Leidsch Dagblad | 1985 | 1 juni 1985 | pagina 11

Gelderland nog witte vlek in 'Samen op Weg'

'Broederschap' bij remonstranten ter discussie

Voorthuizen moedergemeente Van Doleantie

Algemene vergadering in Oude Wetering

ZATERDAG 1 JUNI 1985

GEESTELIJK LEVEN

PAGINA 11

"Waar zwart een nogal ge
bruikelijke kerkelijke kleur
is, zijn er wat Samen op
Weg betreft witte plekken".
Zo schrijft secretaris ds. B.
J. Aalbers van de gemeen
schappelijke hervormd-ge-
reformeerde raad voor Sa
men op Weg in de afleve
ring Gelderland van de
twaalfdelige serie 'Ander
halve eeuw gereformeerden
in stad en land'. Het achtste
deel van de serie is deze
week verschenen.

Gelderland heeft de naam, dat
het samengaan van hervormden en
gereformeerden er niet vlot ver
loopt. "Dat is ook zo", bevestigt
Aalbers. "Er zijn hele streken waar
in de Hervormde Kerk de richting
van de Gereformeerde Bond op
permachtig is. Daar is nauwelijks
samenwerking mogelijk. Kijk
maar naar de Bommelerwaard en
de Veluwe. Hoogstens kunnen de
hervormde deelgemeenten in die
streken wat bereiken in de samen
werking met de gereformeerde
kerk".

Zoals in de Betuwe, waar de ge
reformeerde streekgemeente Mid-
den-Betuwe in Ochten en Kesteren
met de hervormde deelgemeente
Emmaus federatief is verbonden.
Of in Scherpenzeel, waar het die
kant op gaat. In Oostelijk Flevo
land vindt men een paar grote en
bloeiende federaties. Bijvoorbeeld
Swifterbant en Biddinghuizen.
Lelystad, met zijn geweldige over
loop van onkerks Amsterdam,
vormt een federatie met nu vijf ge
meenschappelijke predikanten.

Als Aalbers de provincie verder
rondkijkt, ziet hij in alle hoeken,
dat er 'toch wel wat gaande' is. Di-
dam en Duiven doen alle activitei
ten samen. Zevenaar en Doesburg
heel veel. De kleinere gereformeer
de kerk van Zelhem deelt haar pre
dikant met de hervormde gemeen
te, die al twee eigen predikanten
had. Brummen en Voorst hebben
soortgelijke plannen. Nijmegen
heeft het voornemen om binnen
niet al te lange tijd over heel de
stad één federatie' te vormen met
gezamenlijke wykgemeenten.

Een gereformeerde kerk als in
Eist (Betuwe) ervaart, hoe ingewik
keld het samen-op-weg-proces
voor een streekkerk is. In Eist zelf
wordt de oude dorpskerk samen
gebruikt, ook voor gezamenlijke
diensten. Maar leden van Eist wo
nen her en der in de omgeving en
sluiten zich daar vaak bij dé her
vormde gemeente aan, zoals in
Driel, Oosterhout en Lent.

"In veel plaatsen", constateert
Aalbers, "betekent Samen op Weg
een zekere 'bedreiging' voor gere
formeerde streekkerken en moet
het kerkelijk beleid moeite doen
om de ontwikkelingen in goede ba
nen te leiden". "Aan de andere
kant zie je, dat de gereformeerde
leden pas goed in hun eigen dorps
gemeenschap gaan meefunctione-
ren als ze niet in een andere maar
in hun eigen plaats ter kerke
gaan". "Samen op weg", zo besluit

LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10
mevr. ds. De Mey, mmv cantorij, 11.45
studentenekklesid;

Marekerk 10 dr. Meijers, ha, 5 ds.
Schaap, Schoonhoven;

Maranathak. (L. Morsweg) 10 ds. Kool-,
stra, ha;

Oecumenische geloofsgemeenschap De
Regenboog (Merenwijk) 9.30 ds. Horten-
sius, 11.15 pastoor v. Well;

Bethlehemk. (Driftstr.) 10 ds. Panne-
koek, ha;

Bevrydingsk. (Montgomerystr.) 10 ds.
Jansen, ha. 5 ds. Koolstra, ha;

Vredesk. (Burggravenl.) 10 ds. Schou
ten, gezinsdienst, mmv kinderkoor;
Waalse kerk (tijdelijk Rapenburg 6)
10.30 ds. Ribs.

Acad. Ziekenhuis 9 rk. dienst, 10.15
mevr. ds. v. Beinum;

Diakonessenhuis 10.30 ds. v. Achter
berg, elke zat 10.30. rk. dienst;
Endegeest zie Oegstgeest.

Wijk Stevenshof: zie na geref. kerk.
Geref. Kerk Vredeskerk zie herv. gem.;
Petrak. (Surinamestr.) 10 ds. Keyser,
Utrecht, ha;

Oude Vest 10 ds. Brederveld, Soest, ha;
Maranathak. zie herv. gem.;
Bevrijdingsk. zie herv. gem.;
bejaardenhuis Groenhoven 10 ds. Hem
mes, ha;

Merenwijk zie herv. gem.

Wijk Stevenshof, gebouwtje 'Dijkhof

(Rijndijk) geen dienst ivm buitendag Al-

Geref. K. Vryg. (Herengr.) 10 en 5 lees-
dienst.

Chr. Geref. K. (Steenschuur) 9.30 en 5
kand. v.d. Vegt, Utrecht.

Geref. Gem. (N. Rijn) 10 en 4.30 lees-
dienst.

Geref. Gem. in Ned. (Bethl.kerk
Driftstr.) 11.30 en 5.30.

Evang.-Lutn. Gem. (Hoogl. Kerkgr.)
10.15 ds. Favié, Haarlem.
Doopsgez.-Remonstr. Gem. (Lokhorstk.
Pieterskerkstr.) 10 ds. Kuipers, R.dam,
mmv koor.

Baptistengem. (O. Rijn 3) 10 ds. Bos
veld.

Evang. Gemeenschap (Middelstegr. 3)
10 br. Dikkes.

Evang. gem. Merenwijk (Flevoweg 5)
7.45 nam.

Zendingswerk Middernachtsroep (Zoe-
terw.singel 21) 5 hr. N. v.d. Keur.
Evangeliecentrum (Zijlsingel 2) zo. 10
en wo. 8 hr. Zijlstra.

Pinkstergem. (O. Vest 13) 10 hr. Eiker
bout.

Leger des Heils (hoek Vestestr./Groe-
nesteeg) 10 en 7.

Nieuw-Apost. Kerk (H. Rynd. 24): 9.30

Zevendedag-adventisten (Ontmoetings-
kerk Voorschoten) elke zat. 9.45 bijbel
studie, 10.45 predikdienst.

Christelijke Wetenschap (Steensch. 6)
10.30.

Genootschap der Vrienden (Quakers)
10.30 (Rapenburg 6).

Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen der L. Da
gen (Brahmsl.) 9.30,10.30 en 11.20.

Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel) zo. 10.
Rooms-Kath. K. Haagweg zat. 7, zo. 9 en
10.45;

Herensingel zat. 7. zo. 9.30 en 11;
Rijndijk (Leiden-V.schoten) zat. 7, zo.
9.30 en 11.30;

Steenschuur 8.30. 10. 11.30, 6 en 7 (lof);
Boshuizerkade zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Lammenschansweg zat. 7. zo. 9 en 10.30;
Haarl.straat zat. 7, zo. 9.30, 10.45 en
12.15;

Merenwijk zie herv. gem.;

H. Rijndijk (zie Zoeterwoude).

Raad van Kerken: elke dinsdag van 7 tot
half 8 oecum. avondgebed in oud-kath.
k. Zoeterw.singel.

ABBENES: Herv. Gem. 9.30 ds. Berg-

AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 10

ds. v. Driel, 7 ds. Pannekoek, Leiden.

Geref. Kerk 10 ds. Modderaar, 6.30 ds.

Den Heeten, Hoofddorp.

Chr. Geref. Kerk 9.30 en 5 ds. De Vries.

Heerde.

Rk Kerk zat. 7, zo. 10.30.

ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem.
Adventskerk 9.30 ds. Taselaar, 5 ds. Le-
feber, Dordrecht, jeugddienst;
Kruiskerk 9.30 ds. Eysenga, Leusden;
Opstandingskerk 10 ds. v.d. Heiden,
6.30 ds. v. Roon, Katwijk aan Zee;
G. Herderkerk 10 ds. Dirksen, Leiden,
6.30 ds. Moll;

De Bron 9.30 ds. Moll, 10.15 en 6.30 ds.
Nieuwenhuis;

Ashram (Marsdiep) 10 ds. Mulder; Drie-
hoorne 7 nam. ds. Taselaar;
Oudshoornse kerk 10 ds. Ter Bals;
Sionskerk (Planetensingel) 9.30 ds. Ou-
wendijk, 6.30 kand. Kammeraat, Urk.
Geref. Kerk Mar.kerk 9.30 ds. v.d. Bos,
Gouda, 6.30 ds. Wilschut;

Salv.kerk 9.30 ds. Warner. Utrecht, 6.30
ds. Jaspers Focks, O. Wetering. Zie ook
herv. gemeente.

Ned. Geref. Kerk (school Willemstr.)
9.30 en 4.30 ds. v.d. Kwast, Heerde.
Chr. Geref. Kerk 9.30 leesdienst, 2.30 ds.
De Romph.

Oud-Geref. Gem. (Hooftstr. 240) 9.30 en
4.

Bapt.gem. (Molenwerfstr. 1) 10 en 6.30
ds. Koekkoek.

Bapt.gem. Noord (school Kalkovenw.
62) 10 br. v. Gemeren, 6.30 ds. v.d. Vlugt.
Volle-evang.gem. (*De Ark', Pr. Hen-
drikstr. 54) 10 hr. B. Knoester.
Pinkstergem. (school Batenstein 16) 10.
Leger des H. (Corn, de Vlamingstr.) 10
en 6.30.

Remonstr. Kring (Van Mandersloostr.
36) geen dienst.

Rk Kerk: Bonifaciusk. zat. 7, zo. 9.45 en
11.30;

Piusk. zat. 7, zo. 9 en 10.30:

De Bron zat. 7, zo. 9 en 11.30.

BENTHUIZEN: Herv. Gem. 9.30 kand.
v. Wijk, Hardinxveld, 6 ds. Den Dikken,
Oldebroek.

Geref./Herv. Gem. (dorpshuis 'De Tas')

10 ds. Pera, Zoetermeer.

Geref. Gem. 9.30 en 6 leesdienst, dond. 6

juni 7.30 ds. v. Dyk, R.dam.

BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 9.30 ds. Wieman, 6.30 ds. Den H
tog, Leusden;

Salv.kerk 9.30 ds. Klein Kranenburg
Ter Aar, 6.30 ds. v.d. Hoef;

Bethl.kerk 9.30 ds. Richter, 6.30 kand.
Middelkoop, Dordrecht.

Geref. Kerk 9.30 ds. Elderman, 6.30 ds.
v.d. Berg.

Geref. Gem. (Stationsweg 17) 10 en 6.30
ds. Bac.

Evang.-Luth. Gem. 9 ds. v. Beek.

BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk 9.30
ds. v.d. Pol, 6.30 ds. De Graaf, H.woude,
jeugddienst;

De Stek 9.30 ds. v. 't Hoff.

Geref. Kerk 9.30 hr. Smouters, Rhoon, 5

ds. v. 't Hoff.

Chr. Geref. Kerk 9.30 en 5 ds. Ribbers.
Geref. Gem. 9.30 en 6 leesdienst.

HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 9.30 ds.
De Graaf, 6.30 kand. v. Dis, R.dam.
Geref. Kerk 9.30 ds. Brink, A.foort, 5 ds.
Mondeel, Reeuwijk.

Rk Kerk: dorp zat. 7, zo. 9.30 en 11.30;
Anker zat. 7, zo. 8.45 en 11.15;

Rijndijk zo. 10.

HILLEGOM: Herv. Gem. 10 ds. ds.
Krispijn, 7 ds. Bos, Bennebroek.

Geref. Kerk zie herv. gemeente.
Chr. Geref. Kerk 10 leesdienst, 7 ds,
Hoogendoorn, Wormerveer.

Rk Kerk: Mart. zat. 7, zo. 9 en 11;
Jozefk. zat 7, zo. 10 en 11.30.

HOOGMADE: Herv. Gem. 10 ds. De
Vree.

Rk Kerk zat 7. zo. 10.

DE KAAG: Herv. Gem. 10 ds. v. Waarde,

Badhoevedorp.

Rk Kerk zat. 7, zo. 8 en 10.

KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. Dorpsk. 9.30 dr. G. de Ru, Den
Haag, 6.30 ds. Gebraad;

Ontm.kerk 10 ds. Gebraad, 6.30 ds. Mak-'
kenze, Joure.

Ver. ter voorbereiding van een herv.
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk (au
la P. Groen-college) zie Katwijk aan
Zee.

Geref. Kerk 9.30 ds. v. Breevoort, 6.30
ds. Damsma.

Vliegkamp Valkenburg 10.30 vlootaal-
Doorn en ds. Verseput, oe-

Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11.15.
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N.
Kerk 10 ds. A. J. de Jong, Leiden, 6 ds.
Vroegindewey;

O. Kerk 10 ds. S. de Jong (Katwijk), 6 ds.

Spaans;

Pnièlk. 9.30 ds. Schuurman, 6 ds. S. de
Jong;

aula Bestevaer-mavo (Rijnsoever) 10 ds.
Vroegindewey:

Overduin 2.15 ds. v.d. Beid; De Hoek
steen (Burgersdijkstr.) 10 dovendienst,
hr. P. C. v.d. Bos.

Ver. ter voorbereiding van een herv.
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk (au
la P. Groen-college) 9.30 mevr. dr.
Klink, Haarlem.

Geref. Kerk Vr.kerk 9.30 hr. M. de Rid
der, S.heim, 5 ds. v.d. Horst;
Triumfatork. 9.30 ds. v.d. Horst, 5 ds. v,
Breevoort.

Geref. K. Vryg. 10.15 en 3.30 ds. Heida.
Ned. Geref. K. 11 dienst, 7 hr. W. Smou-
ter (in Vredeskerk).

Chr. Geref. K. 10 en 5 ds. Slagboom.
Vrije Chr. Geref. Gem. (Unizaal) 10 en 5
hr. G. de Boer.

Geref. Gem. (Remisestr.) 10 en 5.

Geref. Gem. in Ned. (Louwestr.) 10 en 5.
Volle-evang.gem. ('Tripodia') 9.45.
Onafh. baptistengem. (Ambachtsweg 2).
10 ds. J. A. Visser, ha.

KOUDEKERK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. 10 ds. Lapré, 7 ds. Hassefras,
Maasdijk.

Geref. Kerk 10 ds. Hassefras, 7 zie herv.
gem.

LEIDERDORP: Herv. Gem. en Geref.
Kerk Dorpsk. 10 mevr. ds. Westera, 6.30
ds. Knorth;

Hoofdstr. 10 ds. Knorth;

Scheppingsk. 9 en 10.30 ds. v. Loenen.
Elis.ziekenhuis 10 rector Vijftigschild.
Bapt.gem. (wijkgeb. Zijlkw.) 10 br. R.
Bogaerds, Scheveningen.

Rk Kerk zat 7, zo. 10 en 11.45.

Drecht' 10.30 hr. H. de Raaf.

Geref. Kerk 9.30 en 7 ds. Averes.
Rk Kerk zat. 7, zo. 7.30, 9.30 en 11.15.

LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds. 't
Hooft;

Pauluskerk 10 ds. De Gelder. Zie ook
geref. kerk.

Geref. Kerk 10 ds. Weggemans, Harder
wijk. 7 gez. jeugddienst, mevr. Boersma.
Badhoevedorp.

Geref. K. Vrijg. 8.45 en 3 ds. De Putter,

Ned. Geref. Kerk (Sal va tori) 10 kand. v.
Atten, Zaandam, 7 ds. Carlier, Badhoe
vedorp.

Chr. Geref. Kerk 10 en 7 ds. v. Dijken.
Geref. Gem. 10 en 4 leesdienst.
Evangeliegemeente (Vivaldistr. 69) 9.45
hr. J. v.d. Bergh.

Rk Kerk: Agathakerk zat. 7, zo. 10 en
11.30;

Poelpolder zat. 7. zo. 9 en 11.30;
Mariakerk zat. 7, zo. 8.30,10 en 11.45;
Engelbew. zat, 7, zo. 9.30 en 11.

NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 hr.
Goedhart, 6.30 ds. Quartel, Gouda,
jeugddienst.

Geref. Kerk 9.30 ds. Wouters, A.dam, 5

hr. S. Visscher, avondgebed.

Chr. Geref. Kerk 9.30 leesdienst. 7 ds.

Beekhuis, R.dam.

Remonstr. Gem. 10 dr. Meijering.

Evang^gem. (Kruispunt, Kennedylaan

Rk Kerk zat. 7, zo. 9 en 10.45.

NIEUWVEEN: Herv. Gem. 9.30 ds. De
Graaft", 6.30 ds. Teygeler, Scheveningen.
Geref. Kerk 9.30 ds. Krol, Gorinchem,
jeugddienst, 7 hr. v. Wallinga, L.dorp.

school) 10.30 en 5 ds. De Putter, ha.
Ned. Geref. Kerk (Gem.centrum) 8.45
ds. De Lange, 4 ds. Blokhuis, Schiedam.
Van Wijckerslooth 4 mevr. ds. Visch.
Endegeest 10 ds. Friederich.
Volle-evangeliegem. (Gem.centrum) 4.
Rk Kerk Will.kerk zat. 7, zo. 9 en 10.30.

Rk Kerk zat. 7, zo. 9 e

11.

NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30 ds.
v. Niel, Rijnsburg, 7 ds. Bergsma.
Geref. Kerk 9.30 ds. v. Stam, Leidschen-
dam, 6.30 ds. Wijngaarden.

Chr. Geref. Kerk 9.30 en 4.30 ds. Visser.
Rk Kerk zat. 7, zp. 10.

Geref. Kerk (W. Verlaat) 9.30 ds. v.d.
Berg, Bodegraven, 7 ds. Fernhout, Al
phen.

NOORDWIJK: Herv. Gem. Grote of St.

Jeroensk. (Binnen) 10 ds. v.d. Lee, 5 hr.

A. Goijert, 't Harde;

Hoofdstr. (Zee) 10 ds. Keuning. 7 ds. v.d.

Lee;

De Rank (Golfbaan) 10 hr. Goijert. Zie
ook geref. kerk.

Geref. Kerk Buurtkerk (Hoofdstr.) 10
ds. Zijlstra, Vorden;

Vinkenl. (Binnen) 10 en 7 ds. Elgersma;
Sole Mio 9 ds. v. 't Hof, Noordw.hout,
ha;

Stichtingskerk 11 ds. Slofstra.

Rk Kerk Zee zat. 7, zo. 10.30;

Binnen zat. 7, zo. 8, 10 en 11.30.

7, 2

8.30 e

ha.

NOORDWIJKERHOUT: Dorpsk. 10
mevr. ds. v.d. Mey, gezinsdienst.

Rk Kerk Victork. zat. 7, zo. 9.30 en 11;

Jozefk. zat. 7, zo. 9 en 10.30;

De Zilk zat. 7, zo. 10 en 11.30.

OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene of
Will.kerk 10 ds. H. O. Sasse,

Pauluskerk 10 ds. Bovenberg:

Gemeentecentrum (Lijtw.) 10.30 ds. den Ryn.
Sterringa, 7 dr. Cramer.

Geref. Kerk 10 ds. Da Costa.

Geref. Kerk Vrijg. (aula Dr. Schilder-

OUDE EN NIEUWE WETERING:
Herv. Gem. 9.30 ds. De Korte.

Geref. K. 9.30 ds. Aalders, ha, 6.30 ds.
Wattel, Hoofddorp, ha.

Remonstr. Gem. geen dienst
Rk Kerk zat 7, zo. 9.30 en 11.30.

ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk
Mar. Pres. zat. 7, zo. 9 en 11;

Petrus-B. zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.

RIJNSATERWOUDE: Herv. Gem. 9.30
ds. Bronsgeest, Leiden, 7 ds. v.d. Kamp.
Chr. Geref. K. 9.30 leesdienst, 2.15 ds.

RIJNSBURG: Herv. Gem. Laurentius-
kerk 9.30 ds. Romein, R.dam, jeugd
dienst, 5 ds. Smaling;

Bethelkerk 9.30 ds. Smaling. Camping
'Koningshof 10 ds. Damsma.

Geref. Kerk Petrak. 9.30 ds. Cziria, 7 ds.
Snel;

Imm.kerk 9 en 10.30 ds. Snel, 5 ds. Rib-
berink;

Mar.kerk 9.30 ds. Ribberink, 5 ds. Cziria.
Geref. Kerk Vrijg. 10 en 5.15 ds. Grutter.
Chr. Geref. K. 9.30 (ha) en 5 ds. v. Sorge.
Evang. Christengem. (aula mavo) 10 br.
De Jong, Denekamp.

Rk Kerk zat. 7, zo. 10.30.

RIJPWETERING: Rk Kerk zat 7, zo. 9
en 10.30.

SASSENHEIM: Herv. Gem. 9 en 10.30

ds. Koldewyn, De Kaag, 7 hr. J. Koele-

man. jeugddienst, mmv jongerenkoor.

Geref. Kerk 9.30 ds. Ferwerda.

Chr. Geref. K. 10 ouderling A. van Hete-

ren, 7 ds. Peels, Zoetermeer.

Ned. Prot. Bond (Jul.laan 17) geen

TER AAR: Herv. Gem. 9.30 ka'nd. De
Reuver, Nieuwerkerk aan de IJssel, 6.30
ds. Romein, R.dam.

Geref. Kerk 9.30 kand. v. Wallinga,
L.dorp, 6.30 ds. Elderman, Bodegraven.
Rk Kerk Aardam zo. 9 en 12;
kerk Langeraar zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.

VALKENBURG: Herv. Gem. 10 ds.
Vermeulen, 6.30 prof. dr. v.d. Beek.
Geref. Kerk 9.30 en 6.30 (jeugd-zang-
dienst mmv Petra-gospelkoor Leiden)
ds. Oegema.

Vliegkamp Valkenburg: zie Katwijk aan

Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11.

VOORSCHOTEN: Herv. Gem. -Dorps
kerk 10 ds. v.d. Schoot, ha;
De Ontmoeting (Noordhofland) 9.30 ds.
Huyser, Hardenberg;

Hulp en Heil (Schakenbosch) 10 dr. Ver-
heule, zangdienst.

Herv. evang. op geref. grondslag (Lucas-
college, Beeth.laan) 9.30 kand. v. Vrees
wijk, Zoetermeer, 7 ds. Schaap, Arne-
muiden.

Geref. Kerk 9.30 (ha) en 7 ds. De Zwart.
Geref. K. Vrijg. (Bachlaan) 10 en 5 ds.
Blokland.

Aulagemeenschap Noordhofland 10.30
informele dienst.

Rk Kerk Laur.kerk zat. 7, zo. 11.30;

M. Godskerk. zat. 7, zo. 10.

Kerk van Engeland (British school in

WADDINXVEEN: Herv. Gem. Brugk.
9.30 ds. Roetman, 5 ds. Maasland;
Hoeksteen 9.30 ds. Goossen, 6.30 ds.
Roetman;

Bethelk. 9.30 hr. L. D. Burger, 5 ds.
Goossen;

Imm.kerk 9.30 ds. H. J. van der Steen, 7

WASSENAAR: Herv. Gem. Dorpsk. 10
ds. Steenstra, 4.30 ds. Wolters;

Kievietk. 10 dr. v. Bruggen;

Messiask. 10 ds. v. Waasbergen;
Dorpscentrum 9.30 ds. v.d. Hoef, Bode
graven.

.Geref. Kerk Zijllaan 10 en 7 ds. v.d.
Woude:

Zuid (Bloemcamplaan) 10 dr. v.d.
Kamp, ha.

Ned. Prot. Bond (Kerkdam) 10.30 drs.
M. Roos.

Geref. Kerk 9.30 ds. Jaspers Focks, 6.30
ds. Aalders.

Rk Kerk zat. 7; zo. 10.

ZEVENHOVEN: Herv. Gem. 9.30 kand.
J. Boer, Nieuwveen.

Geref. Kerk 9.30 ds. Verdoorn, Wadd-
.veen, 7 ds. Dronkert, Gouda.

ZOETERWOUDE: Herv. Gem. 10 ds.
Wolthaus.

Rk Kerk St. Jan zat. 7.30, zo. 9.30;
Chr. Dienaark. zat 7, zo. 10;
Meerburgkerk H. Rijndijk zat. 7, zo. 9.30

ZWAMMERDAM: Herv. Gem. 9.30 en
6 30 ds. Eysenga.

Geref. Kerk 9.30 en 6.30 ds. Buikema,

Aalbers zijn verhaal in deze afleve
ring, "haalt van alles overhoop".

Veel mis

Het deel Gelderland van deze
uitgave van J. H. Kok in Kampen
(onder auspiciën van de commissie
Herdenkingen 1834-1886-1892 van
de Gereformeerde Kerken in Ne
derland) bevat weer een schat van
historische informatie en illustra
tie.

Ter verduidelijking eerst even
dit: de Gereformeerde Kerken in
Nederland zijn in 1892 ontstaan
door het samengaan van kerken uit
de Afscheiding van 1834 en de
Doleantie van 1886. Afscheiding en
Doleantie - waaraan de namen
van respectievelijk ds. Hendrik de
Cock en dr. Abraham Kuyper on
losmakelijk zijn verbonden - zijn
twee bewegingen van rechtzinni-
gen die buiten de toenmalige Her
vormde Kerk kwamen te staan.

Begon de Afscheiding in het ho
ge Noorden (Ulrum), voor de ba
kermat van de Doleantie moet men
naar Gelderland. Niét naar Amster
dam dus, zoals velen denken, al
gingen van de hoofdstad des lands
wel sterke impulsen uit om te ko
men tot een 'Reformatie der Ker
ken' (titel van een geschrift van
Kuyper, aangeboden op Luthers
vierde eeuwfeest in 1883).

Voorthuizen werd de moederge
meente van de Doleantie, Koot
wijk de gemeente waar de eerste
Doleantie-predikant werd beves
tigd. Dat was wel spectaculair voor
een gebied waar mensen woonden
die niet graag wilden opvallen. De
Veluwnaar behoorde gewoon tot
de hervormde volkskerk en dacht
niet aan afscheiding. In de kerk
was er wel veel mis, maar dat
moest van binnenuit worden ge
corrigeerd. Men wilde de Hervorm-
de Kerk herstellen, zich er niet van
afscheiden, maar juist diegenen af
scheiden die met hun verlichte le
ringen de reformatorische kerk on
dermijnden.

Het liep allemaal anders dan de
klagenden (dolerenden) voor ogen
stond. Op een paar lidmaten na zijn
Voorthuizen en Kootwijk geheel
met de Doleantie meegegaan. "Het 1
kostte daar méér om in de veroor
deelde (hervormde) kerk te blijven
dan te doleren", schrijft P. L.
Schram.

Leider van de tegenbeweging
was de schoolmeester G. van Goor.
Hij heeft het moeilijk gehad. De
Voorthuizer predikant W. van den
Bergh - die plaatselijk een groot
geestelijk gezag had - zei hem en
kele maanden voordat de 'gehoor
zaamheid' aan de hervormde syno
de werd opgezegd, dat hij tegen de
wil van Christus-Koning handelde
als hij het 'synodaal genootschap'
(Hervormde Kerk) trouw bleef.
Maar Van Goor bleef zich als een
der weinigen verzetten.

"De vroomheid van de afgeschei
den predikant en zijn kerkeraad
vertoonde dezelfde trekken als nu
nog de Gereformeerde Bond in de
Hervormde Kerk, die enkele tien
tallen jaren later werd opgericht".
Zij verlangden het erfgoed der va
deren te bewaren, waren strijdbaar
en hadden een sterk besef van ei
gen gelijk.

Overigens is het verzet van men
sen als Van Goor niet zonder resul

taat gebleven. Zowel in Voorthui
zen als in Kootwijk wist zich een
hervormde gemeente te handha
ven. Beide behoren nu tot de rich
ting van de Gereformeerde Bond,
al is er in Voorthuizen, als gevolg
van de uitbreiding van het dorp
met veel mensen van buitenaf, ook
een andersgeaarde hervormde

Samenstelling
van deze pagina:

S. J. de Groot

deelgemeente (met zelfs een vrou
welijke predikant) van de grond
gekomen.

Kuyper

De aflevering Gelderland zou
niet volledig zijn als ze ook niet de
schijnwerper richtte op het Betuw-
se dorp Beesd. Daar staat in de her
vormde kerk de originele preek
stoel waar Abraham Kuyper in

1863 door zijn vader tot predikant
werd bevestigd.

Kuyper was in die dagen nog
'modern', vertelt D. van Swig-
chem. "In de leer én - voor die tijd
- ook in het leven. Zo liet hij af
kondigen. dat er voor de jeugd op

dolerendenhun godsdienstoefenin-

zondagmiddag een ijsfeest zou zijn
in de pastorietuin".

De vrome vrouw Pietje Baltus
had over dit alles heel andere op
vattingen. Zij maakte op Kuyper,
bij zijn bezoeken aan het diaconie
huis, diepe indruk. De gesprekken

met Pietje veranderden hem gron
dig. In Beesd, waar Kuyper op 4
september 1864 zijn zoon doopte,
klonk voor het eerst van de kansel
een taal die zo kenmerkend voor
de dolerende kerken zou worden:
principieel belijnd, kloek en
strijdvaardig.

In 1867 nam Kuyper een beroep
naar Utrecht aan. Beesd rouwde er
niet om. Dominee was immers zo
anders geworden dan men zich
had voorgesteld. Toen twintig jaar
later overal dolerende gemeenten
ontstonden, waren daarvoor in
Beesd geen mensen te vinden. De
weinige gereformeerden gingen
tien kilometer verderop ter kerke.

"Tussen de Gelderse rivieren
hebben de gereformeerde stromen
nooit vlot willen vloeien", stelt een
van de schrijvers vast. In een ge
bied van 25 bij 70 kilometer vindt
men na 150 jaar afscheiding 13
plaatselijke kerken met ongeveer
7000 zielen.

"Gelderland", zo concludeert H.
C. Endedijk, "kent niet alleen een
rijk gevarieerd natuurschoon maar

ook een onderling nogal verschil
lend religieus levensgevoel". De
Veluwe, de Betuwe, het rivierenge
bied, de steden, de Achterhoek, al
le vertonen ze naast het gemeen
schappelijke ook typische geeste
lijke trekken. Toch is er door immi
gratie en verstedelijking steeds
minder sprake van een eigen
volkskarakter. "Er gaat veel karak
teristieks verloren".

Bepaalde bevolkingsgroepen
dragen nog steeds het stempel van
'piëtistische, bevindelijke vroom
heid'. Maar men onderscheide
goed. "Solidariteitsbesef, beginsel
vastheid en eerbied voor Gods
Woord", schrijft Endedijk,"mag
men niet verwarren met conserva
tisme en ziekelijk voorzienigheids-
geloof'.

Volgens het gereformeerde Jaar
boek 1985 heeft Gelderland 75
plaatselijke gereformeerde kerken
met 99 gemeentepredikanten en 32
andere dienstdoende predikanten.
Het aantal zielen beweegt zich
rond de 100.000 en het aantal belij
dende leden rond de 60.000.

t Oude Wetering. Een van de
(foto Wim Dijkman)

OUDE WETERING - Vandaag is
de algemene vergadering van be
stuur van de Remonstrantse Broe
derschap in Oude Wetering bijeen.
In dit dorp vindt men een van de
oudste remonstrantse gemeenten
van ons land. Een kleine maar zeer
levendige gemeente, waarvan me
vrouw A. Went-van der Vring te
Bloemendaal sinds 1981 pfedikant
is.

Er wordt op de algemene verga
dering afscheid genomen van de
voorzitter van de 'Commissie tot
de Zaken' (bestuur) van de Broe
derschap, mevrouw Lideke in 't
Veld, die zes jaar deze functie heeft
vervuld. Zij draagt het voorzitter
schap nu over aan de heer Th. Har-
teveld, oud-voorzitter van de re
monstrantse kerkeraad in Utrecht.

Een belangrijk punt voor de hele
Broederschap is het voorstel om
het gesprek over de naam van dit
kerkgenootschap te openen. Re
den is dat sommigen van het
woord 'broederschap' af willen. In
opdracht van de algemene verga
dering van 1984 heeft een studie
commissie hierover een rapport
uitgebracht.

Het bestuur leidt uit dit rapport
af, dat vele leden nog zeer gehecht
zijn aan de oude naam. "Voor velen
is de naam 'Remonstrantse Broe
derschap' wel degelijk een uit
drukking van een geloofsgemeen
schap van mannen én vrouwen".
Maar het bestuur wil het gevoel
van 'een wellicht groeiende min
derheid' ernstig nemen, die zich
niet meer kan herkennen in deze
naam als aanduiding van een ge
loofsgemeenschap die op gelijk
waardige wijze mannen en vrou
wen omvat. Een andere overwe
ging is, dat voor de buitenwereld
het woord 'broederschap' een
blokkerende werking zou kunnen
hebben.

Het voorstel aan de algemene
vergadering is om voor het gesprek
hierover veel tijd te nemen. Men
wil de discussie pas echt beginnen
als de nieuwe kerkorde van de
Broederschap is aanvaard.

Nog een ander punt: het bestuur
van de Broederschap heeft onlangs
een gesprek gehad met het bestuur
van de hervormde synode naar
aanleiding van het samen-op-weg
gaan van hervormden en gerefor

meerden in dit land. De algemene
vergadering wordt voorgesteld, bij
dit proces de status van 'waarne
mer' te aanvaarden, zoals ook de
evangelisch-luthersen doen.

De algemene vergadering wordt
vandaag gehouden in het restau
rant 'De Woelige Baren'. Op het
programma staat uiteraard ook een
bezoek aan de gerestaureerde re
monstrantse kerk.

Mevrouw In 't Veld (remonstranten):

Kerk 9zo concreet mogelijk9

OUDE WETERING - "Er bestaat
bij mij geen enkele twijfel of wij als
kerk uitspraken moeten doen over
situaties waarin de waardigheid en
het leven van de mens op het spel
staan. Die uitspraken moeten zo
concreet mogelijk zijn. Aan alge
mene uitspraken heeft niemand
iets. Maar er is wel een grens aan
het kerkelijk spreken. Die ligt daar
waar politieke inzichten over mid
delen en methoden ons te zeer ver
delen om een uitspraak met over
tuigende meerderheid te kunnen
doen".

Dat zei mevrouw A. in 't Veld
vanmorgen in Oude Wetering in
haar afscheidswoord als voorzitter
van de 'Commissie tot de Zaken'
(dagelijks bestuur) van de Remon
strantse Broederschap. Zij is zes
jaar voorzitter geweest.

Die periode was voor de Broe
derschap niet gemakkelijk, conclu
deerde mevrouw In 't Veld. De
steun van het bestuur aan de actie
van het Interkerkelijk Vredesbe

raad tot verwijdering van alle kern
wapens van Nederlands grondge
bied bracht onrust. Toch is er iets
vruchtbaars uit gekomen. "Wij
hebben een beetje geleerd, vanuit
onze geloofsbeleving en vanuit
evangelische nojies elkaar te bena
deren en te begrijpen. Er is ook
meer aandacht gegroeid voor de
emotionele en intuïtieve kanten
van de geloofsbeleving".

Met betrekking tot de geringe
werfkracht van de Broederschap
zei de scheidende voorzitter, dat de
drempel van het instituut 'kerk'
waarschijnlijk om allerlei redenen
te hoog is geworden. "Lid worden
is een grote stap en maatschappe
lijk niet interessant meer. Het aan
tal mogelijkheden voor geestelijke
en maatschappelijke activiteit is zo
groot geworden, dat de kerk op de
'supermarkt van geestelijke goede
ren' (Dorothee Sölle) moet mee
concurreren, terwijl ze door haar
historie en organisatie niet de aan
trekkelijkste vorm meer is".