D'66 veert op:
nieuw gezicht
of restauratie?
Griekenland in
de ban van het
politiek debat
'Zwart' niet welkom in .blanke Zuidafrikaanse kerk
De opkomst, val en wederopstanding van Hans van Mierlo
VRIJDAG 31 MEI 1985
PAGINA 11
Hans van Mierlo, indertijd redacteur opiniepagina van het (Amsterdamse dagblad) Alge
meen Handelsblad, was in 1966 een van de ondertekenaars van het 'Appèl aan iedere
Nederlander die verontrust is over de ernstige devaluatie van onze democratie'. Dat pam
flet, voor een gulden verkrijgbaar in de meeste boekhandels, was een reactie op de
groeiende onvrede over de regentenmentaliteit die de politiek in die jaren beheerste.
Maar liefst 12.000 exemplaren werden ervan verkocht, waarop vervolgens ruim 2.500
kopers lieten blijken dat zij met de inhoud konden instemmen. De nieuwe partij behaalde
bij de verkiezingen van 1967 zeven kamerzetels. Zij koos voor de oppositie tegenover het
centrum-rechtse kabinet-De Jong.
De Democraten waren niet de enigen die uiting gaven aan de tijdgeest van de jaren '60.
Binnen de PvdA ontstond Nieuw-Links, dat met de publikatie 'Tien over Rood' streefde
naar vernieuwing binnen de socialistische gelederen. De christen-radicalen traden uit
(vooral) de KVP en vormden de onafhankelijke groep-Aarden. Hieruit ontstond de PPR.
D'66, in de pers omschreven als 'Boerenpartij voor intellectuelen', kwam met een enkele
ideeën die de politiek doorzichtig moesten maken voor de grote massa: een gekozen minis
ter-president, het districtenstelsel bij algemene verkiezingen, benoeming van de burge
meester op voordracht van de gemeenteraad en afschaffing van de Eerste Kamer.
Ontploffen
De nieuwe partij kondigde aan zichzelf te willen opheffen indien dat zou leiden tot de
gewenste vernieuwing van het politieke bestel. De bestaande partyen moeten maar 'ont
ploffen', zei Van Mierlo in februari 1967. In 1970 volgde een tweede 'historische' uitspraak.
In een discussie met de toenmalige WD-leider Geertsema gaf de Democraat toe 'met het
pistool op de borst' de kant van de PvdA te zullen kiezen.
Met deze opmerking - door de WD gewiekst uitgebuit - begon de geleidelijke afkal
ving van D'66. Bij de kamerverkiezingen van dat jaar steeg het aantal zetels nog van zeven
naar elf, maar dat was veel minder dan waarop de partij had gerekend. Toch zochten
PvdA, PPR en D'66 nog naar mogelijkheden tot samenwerking in een progressieve con
centratie.
In 1972 wist het partijbestuur van D'66 slechts met moeite de samenwerking met PvdA
en PPR in stand te houden, nadat er grote weerstand was gerezen tegen het sopcialistische
gedachtengoed. Het interne gevecht betekende een grote nederlaag voor Van Mierlo, de
grote voorvechter van wat in de wandeling de Progressieve Volks Partij was gaan heten.
Bij de (onverwachte) verkiezingen van dat jaar werd D'66 gehalveerd. PvdA, WD en PPR
wonnen, dank zij de jonge kiezers die D'66 was kwijtgeraakt.
Als 'bijwagen van de PvdA' trad D'66 niettemin toe tot het kabinet-Den Uyl. De partij
leverde een minister en drie staatssecretarissen. Nadat PvdA en PPR het idee van een
PVP hadden afgewezen, leek de opheffing van D'66 nabij.
Jan Terlouw pleitte begin '73 voor een nieuwe koers. D'66 moest de vierde stroming, het
redelijk alternatief of het links-liberalisme gaan vertolken. „D'66 moet zijn eigen, niet
socialistische progressieve plaats opeisen in het politiek krachtenveld.". Eind 1976 liet hij
weten wel lijsttrekker te willen worden, mits dè partij in drie maanden 1666 nieuwe leden
zou krijgen en er 66.666 handtekeningen zouden worden verzameld.
In 1981 - na vier jaar kabinet-Van Agt/Wiegel - bleek de gematigde aanpak van Terlouw
aan te slaan. Zeventien zetels in de Kamer, en een belangrijke, want verzoenende, rol
binnen het kabinet-Van Agt/Den Uyl: een resultaat waarmee D'66 meer dan tevreden was.
Rompkabinet
Maar de brugfunctie die D'66 zichzelf had toebedacht, viel binnen het jaar in duigen. Van
Agt en Den Uyl bleken niet te kunnen samenwerken. Het kabinet struikelde en D'66
vormde een rompkabinet met het CDA tot in september 1982 nieuwe verkiezingen werden
gehouden.
Na een enorme verkiezingsnederlaag vertrok Jan Terlouw naar het buitenland. De zes
overgebleven Tweede-Kamerleden kwamen onder leiding van Maarten Engwirda. In de
opiniepeilingen zakte de partij naar een nieuw dieptepunt: twee of drie zetels. Bij de
verkiezingen van het Europese Parlement, vooijaar 1984, verdween de partij uit Straats
burg. De stemming in de verschillende afdelingen in het land zakte onder nul. „Als de
partij landelijk in de goot ligt, waarom zouden wij er dan nog iets aan doen", was een
uitspraak die de sfeer treffende typeerde.
In januari van dit jaar begon de stemming om te slaap. Tijdens een druk bezochte
bijeenkomst hield de eerste leider van D'66, Hans van Mierlo, een bevlogen toespraak. Hij
zei dat de partij moest terugkeren naar de oude uitgangspunten. De geloofwaardigheid
moest worden hersteld. D'66 lijkt inmiddels een nieuwe periode in te gaan.
DEN HAAG - Het lijkt er
sterk op dat de wederop-
komst van D'66 in handen
komt te liggen van de eerste
leider van de partij: Hans van
Mierlo. Volgende maand zul
len hij en enkele andere voor
aanstaande partijleden hun
'Politieke Boodschap' publi
ceren. Deze nieuwe positie
bepaling, een soort geloofs
belijdenis, moet duidelijk
maken waarom D'66 (nog)
bestaat; bovendien moet er
uit blijken op welke manier
de boodschappers politiek
willen bedrijven.
door
Louis Burgers en
Erik van Venetië
Met de hernieuwde inzet van
Van Mierlo lijkt de moedelooos-
heid in de partij plaats te*maken
voor hoop en vertrouwen. Het
aantal nieuwe leden overtreft
sinds enkele maanden weer
ruimschoots het aantal opzeg
gers.
Wordt de partij eindelijk vol
wassen? Gaat zij met frisse
ideeën de verkiezingen in of is er
sprake van een zorgvuldige res
tauratie van een vervallen bouw-
werk?De vooroordelen over D'66
zijn genoegzaam bekend: de par
tij die zich politiek onvoldoende
profileert, met alle winden mee-
waait, een vlees-noch-vis-partij.
De aanhang zou tot de jonge,
goedbetaalde elite behoren die
zich bij voorkeur voortbeweegt
in degelijke, dure auto's van
Zweedse makelij. In elk geval
blijken de etiketten links-libe
raal, burgerlijk-radicaal of vrij
zinnig-democratisch niet te
hechten.
Iemand die het beeld van de
partij en de kiezers haarscherp
kan tekenen, is prof. dr. Jan Gla
stra van Loon, een van de 'oude
getrouwen': „De partij is nu bij
na twintig jaar oud, en dan is de
pubertijd wel zo'n beetje voorbij.
Vandaar dat we ons nu niet meer
zo druk maken over die identi
teit. Over die etiketten hoor ik
niemand meer".
Glastra van Loon is sinds 1972
lid van D'66 (hij heeft de geboor
te in 1966 dus niet als lid meege
maakt), in het kabinet-Den Uyl
was hij staatssecretaris van justi
tie totdat hij ruzie kreeg met
'zijn' minister Van Agt. Hij heeft
nu een zetel in de Eerste Kamer
en is verder hoogleraar rechtsfi
losofie aan de Universiteit van
Amsterdam.
Over het beeld van de D'66'er
zegt hij: „Inderdaad verdienen
nogal wat leden anderhalf tot
twee maal het modale inkomen.
De echte topinkomens zijn
slecht vertegenwoordigd. De
D'66'er staat open voor dingen
Glastra van Loon, een van de
schrijvers, laat over de inhoud
echter niets los. Wel wil hij kwijt
dat de boodschap beleidsvoor
stellen bevat over concrete poli
tieke zaken en geen vaag filoso
fisch verhaal. „Het stuk vertolkt
alles wat hevig bij ons leeft", al
dus de D'66-senator.
Opmerkelijk is dat de frisse
wind die D'66 weer nieuw élan
moet geven, afkomstig is uit de
hoek van de Eerste-Kamerfrac-
tie, waarin bijna uitsluitend 'ou
de getrouwen' zitten, zoals Gla
stra van Loon, Van Mierlo, Nuis
en Vis. Zijn er geen nieuwe, jon
ge partijleden die de lijn voor de
toekomst kunnen uitzetten?
Glastra van Loon: „Ze zijn er
wel, die jonge denktanks, maar
om zo'n boodschap te maken,
moet je de partij goed kennen en
de partij moet jou ook kennen.
Dan kom je uit bij de Eerste-Ka-
merfractie waar toevallig alle ou
de rotten bij elkaar zitten".
Vonkjes
Glastra van Loon. (foto gpdi yan Mierlo.
(foto gpd) Enpwirda.
die hij zelf nog niet heeft be
dacht. Bovendien heeft hij de fi
nanciële ruimte om zich ook zor
gen te maken over de toekomst,
over het leven van de volgende
generaties. D'66'ers beseffen dat
anderen het rot hebben en ze
zouden zich niet happy voelen
als ze dat niet zouden kunnen
verbeteren. Dat is een impuls
voor de wil om te vernieuwen".
Saab-rijder
De huidige fractievoorzitter
van D'66 in de Tweede Kamer,
Maarten Engwirda, weigert, hoe
wel zelf Saab-rijder, het stereoty
pe beeld van de D'66'er te beves
tigen.
„Okee, in onze partij is het per
centage tweeverdieners en hoog
opgeleiden hoger dan gemid
deld. Maar je zou ons net zo goed
de partij van de alleenstaanden
kunnen noemen".
Engwirda wil de leden niet in
delen in een bepaalde inkomens
groep. hij lijkt bang voor een eti
ket. Hij stapt (dan ook) gauw
over op de 'filosofie', de typische
D'66-ideeën waar Democraten zo
graag over praten: „Wat centraal
staat, is de solidariteitsgedachte.
Als wij in de Tweede Kamer een
voorstel steunen waarin de las
ten eerlijk worden verdeeld, krij
gen we nooit telefoontjes van bo
ze leden".
„D'66 is een hervormingspar
tij. Wij handelen niet vanuit een
oude ideologie, zoals het socialis
me van de PvdA en het liberalis
me van de WD. Wij kijken naar
de toekomst. Dat lijkt natuurlijk
een gemeenplaats, maar wij zijn,
anders dan de grote partijen, niet
belast met de bagage uit het
verleden".
Het individu als hoeksteen van
de samenleving, de opkomst van
de informatica en een schoon mi
lieu. Dat zijn volgens D'66 de
drie belangrijkste thema's in de
toekomst, die de Democraten
willen bevorderen. Daarbij gaat
de hoop automatisch uit naar de
jongeren. Op dit punt aangeland
begint menige partij prominent
te glimmen van trots. De D'66-
jongerenorganisatie (de Jonge
Democraten) wist binnen een
jaar te groeien tot bijna duizend
leden.
Volgens Glastra van Loon is
D'66 vooral aantrekkelijk voor
de jongeren uit de WD. „Wij de
len de onvrede met hen over het
slecht werkende politieke sys
teem. De komst van Nijpels als
nieuwe WD-leider was aanvan
kelijk aantrekkelijk voor jonge
ren. Maar het Nijpels-effect is nu
voorbij. Die frissigheid van de
WD voor jonge kiezers is er af'.
Regeren
partij duidelijk. Er zijn drie grote
- PvdA, CDA en WD. Engwirda:
„We staan het dichtst bij de
PvdA, vooral op sociaal-econo
misch terrein. Ook omdat de par
tij zich de laatste tijd steeds rede
lijker is gaan opstellen. Alleen
over het plaatsen van kernwa
pens verschillen we van me
ning".
Regeringssamenwerking met
het CDA ziet Engwirda voorlo
pig niet voor zich. „Op punten
als het gezinsdenken, de eutha
nasie en de abortus zijn we ver
van de christen-democraten ver
wijderd. Op andere punten staan
we weer ver af van de WD, voor
al als het gaat om de sociaal-eco
nomische problematiek, kernwa
pens en kernenergie". Daarbij
blijft hij herhalen dat hij grote
weerstanden heeft tegen het hui
dige kabinetsbeleid.
Voordat D'66 zich met toekom
stige regeringsverantwoordelijk
heid zal kunnen bezighouden,
zullen nog twee wezenlijke za
ken intern moeten worden gere
geld: het programma en de lijst
trekker. De aanzet tot het verkie
zingsprogramma wordt gegeven
op het partijcongres halverwege
volgende maand. De zeskoppige
fractie van D'66 in de Eerste Ka
mer presenteert dan haar Politie
ke Boodschap die aan alle ondui
delijkheid rondom de partij een
eind moet maken.
"Overal binnen de partij sprin
gen vonkjes over", zoals Glastra
van Loon de sfeer van hoop en
vertrouwen in de nabije toe
komst typeert. „Maar wat we no
dig hebben is een aansprekende
lijsttrekker die de vonkjes bun
delt".
Van Mierlo en Terlouw waren
succesvolle lijsttrekkers. Maar
de huidige fractievoorzitter in de
Tweede Kamer, Engwirda, is
niet de aangewezen figuur om
die traditie voort te zetten, omdat
hij geen charisma heeft. Stem
men uit de afdelingen spreken
voor zich. Een plaatselijk lid in
Noord-Holland verwoordde het
als volgt: „Van Mierlo heeft het,
Terlouw had het, Engwirda heeft
het niet". Vorige maand nog
deed een Gronings lid een scher
pe aanval op Engwirda. Zijn
boodschap was duidelijk: Eng
wirda moet opstappen.
De meeste Democraten zien
nog maar één man die de partij
weer uit het dal kan slepen: Hans
van Mierlo, de brenger van de
goede boodschap. Zijn weige
ring om secretaris te worden van
de West-Europese Unie (een Eu
ropese politiek overleg) is in dit
verband veelbetekenend. On
danks zijn afwachtende houding
stevent de gegroefde senator met
rasse schreden op het lijsttrek
kerschap af. Zijn optreden hal
verwege deze maand in het Frie
se Opeinde zou wel eens de aan
zet kunnen zijn geweest voor zijn
definitieve come-back. Bij die
gelegenheid sloot hij, in de voor
hem zo kenmerkende vage be
woordingen, zijn kandidatuur
voor het lijsttrekkerschap niet
langer uit. Iedere D'66'er ver
wacht dan ook dat Van Mierlo
'ja' zegt wanneer de partij hem
vraagt.
ATHENE - Griekenland heeft
zich opgedeeld tussen de zon en de
tor, die zondag aanstaande bij de
parlementsverkiezingen uitvech
ten wie aan de macht blijft, respec
tievelijk komt. De zon is het em
bleem van de socialistische rege
ringspartij Pasok, en de tor dat van
de rechtse oppositiepartij Nieuwe
Democratie. Het land moet kiezen
tussen het groen van Pasok en het
blauw van de ND. Natuurlijk is er
ook nog het rood van de twee com
munistische partijen, maar die
doen aan de opdeling niet mee. In
tegendeel, ze verzetten zich tegen
het alternatief Pasok of rechts.
„Dat moeten anarchisten zijn",
zei mijn taxichauffeur zaterdag
avond bij de aanblik van een au
tootje in Athene waaruit aan de ene
kant een vlag met een zon was ge
stoken en aan de andere kant een
vlag met een tor. Het autootje -
van een verschillend denkend
echtpaar? leverde inderdaad een
vreemd effect op tussen de vele an
dere die zich, met uitgestoken zon
of tor, toeterend repten naar Athe
ne's Omoniaplein, oftewel Plein
van de Eenheid, dat deze dagen
zijn naam geen eer aandoet. Het
was elf uur in de avond en zojuist
was de televisie-uitzending afgelo
pen van de grootscheepse socialis
tische meeting in Thessaloniki, de
hoofdstad van het Noorden, waar
bij premier Andreas Papandreou
„nog minstens twee perioden van
vier jaar" in het vooruitzicht had
gesteld.
Het was, voor de zoveelste keer,
een demonstratie „zonder prece
dent in de geschiedenis", zoals Pa
pandreou uitriep, en waarschijn
lijk had hij wel gelijk. Elke nieuwe
verkiezingsmeeting in Grieken
land lijkt grotere menigtes te trek
ken dan de vorige, en dat is nu al zo
sinds de val van de dictatuur in
1974. Het geldt niet alleen voor de
socialisten, maar ook voor de
rechtse partij, en onafhankelijk
van de vraag wie er aan de macht
Je kunt je in gemoede afvragen:
waar komen al die Grieken van
daan? In aanmerking genomen dat
het bevolkingscijfer nauwelijks
toeneemt, en dat er toch ook nog
de nodige miljoenen thuis moeten
blijven om naar de uitzending te
kijken die de televisie ervan
maakt. Naar die meetings stromen
steeds meer mensen om die tv-kij-
ker ervan te overtuigen hoe succes
vol zij zijn geweest. Een deel van
de oplossing wordt gevormd door
het verschijnsel dat steeds meer
van bussen gebruik wordt ge
maakt, zodat die meetings steeds
landelijker worden, minder plaat
selijk.
Massa-betoging
In Thessaloniki had Kimonos
Koulouris, directeur-generaal voor
sportzaken, de man die bij de Pa
sok de meetings creëert als waren
het kunstwerken, ditmaal gekozen
voor de nieuwe kustweg aan de an
dere kant van de Witte Toren, zo
dat kon worden geregistreerd hoe
de menigte vier kilometer langs de
zee stond. Met het oog hierop werd
voor het eerst ook op helikopters
een beroep gedaan door de televi
sie.
Het was inderdaad indrukwek
kend, maar ND-aanhangers kwa
men meteen met de vraag: waarom
heeft hij de meeting niet laten hou
den op de plek die daarvoor door
de traditie is aangewezen: het Aris-
totelesplein, met de kustboulevard
daarbij, waar de ND-leider Mitsota-
kis vlak tevoren, eveneens door de
televisie vertoond, een menigte
had toegesproken die ook al weer
alle records had geslagen? Dan had
men het aantal honderdduizenden
kunnen vergelijken. Nu tasten we
in het duister wat de opkomst be
treft.
De Pasok-mensen van hun kant
zeggen dan weer: we hebben iets
aangedurfd waar de ND voor te
rugdeinsde. Wie de 'Boulevard van
de overwinning' - zo heet die nieu
we kustboulevard - weet te vullen,
wint te verkiezingen.
door
Frans van Hasselt
Aan zulke dingen wilde men
lucht geven in Athene na elf uur in
de avond op het Omoniaplein, elke
nacht een gekkenhuis waar de sup
porters van de twee grote partijen
acte de présence geven. De Pasok
en de ND hebben daar allebei hun
hoofdkwartieren in twee oude, bui
ten gebruik gestelde hotels. Niet
vlak tegenover elkaar, want ertus
sen bevindt zich als een soort nie
mandsland het in vrolijk rood en
blauw uitgevoerde hoofdkwartier
van de kleine Euro-communisti
sche partij, die, zoals ze zegt, tegen
de polarisatie van de twee grote
partijen is. Op een belendend
kruispunt is dan nog het centrum
van de Moskou-trouwe communis
tische partij, die zich ook buiten de
titanenstrijd houdt en alleen maar
hoopt dat de Pasok zondag aan
staande geen absolute meerder
heid meer krijgt, zodat zij moet te
rugvallen op samenwerking met
de KKE of althans communisti
sche 'gedoging'.
Voetbal
Op het Plein van de Eenheid
staan elke nacht honderden sup
porters van de ene partij honder
den van de andere te honen en uit
te lachen met steeds weer nieuwe,
soms ter plaatse bedachte kleine
ringen en leuzen. Daartussenin een
flinke politiemacht, in het nie
mandsland dat door de Commu
nistische Partij van het Binnen
land wordt bestreken. Soms waagt
zich een aanhanger van de ene par
tij in het vijandige kamp en dan
ontstaan wat de Grieken 'putjes'
noemen, kleine kluwens van dis
cussie waarin de waaghals van de
tegenpartij een vreemde uitwed
strijd speelt. De hele sfeer doet
trouwens meer aan voetbal dan
aan politiek denken.
Over het plein rijden voortdu
rend toeterende auto's en motor
fietsen met luid fladderende vlag
gen en met elkaar uitlachende
chauffeurs en chauffeuzes. Overal
worden 'koulouria's' verkocht, de
verse ronde broodjes met maan
zaad en omstreeks een uur komen
de eerste kranten op het plein met
meldingen over weer nieuwe 'aard
bevingen', dat wil zeggen geslaag
de meetings elders in het land, die
de avond tevoren hebben plaatsge
vonden of de komende avond zul
len geschieden. Want of iets in het
verleden of in de toekomst ge
beurt, is niet opportuun voor de
Grieken. De verkiezingen zijn gis
teren al beslist, zo roepen de kran
ten van beide zijden, in Thessaloni
ki waar Papandreou, of in Jannina
waar Mitsotakis heeft gesproken.
Eigenlijk hoeven ze helemaal niet
meer te worden gehouden.
De late toeristen die op het plein
rondlopen zijn verrukt. Waar el
ders vind je nog zoveel belangstel
ling voor verkiezingen, zo'n goed
lachse en feestelijke atmosfeer? In
de rest van Europa kniest het elec
torale publiek thuis bij de televisie
of hoogstens in kleine zaaltjes waar
sprekers zich vertonen die hopen
dat het althans half gevuld zal zijn.
De kerkeraad van de Neder-
duits-gereformeerde kerk van
Pietersburg-noord in Transvaal
heeft in het diepste geheim be
sloten, de politie te hulp te roe-
'pen als zwarten een dienst van
deze blanke gemeente bijwonen
en het verzoek om zich te verwij
deren negeren. Enige tijd gele
den had de predikant al vanaf de
preekstoel aangekondigd, de
dienst onmiddellijk te zullen
beëindigen als zwarten in de
kerkbanken zouden plaats ne-
De kwestie is in een stroom
versnelling geraakt toen vijf
zwarte studenten een dienst bij
woonden van de kerk in Pieters
burg-centrum zonder dat iemand
daartegen in het openbaar be
zwaar maakte. Het besluit van de
kerkeraad-noord zal zondag ter
goedkeuring aan de gemeente
worden voorgelegd.
De secretaris van de synode
van de Nederduits-gereformeer-
de Kerk van noordelijk Trans
vaal, professor Johan Heyns van
de universiteit in Pretoria, ver
klaarde gisteren, dat dit kerke-
raadsbesluit een inbreuk is op
het synodebesluit dat afziet van
rassendiscriminatie in de kerk.
Hij heeft de kerk om opheldering
gevraagd.
Officieel voert de Nederduits-
gereformeerde Kerk een politiek
van 'de open deur', zei professor
Heijns. Het wordt aan de plaatse
lijke gemeenten overgelaten, die
in praktijk te brengen. Het vra
gen om hulp van de politie vond
hij 'in strijd met het wezen van
de kerk'. "De kerk moet pasto
raal te werk gaan. Deze mensen
beseffen niet, welke schade zij de
kerk toebrengen".
Erkenning. De tweede voor
zitter van de Zuidafrikaanse
Raad van Kerken, dr. Allan Boe
sak, sprak zich bij terugkeer van
een bezoek aan Zambia uit voor
nauwere banden tussen de Zuid
afrikaanse kerken en de bevrij
dingsbeweging African National
Congress (ANC). "De erkenning
van het ANC als realiteit is een
voorwaarde voor elk serieus ge-
sDrek over de toekomst van
Zuid-Afrika", zei Boesak, die in
Zambia besprekingen heeft ge
voerd met president Kaunda en
ANC-leider Oliver Tambo.
Boesak blijft het gebruik van
geweld afwijzen. "Over de toe
passing van geweld moet de kerk
rustig en open met het ANC
spreken, met als doel dat deze or
ganisatie tot haar oorspronkelij
ke principe van geweldloosheid
terugkeert".
Aandelen. Vijftig protestant
se kerken en rooms-katholieke
orden en congregaties in de Ver
enigde Staten gaan universitei
ten, gemeentebesturen en de re
geringen van de vijftig staten op
roepen, hun aandelen te verko
pen van twaalf concerns die door
investeringen in Zuid-Afrika het
apartheidssysteem in stand hou
den. Tot de concerns behoren de
oliemaatschappijen Chevron,
Mobil en Texaco, de autofabrie-
ken Förd en General Motors en
bedrijven die elektronische ap
paratuur maken zoals General
Electric.
De kerken en orden vragen de
twaalf bedrijven in een gezamen
lijke verklaring, de Zuidafri
kaanse regering te dwingen tot
afschaffing van de apartheid
vóór 1 januari 1987.
Tevreden. Voor het eerst na
vele jaren zijn de Braziliaanse
bisschoppen tevreden over de re
gering. Mede namens zijn colle
ga's ging bisschop Ivo Lorschei-
ter gisteren naar president Jose
Sarney om hem geluk te wensen
met zijn eerste hervormingsplan
nen. In kerkelijke kringen be
staat vooral voldoening over het
wetsontwerp dat stakingen ver
gemakkelijkt en over de landher
vormingsplannen.
In een periode van vijftien jaar
wil de regering een gebied dat
bijna 150 keer zo groot is als Ne
derland verdelen over ruim ze
ven miljoen landloze boeren. Het
plan voorziet in de onteigening
van het niet-produktieve groot
grondbezit.
Lorscheiter ontkende, dat de
Rooms-Katholieke Kerk in Bra
zilië zelf grootgrondbezitter is.
Hij sprak zich persoonlijk uit te
gen de aangekondigde legalise
ring van de communistische par
tijen in het land. Volgens hem
moeten in een democratie linkse
of rechtse groepen die 'extremis
tische ideeën' verdedigen niet
worden gelegaliseerd.
Naar Afrika. De paus hoopt
van 8 tot 19 augustus Afrika te
bezoeken, zo heeft het Vaticaan
vandaag officieel meegedeeld.
Hij gaat naar Togo, Ivoorkust,
Cameroun, de Centraal Afrikaan
se Republiek, Zaïre en Kenya
(sluiting eucharistisch wereld
congres). Op zijn terugweg naar
Rome zal de paus nog een kort
bezoek brengen aan Marokko.
Hervormde Kerk: aangeno
men naar IJmuiden-Oost (zie
kenhuis Velsen) kandidaat me
vrouw M. van Steenbeek
Utrecht, naar Papendrecht (deel
gemeente Bethlehemkerk) J.
Mansvelt Bussum; beroepen te
Soest H. Radstake Heinkens-
zand, te Lienden L. Ruijgrok
Bruchem-Kerkwijk.
Gereformeerde Kerken: be
roepen te Alkmaar F. D. Rooze
Eefde; aangenomen naar Ber-
gum W. A. Andela en mevrouw
M. A. Andela-Hofstede Winsum-
Oosterend (Fr.) - beiden voor
deelwerk.
Nederlands-Gereformeerde
Kerken: aangenomen naar Wa--
penveld L. Blokhuis Schiedam.
- Ds. J. M. van 't Kruis (32),
van 1977 tot 1983 hervormd pre
dikant in Oosternijkerk (Fr.) en
daarna in opleiding bij de zen
ding in Oegstgeest, vertrekt mid
den juli met zijn gezin naar Mid-
den-Sulawesi (het vroegere Cele
bes) om docent te worden aan de
theologische academie van de
Christelijke Kerk en vormings-
en toerustingswerker van deze
kerk. Zijn uitzending is op zon
dag 23 juni om 2 uur in de her
vormde kerk te Vries (Dr.).
Leimuiden. Kerkeraad en
commissie van beheer van de ge
reformeerde kerk van Leimui
den zullen dinsdagavond 4 juni
de gemeentevergadering voor
stellen een nieuwe kerk te gaan
bouwen. Verbouwing van de be
staande kerk met aanbouw van
enkele zalen zou ruim f. 560.000
kosten, en dat vindt het kerkbe-
stuiur niet verantwoord. Het
nieuwe onderdak zal een ont
moetingcentrum moeten zijn
voor alle leeftijden.
Zoeterwoude. Zondag om
half 3 wordt in de hervormde
kerk van Zoeterwoude een
'dorpskerkmiddag' gehouden,
vrij toegankelijk voor iedereen.
Medewerking verlenen de actri
ce Caroline van Oyen en de pia
nist Peter Beyersbergen van He
negouwen.
