
van Michael Radford. 21.15 uur.
't Breehuys - 'Bonte Avond'. 20-24 uur.
Wassenaar
St. Adelbertcollege- Deijlerweg 163. uit
voering toneelvereniging Mimicri, blij
spel. 20.15 uur.
ZONDAG
Leiden
LWH en COC organiseren strandwande
ling. vertrek om 12.30 uur vanaf café De
Spons. Korte Mare 4.
Kinderboerderij Merenwijk - open dag
met als thema 'Schaap en wol', 13-16
Holiday Inn - viering 10-jarig bestaan
van de bowlingbanen, open dag, vanaf
12 uur.
Werkgemeenschap De Ratel organiseert
fietstocht, start tussen 9-9.45 uur vanaf
de MEAO-school, Lammenschanspark
4.
Middelweg 19c - kindervoorstelling
Leids Poppentheater, 14.30 uur, tel.
125802.
Zoeterwoude
Nederlands-Hervormde kerk - Dorps
straat, voordracht klassiek jeugdverhaal
'Het verhaal van het olifantje Babar',
14.30 uur.
Filmhuis LVC - Breestraat, film '1984'
van Michael Radford, 21.15 uur.
APOTHEKEN
van vr 31 mei tot vr 7 juni door:
Zuider Apotheek, Lammenschansweg
7, Leiden, tel. 123553.
Apotheek Linnaeus, Kempenaerstraat
31. Oegstgeest, tel. 173330.
Apparatuur
gestolen
in Warmond
WARMOND - De geluidsappara
tuur van de katholieke school 'De
Leerhoeve' aan de Endepoellaan in
Wamond is gisternacht gestolen.
De daders konden het gebouw bin
nenkomen doordat een raam op
een kier stond. De waarde van de
apparatuur bedraagt ongeveer
5000 gulden.
De school had de apparatuur nog
geen jaar in huis. Het werd betaald
uit de opbrengst van een vorig jaar
gehouden fancy fair. Juist gisteren
en vandaag wordt wederom zo'n
activiteit gehouden. Die dreigde in
het water te vallen omdat de ge
luidsapparatuur was gestolen. Op
de valreep kon de school er nog
een huren.
