Geen harde lijn
tegen Indonesië
'Den Haag is goed, burger is fout'
Unieke speelzak
voor Mobil
MC-card houders.
Van den Broek over executies:
'Zeperd' voor daders
overval op posttrein
Geen 'breed' debat over raketten
Tjeenk Willink hekelt op symposium overheidsvoorlichting
DONDERDAG 30 MEI 1985
3MEEE
DEN HAAG (GPD) - Minister Van den Broek (buitenlandse zaken) vindt een harde
confrontatie met de Indonesische regering niet de juiste weg om de executie van vier
Indonesische communisten te verhinderen. Tijdens een spoeddebat in de Tweede Kamer
verklaarde de bewindsman gisteren dat „alles wat binnen Indonesië wordt ervaren als
het uitoefenen van druk een contra-produktief (tegenwerkend red.) karakter kan heb
ben".
AMSTERDAM (GPD) - De vier
mannen die dinsdagmiddag de
posttrein bij Amsterdam overvie
len hebben bij vergissing een aan
tal zo goed als waardeloze postzak
ken meegenomen. De Amsterdam
se politie trekt uit het onderzoek
de conclusie dat de treinrovers het
op een andere waardevolle partij
post hadden gemunt. Het is zelfs
denkbaar dat de nog voortvluchti
ge mannen per abuis de verkeerde
posttrein hebben overvallen. De
politie wil niet zeggen waarop zij
deze veronderstellingen baseert.
De eerste roofoverval op een Ne
derlandse posttrein zal de PTT een
schadepost van1 hooguit 600 gulden
opleveren. In de postzakken die
werden buitgemaakt zaten twaalf
aangetekende stukken en voor de
rest normale post, zoals brieven en
drukwerk. Hoeveel geld er precies
weg is, is volgens de PTT niet te
zeggen, omdat het postbedrijf
nooit weet hoeveel geld mensen
per brief" versturen. De afzenders
van aangetekende stukken krijgen
per persoon maximaal vijftig gul
den vergoed.
De politie sprak gistermiddag
van 'een zeperd' voor de overval
lers. De buit van het kwartet wordt
door de PTT 'een kat in de zak' ge
noemd.
Gisteravond laat had de politie
nog geen spoor van de overvallers.
Op een crossterrein bij het station
Sloterdijk werden gistermiddag
tien vrijwel lege postzakken ge
vonden, afkomstig uit de posttrein
zouden worden vervoerd. „Bij
voorkeur gebruiken wij voor geld
en kostbaarhedentransporten geen
trein. Een belangrijke reden daar
voor is dat de machinist en de mee
reizende PTT-mensen in de trein
geen beschikking hebben over
communicatiemiddelen". De zegs
man van het postbedrijf wilde niet
ingaan op de vraag of de overvallen
trein veel geld en/of waardepapie
ren vervoerde. De woordvoerder
van de Amsterdamse politie deelde
gisteravond mee dat de PTT wel
degelijk regelmatig 'waardevolle
transporten' verzorgt.
Volgens de bewindsman wordt de
invloed van Nederland in deze
kwestie begrensd door volken
rechtelijke regels en door de ver
houdingen tussen de twee landen.
„Het zal niet gemakkelijk zijn een
geschikt instrument te vinden. Bij
het selecteren van methodes zal de
regering buitengewoon omzichtig
te werk moeten gaan waarbij het
zoeken van de harde conforntatie
niet de meest aangewezen weg
lijkt", aldus de minister.
Van den Broek zou vandaag, na
overleg met minister Schoo (ont
wikkelingssamenwerking) die gis
teren is teruggekeerd van een be
zoek aan Indonesië, de Kamer in
lichten over de stappen die hij zal
nemen tegen de Indonesische re
gering.
Aanleiding tot het spoeddebat,
op voorstel van PvdA-leider Den
Uyl, was de executie van een pro
minente communistische vak
bondsman,Mohammed Munir, vijf
dagen vóór de komst van minister
Schoo in Indonesië. Uit de ge
sprekken die zij had met regerings
functionarissen en ook met presi
dent Soeharto zou zijn gebleken
dat vier andere communistische
voormannen, die evenals Munir al
achttien jaar gevangen worden ge
houden, dreigen te worden terecht
gesteld voor hun aandeel in de
communistische staatsgreep van
1965.
Volgens Van den Broek had de
Indonesische regering al in 1979 te
gen de toenmalige minister Van
der Klaauw gezegd dat de dood
vonnissen van mensen die hadden
toegegeven bij de staatsgreep be
trokken te zijn geweest, niet zou
den worden voltrokken.
ging op die suggesties niet in. Hij
wilde eerst ruggespraak plegen
met zijn collega Schoo.
Schoo zei gisteren na haar aan
komst op Schiphol dat zij er bij
president Soeharto op heeft aange
drongen dat de doodstraf voor de
vier andere leden van de commu
nistische partij niet wordt voltrok
ken. Het zijn Joko Untung, Gatot
Sutaijo, Rustomo en Ruslan Widja-
jasastra. Volgens de bewinds
vrouw zullen zij „wellicht niet wor
den terechtgesteld". Maar het ge
sprek met Soeharto heeft haar die
zekerheid niet gegeven.
Ontwikkelingshulp Weigering
Opgepakte Turk
veelgezochte
terrorist?
ROERMOND (AN>) - Het onder
zoek naar de op 14 mei bij Venlo
aangehouden Turk - in verband
met een vermoedelijke aanslag op
de paus - heeft zich toegespjjst op
de vraag of hij wellicht de veelge
zochte Turkse terrorist Oral Celïk
is. Uit tot nu toe binnengekomen
informatie van buitenlandse poli-
tie-organisaties, die de beschik
king hebben gekregen over een fo
to en andere gegevens van de aan
gehouden man, is echter gebleken
dat hij niet bij hen staat geregis-
teerd. Dit heeft gistermiddag de
Roermondse officier van justitie
mr. L. van der Laan desgevraagd
meegedeeld.
Er was gisteren volgens justitiële
kringen nog geen reactie gekomen
uit Rome. Dinsdag waren foto's en
vingerafdrukken van de aangehou
den man naar Rome gevlogen om
daar onderzocht te worden aange
zien de Romeinse justitie grote be
langstelling heeft voor de aange
houden Turk. Mr. Van der Laan zei
echter deze gegevens niet te kun
nen bevestigen noch te ontkennen.
Volgens hem is tot nu toe in elk
geval geen verzoek van Italiaanse
autoriteiten om rechtshulp dan wel
uitlevering van de arrestant bin
nengekomen.
Woordvoerders van PvdA en
klein links verklaarden dat de ont
wikkelingshulp aan Indonesië
door de gang van zaken rond de
doodvonnissenop op zijn minst on
der druk is komen te staan. Het
valt niet met elkaar te rijmen dat
de in Nederland levende opvattin
gen door Indonesië volstrekt wor
den genegeerd, terwijl volgende
week in Nederland de IGGI-confe-
rentie moet beslissen over de hulp
aan dat land, aldus Pvda, CPN,
D'66, PPR en PSP
PvdA-woordvoerder Knol vond
dat het duidelijk moest zijn dat
verdere executies gevolgen zouden
hebben voor de ontwikkelingsrela
tie. CPN-fractieleidster Brouwer
stelde voor dat ambassadeur Van
Dongen officieel uit Jakarta wordt
teruggeroepen. Het WD-kamerlid
Terpstra drong er 'met klem' op
aan dat de ambassadeur, die in Ne
derland is in verband met de IGGI-
conferentie, naar zijn standplaats
wordt teruggestuurd om daar een
scherp protest te laten horen.
Maar minister Van den Broek
In het gesprek dat de minister la
ter had met Soeharto heeft zij de
geschoktheid van de Nederlandse
regering" tot uiting gebracht.
Bij wijze van reactie op de execu
tie heeft Schoo vervolgens zater
dag geweigerd een memorandum
voor rechtswetenschappelijke sa
menwerking met Indonesië te on
dertekenen.
De executie van Munir heeft vol
gens Schoo geen invloed op de be
trekkingen tussen beide landen.
De hulp aan Indonesië staat niet
ter discussie, zei ze. Het is volgens
Schoo niet te vergelijken met dé
executie van vijftien prominente
Surinamers door het regime van
Bouterse. Het verschil ligt in het
feit dat die vijftien zonder vorm
van proces zijn terechtgesteld, ter
wijl Mohammed Munir wel na een
een proces tot de doodstraf is ver-
oordeeld.Schoo zei verder niet van
plan te zijn de conferentie van de
Intergouvernementele groep voor
Indonesië (IGGI), die 4 en 5 juni in
Amsterdam begint, uit te stellen.
"Dat is technisch onmogelijk en
onverantwoord", zo verkaarde zij.
Politiemensen onderzochten gisteravond bij de Seineweg in Amsterdam de teruggevonden postzakken van de
treinroof. (foto anp>
HENGELO (GPD) - In Hengelo
moeten de tuinen van zo'n 150
woningen en een reeks volkstui
nen worden gesaneerd in ver
band met een te hoog hch-gehal-
te in de voedingsgewassen die
daar worden geteeld. Dit heeft
een in de afgelopen maanden uit
gevoerd onderzoek door de Keu
ringsdienst van Waren naar de
aanwezigheid van het gif in de
gewassen en de bodem uitgewe-
De meeste tuineigenaren voor
zien met hun teelt van groente en
fruit geheel in eigen behoefte.
Sanering van
groot aantal
giftuinen
„Er is dus sprake van een bedrei
ging van de volksgezondheid",
aldus een woordvoerder van de
gemeente Hengelo. De sanering
kost ongeveer 800.000 gulden en
begint vermoedelijk nog dit na
jaar.
De woningen liggen in de
buurt van de vroegere lindaan-
fabriek van Stork Chemie (nu
AKZO), waar van 1948 tot 1954
hch als een bijprodukt van het
landbouwgif lindaan werd gefa
briceerd. Tot de beginjaren '70
lag een overgebleven berg van
4500 ton zuivere hch open en
bloot op het fabrieksterrein. De
uitstoot via de schoorsteen tij
dens de produktie en de wind die
vrij spel had op de berg gif moe
ten de vergiftiging hebben ver
oorzaakt.
OUDEWATER (ANP) - Ter hoogte
van Oudewater ontspoorden gis
termiddag vier wagons van een
olietrein die op weg was van
Schoonebeek naar Pernis. Er werd
flinke schade aangericht. Het trein
verkeer op het traject Gouda-
Utrecht viel uit; passagiers werden
met bussen vervoerd. Ook werd er
bij Woerden een draadbreuk in de
bovenleiding geconstateerd, waar
door het treinverkeer vertraging
opliep. Vandaag zouden de reizi
gers op het drukke traject Gouda-
Woerden nog met bussen worden
vervoerd.
DEN HAAG (GPD) - Een meerderheid van de Eerste
Kamer is tegen het CDA-voorstel om een verdrag met
de Verenigde Staten, waarin de plaatsing van kruisra
ketten in Nederland wordt geregeld, door beide Ka
mers gemeenschappelijk te laten behandelen. Dat
bleek gisteren in de Senaat tijdens de behandeling
van de begrotingen buitenlandse zaken (NAVO) en
defensie.
WD-senator Van der Werff vond het idee, dat dins
dag door zijn partijgenoot-senator Christiaanse werd
gelanceerd, „bijzonder sympathieke kanten hebben".
Uitvoering ervan zou, zo zei hij, leiden tot een zeer
gewenste „hevige en korte" parlementaire behande
ling van het verdrag.
Nadere raadpleging van een grondwetsdeskundige
uit zijn fractie had hem echter tot de overtuiging ge
bracht, dat de mogelijkheden die de grondwet biedt
voor gezamenlijke vergaderingen van Eerste en Twee
de Kamer sterk begrensd zijn. Die zijn beperkt tot ce
remoniële gebeurtenissen, zoals de opening van de
Staten-Generaal op de derdë dinsdag in september, en
wijzigingen van de grondwet. „De behandeling van
dit verdrag valt er zeker niet onder. De Eerste Kamer
heeft het laatste woord en moet dat houden", betoog
de hij.
Zijn PvdA-collega De Rijke voelde evenmin iets
voor het CDA-voorstel. Hij herinnerde eraan, dat oud-
WD-minister Wiegel in de Tweede Kamer al een ten
dens voor meer gezamenlijke bijeenkomsten had be
streden met het argument dat uitbreiding van de mo
gelijkheden die de grondwet biedt, zou neerkomen op
doorbreking van het twee-Kamerstelsel.
Christiaanse, die zijn uitdrukkelijk verzoek om een
uitspraak van de beide bewindslieden niet gehono
reerd zag gaf aan het slot van het debat toe, dat zijn
idee staatsrechtelijk op grote bezwaren zou stuiten en
dat het eigenlijk voornamelijk was voortgekomen uit
politieke motieven, omdat de huidige Eerste Kamer
dan misschien nog tijdig, namelijk vóór de komende
verkiezingen, bij de besluitvorming zou kunnen wor
den betrokken.
Amsterdam-Utrecht. Of hiermee
alle geroofde zakken terug zijn, is
niet bekend. In de gevonden zak
ken zaten nog enkele poststukken.
De bestemming van de postzakken
was België.
Dinsdagnacht werden in Abcou
de en de Bijlmermeer twee auto
busjes gevonden, waarvan de over
vallers gebruik hebben gemaakt.
De wagens waren in Amsterdam
en Hilversum gestolen. Het recher
cheteam heeft zich gisteren lang
durig beziggehouden met een spo
ren-onderzoek in en bij de auto's.
Verder zijn tientallen tips nage
trokken, onder meer van mensen
die zeggen vanaf de weg een deel
van de overval te hebben gezien.
Woordvoerder De Voogd van de
PTT verklaarde gisteravond dat de
vier mannen hebben gegokt en
waarschijnlijk dachten dat er, net
als onlangs bij de overval op een
Belgische posttrein en gisteren op
een Franse trein, kostbaarheden
Müitairenbond
dreigt acties
te gaan voeren
LUNTEREN (ANP) - De Algemeen
Christelijke Organisatie van Mili
tairen (ACOM) eist dat staatssecre
taris Hoekzema (defensie) uiterlijk
1 oktober met een goede overwerk-
regeling voor militairen op de
proppen komt. Als aan die eis niet
wordt voldaan gaat dé bij het CNV
aangesloten ACOM, met 12.600 le
den de grootste militaire belangen
organisatie, over tot acties, zo be
sloot het congres van de ACOM
gisteren in Lunteren.
Harde acties zoals stakingen of
werkonderbrekingen zijn niet tè
verwachten, want militairen mo
gen nu eenmaal niet naar dergelij
ke vérgaande actiemiddelen grij
pen, aldus ACOM-woordvoerder
A. Visser desgevraagd. Wel denkt
de ACOM aan minder militante ac-
tievormen, zoals het niet meer op
nemen van de telefoon thuis. Ook
is het niet uitgesloten dat militai
ren alleen nog per openbaar ver
voer naar de veelal zeer afgelegen
kazernes zullen reizen, wat bete
kent dat ze vaak veel te laat op hun
werk zullen verschijnen.
Visser: „We krijgen voor het
woon-werkverkeer een vergoeding
van 16 cent per kilometer, een la
chertje als je bedenkt dat ze vol
gens de ANWB 48 cent moeten be
talen. Niemand kan ons verplich
ten met de auto te gaan, dus als er
geen redelijke overwerkregeling
komt dan gaan we maar met de
bus".
Volgens Visser krijgen de mili
tairen volgens de werk- en rusttij
denregeling, zoals de overwerkre
geling officieel heet, een schijntje
vergeleken met 'burger-ambtena
ren'. Voor piketdiensten in het
weekeinde krijgen burgerover
heidsdienaren bijvoorbeeld zeven
tig gulden per dag en militairen
maar vijf of zeven gulden, aldus
Visser.
Slachtoffers van
bouwliftongeluk
AMSTERDAM (ANP) - De twee
mannen die gisteren bij een onge
luk met een bouwlift in Amster
dam om het leven kwamen, zijn de
37-jarige P. Overdijk uit Zoeter-
woude en de 23-jarige P. Bersee uit
Lisse. De 43-jarige G. Jonker uit
Delft raakte ernstig gewond.
De drie mannen stonden op het
bouwplatform van de lift toen deze
naar beneden stortte doordat een
kabel losschoot. Volgens de politie
waren de mannen klaar met met
selwerk en juist bezig de lift te de
monteren.
Met handige vakken voor
allerhande spullen. Ideaal achterop de leuningvan
de voorstoel of aan de wand van de kinderkamer.
Bevat al: kleurpotloden, speelkaarten,
mens-erger-je-nieten kleurboekje. MC-prijs:f 37,50.
Informeer bij uw Mobil station hoe u
MC-cardhouder wordt. M@bil
Mobil MC. Het verschil tussen klanten en trouwe klanten.
(Van één onzer verslaggevers)
LEIDEN - Bij voorlichting door de
rijksoverheid wordt er niet echt
naar de burger gekeken. Er wordt
sterk vanuit 'Den Haag' gedacht.
Het bestuur staat voorop, niet de
burger. Den Haag is goed, de bur
gers zijn fout. Niet Den Haag moet
veranderen, de burgers moeten
zich aanpassen. Daarmee groeit
het gevaar van zelfgenoegzaam
heid bij de centrale overheid; de
opvatting dat de Haagse deskundi
gen niet alleen gelijk hebben, maar
door meer voorlichting ook kun
nen krijgen.
Dat zei mr. H.D. Tjeenk Willink,
regeringscommissaris voor de
reorganisatie van de rijksdienst,
gisteren in Leiden. Hij was een van
de sprekers op een symposium
over overheidsvoorlichting, geor
ganiseerd door de sectie voorlich
tingskunde van de vakgroep and
ragologie in samenwerking met de
voorlichtingsdienst van de Leidse
universiteit. Het symposium werd
gisterochtend geopend door minis
ter Brinkman (WVC).
Tjeenk Willink hekelde de gerin
ge toegankelijkheid van het over
heidsapparaat voor de burger. Hij
zei met zoveel woorden, dat de
voorlichtingsactiviteiten van de
rijksoverheid zich voornamelijk af
spelen in en zich ook laten bepalen
door het 'Haagse circuit'. Dat wil
zeggen: door de departementen en
de daarmee verbonden beroepson
derhandelaars, zoals organisaties
van werkgevers en werknemers,
van leraren, doktoren, kunstenaars
enzovoorts. Daarbij wordt er vaak
in 'Haagse' structuren gedacht; het
'hoe' wordt dan belangrijker dan
het 'wat'. "Voor de burger is meest
al het omgekeerde het geval. Het is
voor hem minder interessant hoe
zijn problemen worden opgelost;
belangrijker is dét ze worden opge
lost".
Inspraak
Zo ontstaat volgens Tjeenk Wil
link alles bij elkaar in Den Haag
"een ander beeld van de werkelijk
heid dan waarmee de burgers da
gelijks te maken hebben". Hij
meent dat dit probleem niet kan
worden opgelost door meer pu
blieksvoorlichting vanuit Den
Haag en/of door de toepassing van
nieuwe technieken. Want ook dan
zullen beleidsmakers nog steeds
grote invloed hebben op de media
en op de voorlichtingsafdelingen
in Den Haag.
Daar komt bij, zei Tjeenk Wil
link, dat de burgers weliswaar al
lerlei rechten en inspraakmogelijk
heden hebben, maar dat hun be
trokkenheid bij het beleid daar
door niet groter wordt. "De pogin
gen van de laatste decennia om de
burgers meer invloed te geven op
het politieke proces zijn groten
deels mislukt".
Tjeenk Willink pleitte voor een
betere communicatie tussen be
leidsmakers en mensen die het be
leid moeten uitvoeren, die er bij
voorbeeld voor moeten zorgen dat
Tjeenk Willink: ander beeld
de werkelijkheid. (foto anp>
de uitkering op tijd wordt betaald,
de buurt veilig is, en dat er onder
wijs wordt gegeven ("Zijn meer
rechtswinkels niet belangrijker
dan meer publieksvoorlichting?").
Beleidsmakers moeten dus meer
gaan beseffen dat beleid ook nog
moet (kunnen) worden uitgevoerd.
Verder zouden beleidsmakers,
"bewindslieden voorop", het oor
meer te luisteren moeten leggen bij
de burger en zou het parlement
zich meer met de overheidsvoor
lichting moeten bemoeien, zei
Tjeenk Willink.
'Gedragsbeïnvloedend'
Het symposium in Leiden was
georganiseerd naar aanleiding van
het vorig jaar verschenen rapport
'Heroverweging voorlichting rijks
overheid', samengesteld door een
werkgroep van verschillende de
partementen. Op dat rapport is
veel kritiek gekomen. Niet zozeer
vanwege de bezuinigingspolitiek
die er aan ten grondslag lag, maar
omdat het begrip overheidsvoor
lichting nogal ruim was geformu
leerd.
Volgens de werkgroep is over
heidsvoorlichting namelijk niet al
leen het simpel uitleggen en door
geven van beleid, maar kan het ook
'gedragsbeïnvloedend' (vrij ver
taald: overheidspropaganda) zijn,
indien dat beleid volgens de demo
cratische spelregels is aanvaard.-
Bijvoorbeeld: een anti-rookcam-
pagne, een campagne tegen discri
minatie van vrouwen enz. Een be
langrijk deel van de discussie spit
ste zich daar gisteren op toe.
Zo zei dr. A. Hoogerwerf, hoogle
raar bestuurskunde aan de TH
Twente, fundamentele bezwaren te
hebben tegen overheidspropagan-
LEIDEN - Minister Brinkman is tegen een voorlichtingscampagne over de ziekte Aids als die leidt tot een
heksenjacht en tot paniek. Hij zei gisteren bij de opening van het symposium over overheidsvoorlichting in
Leiden, dat het belang van de informatie moet worden afgewogen tegen de mogelijk gevolgen daarvan.
Volgens Brinkman kan over Aids op zeer uitgebreide schaal informatie worden verstrekt waar het gaat
om de risico's en de fatale gevolgen die een steeds grotere groep mensen bedreigen, die met de ziekte zijn
besmet. Het effect van zulke voorlichting is waarschijnlijk een heksenjacht op groepen van wie men aan
neemt dat ze aan de verspreiding van de ziekte bijdragen. De kans op paniek en op een run op huisartsen is
groot, meende de bewindsman.
Volgens Brinkman kan voorlichting ook anders worden gegeven, namelijk door een voorzichtige, maar
duidelijke benadering van risicogroepen. Maar wat hier wijsheid is, daar ben ik nog niet uit, zei hij. Hij zei
in elk geval niet bij voorbaat te willen kiezen voor de eerste benadering, omdat "paniek geen communicatie
is, maar een ongestuurde emotie".
da. Het maakt makkelijk inbreuk
op de beginselen van vrijheid en
gelijkheid, zei hij, en is bovendien
vaak strijdig met de vereisten van
een redelijke argumentatie. Daar
om moet de overheid zich in de po
litieke voorlichting beperken tot
kennisvermeerderende voorlich
ting en moet zij afzien van wilsbe-
ïnvloedende voorichting, zei Hoo
gerwerf. "Dit betekent dat ik over
heidspropaganda en ook public re
lations afwijs en reclame aanvaard
baar vind".
Huursubsidie
Hoogerwerf wees net als Tjeenk
Willink op het dikwijls falende
overheidsbeleid als gevolg van on
juiste informatie. "De overheid
tracht nogal eens een maatschappij
te besturen die zij onvoldoende
kent", zei hij. In dat verband noem
de hij de ontoegankelijkheid van
formulieren voor het aanvragen
van bijvoorbeeld huursubsidie of
andere uitkeringen, waarbij de
meeste betrokkenen niet begrijpen
wat ze moeten invullen.
Burgemeester Van Thijn van
Amsterdam noemde overheids
voorlichting bij uitstek een taak
voor bestuurders, omdat "kwali
teitsbewaking en bevordering van
de democratie een bestuurlijke op
dracht is, waarin voorlichting een
centrale rol vervult en daaraan ook
moet worden getoetst". Hij achtte
overheidspropaganda binnen ze
kere grenzen aanvaardbaar. Dat
vond ook zijn collega van Apel
doorn, de ex-minister van volks
huisvesting en ruimtelijke orde
ning Beelaerts van Blokland die
zei dat voorlichting altijd invloed
heeft. "De discussie waarover is
een achterhoedegevecht. De kern
vraag is: hoe ver ga je ermee?"
