Vliegende ambulance
voor zwaar gewonden
i?
Bouwen naar behoefteniet voor iverh
HEEMSKERK
Initiatief van anesthesist Dijkzigt
VRIJDAG 3 MEI 1985
Twaalf artsen en veertien verpleeg
kundigen zijn bij het project be
trokken. Ter voorbereiding heb
ben zij de afgelopen maanden op
normale lijndiensten van de KLM
meegevlogen. Op die manier heb
ben ze wat ervaring kunnen op
doen bij de opvang en behandeling
door de lucht van teruggekeerde
vakantiegangers en mensen die in
het buitenland werkten. Zo heb
ben de teams, die steeds uit een
arts en een verpleegkundige be
stonden. patiënten opgehaald uit
Frankrijk, Spanje, Oostenrijk en
Zwitserland.
In principe wil het Dijkzigt-team
de hele wereld gaan bestrijken.
Met de gehuurde turbo-prop van
Rijnmond Air Services zal dat niet
lukken. De samenwerking met de
Zwitserse Rettung Luftwacht
maakt dat wel mogelijk. «Rutten:
„Zonder tussenlanding heeft ons
toestel een bereik van 2.500 km. In
uiterste nood kunnen we een be
roep doen op de Zwitsers. Die zijn
dan bereid een van hun vier ambu
lance-toestellen met een groter be
reik aan ons af te staan".
Over de apparatuur aan boord
zegt Rutten: „Het wordt geen
vliegtuig met zomaar een monitor-
tje. Het zal uitgerust zijn met een
volledige intensive-care-afdeling.
Dat houdt in dat we er dezelfde
dingen kunnen doen als op een in
tensive-care-afdeling van een zie
kenhuis. We kunnen er dus heel
wat meer mee dan alleen het con
troleren van de bloeddruk. Door
sponsoring van de Nederlandse
medische industrie zijn we in staat
om het beste wat we maar konden
wensen in het vliegtuig te zetten.
Financiën
Hij laat doorschemeren voor on
geveer 300.000 gulden aan medi
sche instrumenten te hebben los
gepeuterd bij het bedrijfsleven. De
medische kant lijkt allemaal dik in
orde te zijn. De financiële aspecten
van het uiterst kostbare initiatief
zijn nog enigszins ondoorzichtig.
Volgens hét Rode Kruis, waar het
secretariaat van de Stichting Ge
neeskundig Luchttransport is on
dergebracht, heeft één ziektekos
tenverzekeraar zich voor het eerste
jaar garant gesteld voor de te ma
ken kosten. De ANWB-Alarmcen-
trale wil eerst de kat uit de boom
kijken en doet daarom voorlopig
niet mee. Bovendien, er bestaat al
iets dergelijks: op Schiphol staan
twee vliegtuigen die binnen een
half uur zijn om te bouwen voor
ziekentransport.
Rutten: „Het is allemaal vreselijk
duur. De kosten zijn enorm. Voor
ons medici staat het belang van de
patiënt voorop. Wij willen het dus
zo goed mogelijk doen, de verzeke
ringsmaatschappijen zo goedkoop
mogelijk. Daarover zijn we met ze
aan tafel gaan zitten. Kijk, de kans
op onvoldoende of verkeerde be
handeling in het buitenland is vele
malen groter dan hier. Als iemand
daardoor blijvend invalide raakt, is
de verzekeringsmaatschappij veel
slechter uit. Voor hen kan het dus
financieel aantrekkelijk zijn. Zoals
wij het gaan doen, is het uniek in
Nederland. Wij gaan een paar stap
jes verder door ernstiger patiënten
te vervoeren. De mogelijkheden
die wij straks met onze apparatuur
hebben, daartoe zijn anderen niet
in staat.
De SOS-Alarmcentrale vormt
straks het middelpunt van de ko
mende luchtbrug voor de zwaarge
wonden. Rutten: „Die stuurt ons al
dan niet op pad. Aan de centrale
verbonden artsen zijn getraind in
het op afstand beoordelen van wat
er met een gewonde aan de hand
kan zijn. Er vindt overleg plaats en
dan valt er een besluit".
Opereren in de lucht wordt niet
overwogen. Rutten: „De eis is dat
we niet eerder terugvliegen dan na
dat we iemand hebben gestabili
seerd. Dat zou kunnen betekenen
datje bij aankomst in bijvoorbeeld
Nigeria een bloeding onder het
schedeldak eerst te plekke opheft
voordat je weer de lucht ingaat".
Kettingbotsing
Heeft de bezetting van het Dijk-
zigt-ziekenhuis straks niet te lijden
van de vliegende ambulance?
Want wat gebeurt er als er een
groot medisch team Nederlanders
opvangt bij een gasexplosie in Me
xico, terwijl in de Maastunnel, bij-
-na op de stoep van het Dijkzigt-zie-
*kenhuis, een ernstige kettingbot
sing zich voordoet?
Rutten: „Niet de dienstdoende
arts of verpleegkundige wordt
voor een vlucht opgeroepen, maar
degene die reserve staat. Dat is het
voordeel van een groot ziekenhuis.
Als blijkt dat de hele zaak levens
vatbaar is, en daar twijfelen wij
niet aan, dan zullen extra artsen
worden aangetrokken voor het zie
kenhuis. De plaatsen van hen die
tijdelijk aan het ziekenhuis zijn
onttrokken, maar die door de ver
zekering worden betaald, moeten
immers opgevuld".
Op de vraag of hij de hele opera
tie niet een luxe of decadente aan
gelegenheid vindt, zegt Rutten:
„Ja, eigenlijk wel. Als je bijvoor
beeld in een arm land bent en je
plukt er in feite een rijke blanke
weg tussen de armoedige zwarten,
dat is wel moeilijk. Aan de andere
kant kun je ook veel goodwill kwe
ken door medicamenten mee te ne
men of voor bruikbare apparatuur
te zorgen die in onze ogen verou
derd is".
Hoewel het succes van het eerste
ambulancevliegtuig nog zal moe
ten blijken, denkt Rutten al aan de
volgende fase: het opzetten van
een helikopterdienst om zwaarge
wonden in eigen land snel door de
lucht naar een groot ziekenhuis te
vervoeren. Rutten: „Dat is hard no
dig in ons land, maar men durft er
nog niet aan. De afstanden bijvoor
beeld vanuit Zeeland of West-Bra
bant naar een academisch zieken
huis zijn te groot om die snel te
kunnen overbruggen. In noodge
vallen kunnen minutenwinst van
levensbelang zijn".
DEN HAAG - „De werkgelegen
heid mag eigenlijk geen reden zijn
om te bouwen. De behoefte aan ge
bouwen staat centraal. Kun je dat
combineren, dan is het leuk, maar
bouwen voor de werkgelegenheid
is niet overeenkomstig het bouw
beleid. Dat gaat uit van de behoef
te". Dat zegt een woordvoerder van
het ministerie van volkshuisves
ting, ruimtelijke ordening en mi
lieubeheer, dat geregeld een
stroom van kritiek uit de bouwwe
reld te verduren krijgt.
door
Runa Hellinga
Juist het bouwbeleid van de
overheid is er, volgens F. de Vilder,
voorzitter van het Algemeen Ver
bond Bouwbedrijf (AVBB), de oor
zaak van dat de bouw niet, zoals de
rest van de economie, een opleving
doormaakt. Volgens hem is er een
grote behoefte aan nieuwe bouw
werken.
Ton van Oosterhout, beleidsme
dewerker van de directie coördina
tie bouwbeleid, heeft wel wat kant
tekeningen bij die kritiek. „Het
bouwbeleid voldoet, denk ik, rede
lijk aan de norm dat er gebouwd
moet worden voor de maatschap
pelijk aanvaarde behoefte. De
vraag is alleen over welke behoefte
je praat. Iedereen legt wat dat be
treft zijn eigen claim. De een wil op
een bepaalde plaats een school; de
ander op diezelfde plek een weg;
de derde een bedrijfsterrein. Alle
maal maatschappelijk aanvaarde
zaken, maar dat betekent nog niet
dat ze allemaal gebouwd kunnen
worden. Als we aan ieders wensen
en ideeën moesten voldoen, moe
ten we Nederland zeven hoog bou
wen. Als je het allemaal bij elkaar
gaat optellen, kom je aan een gi
gantische behoefte die nooit in Ne
derland zou passen. Bouwonder-
Beleidsmedewerker Ton van Oos
terhout: iedereen legt zijn eigen
claim. (foto GPD)
nemingen lopen rond met een
soort wensenlijstjes die tot een
must worden opgeklopt", zegt Van
Oosterhout.
„Voorbeelden daarvan zijn plan
nen als voor de Markerwaard en
het plan-Lievense. Er wordt dan
gevraagd: waarom worden die pro
jecten niet uitgevoerd? Want daar
zou behoefte aan zijn. Maar dat
soort plannen is niet afhankelijk
van het ministerie die moeten de
democratische besluitvorming
doorlopen. Dat bepaalt of er echt
behoefte aan is. Zolang dat nog
niet gebeurd is, kun je zulke plan
nen niet opnemen in het bouwbe
leid. Het kan voor aannemers een
aangenaam idee zijn dat zulke
plannen worden gemaakt, maar
het betekent niet dat ze zomaar
worden uitgevoerd"
Overheidstekort
- Het bouwprogramma is na
tuurlijk wel verminderd. In hoever
re moet je je iets aantrekken van de
kritiek van de bouwondernemers?
„De minister heeft een coördine
rende taak. Bij alle bestedingen
wordt bekeken wat de effecten er
van zijn voor de bouw. Maar dat is
maar een van de beleidsterreinen
en bovendien bouw je alleen maar
als het nodig is. Er is ook een afwe
ging nodig in verband met het fi
nancieringstekort. Je moet de
bouw in het totale beleid bezien. Je
kunt dan wel kritiek hebben op de
prioriteiten die gelegd worden,
maar het is niet zo dat er niets ge
beurt. Dat zie je bijvoorbeeld aan
de terugploegexperimenten, waar
bij uitkeringsgelden worden ge
bruikt om de bouw te stimuleren".
„Bij het maken van de bouw-
prognoses wordt wel degelijk be
keken wat de effecten van bepaal
de plannen op de bouw zijn. Vóór
de definitieve prognose verschijnt,
wordt er nagegaan wat de bouw
plannen van alle ministeries zijn en
ook wat daarop bezuinigd gaat
worden. Per ministerie lijkt dat
niet zoveel, maar als je het optelt,
wordt het een forse ingreep. Voor
de besluitvorming in de minister
raad worden de plannen hierop ge
toetst. Het heeft wel degelijk onze
aandacht".
De bouwproduktie is niet alleen
afhankelijk van de plannen van de
rijksoverheid. Particulieren en la
gere overheden hebben er ook in
vloed op. De lagere overheden zijn
wat de bouw van bijvoorbeeld
scholen betreft bestuurlijk en fi
nancieel onafhankelijk. De rijks
overheid moet wel toestemming
geven voor de bouwplannen, maar
kan een gemeente niet dwingen
bepaalde gebouwen neer te zetten.
Van Oosterhout: „De lagere
overheden zitten vaak in financiële
problemen. En dan moetje kiezen.
Je kunt niet besluiten mensen die
er recht op hebben, geen uitkering
te geven. Maar je kunt wel schui
ven in de investeringssfeer en af
zien van de bouw van schoolge
bouwen".
Woningbouw
- Een belangrijke sector waar
het rijk geld insteekt, is de woning
bouw. Die is de laatste jaren rede
lijk op peil gebleven. Ook de bouw
ondernemers hebben op dat punt
weinig kritiek op het regeringsbe
leid, hoewel ze de versobering in de
sociale woningbouw met lede ogen
aanzien. De woningbouw is echter
niet alleen afhankelijk van het rijk.
Beleggers en particuliere kopers
zijn ook belangrijk.
Van Oosterhout: „Maar beleg
gers beginnen zich nu af te vragen
of de markt niet verzadigd raakt en
in de vrije sector zie je dat er de
laatste jaren een grote versobering
is ingetreden. Wie een paar jaar ge
leden een huis van twee ton kocht,
koopt er nu een van honderdvijftig
duizend gulden. Binnen de over
heidssector zie je verder een ver-
schuivng van nieuwbouw naar
stadsvernieuwing. Die ontwikke
lingen hebben allemaal huri in
vloed op de woningbouwproduk-
tie".
-Als het rijk over een onbeperkte
hoeveelheid geld zou beschikken,
zou het bouwprogramma er dan
heel anders uitzien'?
„Kijk, er zit natuurlijk een nega
tieve ondertoon in de ontwikkeling
van de bouw. De behoefte aan
nieuwe bouwwerken is minder
groot dan een aantal jaren geleden.
Maar ik denk dat er kwalitatief wel
wat zou veranderen als er meer
geld zou zijn.".
„De trend naar een lagere bouw
produktie is duidelijk. Maar dat be
tekent niet dat je geen pieken en
dalen kunt hebben. Nu wordt er
sober gebouwd, terwijl er dadelijk
misschien weer meer ruimte in het
budget is. De aantallen alleen be
palen de bouwproduktie niet. Kijk
naar de vrije sector, waar de ge
middelde stichtingkosten vroeger
twee ton waren en nu honderdvijf
endertig duizend. Zoiets betekent
heel wat voor de bouw.
NISSAN MICRA 1.0 3d DX 14.995,-
NISSAN CHERRY 1.3 3d
16.695,-
NISSAN SUNNY 1.3 2d
NISSAN STANZA 1.6 3d luxe 20.995,-
N1SSAN BLUEBIRD 1.8 4d DX 23.495,
NISSAN PRAIRIE 1.8 5d SGL 27.995,-
NISSAN LAUREL 2.4 4d
NISSAN SILVIA 1.8 3d Turbo 41.995,-
Ëj*iB8r
NISSAN 300 ZX 3.0 3d 2+2 59.360,
NISSAN PATROL 3.3 3d Hardtop
VAN Diesel 34.510,
NISSAN VANETTE 1.5
gesl. bestelw. ex. b.t.w. 14.000,
NISSAN URVAN 2.0
gesl. bestelw. benzine ex. b.t.w. 18.800,
NISSAN CABSTAR 2.0
chassis-cabine benzine ex. b.t.w. 16.200,-
Herengracht 79, Leiden. Tel. 071-146741.
Alkemadelaan 1Roelofarendsveen.
Tel. 01713-2866.
De meeste modellen zijn zowel in Van of Diesel
uitvoering leverbaar.
iedereen leest
de krant
altijd en overal.
iedereen leest
de krant
altijd en overal.
iedereen leest
de krant
altijd en overal.
Halverwege deze maand krijgt ons land de beschikking over
een speciaal uitgerust vliegtuig dat ernstig gewonde landgeno
ten in het buitenland kan gaan ophalen. Een medisch team, dat
is samengesteld uit artsen en verpleegkundigen van het Rotter
damse Dijkzigt-ziekenhuis, zorgt onderweg voor de medische
begeleiding. Aan boord van het toestel, dat de Rotterdamse
luchthaven voorlopig als thuisbasis heeft, komt de meest mo
derne medische apparatuur. Die is gratis ter beschikking ge
steld door de medische industrie in ons land.
De bedoeling van de permanente luchtbrug-voor-zwaarge
wonden is Nederlanders tijdig en met zo min mogelijk risico's
weg te halen op plekken waar onvoldoende medische zorg
voorhanden is. Herstel, verdere medische behandeling of even
tuele operaties kunnen zich dan voltrekken in de eigen ver
trouwde omgeving.
Niet alleen gewonden bestemd voor het Rotterdamse Dijk
zigt, maar ook ernstig zieken voor andere Nederlandse zieken
huizen zullen worden overgevlogen. Aan de voorbereiding van
het unieke project is meer dan twee jaar gewerkt.
Het initiatief is afkomstig van de 31-jarige anesthesist Frans
Rutten, die aan het Academisch ziekenhuis Dijkzigt is verbon
den. Als 'noodarts' heeft hij in Duitsland en Zwitserland erva
ring opgedaan met het vervoer van gewonden door de lucht.
Hij is voorzitter van de onlangs opgerichte Stichting Genees
kundig Luchttransport.
ROTTERDAM - Iemand
verzwikt op vakantie in
Griekenland zijn enkel.
Wordt die persoon dan per
vliegende ambulance opge
haald? Frans Rutten, de
jonge en ambitieuze anes
thesist van het Rotterdamse
Dijkzigt-ziekenhuis, lacht
een beetje om die naïeve
vraag. „Als het enigszins
mogelijk is", zegt hij,
„vliegt de patiënt met de
normale lijndienst of een
chartervliegtuig terug. Maar
er zijn ernstiger ongevallen
denkbaar, bijvoorbeeld een
hartaanval of iemand met
een open onderbeen-breuk
in een ontwikkelingsland.
Als bij die wond infectie
komt, betekent dat amputa
tie en is de man of vrouw
levenslang gehandicapt".
door
Bas Hoppel
Een vliegtuig en ambulance, maar dan (ook) voor ernstig gewonden, dat is de bedoeling. (fotoGPDt
