Unieke Italiaanse
tekeningen in
museum Teylers
Musical 'Ik Jan Cremer'
wordt miljoenenproduktie
Jack and
Georgo -
falen in
afronding
Boddysocks wint Songfestival
Werkteater weer met
tent door het land
Stijlvol bevrijdingsconcert
Baal naar Jeruzalem
MAANDAG 6 MEI 1985
RADIO-TV-KUNST
PAGINA 9
HAARLEM „Van de 65 teke
ningen die op de huidige ten
toonstelling in Teylers Mu
seum te zien zijn, zijn er vijf
tien ook ongeveer een jaar ge
leden geëxposeerd geweest in
Florence en Rome. Daartoe be-
hoort onder meer de tekening,
een studie voor twee engelfigu
ren van Rafaël, die daarvoor
zelden was tentoongesteld. An
dere werken hebben we hier
niet opnieuw uitgestald van
wege hun kwetsbaarheid. Na
tuurlijk is het zo datje tekenin
gen niet in een kluis opbergt
om ze er nooit meer uit te ha
len, maar je moet er in verband
met het licht voorzichtig mee
zijn. In de afgelopen eeuwen
immers is de collectie in Teyler
erg goed bewaard gebleven".
Dat moet uiteraard zo blijven,
vindt C. van Tuyll van Seroosker-
ken, de nieuwe conservator van de
Kunstverzamelingen van het Tey
lers Museum in Haarlem, die de
jongste expositie van Italiaanse te
keningen heeft samengesteld. Tey
lers Museum heeft in Italië met zijn
verzameling een zo grote indruk
gemaakt dat de Italiaanse verzeke
ringsmaatschappij Riunione
Hot shots' door Georgo Peugot en
Jack Millet. Gezien op 5 mei in het
Leids Vrijetijds Centrum.
LEIDEN - Na drie maanden van
stilte is het LVC weer gestart met
haar maandelijkse 'Fools op
Zondag'-serie. Het is de organi
satoren een aantal malen niet ge
lukt een geschikte act te contrac
teren. De laatste twee keren, in
januari en februari, traden er al
groepen op die eigenlijk niet on
der de noemer 'fools' vallen. Dat
is op zich geen bezwaar, want zo
wel de Duo's als Frisse Jongens
brachten een ijzersterk program
ma. Bij de laatsten zat de grote
zaal van het LVC zelfs bomvol.
Maar fo.ols in de winter, dat is
zoiets als spruitjes in de zomer.
De fooisoptredens geven altijd
aanleiding tot onbezorgde vro
lijkheid. De show van Jack Mil
let en Georgo Peugot is daar
geen uitzondering op. Maar bij
een kritischer beschouwing valt
er wel wat aan te merken op de
acts van deze twee Amerikanen.
Want al gaat het dan 'slechts' om
vrolijkheid en dwaasheid, het
kaf moet wel van het koren wor
den gescheiden. Jack and Geor
go hebben een paar prachtige ty
pes in huis en zijn mimisch heel
sterk, maar de inhoudelijke kant
is wat mager. Veel meer dan een
onbenullige aanleiding is vaak
niet nodig om een clowneske act
van zo'n tien minuten op te bou
wen. Een weerbarstig kleding
stuk of een onhandelbaar voor
werp volstaat en de twee heren
beheersen deze primaire foois
technieken perfect. Maar na een
aantal nummers begint het op te
vallen dat ze eigenlijk grote
moeite hebben om het verhaal
tje, hoe klein ook, boeiend te
houden.
Het grootste probleem voor
hen vormt de afronding van de
acts. De pantomime van de klei
ne Millet die bier hijsend naar de
TV zit te kijken is werkelijk
prachtig. Maar als Peugot vervol
gens de kamer binnenvalt als
FBI-detective gebeurt er in feite
niets meer en loopt het geheel uit
op een vaag nummertje zang en
dans. De éénwieleract van Peu
got is praktisch perfect, maar
heeft geen einde. Hetzelfde geldt
voor de parodie op het klassieke
ballet en de sterk naturalistische
'actors-method'. Veel leuke aan
zetten, een perfect beheerste ge-
zichtsmimiek (wat de twee met
hun gezichten kunnen is onge
looflijk), maar Jack en Georgo
slagen er niet in hun nummers
tot een- goed einde te brengen.
De manier waarop tenslotte het
hele programma al improvise
rend werd afgesloten bevestigde
dit manco nog eens overduide
lijk.
MARC VAN DER VELDEN
Adriatica di Sicurta een boek heeft
laten samenstellen waarin 140 te
keningen (60 zwart-wit en 80 in
kleur) niet alleen zijn gereprodu-
ceerd, maar ook beschreven. Dat is
gedaan door de huidige directeur
van het Nederlands Interuniversi
tair Kunsthistorisch Instituut in
Florence, dr. Bert W. Meijer.
Het boek is uitgebracht in een
Italiaanse en Engelse editie - The
famous Italian drawings at the
Teyler Museum in Haarlem - die
in een beperkte oplaag verkrijg
baar is; over een jaar verschijnt een
handelseditie. „Deze verzekerings
maatschappij brengt elk jaar een
boek uit over een beroemde mu
seumcollectie van tekeningen. Er
is in de afgelopen jaren al een hele
serie ontstaan, Teyler - Neder
lands oudste museum - vormt
hierin het dertiende deel. De tek
sten van de uitgaven worden ver
zorgd door kunsthistorici. Dat kan
leiden tot publikaties over zaken
die nieuw zijn of het beschrijven
van tekeningen wanneer dit nooit
eerder is gebeurd.''
Zo bevindt Teyler zich in het
goede gezelschap van edities over
de Hermitage in Leningrad, het
Nationale Prentenkabinet in Rome
en de beroemde Collectie Mariette
van het Cabinet des Dessins, on
derdeel van het Louvre in Parijs.
De jongste tentoonstelling is een
keuze uit het boek. De 140 beschre
ven tekeningen betreffen een per
soonlijke selectie van Bert Meijer,
die voor Van Tuyll van Seroosker-
ken geen onbekende is, want de
huidige conservator heeft zelf vijf
jaar bij het instituut in Florence ge
werkt en heeft samen met hem de
catalogus van de tentoonstelling in
Italië geschreven. „Het instituut in
Florence houdt elk jaar een belang
rijke tentoonstelling, waarbij altijd
sprake is van een schakel tussen
Nederland en Italië. Al zo'n drie,
vier jaar geleden waren er plannen
Italiaanse tekeningen uit Teyler in
Florence te presenteren.
De geëxposeerde tekeningen in
Teyler maken deel uit van een ver
zameling van ongeveer 2000 bla
den, die de Teylers Stichting ver-
wierfin 1790 in Rome. Zij is afkom
stig van het hóófd van de familie
Odescalchi. hertog van Bracciano.
De Odescalchi hadden namelijk
een grote tekeningenverzameling,
die hoofdzakelijk was vergaard
door Livio Odescalchi (1652-1713).
Hij was een neef van paus Innocen-
tius XI. Hij had, aldus de conserva
tor, in 1692 van marchese Pompeo
Azzolini de kunstcollecties ge
kocht. Pompeo had die indirect
geërfd van Christina van Zweden,
de koningin die afstand van haar
troon had gedaan en in Rome was
gaan wonen.
Tekeningen van Michelangelo (links) en Santi dit Tito uit de collectie
Kwaliteit
Volgens een eerder onderzoek
van de vroegere conservator van
Teyler, Van Regteren Altena, zou
Livio zijn collectie niet of nauwe
lijks hebben uitgebreid. Dat bete
kende dat alle voor Teyler verwor
ven Italiaanse tekeningen tot
Christina's bezit hadden behoord.
Het onderzoek van Bert Meijer
heeft aangetoond dat die stelling
niet langer houdbaar is.
Don Livio verzamelde zelf wel
degelijk. Het is dus nu niet altijd na
te gaan welke tekeningen tot het
oorspronkelijke koninklijke bezit
hebben behoord. Het doet aan de
waarde ervan uiteraard niets af.
Van Tuyll van Serooskerken
constateert een herlevende belang
stelling voor Italië', zoals onder
meer recent is gebleken uit veel be
zochte tentoonstellingen over het
onderwerp reizen naar Italië en
Leonardo da Vinei. „Op een paar
werken na kun je de Italianen in
Nederland trouwens ook niet
zien," zegt Van Tuyll van Seroos
kerken. „De Nederlandse collec
ties van Italianen zijn niet zo groot
als die bijvoorbeeld in Engeland en
Frankrijk, maar de kwaliteit ervan
is wel hoog, al kunnen we er niet
mee concurreren. De Engelsen en
Fransen kunnen uit eigen bezit he
le overzichten bieden. In Engeland
is veel afkomstig uit particuliere
verzamelingen, in Frankrijk heeft
Napoleon van alles meegenomen.
Wat wij in Nederland hadden, heb
ben we dikwijls verkocht. Zo beza
ten we in de achttiende eeuw heel
veel. En in de vorige eeuw had ko
ning Willem II al voor hij de troon
besteeg een hele collectie Italiaan
se schilderijen en tekeningen. Hij
kocht ooit een heel „blok" op een
veiling uit de verzameling van sir
Thomas Lawrence; deze bezat veel
portretten. In 1850 of '52 is de ver
zameling van Willem II na diens
dood in 1849 geveild. Waarom dat
gebeurd is weet ik niet. Het kan
zijn wegens schulden of vanwege
het feit dat zijn zoon Willem III er
geen zin in had. Zo zijn er werken
van de collectie terecht gekomen
in de Hermitage en bij particulie
ren en via die particulieren later
weer in musea in het buitenland,
zoals het Louvre.
„De universiteiten van Gronin
gen en Nijmegen zijn al tien jaar
met een project bezig om het bezit
van Italiaanse beeldende kunst in
ons land te inventariseren. Het
gaat hierbij om de periode van
vóór 1500. Later is daar Leiden bij
gekomen. Die houdt zich bezig met
het tijdvak van na 1500".
Italiaanse tekeningen uit eigen bezit
zijn in Teylers Museum in Haarlem te
zien tot 9 juni.
Pyramide voor
videofilms
HILVERSUM (ANP) - Van de in
Nederland uitgebrachte videofilms
zijn er vorig jaar zeven voor een be
drag van meer dan 500.000 gulden
verkocht. Deze films worden - voor
het eerst - onderscheiden met een
'platina piramide', aldus de vereni
ging NVPI (platen- en videobran
che).
De platina en ook gouden pira
mides (ruim 300.000 gulden) wor
den voortaan elk jaar toegekend en
zijn vergelijkbaar met de platina en
gouden platen van de NVPI. Bij de
grammofoonplaten gaat het echter
om het aantal in een jaar aan de
consument verkochte exemplaren.
Omdat videofilms in veel gevallen
slechts worden verhuurd, wordt
hier gerekend met het verkoopbe
drag ter waarde waarvan de groot
handels en winkeliers videocasset
tes hebben ingekocht.
De videofilms die over 1984 plati
na wonnen, zijn: First Blood, Rai
ders of the Lost Ark, Annie, De
Lift, Schatjes, Ciske de Rat en Es
cape to Victory. Ruim vijftig video
films kwamen in aanmerking voor
gouden piramide.
Menuhin wordt
Brits onderdaan
LONDEN (Rtr) - Yehudi Menu
hin, de violist en vioolpedagoog, is
Brits staatsburger geworden.
De 69-jarige Menuhin, die ook di
rigeert, kreeg zijn naturalisatiepa
pieren al in februari, maar hij heeft
gewacht tot de receptie te zijner
ere door de minister voor de kunst,
Lord Gowrie, alvorens het nieuws
bekend te maken.
Yehudi Menuhin werd als Ame
rikaans staatsburger in San Fran
cisco geboren, maar hij bracht het
grootste deel van zijn leven in
Groot-Brittannië door en werd 20
jaar geleden door koningin Eliza
beth in de adelstand verheven.
Geen Brit zijnde, mocht hij zijn ti
tel niet gebruiken. Van nu af aan
echter mag hij zich Sir Yehudi Me
nuhin r
Liedjes in doorsnee beter dan andere jaren
GRONINGEN (GPD) - De rock
opera 'Ik Jan Cremer' wordt de
grootste theaterproduktie van ei
gen bodem die ooit in ons land op
reis is geweest. Groningen vervult
daarin een centrumfunctie. De
Stadsschouwburg wordt, populair
gezegd, het repetitielokaal. Op 28
mei komt de totale cast van 32 man
naar Groningen. Er kwam overleg
op hoog gemeentelijk niveau aan
te pas om de schouwburg hiervoor
beschikbaar te houden in de
vakantieperiode. Alle acteurs, spe
lers, zangers en musici zijn ver
plicht zich hier voor een lange pe
riode te vestigen.
De nationale première is op 10
augustus in de Stadsschouwburg
in Groningen. Dat is drie weken la
ter dan de bedoeling was (20 juli)
als gevolg van een reeks verwikke
lingen op het artistieke en financië
le vlak en problemen met de rech
ten. Schouwburg-directeur en co
producent Ton Post noemt dit be
treurenswaardig, aangezien daar
door een reeks voorstellingen moet
vervallen, met als gevolg inkom
stenderving. Alleen wanneer de
show een succes wordt, is het mo
gelijk deze misser te herstellen aan
het slot van de toernee.
'Ik Jan Cremer' komt tot stand
via een uitgebreide samenwerking
waarin onder meer Stadsschouw
burg-Oosterpoort en het noordelij
ke gesubsidieerde toneelgezel
schap De Voorziening deelnemen.
De opzetkosten bedragen twee
miljoen gulden. Daarnaast belopen
de dagkosten 10.000 gulden. Er is
uitgegaan van 150 voorstellingen
in ons land en in België. Na Gro
ningen is Antwerpen de eerste
standplaats. Co-producent en ini
tiatiefnemer is René Solleveld uit
Amsterdam. Zijn idee voor de Cre-
mer-show op basis van diens eerste
twee boeken dateert al uit 1967.
Lenneart Nijgh schrijft de teksten,
mede op basis van een script van
Louis Ferron. De muziek is van
Gerard Stellaard.
De produktie hangt aan elkaar
van opmerkelijke feiten. Zo komen
er garanties van WVC (uitzonder
lijk voor een amusementsvoorstel-
ling), van het Belgische ministerie
voor Nederlandse cultuur, van de
VARA en van het facilitair bedrijf
van de NOS plus de gemeente Gro
ningen.
De befaamde regisseur Franz
Marijnen (bekend van het Jules
Verne-spektakel en het vroegere
RO Theater) heeft de artistieke lei
ding. Hfj noemt het verschijnsel-
Cremer een heel bijzonder histo
risch fenomeen dat opgekomen is
in de vijftiger, zestiger jaren en nu
weer actueel en als gegeven rele
vant is.
De bezetting van 32 mensen be-
taat uit: 16 acteurs en actrices (on
der wie Peter Tuinman in de titel
rol), tien dansers en een live orkest
van zes man, gesteund door mu
ziek via de geluidsband. Daarnaast
enkele tientallen mensen achter de
schermen: techniek, produktie,
kleding, organisatie en publiciteit.
Het is geen musical in de klassie
ke zin. Ton Post: „Er is geen ge
sproken tekst. Uitsluitend recita
tieven en songs. Deze rock opera
kan een impuls geven aan het mu
sical-wezen en is een uniek experi
ment. Mogelijk zijn we bezig hier
mee in Nederland een project te
ontwikkelen op internationaal ni
veau, waarmee we een nieuwe pu
blieksgroep aan het theater kun
nen binden".
GOTHENBURG (GPD) - Scandi
navië zal volgend jaar opnieuw de
plaats van handeling zijn van het
Eurovisie Songfestival. Dankzij
een klinkende overwinning van
het damesduo Bobbysocks mag
het spektakel door de Noren wor
den georganiseerd. Vrijwel zeker
zal de kustplaats Bergen daartoe
worden aangewezen.
De 26-jarige Elisabeth Andreas-
son en de drie jaar oudere Hanne
Krogh waren zaterdagavond na de
jurering door het dolle heen.
"Noorwegen viert de rest van het
jaar feest", voorspelde Hanne
Krogh. "Deze overwinning is onge
looflijk. Ik ben zo blij, dat ik hele
maal niks meer kan zeggen".
Haar collega Andreasson be
perkte zich op de persconferentie
na afloop eveneens hoofdzakelijk
tot het uiten van heftige vreugde
kreten. Bovendien was zij slechts
tien minuten beschikbaar, aange
zien een optreden in een Gothen-
burgs restaurant wachtte. Terwijl
de overige deelnemers zich een
weeklang concentreerden op het
festival, voldeed Andreasson braaf
aan haar contractuele verplichtin
gen. "Ik wilde ook mijn optreden
na de finale niet schrappen, omdat
ik absoluut niet had verwacht dat
wij zouden winnen", zo liet zij we
ten.
Het Noorse duo sleepte de zege
overigens op overtuigende wijze
binnen. Maar liefst acht landenju-
ry's gaven het liedje 'La Det Swin
ge' het maximale aantal van twaalf
punten. Zeker voor de Noren is dat
een ongekende weelde. Jarenlang
immers eindigden de liedjes uit dit
land steevast in de onderste regio
nen.
De Scandinavische overmacht
kwam voorts tot uitdrukking in de
derde plaats van Zweden, dat daar
mee de toch nog onverwacht hoog
eindigende Britten achter zich liet.
Tot halverwege de jurering leek
overigens Duitsland rechtstreeks
op de zege aan te koersen. De ken
tering volgde evenwel door ex
treem lage waarderingen van Italië
en Groot-Brittannië. Nogal curieus
was het dat taalgenoten Zwitser
land en Oostenrijk de Duitse for
matie 'Wind' tenslotte de genade-
AMSTERDAM (ANP) - Het Werk
teater uit Amstewrdam gaat deze
zomer weer op tournee met de tent.
Tussen 20 mei en 15 september
worden voorstellingen geboden
van het muziekdramatisch spel ,De
kroning van Poppea' voor kinde
ren, de sprookjesvoorstelling ,Het
Lelijke jonge eendje' voor kleuters,
en de produkties .Somberman's
actie' met teksten van Remco Cam-
pert en muziek van Bram Vermeu
len, en .Broertjes' gemaakt en ge
speeld door Frank en René Groot
hof, in achtereenvolgens Arnhem,
Den Haag, Eindhoven, Antwerpen,
Den Bosch en Amsterdam.
Werkteater maakt voor de tour
nee deel uit van de Boulevard of
Broken Dreams van de stichting
Carte Blanche. De Boulevard om
vat vijf tenten: paradetheater, dan
spaleis, oranjerie, bogentent en
werktheatertent. Binnen en buiten
wordt opgetreden, ook door ande
ren dan het Werkteater en niet al
leen met toneel en muziek, maar
ook met mime en poppenspel.
slag toebrachten door geen enkel
punt te verstrekken. De uiteindelij
ke achterstand op het winnende
Noorwegen bedroeg maar liefst
achttien punten.
Uit het puntenverloop kan de
conclusie worden getrokken dat de
diverse landenjury's opmerkelijk
veel liedjes kwalitatief op hoge
prijs stelden. Illustratief in dit ver
band in het feit dat maar liefst
veertien van de negentien werkjes
een of meer keren werden getrac-
teerd op twaalf dan wel tien pun
ten.
Ook de vakmensen die het festi
val bijwoonden, waren trouwens
unaniem van oordeel dat het ni
veau van de inzendingen ditmaal
opvallend hoger lag dan in voor
gaande jaren. Hier en daar werd
zelfs de stelling gehoord dat deze
dertigste editie een van de sterkste
uit de gehele Songfestival-historie
Grap
Een ander opmerkelijke zaak
was het vakmanschap waarmee de
Zweedse televisie zaterdagavond
de liedjeswedstrijd in beeld bracht.
Een uiterst levendige regie zorgde
ervoor dat de naar schatting 600
miljoen kijkers bij voortduring
aantrekkelijke plaatjes kregen
voorgeschoteld. Het programma
werd bovendien op hartveroveren-
de wijze gepresenteerd door Lill
Lindfors. Zij kwam zingend op,
babbelde de liedjes vervolgens op
ontwapende wijze aan elkaar en
liet in de slotfase menigeen verstij
ven door het verlies van haar rok.
Lindfors speelde dit curieuze on
derdeeltje zo knap, dat er een golf
van ontzetting door de hal rolde.
Na afloop vertelde de presentatri
ce, die via een soort goocheltruc
haar blote benen weer razendsnel
bedekte, dat slechts enkele men
sen van tevoren op de hoogte wa
ren van de grap.
Bevrijdingsconcert door: het Rijn
lands Christelijk Mannenkoor o.l.v.
Sander van Marion. Cantorij Grote
Kerk, Monnikendam o.l.v. Rudolf
Grasman, The Ambassadors, Hamil
ton Canada, o.l.v. Harold de Haan,
met solistische medewerking en be
geleiding van Louis van Dijk, piano
en Addie de Jong, orgel. Begeleiding
The Ambassadors: Christ Teeuwsen.
Algehele leiding: Sander van Ma
rion. Gehoord op 5 mei in de Pieters
kerk in Leiden.
LEIDEN - In een bomvolle Pie
terskerk, die sinds mensenheu
genis het middelpunt is geweest
in de geschiedenis van de stad
Leiden, herdachten burgemees
ter en burgerij gisteravond veer
tig jaar bevrijding van ons land
met een indrukwekkende muzi
kale manifestatie. Waar naast het
Rijnlands Christelijk Mannen
koor, de Cantorij de Grote Kerk
uit Monnikendam en het uit Ca
nadese Nederlanders bestaande
mannenkoor The Ambassadors,
Hamelton uit Canada bovendien
te genieten viel van het improvi
satietalent van Louis van Dijk,
piano èn Addie de Jong op het
Pieterskerkorgel.
De algehele leiding van dit
door de Stichting 5-Mei Comité
georganiseerde herdenkingscon
cert lag in handen van dirigent
Sander van Marion. Hij wist de
nostalgische, dankbare en vader
landslievende gevoelens die ve
len van ons dezer dagen parten
spelen op sfeervolle en zinvolle
Drie koren in Leidse Pieterskerk
wijze te vertalen in een aantal in
dringende liederen. Zoals in het
door de gezamenlijke koren uit
gevoerde 'gebed om de Vrede'
(gezang 285) tot uitdrukking
kwam en het fraai vertolkte 'Do-
mine Salvum en Benedictus' (Uit
Messe Solennelle) van Charles
Gounod door het Rijnlands Man
nenkoor.
De speciaal voor deze gelegen
heid uit Canada overgevlogen
'The Ambassadors', waarvan de
meeste zangers van Nederlandse
herkomst zijn, gaven met een
fraai opgebouwd programma
van Canadese liederen een
nostalgische terugblik op onze
Canadese bevrijders. Onder de
dynamische leiding van dirigent
Harold de Haan en begeleid door
organist/pianist Christiaan
Teeuwsen viel geen spoor van
vermoeidheid te ontdekken tij
dens hun overvolle Nederlandse
tournee.
programma was de champagne-
lichte improvisatie door het
'vleesgeworden compromis tus
sen jazz en klassiek', Louis van
Dijk in zijn waanzinnig geraffi
neerde en in alle stijl- en toon
soorten gevleugelde Piet Hein
rapsodie. Terwijl organist Addie
de Jong op lichtvoetige- en
speelse wijze in 'Merck toch hoe
sterek' zijn vaderlandsliefde ten
beste gaf. Erg mooi en heel zui
ver leverde de Cantorij van de
Grote Kerk van Monnikendam
haar bijdrage aan dit omvangrij
ke programma in 'Wie lieblich
sind die Boten' van Mendelssohn
en de fraaie uitvoering van 'Wat
vlied of bezwijkt' (Gezang 470).
Hoe levendig de bevrijding
nog in veler geheugen ligt be
wees het uit volle borst door alle
aanwezigen in de Pieterskerk ge
zongen 'We shall live in peace';
dat het indrukwekkende sluit
stuk vormde van deze manifesta
tie.
ANNEKE VAN VLIET
AMSTERDAM (ANP) - Toneel
groep Baal geeft van 20 tot en met
27 mei tenminste vier voorstellin
gen van Anski's Dibboek in Jeru
zalem. Dat gebeurt in het kader
van het Israël Festival.
Het festival staat dit jaar in het
teken van Beckett en Dibboek. Be
halve Baals enscenering van Dib
boek (vertaling en bewerking Ju-
dith Herzberg en Mira Rafalowicz, drie Dibboeks in drie talen,
regie Leonard Frank en muziek De reis van Baal naar Israël
Jeff Hamburg), is ook de Schau- mede mogelijk gemaakt door ee
bühne uit Berlijn met zijn versie extra subsidie van het ministerie
voor twee personen te zien, evenals van welzijn, volksgezondheid en
het Khan-theater uit Jeruzalem: cultuur.
